Vendosje ne biznes

1.Cka paraqet modeli situativ?

Modeli situativ sugjeron se ekzistojne disa stile dhe rrethana ne te cilen marrja e vendimeve mund te
jete e suksesshme dhe po ashtu rrethana ne te cilat vendimmarrja mund te jete kunderproduktive.
Ky model sht dhanun nga Vroom dhe Yetton- ky model ka 5 stile dhe at:
Stili autokratik
Stili participativ

Stili hulumtues,
Stili konsensual.

Stili konsultativ,

2. Cilat jan karakteristikat e situatave n baz t t cilave merret vendimi lidhur me stilin ?
Kualiteti

Informimi

Strukturimi i problemit

Pranimi,

Harmonizimi i qllimit,

Diferenca n opinion.

3.Cka eshte vendimmarrja individuale? (perparesite dhe dobesite)

- Vendimet individuale jan ato vendime, t cilat i sjellin individt n vendet e tyre t
puns. Kto vendime dallohen pr nga rndsia dhe varsia e vendit t puns q e ka
individi n ndrmarrjen ku punon.
Pr problemet e thjeshta kemi vendimet individuale dhe pr problemet e ndrlikuara kemi
vendimet grupore.
N praktik mund t ndodh edhe e kundrta, qe problemet e ndrlikuara t zgjidhen nga
individt, ose e kundrta.
Prparsit e vendosjes individuale:

Vendosja individuale sht proces m I shpejt n krahasim me vendosjen grupore.

Se te disa vendime t rndsishme individuale preferohet mendimi i nj personi, i nj
profesionisti i cili sht m meritori pr vendosjen mbi disa probleme.
Te vendosja individuale I ikin problemeve t vendosjes grupore, si sht mendimi
grupor I cili e ngadalson

Dobsit e vendosjes individuale:

Individi i shqyrton nj numr m t vogl t alternativave pr zgjidhjen e problemit n

krahasim me vendosjen grupore, e cila jep nj numr m t madh t alternativave.
Mungesa e sinergjis te dijes
Mungesa e prparsive qe rrjedhin nga vendosja grupore

4.Cka jane vendimet grupore? (perparesite dhe dobesite)

-Vendimmarrja grupore paraqet mnyrn e vendosjes afariste, ku vendimet i marrin nj grup i

caktuar i njerzve.
Baz per formimin e grupit mund te jete pronesia, funksionet menaxheriale, puna e perbashket ne
ndoni veprimtari, etj.
Per te kuptu vendimmarrjen grupore si form bashkkohore t vendimmarrjes ne duhet q ti
Kuptojm:

natyrn e grupeve,
karakteristikat tjera t grupit dhe
sjelljet n grup.
Organizatat bashkekohore te biznisit gjithnje e me shume jane duke shfrytezuar grupet per te
marre vendime.
Ekzistojne keto arsye pse vendimet duhet te merren n grup:

Legjitimitetit

Kualiteti i vendimit

Informacionet

Morali

Nevoja pr vendime inovative

Karakteristikat e grupit jan:

antart e grupi i lidh interesi i prbashkt,

antart e grupit duhet t komunikojn n mes vete,

antart e grupit i ndajn rolet ndrmjet vete pr realizimin e qllimeve t grupit,

secili grup sipas rregullit sht nngrup i ndonj grupi m t madh, kurse mund ti

ket edhe nngrupet e veta,

antart e grupit duhet tu prmbahen normave t prcaktuara t sjelljeve n grup.

Ne vendimmarrje grupore rendesi te madhe kane edhe personat me autoritet te madh, te cilet
kane vend dhe force ne ndermarrje.
Nese ne grup ekzistojne dy persona me autoritet te njejte dhe me mendime diametralishte te
kunderta ne raport me problemin per te cilin vendoset- problemi mundet te komplikohet.
Mu per kete mundesite problemit duhet te kemi parasyesh gjate formimit te grupit per
vendimmarrje
5.Kohezioni grupor? (karakteristikat e kohezionit)
- Sipas Cole koheziviteti grupor ka t bj me aftsin e antarve t grupit q t qndrojn s
bashku.Po, ashtu koheziviteti grupor ka t bj me aftsin e grupit pr t trhequr antar t rinj.

Grupi me kohezivitet t lart demonstron nj lojalitet t madh t antarve t grupit dhe nj sjellje
q sht n prputhshmri me normat grupore t cekura m lart.

Faktoret q e prekin kohezionin grupor jan:

Madhsia
Kohezgjatja
Ngjajshmerite

Krcnimet

Izolimi

Hyrja e kufizuar

6.Si dallohen grupet efektive dhe grupet joefektive?

