Τυραννίς

1 Νοεμβρίου 2016
 Οι αρχαίοι για την τυραννίδα
• Αποτέλεσμα οικονομικής ανάπτυξης
• Θουκ. 1.13.1:  Δυνατωτέρας δὲ γιγνομένης
τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν χρημάτων τὴν κτῆσιν ἔτι
μᾶλλον ἢ πρότερον ποιουμένης τὰ πολλὰ
τυραννίδες ἐν ταῖς πόλεσι καθίσταντο, τῶν
προσόδων μειζόνων γιγνομένων (πρότερον δὲ
ἦσαν ἐπὶ ῥητοῖς γέρασι  πατρικαὶ βασιλεῖαι),
ναυτικά τε ἐξηρτύετο ἡ Ἑλλάς, καὶ τῆς
θαλάσσης μᾶλλον ἀντείχοντο.
 Κατάχρηση εξουσίας

• Αριστοτ. Πολ. 1305α6: ἐπὶ δὲ τῶν ἀρχαίων, ὅτε γένοιτο ὁ αὐτὸς

δημαγωγὸς καὶ στρατηγός, εἰς τυραννίδα μετέβαλλον· σχεδὸν γὰρ
οἱ πλεῖστοι τῶν ἀρχαίων τυράννων ἐκ δημαγωγῶν γεγόνασιν.
• Αριστοτ. Πολ. 1308α: ἐπεὶ διὰ τοῦτο ἐν ταῖς ὀλιγαρχίαις καὶ
δημοκρατίαις γίγνονται τυραννίδες· ἢ γὰρ οἱ μέγιστοι ἐν ἑκατέρᾳ
ἐπιτίθενται τυραν-νίδι, ἔνθα μὲν οἱ δημαγωγοὶ ἔνθα δ' οἱ δυνάσται,
ἢ οἱ τὰς μεγίστας ἔχοντες ἀρχάς, ὅταν πολὺν χρόνον ἄρχωσιν.
• Αριστοτ. Πολ. 1310β: ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήμου καὶ τοῦ πλήθους
ἐπὶ τοὺς γνωρίμους, ὅπως ὁ δῆμος ἀδικῆται μηδὲν ὑπ' αὐτῶν.
φανερὸν δ' ἐκ τῶν συμβεβηκότων. σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν
τυράννων γεγόνασιν ἐκ δημαγωγῶν ὡς εἰπεῖν, πιστευθέντες ἐκ τοῦ
διαβάλλειν τοὺς γνωρίμους
 Εναντίον της βούλησης των πολιτών

• Ξεν. Απομν. 4.6.12: Βασιλείαν δὲ καὶ τυραννίδα

ἀρχὰς μὲν ἀμφοτέρας ἡγεῖτο εἶναι, διαφέρειν δὲ
ἀλλήλων ἐνόμιζε. τὴν μὲν γὰρ ἑκόντων τε τῶν
ἀνθρώπων καὶ κατὰ νόμους τῶν πόλεων ἀρχὴν
βασιλείαν ἡγεῖτο, τὴν δὲ ἀκόντων τε καὶ μὴ κατὰ
νόμους, ἀλλ' ὅπως ὁ ἄρχων βούλοιτο,
τυραννίδα. καὶ ὅπου μὲν ἐκ τῶν τὰ νόμιμα
ἐπιτελούντων αἱ ἀρχαὶ καθίστανται, ταύτην μὲν
τὴν πολιτείαν ἀριστοκρατίαν ἐνόμιζεν εἶναι,
ὅπου δ' ἐκ τιμημάτων, πλουτοκρατίαν, ὅπου δ'
ἐκ πάντων, δημοκρατίαν
 Προς εξυπηρέτηση ιδίων
συμφερόντων
• Πλάτων και Αριστοτέλης
 Η φιλία επικίνδυνη για τους τυράννους

