NACIONI DHE

PERKUFIZIMET E
VENDIMMARRJES
DHE VENDIMEVE

III
3.1.
3.1. Nacioni
Nacioni II Vendimmarjes
Vendimmarjes
 3.1. NOCIONET DHE PËRKUFIZIMET E
VENDIMMARRJES DHE VENDIMEVE

 Vendimmarrja eshte e vjeter sa edhe vete njerzimi?

 Cdo aktivitet njerzor është pasoj e ndoni vendimi

të marrë më parë, ose është vetem vendimmarrje
apo implementim i vendimmarrjes së mëparshme.

Ne nje jete dinamike, vendimmarja eshte gjithenje e ma

prezente. Aftesia vendimmarrse eshte shkathtesi, e cila
persoset me kohe dhe pervoje, vend…Rutinore…Jetike
Jetike( shkolla, puna qyteti)….????
Vendimet ne baze Intuites!!!!!
Vendimet Afariste !!!????
 PËRKUFIZIMI I VENDIMMARRJES
Ekzistojnë një numër i madh i përkufizimeve të vendimmarrjes:
Vendimmarrja është proces dinamik i cili rezulton në
zgjedhjen mes dy apo më shumë alternativave

• Sipas Koontzit vendimmarrja është zgjedhja e metodës

respektivisht mënyrës së veprimit ndërmjet disa
aleternativave.

Kjo ndërlidhet me dhënien e përgjigjeve në këto pyetje :

– Ku vendoset (vendi i vendimmarrjes)

– Kur vendoset (Koha e vendimmarrjes )
– SI vendoset (Mënyra e vendimmarrjes)
– Kush vendos( Autoriteti vendimmarres)
GRUPI TJETER ;V e perkuzojne,
Proces te krijimit dhe te vlersimit te alternativave
si dhe zgjidhjen e alternatives me tepershtatshme.

R.L.Daft e përkufizon vendimmarrjen si proces të

identifikimit dhe zgjedhjes së problemit
Ne fazen e identifikimit, percillen kushtet e ndermarrjes dhe
rrethines
Ne fazen zgjedhjes, shqyrtohen alternativat dhe menyra e zgjidhjes
se tyre, si dhe zgjidhja e alternatives me te mire

Vendimmarja eshte proces i zgjidhjes se

problemit dhe arritjes se qellimit
Sipas Z.Barackait, vendmmarja është proces
i zgjidhjes së problemit,që do të thotë se ai
që vendos duhet ta shikojë problemin.

• Në bazë të aftësive të vendosjes,të marrësit

të vendimeve dallojmë këto grupetë
njerzve:

Njeriu, i cili ‘ nuk di që nuk di ’

Njeriu, i cili ‘ e di që nuk di ’
Njeriu, i cili ‘ nuk di që di ’
Njeriu, i cili ‘ e di që di ’
Sipas Z.Barackait,Vendimmarrja perkufizohet si
proces i krijimit te vendimeve dhe bazohet ne tri pyetje

Cili eshte problemi i cili duhet te zgjidhet

Cilat aksione apo zgjidhje i kemi ne dispozicion
Cila zgjidhje e problemit eshte me e mira

E perbashket

Vendimmarrja është proces dinamik i cili rezulton

në zgjedhjen mes dy apo më shumë alternativave

Vendimmarja eshte proces i zgjidhjes se problemit dhe arritjes se

qellimit
3.2. KARAKTERISTIKAT E PËRGJITHSHME TË VENDIMIT

Vendimmarrja është proces dinamik i cili

rezulton në zgjedhjen mes dy apo më shumë
Alternativave

Vendimarrja është aksion specifik i zgjedhur nga disa

aksione disponuese.

Vendimi është rezultat i procesit të zgjedhjes

mes shumë alternativave për zgjedhjen e
Problemit.
• Vendimi paraqet zgjedhjen e njërës prej mundësive të
shumta duke tentuar që ajo të jetë zgjidhje optimale

Secili vendim per ta realizur qellimin e vet, duhet te jete:

Ne kohen e duher
I pershtatshem
I qarte
Real
Realizushem

• Karakteristikat e përgjithshme të çdo vendimi janë:

– Rëndësia e vendimit
– Koha dhe shpenzimet
– Shkalla e Ndërlikueshmërisë
 Vendimi si produkt
i procesit të vendimmarjes duhet të përmbajë :

1. Subjektin, objektin, strukturën ose sistemin se si merret

vendimi dhe kush duhet ta realizojë

2. Aktivitetet të cilat duhen të ndërmerren për realizimin e

vendimit

3. Sistemin e qëllimeve të cilat duhen të arrihen përmes realizimit

të detyrave konkrete.

