"CARINSKI PREKRŠAJI"

Doc. dr Mersida Sućeska

Sarajevo, 2009.
Doc. dr Mersida Sućeska
 FISKALNI FEDERALIZAM U BIH

 Zakonom o sistemu indirektnog oporezivanja u BiH (“Sl. glasnik

BiH“ br. 44/03 i 52/04) uspostavljena je institucionalna i
organizacijska osnova za jedinstveni sistem indirektnog
oporezivanja u BiH (08. 01. 2004. god.).
 Osnovana Uprava za indirektno/neizravno oporezivanje (UIO):
sjedište u Banja Luci, četiri regionalna centra: Sarajevo, Banja Luka,
Mostar i Tuzla.
 UIO je nadležna za provedbu zakonskih propisa o indirektnom
oporezivanju i politike koju utvrdi UO, te za naplatu i raspodjelu
indirektnih poreza na teritoriji Bosne i Hercegovine.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Prema Zakonu o uplatama na jedinstveni račun i raspodjelu prihoda
(“Sl. glasnik BiH” br. 55/04):

1) indirektni porezi su:

 uvozne i izvozne dadžbine,
 akcize na uvozne proizvode,
 akcize na domaće proizvode,
 porez na dodanu vrijednost i
 svi drugi porezi zaračunati na uvoz roba i usluga, uključujući i
putarine.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Prema Zakonu o uplatama na jedinstveni račun i raspodjelu prihoda
(“Sl. glasnik BiH” br. 55/04):

2) Ostali prihodi i takse:

 prihodi od skladištenja,
 ležarine,
 novčane kazne,
 prihodi od prodaje robe predane Upravi ili robe oduzete u upravnom
ili prekršajnom postupku,
 prihodi ostvareni prodajom EUR 1 obrasca,
 prihodi od iznajmljivanja,
 prihodi terminala,
 vanredni prihodi i
 ostali prihodi koje ostvaruje Uprava u okviru vlastite djelatnosti.

Doc. dr Mersida Sućeska

 CARINA

INDIREKTNI
PDV AKCIZA
POREZI

POSEBNA
TAKSA
PUTARINA
(prelevman)

Doc. dr Mersida Sućeska

 Prikupljena sredstva se dnevno raspoređuju i
doznačavaju:
 rezerva na onovu plana povrata,
 državi za finansiranje institucija na osnovu usvojenog budžeta –
proračuna,
 za vanjski dug na osnovu projekcije dospjeća obaveza,
 Entitetima i Distriktu na osnovu krajnje potrošnje na njihovoj teritoriji.

 Odlukom o načinu izračunavanja koeficijenata raspodjele

(“Sl. glasnik BiH” br. 3/05), utvrđeni su (krajnja potrošnja za
dvanaestomjesečni period se dijeli sa zbirom krajnje potrošnje na
teritoriji BiH za isti dvanaestomjesečni period) sljedeći koeficijenti
raspodjele:
• Brčko Distrikt BiH 3,7928 %,
• Federacija BiH 65,7194 % i
• Republika Srpska 30,4878 %.
 Entiteti i Distrikt Brčko BiH su nadležni raspodjelu pripadajućih
prihoda sa jedinstvenogDoc. računa.
dr Mersida Sućeska
 PRKUPLJANJE I RASPODJELA INDIREKTNIH
POREZA U BiH

JEDINSTVENI RAČUN
ZA FINANSIRANJE INSTITICIJA
REZERVA
BIH

FEDERACIJA BRČKO
RS
BIH DISTRIKT

VANJSKI DUG VANJSKI DUG VANJSKI DUG

RASPOLOŽIVA RASPOLOŽIVA RASPOLOŽIVA

SREDSTVA F BIH SREDSTVA RS SREDSTVA BD

Budžet Budžet Budžet

F BIH RS BD

Bužet
Budžet općina
kantona

Budžet
općina Doc. dr Mersida Sućeska
 PRIPADNOST JAVNIH PRIHODA U FEDERACIJI BIH

 Zakonom o pripadnosti javnih prihoda u Federaciji BiH i finansiranju

Federacije BiH utvrđena je pripadnost sljedećih javnih prihoda:
 carine od fizičkih i pravnih lica,
 carinske dadžbine,
 posebni porezi – akcize,
 Porez na dobit preduzeća – banaka i drugih finansijskih organizacija,
društava za osiguranje i reosiguranje imovine i osoba, pravnih osoba
iz oblasti elektroprivrede, pošte i telekomunikacija i dr.,
 federalne upravne takse,
 sudske takse sudova Federacije,
 novčane kazne po federalnim propisima,
 prihodi od prirodnih dobara, donacije i drugi prihodi (od imovine i dr.).