• Πλ. Συμπ. 182β-γ: ἐν Ἤλιδι μὲν γὰρ καὶ ἐν Βοιωτοῖς, καὶ οὗ μὴ σοφοὶ λέγειν,
ἁπλῶς νενομοθέτηται καλὸν τὸ χαρίζεσθαι ἐρασταῖς, καὶ οὐκ ἄν τις εἴποι οὔτε
νέος οὔτε παλαιὸς ὡς αἰσχρόν, ἵνα οἶμαι μὴ πράγματ' ἔχωσιν λόγῳ πειρώμενοι
πείθειν τοὺς νέους, ἅτε ἀδύνατοι λέγειν· τῆς δὲ Ἰωνίας καὶ ἄλλοθι πολλαχοῦ
αἰσχρὸν νενόμισται, ὅσοι ὑπὸ βαρβάροις οἰκοῦσιν. τοῖς γὰρ βαρβάροις διὰ τὰς
τυραννίδας αἰσχρὸν τοῦτό γε καὶ ἥ γε φιλοσοφία καὶ ἡ φιλογυμναστία· οὐ γὰρ
οἶμαι συμφέρει τοῖς ἄρχουσι φρονήματα μεγάλα ἐγγίγνεσθαι τῶν ἀρχομένων,
οὐδὲ φιλίας ἰσχυρὰς καὶ κοινωνίας, ὃ δὴ μάλιστα φιλεῖ τά τε ἄλλα πάντα καὶ ὁ
ἔρως ἐμποιεῖν. ἔργῳ δὲ τοῦτο ἔμαθον καὶ οἱ ἐνθάδε τύραννοι· ὁ γὰρ
Ἀριστογείτονος ἔρως καὶ ἡ Ἁρμοδίου φιλία βέβαιος γενομένη κατέλυσεν αὐτῶν
τὴν ἀρχήν.
• Ισοκρ. 3.54: Ἑταιρείας μὴ ποιεῖσθε μηδὲ συνόδους ἄνευ τῆς ἐμῆς γνώμης· αἱ γὰρ
τοιαῦται συστάσεις ἐν μὲν ταῖς ἄλλαις πολιτείαις πλεονεκτοῦσιν, ἐν δὲ ταῖς
μοναρχίαις κινδυνεύουσιν. Μὴ μόνον ἀπέχεσθε τῶν ἁμαρτημάτων, ἀλλὰ καὶ τῶν
ἐπιτηδευμάτων τῶν τοιούτων, ἐν οἷς ἀναγκαῖόν ἐστιν ὑποψίαν ἐγγίγνεσθαι. Τὴν
ἐμὴν φιλίαν ἀσφαλεστάτην καὶ βεβαιοτάτην εἶναι νομίζετε.
 Κόρινθος

