Mga Barayti ng Wika

HETEROGENEOUS Walang buhay na wika ang

AT HOMOGENOUS maituturing na

A
homogenous dahil ang
NA WIKA bawat wika ay binubuo
nang mahigit sa isang
barayti. Masasabi lang
kasing ‘’homogenous’’ ang
wika kung pare-parehong
magsalita ang lahat ng
gumagamit ng isang wika.
(Paz, at. al. 2003).
2
Subalit nagkakaroon ito ng pagkakaiba-iba sanhi ng iba’t ibang
salik panlipunan tulad ng edad, hanapbuhay, o trabaho, antas
ng pinag-aralan, kasarian, kalagayang panlipunan, rehiyon,o
lugar, pangkat-etnikoo tinatawag ding etnolingguwistikong
komunidad kung saan tayo nabibilang, at iba pa. Ipinakikita ng
iba’t ibang salik panlipunang ito ang pagigign heterogenous ng
wika. Ang iba’t ibang salik na ito ay nagreresulta sa
pagkakaroon ng barayti ng wika.

3
BARAYTI NG WIKA
Hindi maiiwasan ang pagkakaroon ng
barayti ng wika dahil sa pakikipag-ugnayan
ng tao sa kapwa tao mula sa ibang lugar na
may naiibang kaugalian at wika. Mula sa
pag-uugnayang ito ay nalilinang na wikang
may pagkakaiba sa orihinal o istandard na
pinagmulan nito.

5
Sa kasalukuyang panahon ay pinag-aralan
ang isang wika sa loob ng kapaligiran at
karanasan ng mga nagsasalita nito. Ito ang
nagbubunga ng sitwasyon at mga
pangyayaring nagreresulta sa tinatawag na
divergence, ang dahilan kung bakit
nagkakaroon ng iba’t ibang uri ng barayti ng
wika. (Paz, et, al. 2003)
6
DAYALEK

Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng particular na

pangkat ng mga tao mula sa isang particular na lugar
tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan.

Makikita rin sa barayting ito ang magkaibang

kahulugan ng ilang bokabularyo ng mga taong pare-
parehong nagsasalita ng iisang wika tulad ng nasa
ibaba:

7
 TAGALOG SA RIZAL TAGALOG SA TERESA,
MORONG, CARDONA, AT
BARAS
Palitaw Diladila
Mongo Balatong
Makikipagkasalan Magkakangay
Timba Sintang
Hikaw Pananinga
Ate Kaka
Tatay Tata
Lolo Amba
Biik Kulig
Lola Inda, pupu, nanang
Sitaw Gulay, Pinugo
Latek Kalamay hati

8
9
 IDYOLEK
•Kahit iisang dayalek ang sinasalita ng pangkat ng mga tao ay
mayroon pa ring sariling paraan ng pagsasalita ang bawat isa. Ito ang
tinatawag na idyolek.
•Sa barayting ito, lumulutang ang katangian at kakanyahang
natatangi ng taong nagsasalita. Sinasabing walang dalawang taong
nagsasalita ng iisang wika ang bumibigkas nito nang
magkaparehong-magkapareho.
•Halimbawa:
• ‘’Hindi namin kayo tatantanan.’’ – Mike Enriquez
• ‘’Anak, paki-explain. Labyu!’’ – Donya Ina (Michael V.) 10
• ‘’Aha, ha ha! Nakakaloka!’’ – Kris
Aquino
• ‘’Okay, Darla!’’ – Ruffa Mae Quinto

11
 SOSYOLEK
•Ito ay barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o
dimensiyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika. Kapansin-
pansing ang mga tao ay nagpapangkat-pangkat batay sa ilang
katangian tulad ng kalagayang panlipunan, paniniwala, oportunidad,
kasarian, edad at iba pa.
•Ayon kay Rubrico (2009), ang sosyolek ay isang mahusay na
palatandaan ng istratipikasyon ng isang lipunan, na siyang
nagsasaad sa pagkakaiba ng paggamit ng wika ng mga tao na
nakapaloob dito batay sa kanilang katayuan sa lipunan at sa mga
grupo na kanilang kinabibilangan. Para matanggap ang isang tao sa
isang grupong sosyal, kailangan niyang matutuhan ang sosyolek nito. 12
 Uri ng Sosyolek

