Bakit mayroong Heograpkial, Morpolohikal o Ponolohikal na varayti ng wika?

 Nagkaroon ng varayti sa ating wika dahil sa archipelago ang ating bansa na nahahati ng
katubigan at kapatagan at napaghahati ng pulo o kabundukan, hindi maiiwasan na bumuo ng
isang kultura, paraan ng pamumuhay o wika/diyalekto ang mga taong naninirahan sa isang
partikular na lugar dahil sa magkakahiwalay at magkakaiba ang lugar ang isang bagay o konsepto
ay nagkakaroon ng magkaibang katawagan.

Heograpikal na varayti ng wika

 ay ang pagkakaiba ng katawagan at kahulugan ng salitang gamit sa iba't ibang lugar.

 Halimbawa: “ibon” - Filipino “langgam” - Sinugbuanong Binisaya

(Kaya kung magkasama sa isang lugar ang nagsasalita ng Filipino at Sinugbuanong

Binisaya, ang nagsasalita ng Filipino ay titingin sa sahig naghahanap ng mga langgam at
ang nag Bibinisaya naman ay titingin sa taas at naghahanap ng ibon.)

 “mangungutang” pag hingi ng direksyon sa Pampanga habang sa Maynila ito ay ang paghiram ng
pera sa iba.
o “Maganda” - Tagalog
o “Mahusay “- Samar
o “Oras” - Tagalog
o “Hugas” - Pangasinan
 Sa wika ng ibang bansa at wika natin ay nangyayari din ito tulad ng “baka” na nangangahulugang
hayop sa atin at “bobo” naman sa mga Hapones.
 Sa Pilipinas mayroon tayong mga salita na pareho and kahulugan ngunit iba iba ang tawag o
salita na ginagamit ng mga lalawigan dito.

Maynila Ibang lalawigan

o Iniihaw = Binabange
o tagilig = Tabinge
o Langgam = Hantik/Guyam
o saranggola = papagayo/bulado
o Iimik = Naghiso
  Isa pang halimbawa ay ang salitang “police” ng Ingles na may iba’t ibang paraan ng pagsabi sa
ibang bansa.
o Polisi sa Indonesia
o Policija sa Poland
o Polis sa Sweden
o Pulis at Pulisiya sa Pilipinas
o Polizei sa Germany
o Polizia sa Italy

“(Mayroon din mga bansa na hindi mag kalapit ang tunog pero pareho pa rin ang ibig
sabihin katulad ng salitang "Keisastsu" ng Nippongo na nanghuhulugang Pulis ng
Pilipinas.)”

 Hindi lamang lokasyon ng mga lugar at magkakaibang kultura ang lumilikha ng magkakaibang
katawagan at kahulugan ang nagiging dahilan ng varayti ng wika. Ang iba’t ibang paraan ng
pagbuo ng salita ng mga taong kabilang sa iba’t ibang ay nagiging salik din sa varayti ng wika.

Halimbawa:

o Napatak ang dahon.

o Nasuray ang dyipni.
o Mapurol ang ulo.

 Pansinin ang mga salitang “natapak” at “nasuray”. Sa ilang lalawigang

 Tagalog gaya ng Batangas ang pandiwa o salitang nagpapakita ng aksyon o kilos ay nakabanghay sa
unlaping /na-/ tulad ng naiyak o naulan, natakbo. Sa Maynila naman ay /-um-/, umiiyak, umuulan o
tumatakbo.
 Dahil iba-iba ang wikang ginagamit sa iba’t ibang lugar, nagkakaiba din ang paraan ng pagbuo ng
mga salita ng mga naninirahan sa mga ito. Ito ay Morpolohikal na varayti ng wika kung saan nag iiba
ang mga pagbuo ng salita dahil sa paglalapi.

Halimbawa:

o Kumain - Tagalog-Maynila
o Nakain - Tagalog Batangas
o Makakain - Camarines Sur
o Magkakain - Legaspi City
o Makaon - Aklan
o Kumaun - Tausug
o Mangaon - Bisaya
o Mangan – Pampanga
 Mayroong pagkakataon din kung saan magkakaiba ang panlapi ngunit parehas pa rin ang kahulugan.