• 660 π.Χ.: η ανατροπή των Βακχιαδών από τον Κύψελο

• Οι Βακχιάδες μονοπώλησαν την εξουσία, κατείχαν τα καλλίτερα εδάφη
και κατελάμβαναν τα πλέον υψηλά αξιώματα, είχαν τον έλεγχο του
εμπορίου και υπέβαλλαν φόρους επί της ανταλλαγής των προϊόντων και
της εξαγωγής των αγαθών, ίδρυσαν την Κέρκυρα και την Κόρινθο
• Θ. 6.3.2:
• Στρ. 6.2.4
• Όμως, δεν κατάφεραν να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους δια της
εξωτερικής πολιτικής και της στρατιωτικής κατίσχυσης, απώλεσαν τον
έλεγχο της Κέρκυρας, δεν κατάφεραν να περιορίσουν την επιρροή του
Άργους και την ανάπτυξη των Μεγάρων (Θ. 1.13).
• Δυσαρέσκεια ευρύτερη και από το δήμο και από την αριστοκρατία
(κατέχουν τα καλλίτερα εδάφη, δεν μοιράζονται την πολιτική εξουσία,
δεν δέχονται να διευρύνουν το πολιτικό σώμα κλπ.)
 Ο Κύψελος
• Δύο παραδόσεις
• Ηρόδ. 5.92 και Έφορος σε Νικόλαο της
Δαμασκού, FGrH 90 F 57.1-7 (πολέμαρχος και
με το εταιρικόν)
• Ίδρυση αποικιών σε Λευκάδα, Αμβρακία,
Ανακτόριον
• Αφιερώσεις σε Δελφούς και Ολυμπία
 Ο Περίανδρος
• Η επιτομή του τυράννου, αιμομίκτης και νεκρόφιλος
• Αριστοτ. Πολ. 1313α36 κεξ.: δωροδοκίες, διαφθορά, κατασκοπεία, τρομοκρατία
• Αλλά και θετικά σχόλια, ένας από τους Επτά Σοφούς, Δ. Λ. 1.13, ανακατέλαβε την
Κέρκυρα και αποίκισε την Ποτίδαια
• Συμμετοχή σε αγώνες της Ολυμπίας
• Διαιτητής μεταξύ Αθηνών και Μυτιλήνης, Ηροδ. 5.95, Έφορος FGrH 70 F 178
• Στην Κόρινθο περιόρισε ακόμη περισσότερο την δύναμη της αριστοκρατίας,
απαγορεύοντας την προβολή τους, τις μη εγκεκριμένες συγκεντρώσεις, την
πρόσβαση στην αγορά, Έφορος 70 FGrH 179 και Νικόλαος της Δαμασκού FGrH 90
F 58
• Κατασκεύασε ένα ναό, μία πηγή, λιμάνι και τον δίολκο με στόχο την προβολή του,
προωθώντας ταυτόχρονα και την ανάπτυξη της πόλης
• Τον διαδέχθηκε ο ανιψιός του ο Ψαμμήτιχος και κυβέρνησε για τρία χρόνια.
Ανετράπη από τους αριστοκράτες, Νικόλαος της Δαμασκού FGrH 90 F 59.4 και
60.1-2
 Σικυώνα