4. Bashkësinë e kufizimeve (faktorëve limitues)

5. Terminet, afatet, hapësira, koha dhe resurset e tjera për

realizimin e detyrave

6. Sistemin materialo-teknik, financiar për realizimin e vendimit.

 LL0JET E VENDIMEVE

Vendimet mund të sistemohen sipas

atributeve të ndryshme që dominojnë në
kushtet e dhëna
Klasifikimet më të shpeshta të vendimeve bëhen
në bazë të:

nivelit dhe ndërlikueshmërisë,

resurseve kufizuese,
shpenzimeve,
qëllimeve dhe detyrave,
subjekteve në vendosje,
kushteve, etj.
 LL0JET E VENDIMEVE

• Varësisht nga kriteret e klasifikimit kemi

edhe lloje të ndryshme të vendimeve.
Simon i ndanë vendimet:

Vendimet e programuara
Vendimet e paprogramuara
 Vendimmarrja e programuar
Vendimmarrja e programuar përdoret
për zgjidhjen e problemeve rutinore.

Marrësi i vendimit ballafaqohet me

 problemet e përditshme që përsëriten,

problemet që janë të njohura dhe
zhvillohen në kushtet e sigurta
 Vendimmarrja e programuar- Vazhdim

Karakteristikat kryesore të vendimmarrjes së

programuar janë:

Strukturimi i mirë i problemeve që duhet zgjidh

Kriteret e qarta për zbatimin e vendosjes
Përcaktimi i lehtë i alternativave për zgjidhjen e problemit
Ekzistimi i sigurisë relative gjatë zgjidhjes së alternativave
 Vendimmarrja e paprogramuar
Vendosja e paprogramuar përdoret për zgjidhjen e
problemeve

 të pastrukturuara,
 të reja dhe
 të definuara dobët,
 të cilat nuk përsëriten.

Marrësi i vendimit ballafaqohet me problemet

 të cilat nuk janë të njohura gjatë vendosjes,
 por secila situat është e re,dhe
 Zgjidhet ndividualisht
 Vendimmarrja e paprogramuar- vazhdim

Karakteristikat kryesore të vendosjes së

paprogramuar janë:

Strukturimi i dobët i problemeve për cilat vendoset

Përdorimi vetem në situata të jashtëzakonshme
Gjenerimi i numrit të vogël të alternativave
Përdorimi në situata që nuk përsëriten
Karakteristikat kryesore të Karakteristikat kryesore të
vendimmarrjes së programuar vendimmarrjes së paprogramuar
janë: janë:

Strukturimi i mirë i Strukturimi i dobët i

problemeve që duhet zgjidh problemeve për cilat vendoset

Kriteret e qarta për zbatimin e Përdorimi vetem në situata të

vendosjes jashtëzakonshme

Përcaktimi i lehtë i Gjenerimi i numrit të vogël të

alternativave për zgjidhjen e alternativave
problemi
Përdorimi në situata që nuk
Ekzistimi i sigurisë relative përsëriten
gjatë zgjidhjes së alternativave
Ekziston njё ndёrlidhje tё madhe ndёrmjet
niveleve menaxherike, dhe
natyrёs sё vendimeve.

Kapërcimi nga vendimet e programuara në

vemdimet e paprogramuara qëndron në:

raport të drejtë me shtresimin e niveleve

të vendimmarrjes,
me vendimet operative, taktike dhe
strategjike.
Programimi i vendimeve sipas
niveleve menaxherike
Mund te konstatojme se ne praktike hasim shpesh
ne vendime as plotesisht te programuara e as
plotesisht te paprogramuara.

Shumicen e vendimeve te paprogramuara I marrin

menaxheret e niveleve te larta menagjerial.Vendimet e pa
programuar perdoren per zgjidhjen e problemeve te reja,
problemeve qe nuk perseriten, e me te cilat ballafaqohet
niveli strategjiki vendimarrjes.

