Kabanata 59:

Pag ibig sa
bayan at Sarili
Inihanda ni:
Gwyneth Jules D. Coronel
9-Polaris
 Tauhan
•Kapitan Tinong
•Kapitana Tinchang
•Don Primitivo
 Tagpuan
•Bahay ni Kapitan Tinong
 Balangkas
• Nalathala sa pahayagan ang naganap na kaguluhan sa
San Diego.
• Ang unang balita ay galing sa kumbento at marami
ang nahintakutan. May naniniwala at may hindi sa
balitang kumalat.
• Ang mga provincial ay palihim na nagdadalawan at
gumagawa ng panayam hingil sa nangyari.
 Balangkas
• “Isang Te Deum!-Prayle sa kumbento.
• “ Kailangan natin ng awa ng Diyos ngayon.”
• “Napakagat labi naman ang generalillo Mal-Aguero.”
• “Mayroon kayang mangyayaring masama kung sakaling
walang korporasyon?”
• “Mabuhay si Salvi!”
• Ang mga mag-aaral na mga Heswita sa Ateneo ay
lumalabas na nagiging pilibustero.
 Balangkas
• Ang mga Jesuita ay nagpapasama sa bayan, sumisira
sa kabataan; ngunit pinababayaan sila sapagkat
gumagawa ng ilang guhit kapag lumilindol.”
• “At batid ng Diyos kung papaano ang pagkakayari!”
• “At tutulan ninyo sila! Kapag ang lahat ng bagay ay
yumanig at umuuga ay sino ang makakaguhit?
• “At ang mga unos? At ang mga bagyo?”
 Balangkas
• “Hindi ba iyan ay gawa ng Diyos?”
• “Kahit sinong mangingisda ay nakakaalam niyan.”
• “Kapag ang namamahala ay isang hangal.. Sabihin mo
sa akin kung ano ang palagay ng ulo mo at tuturuan ko
sa iyo kung di nagkakatulungan ang mga
magkakaibigan; halos hinihingi ng mga pahayagan na
bigyan ng isang mitra si Padre Salvi.”
 Balangkas
• “Magkaroon siya! Kukunin niya agad iyon!”
• “Sa akala mo?”
• “Bakit hindi! Ngayon ay ipinagkakaloob ang mitra sa
kahit na anong dahilan.Mayroon akong nalalaman na
isang nagkaroon: sumulat lamang ng isang kathang
walang kabuluhan,ipinakita lamang na ang mga Indio
ay walang ibang bagay na kayang gawin kundi maging
mangagawa lamang…”
 Balangkas
• “Siya nga! Ang ganyang kawalan ng katwiran ay nakakasira sa
Panampalataya!
• “Kung ang mga mitra lamang ay may mga mata at makikita nito
ang ulong kinapapatungan niya..”
• “Kung ang mitra sana ay katulad kalikasan.”
• “Kinamumuhian ng kalikasan ang bagay na walang laman.”
• “Iyan nga ang dahilan kaya maraming nangunguyapit sa kanila;
ang hungkag na butas ay nakaaakit na pasukan sila ng iba!”
 Balangkas
• Sa isang bahay sa Tondo si kapitan tinong ay nakaupo sa
isang malaking silyon.
• “Yan na nga sinasabi ko sayo!Naku virgin del
Carmen,Naku!.”-Kapitana Tinchang
• “Bakit ako ang iyong sinisisi?”-Kapitan Tinong
“Ang sabi mo pa nga ay mabuting dumalaw akong madalas
sa bahay ni Kapitan Tiago at papamalagiin ang aming
pagkakaibigan,sapagkat siya’y mayaman--at sinabi mo
pang--
 Balangkas
• “Ano,ano ang sinabi ko sa iyo? Hindi ko sinabi sa iyo yan,
wala akong anumang sinabi sa iyo! Naku, kung ako lamang
ay iyong pinakinggan!-Kapitana Tinchang
• “Ngayon, ako ang binibigyan mong sala!-Kapitan Tinong
• “Di mo ba sinabi sa aking mabuti ang ginawa kong
pagkakaanyaya sa kanya na kumain dito sa atin, sapagkat
dahil sa mayaman nga siya—sinabi mong di dapat tayo
makipagkaibigan kundi sa mayaman lamang?Aba!-Kapitan
Tinong
 Balangkas
• “Totoo ngang sinabi ko sa iyo ang gayon
dahil ..wala nang ibang paraan;wala kang
ginagawa kundi purihin siya: Don Ibarra dito,
Don Ibarra doon, Don Ibarra saan man
pumaroon,aba! Ngunit hindi ko sinabi sa iyo ang
makipagkita sa kanya, ni kausapin siya sa piging
na iyon; hindi mo maikakaila ito”.