 Sve prihode koje tijela i institucije Federacije ostvare svojom

djelatnošću, unose se u federalni budžet.
Doc. dr Mersida Sućeska
 Kantonima – županijama uspostavljenim prema Zakonu o
federalnim jedinicama (kantonima – županijama) pripadaju sljedeći
javni prihodi:
 porez na promet proizvoda i usluga,
 porez na dobit preduzeća osim poreza na dobit preduzeća
navedenih u čl. 4 ovog zakona,
 porez na plaću,
 novčane kazne po kantonalnim – županijskim propisima,
 donacije i drugi prihodi.
 Općinama pripadaju javni prihodi prema kantonalnim propisima.
Općinska vijeća donose propise o općinskim taksama (komunalne,
novčane kazne i dr.), kao i propise o oporezivanju (porez od
poljoprivrede, porez na imovinu, porez na prihode od imovine i dr.).
 Učešće pojedinih kantona u porezu na promet ostvarenom po
osnovu visokotarifnih roba utvrđuje Federalno ministarstvo finansija
po osnovu sljedećih kriterija: 50% srazmjerno učešću broja
stanovnika svakog kantona u ukupnom stanovništvu i 50%
sredstava srazmjerno učešću pojedinih kantona u ukupno
ostvarenim prihodima kantona.
Doc. dr Mersida Sućeska
 Pripadnost javnih prihoda u Republici Srpskoj

 Zakonom o budžetskom sistemu RS-a utvrđeni su prihodi koji se dijele

između budžeta Republike, budžeta opština i gradova:
1) Porez na promet proizvoda i usluga koji se dijeli:
 između budžeta Republike i budžeta razvijenih opština u omjeru
70:30,
 između budžeta Republike i budžeta srednje razvijenih opština u
omjeru 60:40, nerazvijenih opština 50:50, i izuzetno nerazvijenih
opština u omjeru 40:60.
2) Akciza na derivate nafte,
3) Porez na dohodak građana,
4) Naknada za promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta,
5) Naknada za korištenje mineralnih sirovina,
6) Oduzeta imovinska korist i sredstva dobivena od prodaje oduzetih
predmeta iz nadležnosti Republičke tržišne inspekcije.
 Prihodi koji pripadaju budžetu opština su: porez na imovinu, dohodak
građana, poreze na prihode od polj. proizvoda, komunalne takse...
Doc. dr Mersida Sućeska
Carine u sistemu javnih prihoda

Doc. dr Mersida Sućeska

 Nešto o carinama

Carina je iznos koji se naplaćuje prilikom

uvoza i izvoza roba. Prihodi od carina se
koriste za potreba državne blagajne, za
potrebe ostvarivanja određenih uticaja na
spoljnotrgovinsku razmjenu kao što su
zaštita domaće proizvodnje, podsticanje
njenog razvoja i uravnoteženje platnog
bilansa.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Podjela carina
 U zavisnosti od metoda koji se primjenjuje
prilikom obračuna carina:

1. Carine po vrijednosti
2. Specifične carine
 3. Kombinovane carine

Doc. dr Mersida Sućeska

 Podjela carina
U zavisnosti od toga koji cilj država želi postići:

 Fiskalne
 Zaštitne
 Prohibitivne
 Retorzivne
 Preferencijalne
 Diferencijalne
 Antidampinške
 Kompenzatorne
 Sezonske

Doc. dr Mersida Sućeska

 Carinski sistem BiH
 Carinski sistem predstavlja dio pravnog sistema
jedne države.

 Carinski sistem države Bosne i Hercegovine

regulisan je nizom autonomnih i međunarodnih
propisa.

 Carinski propisi primjenjuju se jedinstveno na

području BiH.

 Carinske stope su jednake na cijeloj teritoriji BiH.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Zakonom o carinskoj politici Bosne i Hercegovine
regulisani su osnovni elementi sistema za carinsku
zaštitu privrede Bosne i Hercegovine, prava i
obaveze svih subjekata u postupcima carinjenja
robe i putnika.

