Aralin 4

HEOGRAPIKAL,
MORPOLOHIKAL, AT
PONILOHIKAL NA
VARAYTI NG WIKA
 Matapos ang aralin, inaasahang maisasagawa
ng mga mag-aaral ang sumusunod:

1. Naipaliliwanag ang heograpikal, morpolohikal,

at ponolohikal na varayti ng wika;

2. Nasasabi kung ang mga halimbawang

pangungusap ay nagpapalita ng varayti ng wika
sa heograpiya, morpolohiya, at ponolohiya; at
 Matapos ang aralin, inaasahang maisasagawa
ng mga mag-aaral ang sumusunod:

3. Nakapagtatala ng mga tiyak na halimbawa ng

varayti sa heograpiya, morpolohiya, at
ponolohiya particular sa mga wika sa Pilipinas.
 A B

1. barikan a. nagluluto at nagtitinda ng bilo-bilo

2. huntahan b. nagluluto at nagtitinda ng goto

3. tuklungan c. inuman ng alak

4. gotohan d. nagluluto at nagtitinda ng lomi

e. lugar ng inuman ng alak na may mga

5. magpipindot
babae
6. pagerperan
f. kuwentuhan
7. lomihan
g. kapilya
 A B

1. barikan a. nagluluto at nagtitinda ng bilo-bilo

2. huntahan b. nagluluto at nagtitinda ng goto

3. tuklungan c. inuman ng alak

4. gotohan d. nagluluto at nagtitinda ng lomi

e. lugar ng inuman ng alak na may mga

5. magpipindot
babae
6. pagerperan
f. kuwentuhan
7. lomihan
g. kapilya
 NASA WIKANG
TAGALOG BA ANG
MGA SALITANG
NAKITA?
 IBA’T-IBANG
VARAYTI NG WIKA
“napatak ang mga dahon”

“nasuray ang dyipni”

“mapurol ang ulo”

pumapatak sumusuray mapurol
Nag-iiba ang kahulugan ng
salita batay sa lugar kung
saan ito ginamit.
Heograpikal na
Varayti ng Wika
 Naging salik ang heograpiya o
lugar ng nagsasalita sa
pagkakaroon ng varayti ng wika.
 Dahil ang Pilipinas ay isang
arkipelago na nahahati ng katubigan
at kapatagan, at napaghihiwalay ng
mga pulo at kabundukan, hindi
maiiwasang makalikha ng sariling
kultura o paraan ng pamumuhay ang
mga taong sama-samang naninirahan
sa isang partikular na pulo o lugar.
 Kasabay ng nabubuong
kultura ang pagbuo rin ng
wika sapagkat ang kultura ay
kabuhol ng wika.
 Kasabay ng nabubuong
kultura ang pagbuo rin ng
wika sapagkat ang kultura ay
kabuhol ng wika.
 “Sa magkakahiwalay at
magkakaibang lugar, ang iisang
bagay o konsepto ay
nagkakaroon ng magkaibang
katawagan.”
 Halimbawa:

“langgam”
Filipino Bisaya
(ant) (bird)
 “isang salita ngunit
magkaibang kahulugan sa
dalawang magkaibang wika.”
 Halimbawa:
“mangungutang”
pampanga Maynila
(magtanong ng (manghiram ng
direksiyon) pera)
 Halimbawa:
“mahusay”
Maynila Waray
(magaling) (maganda)
 Halimbawa:
“oras”
Pangasinan Maynila
(hugas) (panahon/time)
 “isang salita ngunit
magkaibang kahulugan sa
dalawang magkaibang lugar.”
 Halimbawa:
“salvage”
Ingles Filipino
(iligtas) (pagpatay)
 Halimbawa:
“baka”
Hapon Filipino
(bobo) (isang uri ng
hayop)
 “isang salita ngunit
magkaibang kahulugan sa
dalawang magkaibang
kultura/lahi.”
Morpolohikal na
Varayti ng Wika
 Ang morpolohiya ay ang sangay
ng lingguwistika na nag-aaral ng morpema
(morpheme) o ang pinakamaliit na yunit ng
tunog na may kahuluguhan. Pinag-aaralan dito
ang sistema ng pagsasalansan ng mga
morpema upang makabuo ng salita na may
payak o kumplikadong kahulugan.
 Ang pagkakaroon ng iba’t-
ibang paraan ng pagbuo ng
salita ng mga taong kabilang sa
iba’t-ibang kultura ay isa sa
mga salik sa pagkakaroon ng
varayti ng wika.
“napatak ang mga dahon”

“nasuray ang dyipni”

“mapurol ang ulo”

 patak
Tagalog-Batangas Maynila
(Tumutukoy sa mga (ginagamit para sa
bagay na nalalaglag o tubig, gaya ng ulan,
nahuhulog) luha)
 napatak

pumapatak
 suray
Tagalog-Batangas Maynila
(para sa isang (para sa tao)
sasakyan)
Batangas: Napatak ang buko
Maynila: Pumapatak ang ulan
Batangas: Nasuray ang auto
Maynila: Sumusuray ang
paglakad
 “natulog ka na ba?”

