Professional Documents
Culture Documents
TOPLUMSAL GRUPLAR
TOPLUMSAL TABAKALAŞMA
TOPLUMSAL HAREKETLİLİK
(10)
(SKY 106. DAVRANIŞ BİLİMLERİ DERSİ)
Tarihsel ve toplumsal gelişme süreci içinde oluşturulan bütün maddi ve manevi değerler ile
bunları yaratmada ve gelecek kuşaklara iletmede kullanılan araç ve nesneler,
Kültür, bir toplumda;
Eğitimin,
Bilimin,
Üretimin,
Güzel sanatların,
İlerlemenin,
Kalkınmanın,
İnsanlık ve toplum anlayışının,
GELİŞİM DÜZEYİNİ DE GÖSTERİR.
2
İlkel kabileler dahil kültürsüz toplum yoktur,
KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ
1.Kültür toplumsaldır,
Kültür doğuşta yoktur, insan kültürün içine doğar,
Sosyal miras,
Gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun, her toplumun kültürü vardır,
2.Kültür öğrenilir,
3.Kültür değişebilir;
Ekleme ve çıkarma yapılır,
Maddi kültür, manevi kültürden daha kolay değişir,
Doğru-yanlış,
5
KÜLTÜR TÜRLERİ
1.Maddi ve Manevi Kültür;
a.Maddi Kültür;
Teknolojik gereçler,
Bilimsel ürünler,
Tarım ürünleri,
Sanat eserleri,
Bina,makine, alet, Fabrikalar vb.
b.Manevi Kültür;
Değer ve Normları,
Örf, Adet,
Gelenek, Görenek,
Ahlak kuralları,
İnanç(Din),
Ulusal ideolojiler vb. 6
KÜLTÜR TÜRLERİ
2.Genel Kültür ve Alt Kültür;
a.Genel Kültür; Her toplumun(ülkenin) yalnızca kendine özgü
kültür özellikleri,
Gelenekler,Görenekler,
İnanç vb.
b.Alt Kültür; Bir ülke içinde bir grubun kendine özgü değerleri,
kuralları, tutumları, giyim-kuşamları ve etik yaklaşımları,
Sağlık çalışanları,
Öğretmenler,
Polisler vb.
7
KÜLTÜR TÜRLERİ
3.Kültürün Figurativ Yönü;
a.İdeal Kültür;
İnsan hakları,
Hak ve özgürlükler,
Eğitimde eşitlik,
b.Gerçek Kültür;
İnsan haklarının çiğnenmesi,
2.KÜLTÜRLENME;
Toplumların kendi kültürlerinde etkinlik kazanması ve eğitim sürecinde
karşılaştığı bilinçli ya da bilinçsiz şartlandırmalar,
Kültürleme eğitimi ve öğretimi kapsar,
Kültürleme bilinçli/bilinçsiz, amaçlı/amaçsız veya istendik/ kendiliğinden,
bireysel/grup öğrenmeleri kapsayabilir,
10
KÜLTÜREL SÜREÇLER
3.KÜLTÜRLENME;
İnsanların toplumsallaşmalarını tamamladığı kültürden ayrılıp başka
kültür toplumuna göç etmesi ve o kültürü benimsemesi,
Köyden kente göç,
Ülkeden başka ülkeye göç,
Yararları;
Kültür zenginleşmesi,
Hoşgörü kazanması,
Farklı kültürlerde yetişenlere önyargısız yaklaşma,
4.KÜLTÜR ŞOKU;
Bir kültürden başka bir kültüre geçişte, yeni kültüre uyum sorunu, sıkıntı,
bunalım ve tepki gösterme,
Yeni olay ve olgunun insanlarda oluşturduğu psikoloşik ve toplumsal
11
şaşkınlık,korku,heyecan ve panik durumu,
KÜLTÜREL SÜREÇLER
5.KÜLTÜRLEŞME;
İki farklı kültürün devamlı ilişki ve etkileşimi sonucu birinin
diğerinin kültürel değerlerini kabul etmesi,benimsemesi,
ortaya yeni bir kültürel yapının ortaya çıkması,
Etkileşim sonucu biri diğerine üstün gelse de, üstün olanda
da önemli değişmeler olur,
6.KÜLTÜREL ASİMİLASYON;
Bir toplum kültürünün başka bir toplumun kültürünü zamanla
kendine benzetmeye çalışması ve kendine bağlı hale
getirmesi,
12
KÜLTÜREL SÜREÇLER
7.ZORLA KÜLTÜRLEME;
Bir toplumun, başka bir toplumun kültürel değerlerini zorla
değiştirmeye çalışması süreci,
8.KÜLTÜREL DEĞİŞME;
Bir toplumun kültürel yapısının herhangibir süreç sonucunda
kısmen veya tamamen değişikliğe uğraması,
13
KÜLTÜRLERE YAKLAŞIM
1.ETNOSENTRİK YAKLAŞIM(KÜLTÜREL TAASSUP-
BEN MERKEZİYETÇİ);
