Republic of the Philippines

Department of Education
REGION V
SCHOOLS DIVISION OF SORSOGON CITY

Gawaing Pagkatuto sa Filipino

Baitang: Siyam (9) Linggo: Ikalima (5) Kuwarter: Ikaapat (4)

I. Layunin: Napapangkat ang mga salita ayon sa antas ng pormalidad ng gamit nito (level
of formality)
MELCs Code#: F9PT-IVd-58

II. Paglalahad ng Aralin

Ayon kay Henry Gleason, ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang

tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang
sa isang kultura.
Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya sa antas na ginagamit ng tao
(batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan,
panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.)
Mahalaga sa isang akda na mabigyang pansin hindi lamang ang paraan ng
pagkakasulat at pagkakabuo nito kundi maging ang paggamit ng mga angkop na salita
at pagpapangkat nito ayon sa pormalidad upang sa ganoon ay mas maging malinaw
para sa mga mambabasa ang nais iparating ng may-akda.

Antas ng Wika

1. Pormal-mga salitang itinuturing na pamantayan dahil sa ito’y kinikilala, tinatanggap at

ginagamit ng karamihang nakapag-aral sa wika.

● Pambansa- ang salitang ginagamit sa mga aklat at babasahing nailathala sa

iba’t ibang kapuluan at sa lahat ng paaralan.

Halimbawa:
ina, guro, aklat, bayan

● Pampanitikan- mga salitang matalinghaga at madalas gamitin sa masining na

pagpapahayag o retorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhaing manunulat. Ang
mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.

Halimbawa:
kahati sa buhay, bunga ng pag-ibig

2. Di-pormal o Impormal- mga salitang karaniwan at palasak na ginagamit sa mga

pang araw-araw na pakikipag-usap, pakikipagtalastasan at pakikipagsulatan sa mga
kakilala at kaibigan.
 ● Lalawiganin- ito ang mga salitang kilala at saklaw lamang sa pook na
pinanggagamitan nito. Mga wikang ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya
ng Chavacano, Tausug, Cebuano, Ilonggo, Visaya at iba pa. Hindi talamak
ang paggamit sa isang bansa ng mga wikang lalawiganin ngunit nagsasadya
ito ng implikasyon ng kultura ng isang lalawigan.

Halimbawa:

Papanaw ka na? (Aalis ka na?)

Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang (Baliw)
Marhay na aga (Magandang Umaga)

● Balbal- ito ang pinakamababang antas ng wika na maririnig sa ilang grupo ng

tao gaya ng tambay at gay lingo na may sariling kodigo ng wika na sila
lamang ang nakauunawa dahil sa sila-sila rin ang lumikha ng wikang
ginagamit nila.

Halimbawa:

eklavush, erpat, ermat at cheverloo

Chicks (dalagang bata pa)
Orange (bente pesos)
Pinoy (Pilipino)

● Kolokyal- tumutukoy ito sa mga karaniwang salita na ginagamit sa mga

impormal na usapan o diyalogo na makikita ang pagpapaikli ng mga salita ng
mga orihinal na salita.

Halimbawa:

/tena/ tara na
/pre/ pare

Mahalaga ang pagpapangkat ng mga salita ayon sa antas ng pormalidad ng gamit

nito dahil mas napapaunlad at nadaragdagan ang kaalaman ng isang tao sa talasalitaan. Sa tulong
rin nito ay matututuhan ang iba’t ibang salitang ginagamit sa ibang lugar.

III. Pagsasanay
A. Panuto. Basahin ang Kabanata II- Si Crisostomo Ibarra, piliin at pangkatin ang mga
salitang ginamit na maiuuri sa Pormal (Pambansa at Pampanitikan) Isulat ito sa kasunod na
talahanayan.

“Si Crisostomo Ibarra”

Kabanata 2

Sa pangalawang kabanata ng Noli Me Tangere, nakapokus ang kuwento sa pagpunta ni

Kapitan Tiyago at Ibarra sa isang salu-salo at kasiyahan sa kanyang bayan. Nakipagkamayan si
Kapitan sa lahat ng kanyang bisita at panauhin, kasali si Padre Damaso, na biglang namutla nang
makita si Ibarra.Pinakilala ni Kapitan si Ibarra bilang anak ng isang kakilala na nag-aral sa Europa.
Tinangkang kamayan ni Ibarra si Padre Damaso pero agad itong tumalikod.Si Padre Damaso ay
matalik na kaibigan ng ama ni Ibarra. Dahil sa biglang pagtalikod ni Padre Damaso ay nakaharap
siya sa tinyenteng kanina pa nagmamasid sa kanila ni Ibarra.Nag-usap si Ibarra at si Tinyente
sinabing ikinagagalak nila na makita siya sa kasiyahan na iyon. Halos mangiyak-iyak sa tuwa ang
Tinyente habang nag-uusap kay Ibarra. Ayon din sa kanya, kilala ang ama ni Ibarra sa kanyang
lubos na kabaitan. Nang nalaman ito, napawi ng binata ang masamang hinala nito sa pagkamatay ng
kanyang ama.Nang malapit nang maghapunan, inimbita ni Kapitan Tinong si Ibarra ng pananghalian
kinabukasan.

PAMBANSA PAMPANITIKAN
halimbawa: okasyon halimbawa: nagdarahop
1. 4.
2. 5.
3. 6.

B. Panuto. Magbigay ng sariling halimbawa ng salitang maaaring ikategorya sa Pambansa,

Pampanitikan, Lalawiganin, Balbal at Kolokyal. Gawing batayan ang pormat sa ibaba.

PAMBANSA PAMPANITIKAN LALAWIGANIN BALBAL KOLOKYAL

Hal. ina Ilaw ng tahanan inay Mader/ermat ‘nay
1..
2.
3.
4.
5.

IV. Pagtataya
Panuto. Unawaing mabuti ang mga sumusunod na salita.Tukuyin kung anong antas ang
kinabibilangan ng mga salitang ito (balbal,kolokyal,lalawiganin,pambansa,pampanitikan) Isulat ito sa
talahanayan sa ibaba.

bunga ng pag-ibig etneb aklat penge

Wika tsaka vakul pusod ng pagmamahalan
Bana meron
BALBAL KOLOKYAL LALAWIGANIN PAMBANSA PAMPANITIKAN

1. 3. 5. 7. 9.

2. 4. 6. 8. 10.

Sanggunian:
Manunulat:

Sorsogon City, Sorsogon

Telefax No. (056) 421-5896
Email Address: sorsogon.city@deped.gov.ph