• Ο Ορθαγόρας, 650 π.Χ., υιός μαγείρου που

έγινε συνοριακός φρουρός, επικεφαλής
φρουράς και πολέμαρχος, FGrH 105 F 2, Διόδ.
Σικ. 8.24- θετική αποτίμηση από τον
Αριστοτέλη
 Ο Κλεισθένης
• σημαντικός στρατηγός που συμμετείχε στον Ιερό
πόλεμο των Δελφών εναντίον της Κρίσας το 590 π.Χ.
(Αριστ. Πολ. 1315β16 κεξ., Παυς. 10.37.5), κατέλαβε
την Πελλήνη και πολέμησε το Άργος, περιόρισε την
επιρροή του Άργους με την απαγόρευση απαγγελίας
των ομηρικών επών, τα χορωδιακά άσματα προς τιμήν
του Αδράστου, καταστροφή του ιερού του στην Αγορά
παρά την αντίδραση των Δελφών, και εισαγωγή της
λατρείας του Μελανιππίδη του οποίου τα οστά
μετέφερε από την Θήβα και τα εγκατέστησε σε ιερό
δίπλα στο βουλευτήριο προσβάλλοντας την συλλογική
μνήμη της πόλης και αλλάζοντας την θρησκευτική και
μνημειακή τοπογραφία της, Ηροδ. 5.67.1
• Αναδιοργάνωση του πολιτικού σώματος με διαίρεση σε 4
φυλές και κατάργηση των παλαιών τριών δωρικών φυλών,
Ηροδ. 5.68.1
• Ερμηνεία: Δωριείς και μη Δωριείς, οι Ορθαγορίδες ήταν
μη Δωριείς
• Πρόσφατη ερμηνεία του Welwei: την εποχή αυτή Δωριείς
και μη Δωριείς έχουν αναμιχθεί, βλ. 750 π.Χ. οι Αμύκλες
ενσωματώνονται στην Σπάρτη. Η τέταρτη φυλή προκύπτει
από την προσάρτηση εδαφών και οι τοπικές διαφορές
γρήγορα εξαλείφθηκαν λόγω μετακινήσεων εντός των
συνόρων της πόλεως του πληθυσμού. Στόχος της
αναδιοργάνωσης η εύκολη κινητοποίηση του στρατού.
Έτσι, καταστρέφονται και τα δίκτυα εξουσίας της
αριστοκρατίας και αποφεύγονται οι στάσεις.
• Νίκη στα Πύθια του 582 και σε Ολυμπία 576
στο τέθριππο. Τότε προσφέρεται να δώσει
την Αγαρίστη στον καλλίτερο γαμπρό.
Εμφανίζονται 13 και ελέγχει την καταγωγή
τους, και τους ελέγχει ως προς την
γενναιότητα, τα αθλητικά και τους τρόπους
τους στα συμπόσια, Ηροδ. 6.126-130
• Αισχίνης και αργότερα η σπαρτιατική
παρέμβαση (Ηροδ. 5.68 και FGrH 105 F 1)
 Μέγαρα
• Θεαγένης, ο γάμος του Κύλωνα (Θ. 1.126) της οικογένειας των
Ευπατριδών.
• Αριστ. Πολ. 1305α7 κεξ. Και Ρητ. 1357β31 κεξ.
• Προστάτης με υψηλή θέση πολιτική και μετά στρατιωτική, με φρουρά
που του επιτρέπει η εκκλησία και την οποία χρησιμοποιεί για να γίνει
τύραννος
• Αριστ. Πολ. 1305α 24: εξόντωσε τα κοπάδια της αριστοκρατίας
• Ερμηνεία: εισαγωγές σίτου από τις μεγαρικές αποικίες της Μαύρης
Θάλασσας και η αριστοκρατία στρέφεται στην παραγωγή μαλλιού, Τα
εδάφη αυτά μπορούν να αποδοθούν σε μικρο – καλλιεργητές
• Παυς. 1.40.1 και 41.2: Υδραγωγείο και κρήνη με πολλούς κίονες και
εξαιρετική ομορφιά
• 630: Κυλώνειον άγος
• Λίγο αργότερα τον απομάκρυναν από την εξουσία (Θ. 1.126) και
πολίτευμα που χαρακτηριζόταν από σωφροσύνη (Πλουτ. 295γ-δ), μία
μετριοπαθής ολιγαρχία
 Σάμος
• Πολυκράτης, 538-522 π.Χ. Έλαβε την εξουσία με τους δύο
αδελφούς του, με τους οποίους αρχικά μοιράστηκε την εξουσία
και αργότερα τους δολοφόνησε.
• Ηρόδ. 3.39, 120, 125 μαζί με 15 ένοπλους αριστοκράτες, τους
οποίους δελέασε με δώρα.
• Οι Σάμιοι μάλλον είδαν θετικά το πέρας της διακυβέρνησης από
τους Γεωμόρους.
• Εναντίον των αριστοκρατών: καταστρέφει τις παλαίστρες.
• Κατακτά νησιά και πόλεις σε Μικρά Ασία και διευκολύνεται από
την προσωρινή αποχώρηση των Περσών.
• Σάμαινα με 50 κουπιά, με μισθοφόρους και 1000 τοξότες κυβερνά
την Ανατολική Μεσόγειο, πόλεμος, πειρατεία και εμπόριο –η
θαλασσοκρατία μόνον με της Μιλήτου μπορεί να συγκριθεί
• Οικοδομικό πρόγραμμα το οποίο ήδη είχε
αρχίσει σε μια πλούσια πόλη, όπως η Σάμος.
• Προσθέτει το φράγμα του λιμένος (300 μ.) –
κυματοθραύστης για την προστασία από ΝΑ
ανέμους, το υπόγειο υδραγωγείο - Ευπαλίνειο
όρυγμα και τον νέο ναό της Ήρας, και την
εμπορική αγορά –λαύρα
• Ανεύρεση εργασίας και καλλίτερες συνθήκες
διαβίωσης
• Εντυπωσιακή οικία με ωραιότατα έπιπλα στους
ανδρώνες, Ανακρέων και Ιβύκος
• Αναχώρηση Πυθαγόρα και η Δικαιάρχια από άλλους
• 525 π.Χ.: 3 τριήρεις με εχθρούς του στον Καμβύση και με επιστολή
να μην επιστρέψουν. Επιστρέφουν, ναυμαχία, μάχη, αναζήτηση
βοήθειας σε Σπάρτη, αποστολή βοηθείας από Σπάρτη και Κόρινθο,
40 ημέρες πολιορκία και νίκη Πολυκράτη, Ηροδ. 3.44, 54 κεξ.
• Ο πρώτος άνδρας που μπορούσε να γίνει κύριος της Ελλάδας και
του Αιγαίου, Ηροδ. 3.122
• Επικίνδυνος και για τους σατράπες των Σάρδεων, το τέλος του,
Ηροδ. 3.120
• Ο Πολυκράτης = η επιτομή του αριστοκρατικού βίου (πλούτος,
πολυτελής βίος, στρατιωτική ισχύς)
• Ανταγωνίζεται τους αριστοκράτες και τους ξεπερνά
• Η πτώση του έρχεται όταν οι εκπεφρασμένες φιλοδοξίες του
συγκρούονται με εκείνες των πόλεων της Μικράς Ασίας και των
Αχαιμενιδών.
• Η τυραννίδα εμφανίζεται όταν η ηγέτιδα τάξη αδυνατεί να δώσει
λύσεις. Το αποκορύφωμα της διάστασης μεταξύ αριστοκρατίας και
πολιτικών θεσμών.
•  
• Ο τύραννος αποσκοπεί στην εδραίωση της δύναμής του. Δεν
καταργεί τα προνόμια των αριστοκρατών, δεν αναδιανέμει την γή,
δεν νομοθετεί. Φιλοδοξεί να γίνει αποδεκτός από τους συμπολίτες
του και βοηθά τους καλλιεργητές, συμμετέχει στον αποικισμό,
οργανώνει γιορτές και αγώνες, πραγματοποιεί δημόσια έργα στην
πόλη του και τα πανελλήνια ιερά, καλεί ποιητές κλπ.
•  
• Στον αντίποδα η οργανωμένη πόλη με τους νόμους και τους
θεσμούς της, ευνομία, ισονομία, ισαγορία και τέλος δημοκρατία
 Αθήνα