Bireyin kendi kültürünü temel alması ve diğer kültürleri kendi
kültürüyle kıyaslayıp eleştirmesi, aşağılaması,
14
KÜLTÜREL DEĞİŞME
1.Kültürel Değişmeyi Kolaylaştıran Faktörler;
Toplumun değer ve inançları ile çatışmayan yeni kültür öğeleri daha
kolay benimsenir,
Gelişmiş toplumda kültürel değişmeler daha kolay olur,
İki farklı toplum ilişkilerinin sıkı ve devamlı olması,
Çocuk ve gençlerin kültürel değişimi, yaşlılara kıyasla daha
kolaydır,
İNSAN TOPLULUĞU,
Başvurma,
Davet edilme,
Karşılıklı anlaşma,
Nikah-Evlenme,
Birliktelik,
Şirket ortaklığı,
19
TOPLUMSAL GRUP SINIFLANDIRMASI
1.FERDİNANT TÖNNİES SINIFLAMASI
a.CEMAAT(GEMEINSCHAFT); b.CEMİYET(GESSELSCHAFT);
Yapısı küçük, Yapısı büyük ve kalabalık,
Geleneksel, Gelişmiş ve örgütsel,
Birbirlerine yardım amacıyla Birbirlerine formal yaklaşma,
yaklaşma, Ortak çıkar ilişkileri güçlü ve ön
Ortak çıkar ilişkileri zayıf ya da planda,
farklı, Roller iyi belirlenmiş ve formal,
Aralarında formal bağ zayıf ya da İşlerin iyi ve başarılı
yok, yürütülmesi,toplumu ayakta tutar,
Aile ve akrabalık söz konusu ise
sevgi ve duygusallık olabilir,
20
TOPLUMSAL GRUP SINIFLANDIRMASI
1.EMİLE DURKHEİM SINIFLAMASI
a.MEKANİK DAYANIŞMA; b.ORGANİK DAYANIŞMA;
Toplum küçük,düzenli, Toplum büyük,sitematik,
21
TOPLUMSAL GRUP SINIFLANDIRMASI
1.CHARLES HORTON COOLEY SINIFLAMASI
a.BİRİNCİL GRUP; b.İKİNCİL GRUP;
Küçük yapılı, Geleneksel, Büyük yapılı, Örgütsel,
İlişkiler yüz yüze, İlişkiler daha çok resmi ve kitle iletişimle,
Yardımlaşma çıkarsız,karşılıksız, Sanayileşme-Kentleşme,
Dostluk ve sevgi bağları fazla, Karşılıklı çıkarlara göre resmi örgütlenmiş,
Grup dayanışması yüksek, Kültürel benzerlik-farklılık birlikte giderek farklılaşma,
Grubun üye sayısı az,sınırlı, İş bölümü yaygın,
İnsan neslinin bakıldığı,korunduğu yer, Üyelerin üstlendiği toplumsal görevlerin yerine getirilmeleri önemli,
Bireyler arasında görev verici ilişkiler, Üyeler arasında karşılıklı yükümlülük ve haklar resmi, kurallar yazılı,
(Yasa,Tüzük, Yönetmelik),
Hata ve yanlış bağışlanabilir,
Rol ve sorumluluk bilinci yüksek,
Resmi örgütlenmeler; Özelliği,
TOPLUMSAL TABAKALAR;
Kapalı Toplumsal Tabakalaşma (Kölelik, Kast, Hak ve özgürlük yok),
Yarı Açık Toplumsal Tabakalaşma (Krallık, Padişahlık vb. Hak ve özgürlük
oldukça kısıtlı),
Açık Toplumsal Tabakalaşma (Günümüzde Ekonomi ve Statünün egemen olduğu
sistem: Üst Tabaka, Orta Tabaka, Alt Tabaka; Hak ve özgürlüklerin durumu daha iyi),
23
TABAKALAŞMA SİSTEMLERİ
TOPLUMSAL(SOSYAL) SINIF: Belli bir toplumda hak ve ayrıcalıklar bakımından, bir
kısmı doğuştan içinde bulunan, bir kısmı sonradan yapı değiştirip benzer statüye, aynı
özelliklere sahip nüfus bölümü,
a.KÖLELİK: Geçmişte (ilk ve orta çağlarda) bir çok ülke ve toplumda uygulanmış; Arap
ülkeleri, Asya, Afrika, Avrupa ve Amerika gibi kıt’alarda,
Hukuka göre MAL BİREY,
Efendi köle üzerinde sonsuz OTORİTE ve HAKKA sahip(Öldürebilir,azat edebilir),
b.KAST: Hindistan,
BRAHMANLAR:Rahipler,
KİŞATRİYALAR:Soylu, Savaşçı, Prens, Prenses,
VAİŞYALAR:Tüccar, İş adamı, Çiftçi,
SUDRALAR(KÖLE):İşsiz, Mesleksiz,
24
KAST DIŞI BİREYLER:En kötü koşullarda bulunanlar,
TABAKALAŞMA SİSTEMLERİ
2.YARI AÇIK TOPLUMSAL TABAKALAŞMA
Özellikleri:
Yasaya dayalı hukuksal sistem,
Para karşılığı SOYLULUK satın alabilme(Kraldan),
Güç de olsa sınıf değişebilir,