Problemet e niveleve te ulta jane rutinore,te cilat paraqiten

shpesh, ndersa strukturimi dhe zgjidhja e tyre eshte
kryesishte e programuar. Vendimet e programuara
sherbejne per zgjidhjen e problemeve rutinore
Vendimet e programuara
Zgjidhin probleme relativisht rutinore
Janë vendime të strukturuara, të
përsëritshme, konkrete, të thjeshta
dhe pa ndikim të madh.
Mund të merren me ndihmën e
informacionit lehtësisht të
disponueshëm
Përcaktohen nga rregullat dhe
procedurat dhe kërkojnë pak kohë e
përpjekje
Mund t’u delegohen niveleve më të
ulëta të menaxhmentit
Janë objektivat, standardet,
procedurat, metodat dhe politikat
Shembuj:
porositja e inventarit
punësimi i punëtorëve të rinj
Vendimet e paprogramuara
Zgjidhin probleme unike a të
pazakonta
Janë vendime të pastrukturuara,
jopërsëritëse, të papërcaktuara,
komplekse dhe me ndikim afatgjatë.
Nuk e kanë të gatshëm informacionin e
nevojshëm për t’u përdorur
Kërkojnë nivel të lartë të gjykimit
ekzekutiv, të mprehtësisë dhe të
kreativitetit
Duhet t’u delegohen niveleve më të
larta të menaxhmentit
Janë programet, strategjitë dhe
buxhetet
Shembuj:
hapja e një filiali të ri
ndryshimi i dizajnit të produktit
 STUDIM RASTI

Vendimet
e programuar dhe te paprogramuara
Vendimet:
Strategjike
Taktike
Operative
Vendimmarja eshte nje proces I po ndashem
dhe I pa ndalshem ne Biznes.

Ne biznes zhvillohen
shume aktivitete te perseritshe dhe te reja, te cilat
e kane pikenisjen ne te gjitha instancat e
ndryshme.
Dallimet në procesin e vendimmarrjes janë të dallueshme

sipas llojit të biznesit,

 madhësisë së biznesit,
 funksioneve apo
 departamenteve të biznesit,

por mbi të gjitha vendimmarrja është e ndryshme për nga

niveli hierarkik dhe organizativ. Sikurse nivelet
hierarkike të menaxhmentit, edhe vendimet mund të
ndahen në:
vendime strategjike,
vendime taktike dhe
vendime operative
 Klasifikimi në bazë të rëndësisë dhe nivelit që i merr

Vendimet Strategjike strategjike

Vendimet Taktike Vendimet
Vendimet Operative

Vendimet taktike

Vendimet operative
Nivelet e vendimmarrjes në nivelet e organizatës,
Te tri keto nivele te vendimmarje
 e fisnikerojne vendimin ne biznes,
perkufizojne vendimin e biznisit ne rrethine,dhe
perkufizojne vendimin e biznisit ne perspektive

Nivelet dhe natyra e vendimeve (fig ne vijim)

Vendimet Strategjike jane vendime ne nivel te korporates ,
qe percaktojne drejtimin strategjik te kompanise se madhe
me te gjitha bizneset,filialet, njesit e saj dhe kerkon
pergjegjesin e shefit skzekutive ,bordit te drejtoreve apo
ndonje etniteti tjeter.

Vendimet taktike jane vendime ne nivel te biznesit, te cilat

perkufizojne veprimtarin dhe orijentimin e njisive specifike ne
kuader te korporates.

Vendimet operative jane vendime te cilat prekin fushat

funksionale te biznesit, te cilat jane te ngritura ne nivel te
departamenteve
 Struktura menaxhuese e ndërmarrjes

Niveli Strategjik

Niveli operativ
 Vendimet strategjike
Vendimet strategjike janë vendimet më të rëndësishme në
ndërmarrje. Me anë të tyre caktohet strategjia e ndëmarrjes, si
dhe qëllimet e ndërmarrjes në të ardhmen.

Këto vendime i sjell organi afarist më i lartë i ndërmarrjes.

Vendimet strategjike paraqesin kornizën brenda të cilës duhet
të lëvizin vendimet taktike.

Vendimet strategjike ushtrojne ndikim percaktyues ne rrjedhat

zhvillimore te biznesit ne te gjitha nivelet.