 Balangkas
• “Bakit nalaman ko bang paroroon siya?”
• “Aba dapat mong inalam!”
• “Papaano, sa hindi ko man nakikilala?”
• “Kinilala mo sana muna!”
• “Ngunit Tinchang, sa noon ko lamang nakita at noon ko
lamang narinig na siya ay nabanggit.”
• “Dapat sanang nakita muna at narinig, sa ano at lalake ka,
nagsasalawal at bumabasa ng El Diario de Manila..!”
 Balangkas
• “Kaya ba ako nagtratrabaho at nagiimpok sa mahabang
panahon at dahilan sa kahangalan mo ay mawala ang lahat
ng aking pinagpaguran?”
• Ngayo’y huhulihin ka upang itapon, kukunin sa amin ang
lahat ng ating pag-aari gaya ng ginawa ng asawa ni..”
• “Naku kung ako’y naging lalaki, kung ako’y naging lalaki.”-
Kapitana Tinchang
• At kung ika’y naging lalaki, ano ang gagawin mo?-Kapitan
Tinong
 Balangkas
• “Ako’y pupunta sa Kapitan Heneral upang ihandog ang aking
paglilingkod.“
• “Ngunit hindi mo ba nabasa ang sinasabi sa El Diario?
Basahin mo! Ang buktot na kataksilan ay kaagad nasugpo
nang buong lakas at bagsik, at di malalaong ang mga
lumalaban sa tinubuang bayan at ang kanilang mga kasabwat
ay mapapailalim sa bigat at katigasan ng mga batas..”
• “ Hindi kailangan, humarap ka pa rin gaya ng ginawa ng iba
noong 1872 at sila ay nakaligtas.”
 Balangkas
• “Siya nga! Pero ganoon din ang ginawa ni Padre Burg..”
• “Sige! sabihin mo ang salitang iyan at bukas na bukas din ay
mabitay ka sa Bagumbayan!"
• Dumating si Don Primitivo
• “Quid video?”
• “Ano ang nangyayari?”
• “Ay pinsan!”
 Balangkas
• “Ipinatawag kita sapagka’t hindi ko malaman kung ano
ang mangyayari sa amin.. Ano ba ang maipapayo mo
sa amin?Magsalita ka, ikaw na nag aral ng latin at
marunong mangatwiran..”
• “Una muna’y quid quaeritis? Nihil est in intellectu
quod prius non fuerit in sensu; nihil volitum quin
praecognitum.”
 Balangkas
• Bakit kayo nagsisiiyak? Ubinam gentium sumus?”
• “Batid mo na ang balita tungkol sa paghihimagsik..”
• “Alzamentum Ibarrae ab alferesio Guardiae civilis
destructum?Et nunc? At ano? May utang ba sainyo si
Ginoong Ibarra?”
 Balangkas
• “Wala,pero siya’y inanyayahan ni Tinong sa aming tahanan.”-
Kapitana Tinchang.
• “Pinsan hindi tama ang iyong ginawa na makipagkilala sa
binatang yan! Alahanin mo na ang mga banal ay
napaparusahan dahil sa sila ay makasalanan.
• Nawalan ng malay si kapitan Tinong kaya si Don primitivo ay
nagpatawag ng doktor .”Pumunta ka rin Tinchang sa Kapitan
Heneral at bigyan mo siya ng regalo--- isang tanikalang
ginto,isang singsing. Sabihin mo isang regalong pamasko.
 Balangkas
• Samantala’y susunugin ko lahat ng mga liham,mga kasulatan
mga aklat upang wala silang matagpuang anuman, kagaya ng
ginawa ni Don Crisostomo Ibarra. -Primotivo
• Sa isang pagtitipon sa intramuros ay pinaguusapan ang
pangyayaring kasalukuyan.
• “Noong araw ay yamot na yamot ako sa mga prayle at
guwardiya sibil dahil sa kawalang pinag-aralan.”-Babaeng
mataba
• “Datapwat ngayong nakikita ko ang kanilang kabutihan sa
kanila. Ako ay may pagibig sa bayan!”
 Balangkas
• “Ako din!”-payat
• “Sayang at hindi ang halinhinang Gobernador ang naririto
ngayon! Kung iyon ay iiwang kasinlinis ng patena ang lupaing
ito.”
