Grupi karboksil dhe

aciditeti.
Lënda: KIMI
Klasa: XII
Mësuesi : Pëllumb DEDJA
 Kujtojmë nga acidet karboksilikë
- Acidet karboksilike shfaqin veti acide, pasi në tretësirë japin jonin H +
- Veprojnë me metale dhe çlirojnë hidrogjen;
- Veprojnë me baza japin kripëra” Karboksilatet”;
- Formula e përgjithshme R-COOH ku –R është radikal alkilik ose
aromatik;
- Acidet karboksilike janë acide të dobëta organike; pjesa më e madhe e
tyre nuk shpërbashkohen ose shpërbashkohen shumë pak në ujë;
- Zhvendosen nga kripërat e tyre dhe nga acidi më i dobët joorganik siç
është acidi karbonik.
CH3 COO Na + H2O + CO2 = CH3COOH + NaHCO3

- Acidet karboksilike janë acide më të forta se alkoolet.

 Struktura e grupit karboksilik.
CH3 –COOH(uj)  CH3 –COO-(uj)+ H+(uj)

- Lidhja O-H dobësohet nga grupi karbonil;

- Reja elektronike çlokalizohet rreth grupit -COO-;
- hidrogjeni është mjaft i lëvizshëm dhe lëviz lirisht në tretësirë;
- radikalet dhe grupet e tjera ndikojnë shumë në dendësinë e resë
elektronike mbi grupin karboksilik.
 Aciditeti dhe reaktivët nukleofilë.
Ka për acidet karboksilike është shumë e vogël.
Ka rritet kur në molekulën e acidit zëvendësohen
hidrogjene më nukleofilë.
acidi klor etanoik ; Ka = 1.3 x10-3
acidi diklor etanoik; Ka = 5.0 x10-2
acidi trikloretanoik; Ka = 2.3 x10-1
Me rritjen e numrit të kloreve të zëvendësuar rritet
aftësia tërheqëse e elektroneve të grupit –COOH
duke dobësuar kështu lidhjen O-H dhe duke dhënë
me lehtësi protonin e hidrogjenit.
 Aciditeti dhe radikalet alkilike
Aciditeti i grupit karboksilik ndryshon me rritjen e numrit të
radikaleve alkilike.
- Radikali alkilik (ndryshe nga klori) është dhurues elektronesh;
- Ngarkesa elektrike negative mbi grupin -COO-(uj) e bën më të
prirur këtë jon për të tërhequr jonin H+(uj) ;
- Lidhja -O –H forcohet, pra joni H+(uj) shkëputet me vështirësi
si rrjedhim aciditeti zvogëlohet.
Aciditeti dhe ndikimi i radikaleve
HCOOH  CH3 –COOH  C2H5 –COOH
Aciditeti dhe ndikimi i grupit funksinal
CH3COOH  ClCH2–COOH  Cl2CH –COOH  Cl3C –COOH
 Ushtrohemi së bashku…..
1- Shpjegoni pse acidi etanoik është acid më i fortë se etanoli ?
Shpjegimin e marrim nga struktura e grupeve funksionore:

2- Cili nga acidet është më i fortë: acidi metanoik apo acidi etanoik:
Faleminderit!