Prandej vendimet strategjike llogariten si jo fort te strukturuara.

 Ekzistojnë tri karakteristika thelbësore të vendimeve
strategjike:

• të rralla – vendimet strategjike janë të pazakonta dhe

përgjithësisht nuk ndjekin ndonjë precedent

konsekuente – vendimet strategjike kërkojnë

përkushtimin e një niveli përmbajtësor të
resurseve të organizatës dhe
përkushtim të lartë nga individë të të gjitha
niveleve

• direktive – vendimet strategjike vendosin precedent për

vendimet e tjera dhe veprimet e ardhshme në organizatë.
Procesi I menaxhimit straegjik permbahet ne tri hapa:
Formulimi I strategjise, Zbatimi I strategjise dhe Vlersimi
I strategjise.

1. Formulimi I strategjise perfshin

 vizionin dhe misionin,
 identifikim e shanseve dhe kercnimeve te jashtme te organiz
 percaktimin e fuqive dhe dobesive te mbrendshme,
 vendimmarjen e objektivave afatgjate,
 gjenerimin e strategjive alternative dhe
 vendimmarjen e strategjive te posacme per te ndjekur
 2. Zbatimi I strategjise kerkon:
 Vendimmarrjen e objektivave vjetore
 Sajimin e politikave
 Motivimin e punetoreve, dhe
 Alokimin e rresurseve

3. Vlersimi I strategjise:
 Mjetet e menaxhereve per informacionin per mbarrevajten e
strategjive
 Vlersimin e strategjise perfshir rishikimin e faktoreve te
jashtem dhe te mbrendshem, qe permbajne bazen per
strategjit aktuale,
 matjen e performances dhe
 ndermmarrjen e veprimeve korigjuese
 Rast studimi
Scars Roebuchanc (1893)Co dhe MontgomeryWard
(1872)
Sewel Avery
Sears 1946….1956
 Vendimet taktike
Vendimet taktike sigurojnë realizimin e vendimeve Strategjike.
Me anë të vendimeve taktike bëhet operacionalizimi i
vendimeve strategjike.

Vendimet taktike janë vendime më specifike dhe më konkrete.

Vendimet taktike kanë për synim zhvillimin e taktikave në
funksion të përmbushjes së qëllimeve strategjike të
përcaktuara nga menaxhmenti i lartë.
Edhe ne nivelin taktike, realizohen disa strategji, qe I japin
orjentimin strategjik njesive biznisore ne kuader te korporates.
Ne kete nivel ekzistojne kater alternativa te strategjive si:
Udheheqja e Kostos
Udheheqja e fokusuar e Kostos
Diferencimi
Diferencimi I Fokusuar
 Vendimet operative
Vendimet operative sigurojnë realizimin e vendimeve taktike.
Ato janë karakteristikë për nivelet e ulëta të menaxhmentit.
Këto vendime shfrytëzohen për zgjidhjen e problemeve
rutinore që do të thotë se në shumicën e rasteve janë të
programuara.

Vendimet operative janë vendime të cilat i përkasin

vendimmarrjes në nivelin më të ulët të menaxhmentit dhe
synojnë të qartësojnë rrjedhat e operacioneve ditore të
biznesit.
 TRI NIVELET E VENDIMMARRJES MENAXHERIALE
Qëllimi Menaxherët Horizonti kohor
Strategjk Arritja e objektivave të Menaxherët gjeneral Një deri në
biznesit nepërmjet dhe udhëheqësit e dhjetë vite ose
ndërlidhjes së afatgjate departamenteve. më shumë.
të ndërmarrjes dhe
mjedisit.

Taktik Dhënia e drejtimeve në Menaxherët e nivelit Gjashtë muaj

rialokimin e resurseve
midis nën njësive dhe
funksioneve për ti dhënë
secilit funksion objektiv
të qartë dhe të sigurojnë
koordinimin.
të mesëm së bashku, deri në dy vite.
e poashut duke
punuar me grupet e
departamenteve.