Sınıflar(Tabakalar):
a. KRALİYET AİLESİ (HANEDAN)
b. SOYLULAR(Askeri,İdari,Resmi görevde üstün başarı),
c. RAHİPLER
d. TÜCCAR VE ZANAATKARLAR
e. KÖYLÜLER
Özgür Köylüler: Kendi toprakları olan,
Yarı Özgür: Sahipli toprağa bağlı, toprakla satılabilen,
Serfler(KÖLELER): Bey ve efendinin malı, satılabilen,
DİN ADAMI;Rahip,Rahibe,Piskopos,Başpiskopos,Papa,
TÜCCAR/ZANAATKAR;Tüccar,Tacir,Mimar,Hekim,
SERFLER; Köleler, 26
YARI AÇIK TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE
OSMANLI İMPARATORLUĞU
HANEDAN; Padişah,Sultan, Şehzade vb.,
TÜCCAR/ZANAATKAR;Tüccar,Tacir,Mimar,Hekim,
Öğrenim,
Paralı-Parasız,
Yatılı-Gündüzlü,
Özel-Kamu,
Meslek,
Statüsü yüksek-düşük,
Profesyonel-Profesyonel değil,
Oturulan Yer,
Mevkii,
Site,
30
TOPLUMSAL HAREKETLİLİK
1.TANIM: Sınıf içi, sınıflar arası statü ve konum değiştirmek,
2.İLİŞKİLİ FAKTÖRLER:
Ülkenin düşünce kalıpları,
Nüfus,
Ekonomi,
Teknoloji, bilim,
3.TÜRLERİ:
a. Yatay Hareketlilik:Sınıf içi konum değiştirmek,
b. Dikey Hareketlilik: Sınıflar arası statü ve konum
değiştirmek,
31
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kültürün tanımını yapınız.
2. Değer ve normun tanımını yapınız.Birer örnek veriniz.
3. Maddi ve manevi kültüre dört’er örnek yazınız.
4. Genel kültür ve alt kültür nedir?Tanımlayarak birer örnek veriniz.
5. Yaşlıların,gençlerden öğrendiği kültür türünün adı nedir?
6. Kültür şoku nedir? Tanımlayınız ve örnek veriniz.
7. Kültürde etnosentrik yaklaşım nedir? Tanımlayınız ve bir örnek veriniz.
8. Kültür relativizmi nedir? Açıklayarak örnek veriniz.
9. Örgüt kültürü nedir? Tanımlayınız.
10. Ferdinant Tönnies’e göre kaç tür toplumsal grup vardır? Adlarını yazınız.
11. Emile Durkheim’e göre kaç tür toplumsal grup vardır? Adlarını yazınız.
12. Charles Horton Cooley’e göre kaç tür toplumsal grup vardır? Adlarını yazınız.
13. Bir hastanede çalışan hekimler Tönnies’e, Dukheim’e, Cooley’e göre ne tür toplumsal gruptur? Adlarını
yazınız.
14. Bir düğündeki davetli katılımcılar Tönnies’e, Dukheim’e, Cooley’e göre ne tür toplumsal gruptur? Adlarını
yazınız.
15. Açık toplumsal tabakalaşmanın temel özellikleri nelerdir? Açık toplumsal tabakalaşmaya göre toplumda kaç
tabaka bulunur? Adlarını yazınız.
16. Kaç tür toplumsal hareketlilik vardır? Adlarını yazınız.
32
17. Bir diş hekimi, bir Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde hekim olarak çalışırken, hastane başhekimliğine atanmıştır.
Bu ne tür bir toplumsal hareketliliktir?
KAYNAKLAR
Güney, Salih.,(2000). Davranış Bilimleri, Ankara :Nobel Yayın Dağıtım,
2.bs,
Curran,Y.,(1977).Introductory Sociology. McGray Hill Book Comp.
Ozankaya,Ö.,(1984).Toplum Bilime Giriş. S.Yayınları.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem.,(1998). İnsan ve İnsanlar, İstanbul:Evrim Basım
Yayım Dağıtım, 7. bs.
Fadem, Barbara.,(1991). Behavioral Science, Board Review Series,
Williams & Wilkins, USA,
Şimşek, M. Şerif., Akgemci ,Tahir ., Çelik, Adnan., (2001).Davranış
Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Ankara:Nobel Yayın
Dağıtım, 2. bs.
İşçi, Metin.,(1999).Davranış Bilimleri, İstanbul:Der Yayınları, 2. bs.
Özkalp ,Enver (ed).,(1997). Davranış Bilimlerine Giriş, T.C. Anadolu
Üniversitesi Yayınları No. 173, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No. 75,
Eskişehir.
33
34