Republic of the Philippines

UNIVERSITY OF SOUTHERN MINDANAO

Graduate Studies
First Semester, School Year 2021-22
EdDFIL 801 WIKA, LIPUNAN, AT KULTURA

Tagapag-
CELENA J. CABATO
ulat:
Propesor: ROSEMARIE R. SISON, PhD
ANG WIKA SA LIPUNAN AT ESTRUKTURA NG WIKA SA
Paksa:
LIPUNAN
Semester: FIRST SEMESTER S.Y. 2021-2020

ANG WIKA SA LIPUNAN

Ang WIKA

Daluyan ng anumang uri ng komunikasyon o talastasang nauukol sa lipunan

ng mga tao. Mga Daluyan panagisag ng anumang sa anumang uri ng komunikasyon
bagay na binibigyang o talastasang kahulugan, nauukol kabuluhan sa lipunan at ng
mga taao.
Mga pananagisag sa anumang bagay na binibigyang kahulugan, kabuluhan
at interpretasyon sa pamamagitan ng mga salita, binabasa man ng mga mata o
naririnig ng tainga, nakasulat man o binibigkas. Midyum ng pag-iisip at komunikasyon
sa proseso ng buhay panlipunan. (Romeo Dizon).

Ang wika ang pinakamabisang instrumento ng komunikasyon at wikang Filipino para

sa mga Filipino.

Tanong:

Ang Wika ba ay nakakaapekto sa kultura at lipunan?

Ang kultura at lipunan ba ay nakakaapekto sa wika?

Ang isa sa pinakamahalaga sa tao at lipunan ay ang wika. Samantala ang wika ay
nabuo para sa lipunan:

Ayon sa isang linggwista na si Henry Gleason, “Ang wika ay tumutukoy sa

masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang
arbitraryo na ginagamit sa komunikasyon ng mga tao sa lipunang may iisang kultura.”
 Sa lipunan, wika ang sa tao at lipunan. tumutulong upang labis na magkaunawaan ang
mga tao sa isa’t-isa, ito rin ay mahalaga sa lipunan sapagkat gaya nga ng sabi nila, “No
man is an island.” Samakatuwid, walang sinuman ang maaaring mabuhay na para sa
sarili niya lamang. Nabuo ang wika para sa lipunan at ang lipunan ay nabuo dahil sa
wika, kaya nakakaapekto ang wika sa lipunan na ginagalawan ng tao.

Sa kabuuan, apektado ang wika sa kultura ng isang tao at sa lipunan ng partikular lugar
at gayun din nakakaapekto ang kultura at lipunan sa wikang ginagamit. Sadyang hindi
maipaghihiwalay ang dalawa, ang wika at kultura, samantala nakabuntot sa kultura ang
lipunan dahil kung walang lipunan walang mabubuong kultura, at kung walang kultura
maaarin may sari-sariling paniniwala ang tao sa isang lipunan. Mahalaga ang wika
kaya’t mahalaga ring mahalin ito.

Uri ng Wika

Ang wika ang pinakamabisang instrumento ng komunikasyon at wikang Filipino para sa

mga Filipino.

Apat na uri ng Wika

1. Balbal - ito ang pinakamababang antas. Ito ay binubuo ng mga salitang kanto na
sumusulpot sa kapaligiran.

Halimbawa:
parak (pulis), iskapo (takas), istokwa (layas), juding (binababae), tiboli (tomboy),
epal (mapapel), istokwa (layas) ,haybol (bahay)

2. Lingua Franca o Panlalawigan - Kabilang sa antas na ito ang mga salitang

katutubo sa lalawigan o panlalawigang salita.

Halimbawa: (Lalawigan – Wika)

Cebu – Cebuano
Ilocos – Ilocano I
loilo – Hiligaynon
Bicol – Bicolano
Samar – Waray
Pampanga – Kapampangan
Pangasinan – Pangasinan
3. Pambansa - Ang wikang ginagamit ng buong bansa. Hanggang ngayon, marami
pa ring nagdedebate kung ang wika natin ay Filipino o Tagalog. Hanggang
ngayon, ang Filipino ay tinuturing wikang pambansa.

Halimbawa: (Bansa – Wika)

Czech Republic – Czech

Russia – Russian
Vietnam – Vietnamese
Japan – Japanese

4. Pampanitikan - Ito ang pinakamayamang uri. Kadalasa'y ginagamit ang mga

salita sa ibang pang kahulugan. Mayaman ang wikang pampanitikan sa
paggamit ng tayutay, idioma, eskima at ibat ibang tono, tema at punto (Dizon).

Halimbawa:

Ilaw ng tahanan – ina

“Aanhin pa ang damo kung patay na ang kabayo”
“kapag may tiya may nilaga”

Mga Estruktura ng Wika sa Lipunan

1. Communicative Isolation

Ito ang hiwalay na pag-uusap ng partikular na mga grupong may kani-kanilang

wika.

2. Dialectical Differences

Pagkakaiba ng diyalekto dahil sa sagabal

3. Dayalek/Dayalekto

Ang dayalekto ay batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita

ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng
tagapagsalita sa isa sa tatlong dimension: espasyo, panahon at katayuang
sosyal.

Halimbawa:
 Tagalog-Bulacan Tagalog-Batangas Tagalog-Laguna

4. Sosyolek / Sosyalek

Uri ng barayti na pansamantala lang at ginagamit sa isang partikular na grupo.