• Κύλων, ολυμπιονίκης και γαμπρός του τυράννου των

Μεγάρων, εταιρεία και βοήθεια Θεαγένη χωρίς όμως λαϊκό
έρεισμα, καταλαμβάνει την Ακρόπολη, δεν μπορεί όμως να
την κρατήσει και οι άρχοντες των ναυκραρίων κατά τον
Ηρόδοτο – οι εννέα άρχοντες κατά τον Θουκυδίδη (1.126.1)
διαπραγματεύονται την αποχώρησή τους. Η δολοφονία
αυτών που είχαν καταφύγει στο άγαλμα της Αθηνάς από
τους Αλκμεωνίδες.
• Η συνοχή του πολιτικού σώματος και η λειτουργία των
θεσμών συμβάλλουν στην αποχώρηση του Κύλωνα, τίθενται
όμως σε κίνδυνο από την τάση των αριστοκρατών να
ταπεινώνουν και να εκμηδενίζουν τον αντίπαλο
(Αλκμεωνίδες). Η βία στην ακρόπολη και όχι στη μεθόριο.
 Πεισίστρατος, 546-527, Ιππίας: 527-
510 και Ίππαρχος: -514 π.Χ
• Πολυμήχανος και με ευγλωττία
• Οι θεσμοί λειτουργούν αλλά τα αξιώματα σε φίλους και οπαδούς (Θ.
6.54.6) υπό τον απόλυτο έλεγχό τους
• Δικαστές των δήμων, φόρος εγγείου ιδιοκτησίας και η διαδικασία
απόκτησης πολιτικών δικαιωμάτων
• Σχέσεις με άλλες πόλεις, έλεγχος Σαλαμίνος, Σίγειον, Ελλήσποντος, δηλ.
χαράσσουν την μετέπειτα εξωτερική πολιτική της Αθήνας
• Για να είναι αρεστοί στο δήμο είναι φιλόθρησκοι, Διονύσια, Παναθήναια
που θα γίνουν οι μεγάλες γιορτές της δημοκρατικής Αθήνας, απαγγελία
επών και πρόσκληση καλλιτεχνών, εμπόριο, γλυπτική και αγγειογραφία
• Ναοί στο Ιερό της Ακρόπολης, έργα στην Αγορά, Ολυμπιείο, υδραγωγείο
• Πολιτική σταθερότητα με την αποφυγή στάσεων και ευμάρεια
• Μετά τον Ιππία ες μέσον
 Φαινόμενο του 7 /6 π.Χ. αι.
ου ου