Karkateristikat e grupit efektive

Atmosfera e relaksuar joformale

M shum diskutime t rndsishme me nj shkall t lart t pjesmarrjes.

Qllimi apo detyra e grupit e kuptuar mir dhe prpjekja e antarve t grupit pr ta arritur at.

Antart dgjojn njri-tjetrin.

Konflikti nuk sht eliminuar n trsi, mirpo sht diskutuar n mnyr te hapur dhe
konstruktive.

Shumica e vendimeve merren me konsensus t prgjithshm me minimum t votimit

formal.

Idet shprehn n mnyr t lirshme dhe t hapur.

Udhheqja nuk sht gjithmon me an t kryesuesit, mirpo tenton q t jet e ndar n

mnyr
adekuate.

Grupi vlerson progresin e dhe sjelljet e tij.

Karakteristikat e grupit joefektive

Diskutimet t dominuar nga dy apo tre vet, dhe n shumicn e rasteve jorelevante.

Objektivat e prbashkta jo t qarta.

Antart kan tendenca t mosdgjimit t njeri-tjetrit.

Atmosfer tensionuar dhe e mrzitshme.

Konflikti ose sht i eliminuar ose sht i lejuar t zhvillohet n nj betej.

Ndjenjat personale mbahen t fshehta dhe se kritika

konsiderohet si dika e turpshme.

Udhheqja realizohet prmes kryesuesit/liderit.

Shumica e thjesht shihet si e mjaftueshme pr t bazuar vendimet e grupit, t cilat duhet ti

pranoj pakica.

Grupi shmang do diskutim rreth sjelljeve t tij.

7.Si behet komunikimi ne grup dhe cilat jane tipet e komunikimit ne grup?
Komunikimi mes anetareve te grupi ka nje rendesi jashtezakonisht te madhe ne rezultatet e punes
grupore e me kete rast edhe te vendimmarrjes grupore. Komunikimi realizohet permes rrjetave
komunikuese,ato jane:

1.rrjeti komunikues me orientim kah qendra

2. rrjeti komunikues qarkor
3. rrjeti komunikues i nderlidhur teresisht
4. rrjeti komunikues
5. rrjeti komunikues vargor

8.Si qarkullojne informatat?

9.Anetaret e grupit me qfare njohuri karakterizohen?
- Anetaret e grupit me dituri komplementare
-Anetaret e grupit me dirturi konkurrente
-Anetaret e grupit me dituri te njejta
10.Pengesat ne vendimmarrjen grupore?

Polarizimi n mes t antarve t grupit - Deri te polarizimi i antarve t

grupit m s shpeshti mund t vij:

nse me mendimin e ndonj antari t grupit pajtohen edhe antart e tjer t grupit, ather ai
insiston edhe m tepr n mendim t vetin, pa marr parasysh se a sht ai i drejt apo jo,

nse n grup ka antar, t cilt nuk kan mendim t qart t vetin, kurse dikush tjetr mendimin
e vet e arsyeton n mnyr shum sugjestive dhe bindse, ather shpesh t tjert i
bashkangjiten,

nse ndonj person i aft pasivizohet pr shkak t motivimit t dobt, duke ditur se grupi mban
prgjegjsin pa marr parasysh se ai ndryshe do ta zgjidhte problemin.

Mendimi grupor - Mendimi grupor paraqitet si antipod i polarizimit n mes t

antarve t grupit dhe vije se rezultat i mbikohezivitetiti t antarve t grupit.
Deri te mendimi grupor arrihet pr shkak t vet mnyrs s mendimit t

antarve t grupit, si dhe pr shkak t lidhmris reciproke t antarve t

grupit. Mendimi grupor ndodh ather kur antart e grupit i kushtojn rendsi m
t madhe mbajtjes s atmosfers s kndshme n grup dhe mbajtjes s moralit se
sa n marrjen e vendimeve efektive.
Participimi n procesin e vendosjes - Shkalla e participimit t puntorve n
vendosje kryesisht varet nga ajo se vall menaxheri i ndrmarrjes a udhheq me
stil demokratik apo autokritik t vendosjes. Ajo gjithashtu varet edhe nga niveli i
centralizimit dhe decentralizimit t ndrmarrjes. Pra, niveli m i lart i
demokracis dhe i decentralizimit t ndrmarrjes mundson participim m t
madh t puntorve n vendosje dhe e kundrta.

11.Cka eshte vendimmarrja intuitive?