1.Wika ng mga beki – Ito’y isang halimbawa

ng grupong nais mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya naman binabago nila
ang tunog o kahulugan ng salita.
Halimbawa:
Wititit – Wala , Baler – Bahay, Gora –
Tara 13
1. Coño/ Taglish – Ito ay mas
kilala sa Taglish
pinaghalong Filipino at
English kapag ito ay iyong
sinsasabi. Ito ay
karaniwang maririnig sa
mga kabataang may kaya
at nag-aaral sa mga
ekslusibong paaralan.
• Halimbawa: ‘’Let’s go na,
ang init kaya!’’ o ‘’Come on
na, We’ll gonna make pila
pa. It’s so haba na naman
for sure.’’
14
• Jejemon – Ito ay ginamit ng mga kabatan noon, ito rin ay
nakabatay sa wikang Ingles at Filipino subalit isinusulat
nang may paghalo-halong numero, mga simbolo, at may
magkakasamang malalaki at maliliit na titik kaya’t mahirap
basahin.
•
• Halimbawa:
•‘’3ow ph0w, mUsZtAh nA phow Kaow?’’
•‘’Hello po, kamusta na po kayo?’’
•
•‘’iMiszqcKyuH’’
•‘’I miss you.’’ 15
 ETNOLEK

•Ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolongguwistikong grupo. Ang

salitang etnolek ay nagmula sa pinagsamang etniko at dialek.
Taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi na ng pagkakakilanlan
ng isang pangkat-etniko. Halimbawa’y ang sumusunod:
Ang vakkhul na tumutukoy sa gamit ng mga Ivatan na pantakip
sa ulo sa init man o sa ulan.
Ang bulanon na ang ibig sabihin ay tuwa o ligaya.
Ang palangga na ang ibig sabihin ay mahal o minamahal.

16
 REGISTER
•Ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang
nagsasalita ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa
kausap. Nagagamit ng nagsasalita ang pormal na tono ng
pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na
katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda, o hindi niya
masyadong kakilala.

•Ito ay pormal na wika na ginagamit sa mga pormal na pagdiriwang o

pangyayari tulad ng pagsimba o pagsamba, sa mga seminar o
pagpupulong, sa mga talumpati, sa korte, sa paaralan at iba pa.
•Samantala ang di pormal naman na wika ay ginagamit sa paraan ng
pagsasalita kapag ang kausap ay mga kaibigan, malalapit na kapamilya,
17
mga kaklase o mga kasing-edad at matagal ng kakilla.
•Halimbawa:
•Pormal, ‘’Hindi po ako makakasama dahil
wala po akong pera.’’
•Di Pormal, ‘’Hindi ako makakasama, wala
akong datung’’

18
 GAWAIN 1
Panuto: Magbigay ng isang salita sa bawat barayti ng wika (Idyolek, Sosyolek,
Etnolek, at Register) pagkatapos ay itala ang kahulugan nito at gamitin sa
pangungusap.

Barayti ng Salita Kahulugan Makabuluhang

Wika Pangungusap

1.Idyolek

2.Sosyolek

3.Etnolek

4.Register
19
 GAWAIN 2
Panuto: Kilalanin ang tinutukoy na konseptong pangwika sa bawat pahayag batay sa
nakalahad na kahulugan.
______________ 1. Ang wika ay puro at walang kahalong anumang barayti.
Sinasabing walang buhay na wika ang ganito sapagkat kailanman ay hindi maaring
maging pare-pareho ang pagsasalita ng lahat ng gumagamit ng isang wika.
•______________ 2. Ito ang barayti ng wika kung saan lumulutang ang personal na
katangian at kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
•______________ 3. Ito ang barayti ng wikang nagiging bahagi na ng pagkakakilanlan
ng isang pangkat etniko.
•______________ 4. Ito ang barayti ng wikang nagiging bahagi ng ng pagkakilanlan
ng isang pangkat etniko.
•______________ 5. Ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang
nagsasalita ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.
20
 GAWAIN 3
•Panuto: Gamit ang iyong kaalaman sa modernong
teknolohiya. Bumuo ng isang makabuluhang Facebook post na
hinihikayat sa iba lalo na sa mga kapwa mo kabataan upang
gamitin, ipagmalaki at mahalin ang ating wikang pambansa.
•
•Halimbawa:
•
•‘’Ang hindi magmahal sa sariling wika, daig pa ang hayop
at malansang isda.’’

21
 Mirjam Nilsson​

Thank you mirjam@contoso.com

www.contoso.com