Operativ Përmbushja e detyrave Menaxherët e njësive Disa orë deri te

nën disponimin e operuese,mbikqyrëst një vit.
resurseve ekzistuese dhe stafi individual
për të kontribuar në
realizimin e objektivave
të departementit
përkatës.
Burimi: John Naylor, Management, First edition, London: Pearson Education Ltd, 1999.
 Nga tabela u vrejt se nivelet menaxheriale nuk sjellin
vetem nje lloje te vendimeve,Te gjitha nivelet ne procesin e
tyre menaxherial sjellin edhe vendime operative.

Pra c’do nivel sjell vendime te ndryshme, por ato dallohen

ndermjet tyre sipa asaj se sa perqind nga numri I
pergjithshem I numrit te vendimmarrjes mer re pjese ne
llojin e caktuar te vendimeve te marra nga nivelet e
ndryshme menaxheriale.
 Natyra e punëve dhe Vendosja

 Sipas Koontz dhe Wetrish nevoja për vendosje

ekziston në të gjitha llojet e punëve dhe profesioneve.

Punët ekzekutive

Punët e vendosjes

Vendet ekzekutive Vendet menaxherike

të punës të punës
 Llojet e Vendimeve dhe Nivelet Menaxherike

Vendimet
operative dhe rutinore

Vendimet
jorutinore dhe taktike
Vendimet
taktike dhe strategjike

Niveli më i ultë i Niveli i mesëm i Niveli më i lartë i

menaxhmentiti menaxhmentit menaxhmentiti
 STUDIM RASTI

Vendimet
Strategjike
Taktike dhe
Operative
Vazhdojme me ……………………..
Vendimet Rutinore,te Pershtatura dhe Inovative
 Klasifikimi i vendimeve në vështrim të niveleve menaxhuese

Vendimet e pa programuara MENAXHERËT

TOP

MENAXHERËT E MESËM

Vendimet e programuara MENAXHERËT E ULËT

 Tiparet e vendimeve ne nivele hierarkik

Veshtrimi I vendimeve ne shkallzimin hierarkik

eshte krahasimishte e vecante fale disa tipareve
shquese

Tiparet e vendimeve:
Natyra, matshmeria,
karakteri, risku,
fitimi, fleksibiliteti,
strukturim, koha,
Nivelet e vendimmarrjes

Niveli i
Niveli i vendimmarrjes
menaxhmentit
Korporatë e
Kompani e madhe Vendimet
vogël Menaxhmenti strategjike
i lartë
Niveli i
korporatës Vendimet
Niveli i
Menaxhmenti taktike
biznesit
i mesëm
Niveli i
biznesit Vendimet
Niveli
Menaxhmenti operative
funksional
i ulët
Niveli
funksional
Niveli i
operacioneve
 LIDHMËRIA RECIPROKE E VENDIMEVE
• Horizontale
Vendimet të cilat i sillen në të njejtin nivel menaxherik.
– P.sh. Vendimet mbi rritjen e prodhimit ka ndikim
në vednimet e shitjes dhe furnizimit.
– Vednimet mbi ndryshim e teknologjisë prodhuese
kan ndikim në vendimet mbi trajnimin e resurseve
humane në organizatë.

• Vertikale
Vendimet të cilat merren në nivelin e ultë dhe të lartë të
menaxhmentit.
– Psh. Vendimet mbi futjen e produktit të ri në treg
vijnë nga niveli strategjik dhe kanë ndikim në
vendimet për ndryshimin e dizajnit,
operacinalizimin e këtyre vendimeve nga nivelet
më të ulta menaxherike.
 SIPAS KRIETERVE TË NDRYSHME VENDIMET NDAHEN:

Sipas qëllimit:
vendime investuese, kadrovike, financiare, etj

Sipas hierarkisë:
strategjike, taktike dhe operative

Sipas pjesëmarësve:
individuale, grupore

Sipas dimensionit kohor:

statike dhe dinamike
 Sipas mundësisë së modelimit dhe programimit:
vendime të programuar dhe paprogramuar

Sipas shkallës së ndikimi të faktorëve të ndryshëm,

vendimet mund të merren në situata
stohastike dhe deterministik

Sipas modeleve që përdoren

Modeleve lineare dhe jolineare
Modelit dinamik
Teorisë së lojrave
Modelit të analizës shumë kritershe
Modelit statistikor të Bajesit
Simulimit,Ekspertëve, etj
 STUDIM RASTI

Vendmet
Horzontale
Verikale
•vazhdim