• Νέο φαινόμενο ή ονοματοδοσία ενός παλαιού

φαινομένου (τυραννίς)?
• Ένταξη στο ιστορικό πλαίσιο των ετών που
προηγούνται της τυραννίδος
• Πώς αποκτούσαν δύναμη κατά το διάστημα 750-650
π.Χ. (Όμηρος)
• Υπάρχει αντιστοιχία με τους τυράννους (Πεισίστρατος)
• Πως η νομοθεσία επικράτησε και κατάφερε να
καταστήσει έναν παραδοσιακό τρόπο διακυβέρνησης
(βασιλεία) μη αποδεκτό (τυραννίς)
•  
 Αποκτούν δύναμη δια του πλούτου

• Πλούτος και περιουσία, Τηλέμαχος, Νηλεύς,

Αγαμέμνων
• Πλεόνασμα από αγροτική και κτηνοτροφική
παραγωγή για τις οποίες απαιτούνται εδάφη
που είτε παραχωρούνται είτε καλλιεργούνται,
και εργατικά χέρια, δηλ. δούλοι και σε λίγες
περιπτώσεις ελεύθεροι επι μισθώι εργάτες
• 50 δούλες ο Οδυσσέας και ο Αλκίνοος
• δμῶες μύριοι¨Οδ. 17.422
• Ο Λαέρτης που είναι πια φτωχός έχει
τουλάχιστον 8 δούλους: 24.386-390 και 497-498
 Αποκτούν δύναμη δια της στρατιωτικής κατίσχυσης

