Professional Documents
Culture Documents
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
Việt Nam là 1 quốc gia nằm ở khu vực Đông Nam Á, có
khí hậu nhiệt đới gió mùa rất thuận lợi cho ngành trồng trọt và
chăn nuôi phát triển. Thực tế cho thấy nước ta là 1 nước nông
nghiệp thuần túy với hơn 70% dân số hoạt động trong ngành
này.
Ngày nay cùng với sự phát triển của KHKT thì ngành
kinh tế nước ta nói chung và ngành chăn nuôi nói riêng cũng
có những bước phát triển mạnh mẽ.Tuy nhiên số lượng đàn
vật nuôi vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước
và xuất khẩu
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Vì vậy đòi hỏi những người chăn nuôi cần có biện pháp
làm tăng số lượng đàn vật nuôi nhưng vẫn đảm bảo được sự
phát triển hài hòa giữa lợi ích của mình và an toàn thực phẩm
cho người tiêu dùng. Bên cạnh việc chú trọng đến việc cải tạo
môi trường chăn nuôi, chăm sóc nuôi dưỡng thì việc tác động
trực tiếp lên gia súc bằng các chế phẩm sinh học đã mang lại
lợi ích không nhỏ cho người chăn nuôi. Thực tế cho thấy, việc
sử dụng các chế phẩm sinh học là một trong những biện pháp
mang lại hiệu quả kinh tế cao mà vẫn đảm bảo được chất lượng
của đàn gia súc trong chăn nuôi: việc sử dụng hormon sinh dục
trong sinh sản gia súc, gia cầm đó được xem là biện pháp hữu
hiệu làm gia tăng năng suất sinh sản của đàn vật nuôi, gia tăng
lợi nhuận cho người chăn nuôi.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Đó được xem là biện pháp hữu hiệu làm gia tăng năng
suất sinh sản gia súc, gia tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi.
Với tầm quan trọng của việc sử dụng hóc môn sinh dục trong
chăn nuôi đặc biệt là PGF2a, vì thế sau đây nhóm 5 trình bày
chuyên đề : “ PGF2a và ứng dụng trong sinh sản”.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
B.NỘI DUNG
I.KHÁI NIỆM
Prostaglandin là một axit béo không no có vòng 5 cạnh
và hai mạch nhánh. Căn cứ vào vòng 5 cạnh người ta chia ra 5
loại prostaglandin là A, E, F, B, I. mỗi loại được chia thành
nhiều nhóm A1, A2, A3,. prostaglandin được tổng hợp từ
phospholipid của màng tế bào và có trong hầu hết các mô của
cơ thể, có nhiều tác dụng trên hệ thống các cơ quan.
Prostaglandin F2 alpha là một lipid, nó được tiết ra từ
tuyến tiền liệt ở con đực, còn ở con cái do thượng bì của ống
sinh dục (tử cung, âm đạo) tiết ra, ngoài ra cuối chu kỳ chửa
nhờ corticosteroid ở vỏ thượng thận làm cho nhau thai sản
sinh PGF2 alpha vào cuối thai kỳ để phân hủy thể vàng.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
II.CHỨC NĂNG
Prostaglandin có nhiều loại, nhưng loại có hoạt
tính mạnh nhất là PGF2a. Tác dụngchủ yếu của nó là:
- Phá vỡ màng noãn bao để gây rụng trứng.
- Phá huỷ thể vàng, nang nước trên buồng trứng,
gây động dục.