 Regulisano je carinsko područje, carinska linija,

carinski granični pojas, carinski nadzor, postupak
carinjenja robe i drugih instituta koji reguliraju
sistem carinske zaštite.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Carinska tarifa* sadrži raspon stopa od 0- 30 %

 Prosječna stopa carine je 8,96%.

 Visina carinskih opterećenja grupisana je u 14 stopa

carine.

 Carinske stope se kreću u rasponu:

 0%, 1%, 3%, 5%, 7%, 8%, 10%, 12%, 15%, 18% i
20%.

 * tarifa – određena vrijednost

Doc. dr Mersida Sućeska
 Postupak carinjenja robe koja se uvozi u carinsko područje
BiH, sprovodi carinarnica kod koje je roba prijavljena za
carinjenje.

 U BiH postoje 4 glavna regionalna centra:

 CI Banja Luka,
 CI Sarajevo,
 CI Tuzla,
 CI Mostar

 Carinski obveznik je lice koje je dužno da plati carinu i

druge uvozne dadžbine pri uvozu i izvozu robe.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Javni prihodi
 Javni prihodi su novčana sredstva koja
država prikuplja ili pribavlja fiskalnim putem,
a na osnovu svog fiskalnog suvereniteta.
 Pojam javni prihodi se uglavnom
poistovjećuje sa porezima jer oni imaju
najveći udio u prihodima države.

Doc. dr Mersida Sućeska

FBiH pripadaju sljedeći javni prihodi:
1. carine od fizičkih i pravnih lica
2. carinske dadžbine
3. posebni porezi - akcize
4. federalne upravne pristojbe
5. sudske pristojbe sudova Federacije
6. novčane kazne po federalnim propisima
7. prihodi od prirodnih dobara
8. donacije i
9. drugi prihodi (od imovine i dr.).

Doc. dr Mersida Sućeska

 Na nivou Federacije BiH za osam mjeseci
ove godine ukupno naplaćeni i raspoređeni
javni prihodi po osnovu poreza, taksi,
posebnih naknada, doprinosa i ostalih
prihoda iznose 4,104 milijarde KM, što je za
11 % ili 390,9 miliona KM više u odnosu na
isti period prošle godine.

Doc. dr Mersida Sućeska

 Prema Zakonu o izmjenama i dopunama zakona o
budžetskom sistemu RS iz decembra 2006. godine
općinskim budžetima pripada:

• 24% prihoda od indirektnih poreza sa Jedinstvenog raučna

UIO koji pripadaju Republici Srpskoj (nakon izdvojenih
sredstava za finansiranje spoljnog duga RS),
 25 % poreza na dohodak građana,
 70% naknada za promjenu namjene poljoprivrednog
zemljišta,
 70% naknada za korištenje mineralnih sirovina
 30% oduzete imovinske koristi i sredstava dobijenih od
prodaje oduzetih predmeta iz nadležnosti Republičke tržišne
inspekcije.
Doc. dr Mersida Sućeska
Doc. dr Mersida Sućeska
Doc. dr Mersida Sućeska
Javni prihodi HR

Doc. dr Mersida Sućeska

 Carine u sistemu javnih prihoda
 Jedno od područja, definisano u Studiji izvodljivosti,
koje je uspješno implementirano je i uođenje Uprave
za indirektno oporezivanje BiH.

 Usvajanjem Zakona o sistemu indirektnog

oporezivanja 29.12.2003. godine Parlament Bosne i
Hercegovine stvorio je pravni osnov za
uspostavljanje Uprave za indirektno oporezivanje,
najveće institucije na državnom nivou.

Doc. dr Mersida Sućeska

 U najkraćem mogućem roku UIO je izvršila vrlo
uspješno uvođenje novog poreznog sistema što je
od strane relevantnih međunarodnih institucija
ocijenjeno kao jedan od ključnih koraka za
uspostavljanje jedinstvenog ekonomskog prostora,
smanjenje sive ekonomije, poticanje stranih
ulaganja i smanjenje vanjskotrgovinskog deficita.

Doc. dr Mersida Sućeska

 EU prema Rimskom ugovoru iz 1957. ima pravo na
vlastite prihode, koji se pune iz tri vrste prihoda:

 carinski prihodi - oko 75 %.

 PDV - pripada dio prihoda. Taj dio može iznositi
maksimalno pola posto od osnovice za obračun
PDV-a.
 doprinosi zemalja članica - utvrđuje se u
razgovorima između zemalja članica i Europske
komisije nakon što se utvrdi koliki su rashodi i
prihodi te koliko još nedostaje u proračunu. 