Tacloban : Kumaturog ka na?

Boronggan : Kinaturog ka na?

 Dahil iba-iba ang wikang ginagamit sa
iba’t-ibang lugar, nagkakaiba rin ang
paraan ng pagbuo ng salita ng mga
naninirahan sa mga ito. Ang pagkakaiba-
ibang ito sa pagbuo ng mga salita dahil
sa paglalapi ang tinatawag na
morpolohikal na varayti ng wika
 Tagalog-Maynila kumain
Tagalog-Batangas nakain
Camarines Sur makakan
Legaspi City magkakan
Aklan makaon
Tausug kumaun
Bisaya mangaon
Pampanga mangan
 Bilang pangkalahatang tuntunin, masasabing
nagkakaroon ng pagbabago ang kahulugan ang
salita batay sa panlaping ginamit. Halimbawa:

SALITANG-UGAT PANLAPI NABUONG SALITA

Bili -um bumili/to buy

bili ipag- ipagbili/ to sell

iihaw = ihawin
iinit = initin
igisa = gisahin
 1. Iakyat mo na sa bubong ng kanilang bahay ang mga
sinampay mamayang gabi.
(Dalhan sa itaas ng bubong ang mga sinampay.)
2. Akyatin mo na sa bubong ng kanilang bahay ang mga
sinampay mamayang gabi. .
(umakyat sa bubong ng bahay para nakawin ang mga
sinampay)
 PAALALA!
Samakatuwid, maging maingat sa
paggamit ng panlapi. Kung
minsan, hindi lamang varayti o
magkaibang anyo ng iisang salita
ang sangkot sa usapan; maaari
ding maging iba ang kahulugan.
 PAALALA!

Maging maingat sa paggamit

ng tamang panlapi upang
maging wasto ang pahayag.
AMERICAN ENGLISH BRITISH ENGLISH
acknowledgment acknowledgement
airplane aeroplane
anesthesia anaesthesia
analog analogue
catalog catalgue
characterize characterise
endeavor endeavour
armor armour
theater theatre
-full- -ful-
enrollment enrolment
Ponolohikal na
Varayti ng Wika
 Sa paglikha ng kani-kaniyang
wika, hindi maiiwasang malikha
rin ang magkakaibang tunog at
bigkas sa mga salita.
Nagkakaroon ng kani-kaniyang
dialect accent ang bawat
lugar.
 pera/pira

pitaka/petaka

kuya/koya

bola/bula
 Mali ba ang
ganitong pagbigkas?
 Hindi. Sapagkat ang
nagsasalita ay bumibigkas
ayon sa kaniyang dialect
accent.
Ang pagkakaiba-ibang ito
sa bigkas at tunog ng mga
salita ay tinatawag na
ponolohikal na
varayti.
 often O-fen Of-ten
organization or-ga-ni-za-tion Or-ga-nay-zey-tion
Adidas A-di-das Adidas
Nike Nayk Nay-ki
accurate a-kyu-reyt A-kyu-rit
away a-wey A-way
today tu-dey Tu-day
aluminum a-lu-mi-num A-lu-min-nyum
Porsche Por-sha Porsh
centennial sen-ten-yal Sin-tin-yal
millennium me-len-nyum Mi-lin-nyum
 TANDAAN!
Sa heograpikal na varayti, nasa
katawagan at kahulugan ng salita ang
pagkakaiba. Sa morpolohikal na varayti,
ang pagkakaiba ay nasa anyo at ispelling ng
salita at hindi sa taglay na kahulugan nito.
Samantala, sa ponolohikal na varayti, nasa
bigkas at tunog ng salita ang pagkakaiba.
GAWIN NATIN!
 Pagsasanay 4
“PAGMAMASID KUNG PAANO SINABI NG IBA”
Panuto: Manood ng isang episode ng travel show sa
telebisyon na pinamagatang “Biyahe ni Drew”. Itala ang mga
maririnig na salitang nagpapakita ng varayti sa heograpiya,
morpolohiya, at ponolohiya. Gamit ang mga salitang
nalikom, sumulat ng isang sanaysay na naglalaman ng hindi
bababa sa 200 salita na humihikayat sa mga Pilipino na
pasyalan ang iba’t-ibang magandang lugar sa bansa.
 Pagsasanay 4
“PAGMAMASID KUNG PAANO SINABI NG IBA”
Sundin ang format na:

Font style - Arial

Font size - 12
Spacing - Single spacing
Bond paper size - short bond paper
 Pamantayan Deskripsiyon Puntos
• Naipakikita ang mga ginamit na
Nilalaman varayti ng wika 20
• Nailalapat ang mga sitwasyong
pangkomunikasyon sa pinanood
na travel show

• Maayos ang gramatika

Pagsulat • Wasto ang baybay ng mga salita 20
at mga bantas na ginamit.
• Malinaw at mauunawaas ang
daloy ng ulat.

• Orihinal ang estilong ginamit sa

Estilo pagsulat. 10
• Kawili-wiling basahin

KABUUAN 50
 Pagsasanay 4
Isumite ang gawain sa:

gelian.me101292@gmail.com

September 22, 2020/1:00pm