Halimbawa:

o Iluto - lutuin
o iihaw - ihawin
o IInit - initin
o Igisa - gisahin

Tingnan ang dalawang pangungusap na ito:

1. Iakyat mo na sa maysakit ang kanyang hapunan (Dalhan (sa itaas ng bahay) ng hapunan ang
maysakit.
2. Akyatin na natin ang mayamang mangangalakal mamayang gabi. (Umakyat ng bahay ng iba nang
walang pahintulot upang gumaaa ng masama.)

“(Samakatuwid dapat ay maging maingat tayo sa paggamit ng panlapi dahil maaaring

hindi lamang iba ang tawagan kundi pati na rin ang kahulugan.)”

 Dahil ang wika ay dynamiko, laging nababago at nadadagdagan, sa panahon na ito ay nagkakaroon
din ng iba’t ibang anyo ang mga salita

Halimbawa:

o “makialam” (maki- + alam) ngayon na ay “mangialam” (mang- +ki- + alam) lalo na sa mga
kabataan

“(Ang wastong paggamit ng panlapi ay makakatulong para magpahayag ng mensaheng

gusto mong iparating, tulad ng pagsabi ng magpugay sa bandila (alisin ang sumbrero
upang magbigay galang) at hindi puyagan ang bandila (alisan ng dangal)”

 Kasama rin sa varayti ng wika ang pagkakaiba ng ispeling o baybay ng salita tulad ng pagkakaiba nf
American English sa British English

American Eng. British Eng.

Acknowledgment Acknowledgement

Airplane Aeroplane

Anesthesia Anaesthasia

Analog Analogue
Catalog Catalogue

Characterize Characterise

Endeavor Endeavour

Armor Armour

Fiber Fibre

Theater Theatre

Fulfill Fulfil

Enrollment Enrolment

 Bukod sa mga pagkakaiba sa katawagan at kahulugan o anyo at ispeling, nagkakaroon din ng

pagbabago sa bigkas at tunog ng mga salita ayon sa pangat na gumagamit nito.
 Mapapansin na lumilikha ng sariling wika ang mga taong magkakasama sa isang lugar at sa paglikha
ng kanya-kanyang wika ay hindi maiiwasang makalikha rin ng mga magkakaibang tunog at bigkas ng
mga salita at bumuo ng dialectal accent. (Halimbawa sa Bisaya ay nagkakapalitan ang pagbigkas ng
/e/ at /i/ at ng /o/ at /u/, ang pera ay maaring maging pira or pitaka > petaka, kuya>koya, bola >
bula)
 Hindi mali ang pagbigkas sapagkat ang nagsasalita ay bumibigkas ayon sa kanyang dialect accent.
 Ang pagkakaiba-ibang ito sa bigkas ng mga salita ay tinatawag na varayati sa ponolohiya.
 Hindi lamang ito exklusibo sa mga wika ng Pilipinas. Nangyayari rin ang ganitong pagkakaiba sa
bigkas at tunog sa mga wika sa daigig

Halimbawa:

o Often - /o-fen/ vs /of-ten/

o Organization - /or-ga-ni-za-tion/ vs /or-ga-nay-zey-tion/
o Adidas - /A-di-das/ (mabagal) vs /adidas/ (mabilis)
o Nike - /Nayk/ vs /Nay-ki/
o Accurate - /a-kyu-reyt/ vs /a-kyu-rit/
o Away - /a-wey/ vs /a-way/
o Today - /tu-dey/ vs /tu-day/
o Aluminum - /a-lu-mi-num/ vs /a-lu-mi-nyum/
o Porsche - /Por-sha/ vs /Porsh/
o Centennial - /sen-ten-yal/ vs /sin-tin-yal/
o Millennium - /me-len-nyum/ va /mi-lin-nyum/
TANDAAN:

 Sa katawagan at kahulugan ng salita ang pagkakaiba sa heograpikal na varayti ng wika.

 Ispeling o babay ng salita at hindi taglay ang kahulugan nito sa morpolohikal na varayti.
 Bigkas at tunog ng salita ang pinagkakaiba naman sa ponolohikal na varayti.