Doc. dr Mersida Sućeska

 Prikupljanje prihoda vršeno je putem tri grupe
računa otvorenih kod jedanaest komercijalnih 
banaka, koje su slijedećeg radnog dana vršile
prijenos prikupljenih prihoda na jedinstveni račun
UIO otvoren kod Centralne banke BiH.

 Uprava za indirektno oporezivanje BiH prikupila je u

prvih devet mjeseci ove godine ukupno
4.377.328.206,57 KM prihoda na Jedinstvenom
računu.
Doc. dr Mersida Sućeska
 Naplata prihoda

 Iznos neto naplaćenog PDV-a veći za 14,99%

 Prihodi po osnovu naplate akciza porasli su za
1,00% u odnosu na plan i  6,65% u odnosu na
2006.godinu
 Kod prihoda po osnovu naplate carinskih dažbina
zabilježen je porast za 16,87% u odnosu na plan i
17,62% u odnosu na 2006.godinu, uglavnom zbog
rasta cijena nafte na svjetskom tržištu i porasta
uvoza u 2007. godini.

Doc. dr Mersida Sućeska

Doc. dr Mersida Sućeska
  Visokotarifna roba (cigarete, alkohol, kafa, sokovi i
goriva), čine 80 % carinskih prihoda jedne države.

 Raspodjela prikupljenih prihoda u milionima KM

Iznos za BiH- Vanjski

Min. Vanjski Vanjski Brčko
raspodjelu Fin. F BiH RS dug Brčko
rezerve dug F BiH dug RS Distrikt
(kumulativ) institucija D.

5.288 529 637 145 2.524 93 1.215 0 145

* 2.669 1.308 145

Doc. dr Mersida Sućeska

Doc. dr Mersida Sućeska
 Obračun carine

 Kupljeno je 20 komada televizora,

 Fakturna vrijednost robe je 500 € po komadu,
 Odobren je popust 10%,
 Naknadni popust po osnovu povećanog uvoza od 900 €,
 Toškovi prevoza:
 Berlin – Granica BiH 500 €
 Granica BiH – Sarajevo 300 €
 Troškovi osiguranja robe do granice BiH 250 €
 Carina 15%,
 Naknada ta procesnu obradu JCI KM 50,
 Federalna administrativna taksa KM 5,
 Naknada za usluge carinskog organa KM 50,
 Kurs 1 € = 1.9558830 KM
Doc. dr Mersida Sućeska
 Utvrđivanje carinske vrijednosti izgleda ovako:
 20 kom x 500 € = € 10.000,00
 - 10% = € 1.000,00
 Svega = € 9.000,00
 Prevoz: Berlin – granica BiH € 500,00
 Troškovi osiguranja do granice € 250,00
 Carinska vrijednost u devizama € 9.750,00
 Carinska vrijednost u domaćoj valuti:
 9.750 € x 1.955830 KM = 19.096,34 KM
 Obračun carine: 19.096,34 x 15% = 2.860, 40 KM
 Naknada stvarnih troškova carinskog organa:
 Naknada ta procesnu obradu JCI KM 50,00
 Federalna administrativna taksa KM 5,00
 Naknada za usluge carinskog organa KM 50,00
 Svega carina i naknadaDoc. dr Mersida Sućeska
KM 2.965,40
 Sporazum o stabilizaciji i
pridruživanju (SSP)
 1. juni 2008. godine stupio na snagu
 Ukidanje carina za uvoz repromaterijala,
opreme i mašina za proizvodnju, što je
direktna korist koju će osjetiti građani BiH i
firme

Doc. dr Mersida Sućeska

 Implikacije sporazuma
 Smanjenje prihoda od carina u julu za 24
% u odnosu na isto prošlogodišnje
razdoblje.

 Nadoknada povećanje akciza

na luksuzne proizvode

Doc. dr Mersida Sućeska

 Od 01. 1 . 2009 ukidanje
carina za 11.000 proizvoda
iz EU

 Evropski parlament je 22. i

23. okotobra prihvatio
rezoluciju BiH

Doc. dr Mersida Sućeska

Doc. dr Mersida Sućeska
 HVALA
NA
PAŽNJI!

Doc. dr Mersida Sućeska

Doc. dr Mersida Sućeska