• Πόλεμος, Σαρπηδών σε Γλαύκο, Έκτωρ σε Διομήδη

• Επιδρομές με σκοπό τη λεία, δούλοι κοπάδια,
πολύτιμα αντικείμενα
• Προτιμούν να πουλήσουν ως δούλους όσους πιάνουν
παρά να δεχθούν χρήματα για να τους ελευθερώσουν
• Χρυσηίς, οι γιοί του Πριάμου, ελεύθερον ήμαρ,
δούλιον ήμαρ
• Έτσι οι βασιλείς στον Όμηρο μπορούν να διανείμουν
λεία και αιχμαλώτους στους ανθρώπους τους, και να
αυξήσουν τον αριθμό των δούλων τους.
 Αποκτούν δύναμη δια των κοινωνικών
πρακτικών
• Θυσίες στους θεούς, 9 ταύροι στον Ποσειδώνα από
τον Νέστορα, ένας στον Δία από τον Αγαμέμνονα, 12
στον Ποσειδώνα από τον Αλκίνοο, οι Τρώες 12
δαμάλες σε Αθηνά
• Από τις θυσίες επωφελείται όλη η κοινότητα γιατί έτσι
αποκρούεται το μίσος των θεών και αποσπάται η
εύνοιά τους με αποτέλεσμα τον ευτυχή βίο όλης της
κοινότητας
• Οι σχέσεις των βασιλέων με τους μάντεις
εξασφαλίζουν το ίδιο. Αυτοί γνωρίζουν –θείο δώρο –
τις επιθυμίες των θεών και ερμηνεύουν τα σημάδια
τους, τους οιωνούς, Κάλχας και Θεοκλύμενος
 Κοινωνικές πρακτικές
• Ξενία: φιλοξενία, δώρα και παροχή βοήθειας
• Δημιουργία ισχυρών δεσμών για γενεές. Γι’αυτό
δεν πολεμούν ο Διομήδης και ο Γλαύκος, ενώ ο
Αρπαλίων και ο Σαρπηδών ως ξένοι του Έκτορα
και του Πάρη πολεμούν μαζί τους τους Αχαιούς
• Οι εταίροι. Για αυτούς οργανώνονται συμπόσια
και λαμβάνουν δώρα (κτήματα, δούλους και
κοπάδια) από βασιλέα. Πολεμούν για αυτόν
αλλά και προστατεύονται από αυτόν, Αχιλλέας
και Πάτροκλος
 Κοινωνικές πρακτικές
• Γάμοι και δημιουργία οικογενειακών δεσμών.
Όλοι μαζί πολεμούν. Γνήσιοι και νόθοι. Ο
οίκος του Πριάμου, Μηδησικάστη και
Κασσάνδρα
• Οι βασιλείς λαμβάνουν δώρα και για αυτά
προστατεύουν τους δωροδοκούντες και
εγγυώνται την τήρηση της τάξης.
• Οι βασιλείς πολεμούν στην πρώτη γραμμή για
να ανταποδώσουν τα δώρα, τα χωράφια, το
κρέας και το κρασί.
• Θεμιστές, ο Αγαμέμνων σε Αχιλλέα, 9. 295-8
• Απονομή της δικαιοσύνης και κριτές οι
βασιλείς σε αθλητικούς αγώνες
 ΑΡΑ
• Η απόκτηση δύναμης αυτήν την περίοδο είναι
υπόθεση προσωπική χωρίς επίσημο χαρακτήρα.
Δεν υπάρχουν αστυνόμοι, εκλεγμένοι από την
εκκλησία στρατηγοί, δικαστήρια, δικαστές και
κληρωθέντες άρχοντες.
• Πρόκειται για μία συμφωνία ανεπίσημη μεταξύ
βασιλέων, εταίρων και λαού. Ο βασιλεύς
λαμβάνει δώρα, τροφή και εδάφη αλλά θα
πρέπει να εγγυάται την τήρηση της τάξης και την
υπεράσπιση του λαού του.
• Κάποιοι συνεχίζουν και τον 6ο αι. τις ομηρικές
πρακτικές παλαιότερων περιόδων: ο
Πεισίστρατος και οι άλλοι τύραννοι
• Η προσωπική περιουσία τους χρησιμεύει για να
πληρώσουν στρατιώτες, να αποκτήσουν
ισχυρούς φίλους, να αποκτήσουν δεσμούς με
ισχυρές οικογένειες δια του γάμου. Ο πλούτος
χρησιμεύει και για δωρεές, ανέγερση ναών,
τέλεση θυσιών, αφιέρωση ακριβών
αναθημάτων.
 Πλούτος
• Ο Πεισίστρατος διαθέτει πλούτο δια των
κτημάτων του στην Αττική, (χρήματα, Ηροδ.
6.121), στον Στρυμόνα (1.64), το Σίγειον.
• Δωτίνας από πόλεις που κάτι του όφειλαν
(1.61). Ο Λύγδαμις του δίνει άνδρες και
χρήματα και λαμβάνει ως αντίδωρο την Νάξο
 Στρατιωτική ισχύς

• Μέγαρα, Ηροδ. 1.59 και ΑΠ 14.1, Νάξος Ηροδ. 1.64 και

Σίγειον Ηροδ. 5.94
• Κορυνηφόροι (Ηροδ. 1.59) κατά την πρώτη απόπειρα
εγκατάστασης τυραννίας το 561/0 π.Χ.
• Αργείοι στρατιώτες το 546 π.Χ. λόγω του γάμου του με την
Τιμώνασσα, Ηροδ. 1.61 και ΑΠ 17.4
• Ερέτρια και Θήβα στέλνουν επίσης στρατό (ΑΠ 15.2)
• Νικά τους Αθηναίους στην Παλλήνη, Ηρόδ. 1. 63
• Διατηρεί επίκουρους και κατά την τυραννία του, Θ. 6.54
• Βοήθεια από Θεσσαλία ζητούν οι Πεισιστρατίδες, Ηρ. 5.63,
έχει γιο που τον λένε Θέσσαλο
 Γάμοι

