Едгар Алан По

Изработиле:
Ева Малинова
Мила трајковска
Едгар Алан По е американски писател, поет, уредник, критичар, еден од главните
претставници на американскиот романтизам и предвесник на симболизмот. Најпознат
по своите мистериозни и раскази за макабрата, По е еден од првите американски
писатели на раскази и се смета за творец на детективската и криминалистичката
проза. Исто така, нему му се припишува и заслугата за појавата на научната
фантастика. Тој е првиот познат американски писател кој живеел само од пишување,
што се резултирало во финансиски тежок живот и кариера.
Откако таткото ги напуштил, мајка му починала кога тој имал две години, па бил
неофицијално посвоен од богатиот трговец Џон Алан. Пет години живееле во Англија
и таму го започнал своето школување. Кога студирал во Вирџинија дошол во
конфликт со потаткото и ја изгубил неговата материјална поткрепа. Оттогаш се
обидувал да се осамостои, почнал да пишува и објавува стихозбирки. Две години бил
во американската армија, за потоа целосно да ѝ се посвети на литературата.
Работел како публицист и уредник на повеќе списанија, но цел живот бил сиромашен
и гладен. По смртта на неговата млада сопруга тој ќе се растрои и ќе му се оддаде на
алкохолот и дрогата. Живеел во агонија, работел многу, претчувствувајќи ја блиската
смрт.
Игра Песни
● „Тамерлан“ (1827).
● „А ...“ (1827).
● „Соништа“ (1827).
● „Духови на мртвите“ (1827).
● „Вечерна starвезда“ (1827).
● „Сон“ (1827).
● „Најсреќниот ден, најсреќниот час“ (1827).
● „Езерото: А ...“ (1827).
● „Ал Араааф“ (1829).
● „Сонет за науката“ (1829).
● „Соло“ (1829).
● „До Елена“ (1831).
● „Градот во морето“ (1831).
● „Спиењето“ (1831).
● „Долината на немирот“ (1831).
● „Исрафел“ (1831).
● „Колосеум“ (1833).
Приказни
- „Метзисенштајн“ (1832).
- „Пронајден ракопис во шише“ (1833).
- „Кралот на чумата“ (1835).
- „Береника“ (1835).
- „Лигеја“ (1838).
- „Падот на куќата на Ашер“ (1839).
- „Вилијам Вилсон“ (1839).
- „Човекот во толпата“ (1840).
- „Слегување до Маелстром“ (1841).
- „Злосторствата на улицата Моргу“ (1841).
- „Маската на црвената смрт“ (1842).
- „Бунарот и нишалото“ (1842).
- „Овалниот портрет“ (1842).
- „Златната буба“ (1843).
- „Мистеријата на Мари Рогет“ (1843).
- „Црната мачка“ (1843).
- „Раскажаното срце“ (1843).
Роман
- Наративот Артур Гордон Пим (1838).

Осврти и есеи
- „Чарлс Дикенс“.
- „Лонгфелоу“.
- „Глог“.
- „Криптографија“.
- „Камена Арабија“.
- „Филозофија на композицијата“ (1846).
- „Поетскиот принцип“ (1848).
- Еурека (1848).
Есеите на По
Во својот есеј „Поетскиот принцип“, По расправа дека не постои долга поема, зашто, според него, врвната цел
на уметноста е естетиката, односно, причината поради која таа постои е да побуди чувства кај читателот, нешто
што може да трае само краток временски период (онолку колку што е потребно да се прочита лирска песна, да
се изгледа драма или да се погледне слика). Тука, По го изложува и своето мислење дека еден еп, ако воопшто
сака да има некаква вредност, мора да е претставен како збир од неколку кратки делови, сите насочени да
побудат едно исто чувство кое ќе ја воздигне душата.
По особено внимание посветувал токму на естетскиот аспект на уметноста. За По, самата уметност е духовно
искуство. Во голем број од неговите раскази, ликовите (особено Родерик Ашер од „Пропаста на куќата на
Ашерови“) го постигнуваат овој естетски идеал преку посветеност, поради што често се опсесивни и изолирани
од светот. „Овалниот портрет“, исто така, ја разработува посветеноста, но овојпат предметот на посветеност е
токму у
метничкото дело.
По бил голем поддржувач на теоријата за уметноста заради уметност, многу години пред Теофил Готје да го
искова познатиот француски слоган l'art pour l'art. Токму поради ова, тој бил голем противник на дидактичноста,
сметајќи дека моралот и етиката не треба да постојат во рамките на поезијата и уметноста, кои исклучиво треба
да се фокусираат на создавање на убаво дело. По го критикувал Џејмс Расел Лауел (James Russell Lowell) во
еден од своите разгледи, обвинувајќи го за преголема дидактичност и поучност и тврдејќи дека песната треба да
се пишува '„само поради песната“. Во можеби својот најпознат есеј „Филозофија на композицијата“, По
наложува дека најпрвин треба да се напише крајот на едно дело, а дури потоа неговиот остаток.
Гавран (поема)
„Гавранот“ е наративна поема, објавена во јануари 1845. Забележителна е по својата
музикалност, стилизиран јазик и натприродна атмосфера. Раскажува за мистериозната
посета на гавран кој може да зборува кај еден расеан љубовник и го следи неговото бавно
пропаѓање во лудило. Љубовникот, често препознаен како студент, ја жали загубата на
неговата љубов Ленора. Гавранот, седнат на бистата на Атина Палада, ја истражува и
продолжува неговата мака со постојаното повторување на зборот „невермор“ (nevermore -
никогаш повеќе). Низ поемата, По врши алузии на фолклорот и на различни класични дела.
Потврдел дека ја напишал поемата многу логично и методично. Неговата намера била да
напише поема која ќе им биде допадлива и на критичките и на модерните вкусови. Првото
издание на „Гарванот“ на 29 јануари 1845 во весникот New York Evening Mirror го направило
По широко популарен во неговото животно доба. Поемата била наскоро повторно печатена,
пародирана и илустрирана.
Факти
Расказите на Едгар Алан По за францускиот детектив Августин Дупин, послужиле како модел за создавање
на ликот на Шерлок Холмс, во делото на Артур Конан Дојл.

Напишал дека дагеротипијата е „можеби најголемиот триумф на модерната наука“.

Еден од своите кратки раскази, По го напишал на огромен свиток хартија со должина од 670 см, направен
од многу други хартивчиња, меѓусебно залепени со восок.

По се земал со неговата тринаесетгодишна братучетка, Вирџинија По, кога тој имал 27 години. Таа
починала од туберкулоза во 1847 година, на 24-годишна возраст. Последната поема на По „Анабел Ли“,
била објавена во 1849, по нејзината смрт.

Првото нешто што По го напишал биле поемите на памфлет. Поголем дел од поемите биле напишани кога
тој имал 14 години.