- Gây hưng phấn ống sinh dục, tăng cường nhu
động tử cung, kích thích mở cổ tử cung. Do đó,
Prostaglandin ứng dụng trong công nghệ gây đẻ nhân
tạo và trợ sản ở những ca đẻ khó…
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
III.Cơ chế
1. Cơ chế tiêu hủy thể vàng của PGF2 alpha:
Ở hầu hết các loài, gia súc vào ngày thứ 14 sau khi trứng
rụng mà không thụ tinh thì tử cung tiết hoocmon prostaglandin
f2 alpha (trừ chó mèo và bộ linh trưởng). PGF2 alpha theo
máu từ tử cung đến buồng trứng gây tác dụng co mạch máu
ngoại vi nuôi thể vàng,do đó thể vàng rơi vào tình trạng không
được cấp dinh dưỡng và trong vòng 24h sẽ bị tiêu hủy. Sự tiêu
hủy thể vàng dười tác dụng của PGF2 alpha làm giảm và
ngừng tiết progesteron, do đó trứng tiếp tục phát triển và chín,
xuất hiện chu kì động dục tiếp theo.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
2. Cơ chế tác dụng của PGF2 alpha trong quá trình đẻ:
Nếu trứng được thụ tinh, thể vàng xuất hiện và tăng tiết
progesteron có tác dụng an thai, đến kì chửa cuối dưới tác
dụng của hoocmon corticosteroit của vỏ tuyến thượng thận,
nhau thai sản sinh ra relaxin và PGF2 alpha. Relaxin làm dãn
dây chằng xương chậu và mở cổ tử cung còn PGF2 alpha làm
thoái hóa thể vàng (cơ chế ở trên), khi thể vàng bị tiêu biến và
không tiết được progesteron nên hàm lượng progesteron trong
máu giảm xuống còn 0,22µg% dẫn đến lượng estrogen tăng
tiết từ nhau thai làm tăng độ mẫn cảm của tử cung với
oxytocin, kích thích co bóp tử cung trong lúc đẻ để tống thai
ra ngoài.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Cụ thể:
1.1. Kích thích động dục sớm sau khi đẻ:
Đối với gia súc không động dục hay chậm động dục trở
lại sau khi đẻ có thể kích thích động dục và rụng trứng thông
qua sử dụng PGF2 alpha.Tùy theo trương hợp cụ thể, có thể sử
dụng các phương pháp sau:
* Dùng đơn độc prostaglandin:
Tiêm PG có thể rút ngắn thời gian hồi phục của tử cung
ở bò sau khi đẻ và có tác dụng chống viêm tử cung. Tiêm PG
vào bắp thịt làm tăng phân tiết LH thông qua GnRH. Do vậy,
tiêm PG cho bò sau khi đẻ có khả năng cải thiện chức năng
sinh sản
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Sau khi tiêm PGF2 alpha 12 – 16 ngày thì gia súc có biểu
hiện động dục và dẫn tinh. ( dẫn tinh 2 lần sau 72 và 96 giờ
hoặc dẫn tinh 1 lần sau 72-80 giờ).
* Dùng kết hợp prostaglandin với các hormone khác
Prostaglandin cũng có thể được tiêm kết hợp với xử lý
progestogen trong một thời gian ngắn.
+Tiêm 1 liều PG vào cuối thời gian ngắn cho ăn MGA sẽ
làm cho bò vốn không có hoạt động chu kỳ có động dục trở lại.
Những con có thể vàng trên buồng trứng tiêm PGF2a với liều
2ml/con cho kết quả tốt.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
- Theo dõi biểu hiện động dục trong vòng 5-7 ngày kể từ
sau khi tiêm PG và dẫn tinh khi phát hiện thấy động dục. Bằng
cách này có thể làm tăng tỷ lệ thụ thai và có chửa lên so với
việc dẫn tinh tại các thời điểm cố định.
- Phát hiện động dục và cho dẫn tinh trong vòng 4-7
ngày, sau đó tất cả những con nào không được dẫn tinh (động
dục) thì tiêm 1 liều PG và dẫn tinh 1 hoặc 2 lần vào các thời
điểm cố định hay dựa theo phát hiện động dục trong 5-6 ngày
tiếp theo. Phương pháp này có thể làm tăng tỷ lệ có thai lên,
nhưng đòi hởi nhiều công phát hiện động dục và dẫn tinh.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
- Những con có thể vàng đang hoạt động (phát hiện được
qua khám trực tràng hay định lượng progesteron trong sữa hay
máu) có thể tiêm 1 liều PG và dẫn tinh sau khi phát hiện thấy
biểu hiện động dục. Hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc
vào khả năng phát hiện chính xác thể vàng và đây là một
phương pháp tốn nhiều thời gian và chi phí.
- Có thể kết hợp xử lý PG với cho đực nhảy trực tiếp.
Tuy nhiên, tiêm PG cho bò sau khi cho bò đực vào đàn 96 giờ
thì không gây động dục đồng đều được.
* Các phương pháp khác cũng đã được thử nghiệm nhằm
tăng hiệu quả sử dụng PG để gây động dục đồng loạt, trong đó
có việc dùng PG theo chế độ 2 liều (kép) hay dùng PG cùng
với các hoc môn khác:
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
3. Ứng dụng điều trị bệnh viêm nội mạc tử cung ở gia súc
a. Đặc điểm của bệnh:
Bệnh có chất dịch chảy ra từ âm đạo của gia súc cái, có
màu vàng,đặc sánh, Đôi khi có lẫn máu, mùi tanh hoặc thối
khắm. Gia súc biểu hiện sốt, ít ăn hoặc bỏ ăn…gia súc chậm
động dục hoặc không động dục trở lại.
b. Nguyên nhân:
+ cơ giới :
- Thụ tinh nhân tạo gây sây sát niêm mạc tử cung.