• “At maubos ang lahi ng mga pilibusterilyo!”
• “Hindi ba ang sabi ay marami pang mga pulo ang walang
tao? Bakit hindi itapon doon ang mg palalong Indiyong iyan?
Kung ako ang Kapitan Heneral..!”
 Balangkas
• “Mga ale,”-pingkok
• “Alam ng Kapitan Heneral ang kanyang tungkulin, at
ayon sa narinig ko ay galit na galit sapagka’t ang
Ibarrang iyan ay kanyang pinagkalooban ng maraming
bagay.”
• “Pinagkalooban ng maraming bagay!”-Payat
• “Tingnan niyo ang kawalang-utang na loob ng mga
Indiyo! Maari ba silang pakitunguhan na parang tao?”
 Balangkas
• “At alam ninyo kung ano ang narinig ko?”-Militar
• “Ano? Ano iyon? Ano ang mga sinasabi?”
• “Mga taong mapaniniwalaan.” –Militar
• “Ay nagpapatunay na lahat noong malaking balita ukol
sa pagtatayo ng isang paaralan ay pakunwari lamang.”
• Nakita na ninyo?”-Mga babae
 Balangkas
• “Ang paaralan ay isang dahilan lamang: ang talagang ibig
itayo ay isang kuta nga kanilang pakakanlungan, at nang
doon ay makipaglabanang mabuti, kapag nilusob naming
sila..”
• “Anong kabuktutan! Walang makakaisip ng ganyan kasama
kundi isang Indiyo lamang.”-Mataba
• “Kung ako ang Kapitan Heneral ay makikita nila..”
• “Ako man!”-payat
 Balangkas
• “Huhulihin ko ang lahat ng abogadillo, cleriuillo, palalakaring
bajo partida de registro.”
• “Sinasabing ang mga Filibusterillong iyan ay anak ng
Kastila!”-pingkok
• “Ah siya!”-mataba
• “Kahi’t kailan ay ang mga criollo ang pagmumulan ng gayon!
Walang Indiyong may muwang sa paghihimagsik! Mag-alaga
ka ng uwak..”
 Balangkas
• “Alam ninyo nag narinig ko?”-criola
• “Ang asawa ni kapitan Tinong.. Naaalala ba ninyo
iyon? Iyong may bahay na pinagsasayawan natin at
kinainan ng hapunan noong pista sa Tondo..”
• “Iyong may dalawang babaeng anak? Eh ano? “
• “Ang asawa ay nagdala ngayong hapon sa Kapitan
Heneral ng isang singsing na nagkakahalagang isang
libong piso!”
 Balangkas
• “Siya nga ba? At ano daw ang dahilan?”-pingkok
• “Ang sabi ng asawa ay pamasko raw.”
• “Isang buwan pa ang layo ng Pasko!”
• “Natatakot sigurong magbagsakan ng makapal na ulap.”-
mataba
• “ Kaya’t kumakanlong na!”-payat
• “Iyan ang tinatawag na pangungumpisal nang kasalanan”
 Balangkas
• “Iyan ang naisip ko; tumama ang daliri niyo sa sugat.”
• “kailangang siyasatin mabuti ang mga bagay na iyan.”-pingkok
• “Nangangamba akong baka kung ano itinatago niya.”
• “Natatago iyan nga! Iyan nga sana ang sasabihin ko.”-Payat
• “Ako man.”
• “Ang asawa ni Kapitan Tinong ay napakaramot.. Hindi pa kami
pinadadalhan ng regalo, gayong naparoon na kami sa kanilang
bahay, kaya kapag ang isang maramot at makamkam ay
nagbitiw ng handog na lilibuhing piso ay..”
 Balangkas
• “Ngunit totoo ba iyon?-pingkok
• “ Totoong-totoo! Sinabi sa aking pinsan ng kanyang nobyo na
ayudante ng Heneral; at inaakala kong iyong ang singsing na
suot ng pinakamatanda sa magkakapatid noong araw ng
pista. Palagi na lamang brilyante!”
• “Parang isang gumalaw na estante ng mga alahas!”
• “Iyon ang paraan niya, na gaya ng iba, sa pang aakit! Iyan ang
ginagawa niya, kaysa bumili ng manikin o magbayad pa sa
isang tindahan..”
Suliranin Panlipunan
•Ang pagiisip ng sarili at hindi ang
nakakararami