- Vendimmarrja intiutive sht marrja e vendimeve n baz t intuits ose ndjenjave t marrsit t
vendimeve. Varsisht prej numrit t altrenativave qe i kemi ne dispozicion vendimarrja mund te
jete e leht apo e veshtire.
Vendimet intuitive m s shpeshti merren n kushtet e rrethins jostabile, ku kushtet
menaxheriale ndryshojn prej dite n dit.
N praktik, vendimet nuk merren gjithmon n baz t analizave t hollsishme, por si pasoj e
ndikimit t shum faktorve, si jan: prleshjet, pasiguria, shpejtsia, etj., vendimet merren n
baz t intuits.
12.Si dallohet vendimmarrja intuitive me vendimmarrjen ne baze te gjykimeve?

Vendimarrja intuitive eshte marrja e vendimeve ne baze te intuites ose ndjenjave

te marresit te vendimeve.Marresi i vendimeve, i cili merr vendime ne kete
menyre, ne shumicen e rasteve nuk ka mundesi te shpjegoje se pse gjate
vendimmarrjes ka vepruar ashtu siq ka vepruara. Tek vendimarrja intuitive nese
numri i alternativave eshte i vogel , per marresin e vendimit eshte me e lehte
vendimmarrja dhe e kunderta, nese numri i alternativave eshte i madh
vendimmarrja eshte me e veshtire dhe probabiliteti i zgjedhjes se alternatives se
duhur eshte me i vogel.
Vendimet ne baze te gjykimeve shfrytezohet ne situatat qe perseriten dmth ne
vendimmarrjen e programuar. Kjo vendimmarrje bazohet ne pervojen dhe dijen
per situata te njejta ose te ngjashme.Kjo menyre e marrjes se vendimeve varet se a
do te merret vendimi i perseritur ne kushte te njejta apo peraferisht te njejta.Eshte
e shpejt dhe e lire, si dhe ka te beje me se shumti per nivele e uleta te
menaxhmentit
13.Cka jane vendimet ne baze te gjykimeve? (perparesite dhe dobesite)

-Kjo mnyre e vendimmarrjs shfrytezon situatat q prsriten, d.m.th. N vendimmarrjn e

programuar.
Kjo vendimmarrje bazohet n prvojn dhe dijen pr situata t njjta ose t ngjashme.
Kjo menyre e vendimarrjes varet se a do te merret vendimi i prseritur n kushtet e njjta apo
prafersisht t njjta.

14.Cka eshte vendimmarrja racionale?

- Vendimarrja racionale, pr dallim nga vendimarrja intuitive dhe e gjykimve, kjo form e
vendimmarrjes bazohet n qasjen analetike, e cila prbhet nga disa faza.
Kjo vendimmarrje prdoret n situatat q nuk prseriten.
Pr shkak t qasjes se vete analetike sht e shtrenjt dhe e ngadalshme.
Njeri nga prfaqesuesit m t mdhenje t vendimarrjs racionale ka qene Max Weber (18641920) .
15. Varsisht nga rreziku marresit e vendimeve klasifikohen n tri grupe:
N ata q u ikin problemeve, duke marr parasysh se nuk dshirojn rreziqe, gjithmon e zgjedhin
alternativn me pasoja t njohura.
N ata q I zgjidhin problemet, kan nj tolerim mesatar ndaj rrezikut, q do t thot se kur
ballafaqohen me problemin, mundohen ta zgjidhin.
N ata q I hulumtojn problemet jan ata persona te t cilt rreziku gjat vendosjes paraqet nxitje
dhe knaqsin e gjejn gjat vendosjes n kushtet e paqartsis.

16.Cilat jane teknikat e vendojes grupore?

- Nga nj numr i madh i teknikave t vendosjes grupore m t njohurat jan:

Teknika Brainstorming,
Teknika nominale grupore, dhe
Teknika Delfi.

17.Tenika Brainstormingu?
- Paraqet metod t vendosjes, e cila bazohet n diskutimin intensiv, respektivisht n diskutime n
mes antarve t grupi Kshtu, secili antar i grupit ofron zgjidhje alternative t problemit pa
marr parasysh se a jan ato reale. Ekzistojn disa procedura bazike pr t aplikuar
brainstormingun si teknik.

N vijim do ti prezentaojm disa nga mnyrat e mundshme pr ta br kt:

Secili voton pr tri idet m t mira t cilat mendojn se jan t qndrueshm; tri
idet q fitojn m s shumti poena do t shfrytzohet pr diskutim t
mtutjeshm.
Antart e grupit I rangojn prej 1-10 (10 e lart dhe 1- e ult); tri idet me poena
me m s shumti poena do t shfytzohen.
Nse paraqitet se disa nga idet t bhen shum t popullarisuzar gjat diskutimit
fillestar, lideri I grupti mund t konkludoj se p.sh ideaj 1 dhe ideja 5 duken me
interes pr tu diskutuar m tutje.