- Can thiệp thú y trong quá trình đẻ(đẻ khó,đẻ kéo dài) móc
thai hoặc thai quá lớn.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
+ do vi sinh vật:
- Vi khuẩn xâm nhập vào tử cung tiết độc tố gây viêm làm
sinh nhiều sản dịch. Do đó làm giảm tiết PGF2 alpha từ đó
không phá vỡ thể vàng. Vậy sẽ làm chậm động dục trở lại hoặc
không động dục ở gia súc cái.
c. Cơ chế gây bệnh:
Do tử cung bị viêm nên tồn tại sản dịch trong tử cung từ đó
PGF2 alpha giảm tiết làm cho thể vàng tồn tại, kéo theo lượng
progesterol từ thể vàng và tử cung tăng. Từ đó estrogen bị ức
chế và giảm tiết cho nên gia súc chậm động dục hoặc không
động dục trở lại.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
CÁCH DÙNG:
* Liều dùng chung: Heo: 5ml/con/lần
Trâu, bò: 10ml/con/lần
Dê, cừu: 7.5-10 ml/con/lần
Ngựa: 5ml/con/lần
Chó, mèo: 0.05-0,1ml/kg thể trọng
Xin xem hướng dẫn chi tiết trong toa kèm theo.
*Lưu ý:
- Không dùng quá liều chỉ định.
- Không tiêm cho gia súc mang thai chưa đến ngày đẻ (ngoài mục đích
gây sảy thai)
* Ngưng dùng thuốc trước khi giết mổ: heo: 1ngày; trâu, bò: 0 ngày.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
5.2. Sản phẩm F2 – Propharm:
Dung dịch tiêm gây động dục đồng loạt, trị viêm tử cung,
chậm sinh, chủ động giờ đẻ
* Thành phần:
Trong 5ml thành phẩm có:
- Cloprostenol, sodium: 437,5mcg
- Nước cất vừa đủ: 5ml
* Chỉ định:
- Gây động dục đồng loạt ở đàn nái, trị vô sinh, động dục ẩn,
không động dục do tồn lưu thể vàng. Tiêm nhắc lại sau 7
ngày (lợn).
- Chủ động giờ đẻ để quản lý sinh sản trong trang trại. tiêm
vào ngày chửa thứ 111 – 112 vào lúc 11 – 12 giờ trưa, lợn sẽ
đẻ vào ban ngày (sau 20 – 36 giờ).
- Trị viêm tử cung có bọc mủ, viêm nội mạc tử cung mãn
tính, thai chết lưu, thai gỗ, thai khô (gây sẩy thai).
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Tình trạng động dục không hoàn chỉnh – động dục giả. Khi
khám qua trực tràng sờ nắn thấy thể vàng có thể chữa trị bằng
prosolvin, sau đó áp dụng thụ tinh nhân tạo khi thấy biểu hiện
động dục. Sau khi chữa trị mà không thấy động dục thì chữa trị
thêm lúc 11-13 ngày sau lần chữa trị đầu và thụ tinh nhân tạo
lúc 72-96 giờ sau đó hoặc khi thấy trâu bò động dục.
Viêm tử cung mãn tính, nung mủ và phôi khô.
Sau vài ngày chữa trị, các dịch thối hoặc các chất của phôi
được thải ra ngoài âm đạo. Gia súc phải được theo dõi chặt chẽ
để chắc rằng mọi chất trong âm đạo được thải ra ngoài. Có thể
phải chữa lại sau 11-13 ngày. Chữa trị diệt khuẩn đúng cách
đem lại hiểu quả. Chỉ thụ tinh nhân tạo cho gia súc khi tử cung
trở lại hoạt động bình thường.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
Gây sảy thai: Gây sảy thai có thể thực hiện trong trường hợp
cần thiết. Đối với trâu bò đã mang thai từ 1 tuần đến 5 tháng thì
có thể sử dụng Prosolvin để tiêm, 2-7 ngày sau khi tiêm phôi
thai sẽ bị tống ra ngoài, trong một số trường hợp gi súc mang
thai đôi thì phải tiêm thuốc 2 lần.
Tiêm thúc dục gia súc sinh con: chỉ có thể thực hiện trong
khoảng một tuần đối với ngày dự đoán gia súc sinh( bò sau 270
ngày mang thai).
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc
4. Chống chỉ định:
+ không sử dụng khi gia súc mang thai trử khi có ý định cho
gia súc sinh ra sớm hơn hay hủy bỏ tai.
+ không được tiêm tĩnh mạch.
+ không cho dung dịch tiếp súc trực tiếp với da người sử
dụng. Nếu vô tình đổ trên da, phải rửa sạch ngay bằng nước.
Cẩn thận trong các thao tác sử dụng, nhất là đối với phụ nữ
còn trong tuổi sinh đẻ hay bị hen suyễn.
5. liều lượng và cách dùng.
- Bò cái dùng liều 2ml( 15mg Luprostisol), tiêm bắp.
- Bò cái tơ dùng liều 1ml(7,5mg Luprostisol), tiêm bắp.
- Ngưng dùng thuốc trước khi giết thịt 24 giờ.
- Bảo quản ở nhiệt độ phòng 15-250C.
PGF2a và ứng dụng trong sinh sản gia súc