• 557/6 ή 556/5 επιστροφή δια του γάμου με την κόρη

του Μεγακλή (1.60-61)
• Τιμώνασσα (1.61, ΑΠ 17)
• Τα τέκνα ως σύμβουλοι, στρατιώτες, διάδοχοι κλπ.
• Ο Ηγησίστρατος τύραννος στο Σίγειο (5.94), άλλοι γιοί
άρχοντες (Θ. 6.54)
• Ιππίας και ο γάμος της κόρης του με τον γιο του
τυράννου της Λαμψάκου, Θ. 6.59: για τους λόγους
 Θρησκεία

• Η Αθηνά, Ηρ. 1.60 και ΑΠ 14.4

• Προφητεία, Ηρ. 1.62-3
• Ο καθαρμός της Δήλου, 1.64
• Δημόσιες θυσίες, Θ. 6.54, Παναθήναια, Θ. 5.56-
7, ΑΠ 18.3
• Ο εγγονός του αφιέρωσε το βωμό των 12 δεών
στην Αγορά και του Απόλλωνα στο Πύθιον, Θ.
6.54
• Ολυμπιείον, Αριστοτ. Πολ. 5.1313β
 Απονομή δικαιοσύνης

• Τιθή σε προϊόντα, Θ. 6.54, ΑΠ 16.4 και επίσης

ταξίδευε στην Αττική για να απονείμει
δικαιοσύνη (16.5)
• Όπως και οι βασιλείς, θεμιστές και δίκη,
Δειόκης
 Η αλλαγή
• Η αλλαγή έγκειται (τον 7ο π.Χ. αι.) στην
κυριαρχία του νόμου, και ιδέες όπως η
ευνομία και η ισονομία
• Σόλων, δυσνομία και ευνομία, όσοι ζουν υπό
την κυριαρχία ενός μόναρχου είναι δούλοι
• Ηρόδοτος, 3.80 και 5.92:
• Για την αποφυγή της τυραννίδας οι πόλεις
λαμβάνουν μέτρα ώστε να περιορίσουν την
δύναμη των αξιωματούχων
• Οι Αθηναίοι πριν από το Σόλωνα:
πολέμαρχος, βασιλεύς και άρχων
• Οι 4 εισοδηματικές τάξεις
• Η ευνομία μεταξύ αναρχίας και τυραννίδος
 Διαφορετικά σώματα αρχόντων

• Δράκων: βασιλείς και εφέται

• Δημώναξ αφαιρεί δικαιοδοσίες βασιλέως
στην Κυρήνη και τις αποδίδει στο λαό
• Δρήρος, κόσμοι, δήμιοι και οι Είκοσι
• Χίος:δήμαρχοι, βασιλείς και δημοσίη βουλή
με 50 μέλη από κάθε φυλή
• Πολυάριθμα σώματα αρχόντων
• Θητεία περιορισμένη, συνήθως ενιαύσια, και
πόσο συχνά μπορεί να επανεκλέγεται
• Ποινές και πρόστιμα για την μη απονομή της
δικαιοσύνης, κάτι που δεν παρατηρείται στον
Όμηρο και τον Ησίοδο
• Έλεγχος των αρχόντων, το ένα σώμα ελέγχει το
άλλο
• Οι τιμούχοι στην Τέω, οι έφοροι στην Σπάρτη
(Ξενοφ. ΛΠ 8.4)
• Τάση για διαίρεση και περιορισμό εξουσιών
• Η ευνομία και η ισονομία δεν εξασφαλίζονται με
συγκέντρωση εξουσιών σε ένα πρόσωπο
• Ο όρος βασιλεύς χρησιμοποιείται πλέον για να
δηλώσει αξιώματα με θρησκευτικά καθήκοντα
και για την προσωποπαγή εξουσία υιοθετείται ο
όρος τύραννος.
• Οι τύραννοι δεν εμφανίστηκαν πρώτη φορά τον
7ο π.Χ. αι. Ήταν οι βασιλείς των ομηρικών επών
που στην κοινωνία δικαίου της πόλεως
ονομάστηκαν τύραννοι.