18.Teknika Nominale grupore?

- Kjo teknik e vendosjes n krahasim me Braistormingun i ka prparsit, sepse mund t
prdoret n t gjitha fazat e procesit t vendosjes.
Vendosja prmes tekniks nominale grupore zhvillohet npr disa faza:

N fazn e par udhheqsi i grupit e prshkruan problemin, t cilin grupi duhet ta

zgjidh,
N fazn e dyt secili antar i grupit i mbledh idet e veta pr zgjidhjen e problemit q
prshkruhet,
N fazn e tret pas nj kohe t caktuar, secili antar i grupit ia parashtron idet e veta
grupit,
N fazn e katrt t gjitha idet regjistrohen, kurse secili antar i grupit dshiron atij
regjistrimi ti shtoj nj ide plotsuese t vete.
N fazn e pest fillon votimi preliminar mbi idet. Secili antar i grupit bn rangimin e
disa ideve sipas shikimit t vet mbi zgjidhjen e problemit,
N fazn e gjasht zhvillohet shqyrtimi mbi listn e ideve t seleksionuara.
Nse nuk merret vendim, faza e pest dhe e gjasht prsriten derisa t merret vendimi
prfundimtar. Ajo ide e cila ka rnditje m t lart miratohet dhe ajo paraqet vendimin
prfundimtar.
19. Teknika Delfi?
-Logjika e ksaj metode sht q duke i shfrytzuar n mnyr sistematike ekspertt t
stimulohet e ardhmja, respektivisht qe baz t mendimeve t ekspertve nga lmi t ndryshme
e fiton fotografin e ardhmris dhe n baz t saj t merret vendimi.

Vendosja prmes metods delfi zhvillohet n kt mnyr:

Ai i cili e realizon hulumtimin prcakton grupin ekspertve nga fusha t ndryshme

shkencore.

Formulohet pyetsori n t cilin parashtrohen pyetje t rndsishme pr marrsin

e vendime. Nga ekspertt krkohen zgjidhjet e mundshme pr problemin e
paraqitur n pyetsor.
N fazn e tret ekspertt e mbushin pyetsor dhe e kthejn n adres t
organizatorit t hulumtimit.
N fazn e katrt bhet prpunimi i pytsorve t arritur dhe rezultatet me
pyetsor t rinj u drgohen prsri ekspertve.
N fazn e pest ekspertt prsri prgjigjen ne pyetsor.Kjo vazhdon kshtu
derisa t arrihet konsensusi.

20. Sipas mnyrs s prezantimit t problemit, dallojm;

Modelet fizike - Modeli fizik ka dukjen e asaj qe e prezanton fotografive, piktura dhe
skulptura si jan modelet e njerzve, objekteve, ngjarjeve, rrethine etj.

Modelet analoge - Analogji do te thot ngjashmri. Kshtu me modelet analoge

nnkuptojm modelet qe i shfrytzojm cilsit e ngjashme te objekteve te
hulumtimit ne mnyr qe te prezantojn sistemin real.

Modelet simbolike - Ne modelin simbolik komponentt dhe raportet ndrmjet tyre

jan dhn me ndihmn e simboleve.

21. Teoria e Lojerave?

-Teoria e lojrave ka pr detyr ta gjej procedurn n situatat e konkurrencs kur jan n konflikt
interesat e s paku dy kundrshtarve, gjegjsisht sipas ksaj teorie dy pjesmarrsve n loj.
Situata e konkurrencs, sipas ksaj shpreh gjendje t tilla kur n prgjithsi dy persona (pal,
pjesmarrs apo grupe) jan n konflikt, pr shkak t qllimeve t tyre prkatse.
Mirpo kjo nuk duhet ta anashkaloj mundsin q konkurrentt ndrmjet vetes edhe t
bashkpunojn kur bhet fjal pr interesin e tyre shikuar nga qllimi gjegjsisht qllimet, si dhe
n raport ndaj pjesmarrsit t tret (apo grupit t tret) q sht n shrbim t konkurrencs
(p.sh. bashkpunimi n lidhje me interesin e shpenzuesit pr shtjen e mimeve, kualitetit, etj.)

22. Metodat e tjera te vendimmarrjes ne grup:

Marrja e vendimve nga autoriteti pa diskutim grupor

Marrja evendimeve nga eksperti

Marrja evendimeve duke u bazur ne mesataren e opinioneve individuale

Marrja e vendimeve nga autoriteti pas diskutimit grupor
Marrja e vendimeve nga nje pjes e vogel e grupit
Marrja evendimeve me votim te shumices
Marrja e vendimeve me konsesnsues