Halimbawa:

Te meg, shat ta? (Pare, mag-inuman tayo)

Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)

Wag kang snobber (Huwag kang maging suplado)

Mga Sosyolek na Wika

A. Wika ng Beki o Gay Lingo

Ito’y isang halimbawa ng grupong nais mapanatili ang kanilang pagkakakilanlan

kaya naman binago nila ang tunog o kahulugan ng salita.

Halimbawa:

Indiana Jones- nang- indyan

Bigalou - Malaki
Givenchy- pahingi
Juli Andrew- Mahuli

B. JOLOGS 0 “JEJEMON”

Ito ay nagmula saltang “jejeje” na isang paraan ng pagbaybay ng “hehehe” at ng

salitang Hapon na”pokemon”. Ito ay nakabatay sa wikang Ingles at Filipino
subalit isinusulat nang may pinaghaha- halong numero, simbolo, at Malaki at
maliit na titik kayat mahirap o intindihin lalo na hindi pamilyar ang tinatawag na
jejetyping.

Halimbawa:

Exhibit, Appeal, Compliant (Abogado)

5. Taboo
 Mga salitang bawal sa pormal na usapan sa lipunan.

Ang taboo ay isang konsepto na ginamit upang sumangguni sa lahat ng bagay

na, ayon sa mga kombensyang panlipunan, paniniwala sa relihiyon o pamahiin
lamang, ay itinuturing na ipinagbabawal . Dahil dito, ang salitang Polynesian ay
nagmula sa "bawal", na nangangahulugang 'ipinagbabawal'.

6. Yufemismo

Ang eupemismo o badyang pangpalubag loob ay ang pagpapalit ng salitang mas

magandang pakinggan kaysa sa salitang masyadong matalim, bulgar, o bastos
na tuwirang nakapananakit ng damdamin o hindi maganda sa pandinig. 

Panghalili sa salitang taboo

Halimbawa:

Patay na siya - pumanaw na siya

7. Komunidad ng Pagsasalita/Speech Community

Ang mga miyembro ng isang kultura ay maaring mayrong iba ring sub-kulturang
kinabibilangan.

Walang kulturang pareho sa lahat ng miyembro nito (Zalzman, Stanlaw, Adachi)

8. Lingua Franca

Lingua Franca ay tumutukoy sa isang diyalekto na ginagamit ng dalawa o higit

pang mga tao na may magkaibang pangunahing wika.

Tinatawag din common language.

Kabilang sa antas na ito ang mga salitang katutubo sa lalawigan o panlalawigang

salita.
9. Idyolek

Ito ay ang personal na paggamit ng salita ng isang indibidwal. Bawat indibidwal

ay may istilo sa pamamahayag at pananalita.

Halimbawa:

“Magandang Gabi Bayan” – Noli de Castro

“Hoy Gising” – Ted Failon
“Hindi ka namin tatantanan” – Mike Enriquez

10. Pidgin

Sinasabing ang pidgin ay isang bagong wika na nabubuo kung mayroong

dalawang tao na magkaiba ang wika at naipagsasama ang paraan ng
pagsasalita at paggamit ng wika.

isang lenguahe na nabuo ng dalawang magkaibang wika.

11. Creole

Ang creole ay isang wika na sinasabing likas at nagmula sa mga salitang pidgin.

Mula sa pagpapalawak ng gamit at halaga ng isang pidgin

12. Etnolek.

Ginawa ito mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo. Nagkaroon nga iba’t
ibang etnolek dahil sa maraming mga pangkat na etniko.

Halimbawa:

Palangga – Sinisinta, Minamahal

Kalipay – saya, tuwa, kasiya
Bulanin – pagkahugis ng buo ng buwan
 13. Ekolek

Ito ay kadalasang ginagamit sa ating tirahan. Ito ay kadalasang nagmumula

sa mga bibig ng bata at matanda.

Halimbawa:

Palikuran – banyo o kubeta

Papa – ama/tatay
Mama – nanay/ina

14. Register

Ito ay espesyalisadong ginagamit sa isang partikular na pangkat o domain.

May tatlong uri nito:

Larangan – naayon ito sa larangan ng taong gumagamit nito

Modo – paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon?
Tenor - ayon sa relasyon ng mga-naguusap

Ang wika ay namamatay o nawawala rin. Mangyari ito kung hindi na ginagamit at
nawala na ang pangangailangan dito ng linguwistikang komunidad na dating
gumagamit nito. Maari ding namatay ang wika kapag marami nang tao ang nandayuhan
sa isang lugar at napalitan na ang salitang dala nila ang mga dating salita sa lugar.
Minsan nama’y may mga bagong salitang umusbong para sa isang bagay na higit na
ginagamit ng mga tao kaya’t kaluna’y nawawala o namamatay na ang orihinal na salita
para rito.

MGA SANGGUNIAN:

Jocson, Magdalena O. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.

VIbal Group Inc. Quezon City

Proom, Decoy. Mga Estruktura ng Wika sa Lipunan at Gamit ng Wika sa Lipunan.

https://prezi.com/p/thuyjnn9lbsv/mga-estruktura-ng-wika-sa-lipunan/?fallback=1

https://quizlet.com/530106099/fil101-chapter-3-estruktura-ng-wika-sa-lipunan-tungkulin-
ng-wika-pidgin-flash-cards/