58- ANG ISINUMPA (ANG TAKSIL)

• Nag-iyakan ang mga kaanak ng nangadakip sa pag-

aalsa nang wala silang magawa sa kapapalipat-lipat
sa tribunal, sa kumbento at kwartel
• Si Aling doray dala ang anak ay umiyak sa paghihintay
na makita si Don Filipo
• Si Kapitana Tinay at ang iba pa ay pawang umiiyak
dahil sa kanilang asawa o anak
• Nagtatalumpati sa galit ang biyenan ni Andong
• Nang ilalabas ang 20 bilanggo, ika-2 ng hapon
• Lahat nakagapos maliban kay Ibarra
• Nagpagapos si Ibarra sa mga sibil
 58- ANG ISINUMPA (ANG TAKSIL)
• May bumato sa kanya. Nagsunuran ang iba
• Tanging si Kapitana Maria na ina ng anak na kambal
na kasamang nadakip, ang walang katinag-tinag sa
pagakakatayo, kagat ang mga labi, luhaan na inihatid
ng tingin ang mga bugtong na anak.
• Wala isa mang kaibigan si Ibarra. Maging si Nol Juan
at ang guro o si Kapitan Basilio ay wala.
• Mula sa isang burol ay tinatanaw ni Pilosopo Tasyo
ang pag-alis sa mga bilanggo. Siya ay di nakarating sa
bilangguan dahil sa kanayang karamdaman
• Kinabukasn ay natagpuang patay sa may pinto ng
kanyang bahay.
 59- ANG INANG BAYAN AT ANG MGA KAPAKANAN
• Iipinagdiwang ng mga korporasyon ang
pagkakatuklas ni Padre Salvi sa pag-aalsa.
• Pinapangarap ng mga taong pamahalaan at mga
prayle ang kani-kanilang pagtaas sa tungkulin dahil sa
tagumpay ng pamahalaan sa pagsugpo sa pag-aalsa.
• Kapitan Tinong dahil kakilal si Ibarra ay darakpin din
siya.
• Don Primitivo pinsang mapaglatin (ipinasusunog ang
lahat kasulatan at mga aklat)
• Ipinayong magregalo sa Kapitan Heneral ng singsing
na brilyante
 59- ANG INANG BAYAN AT ANG MGA KAPAKANAN
• Kinagabihan ng araw din iyon, dinakip si Kapitan
Tinong at ilan sa pang mayaman sa Tundo at ipiniit sa
Puerza Santiago
 60- ANG PAG-AASAWA NI MA. CLARA
• Si kapitan Tiyago lamang ang hindi nabilanggo
• Nakalaya si Kapitan Tinong ngunit may sakit at ayaw
nang kumibo at maglalabas sa bahay
• Dumating sina Donya Victorina at Linares
• Maraming pumipintas kay Ma. Clara sa gagawing
pagpapaksal
• Nagkayari sina Kap. Tiayago at Donya Victorina na
ipakasal na kay Linares si Ma. Clara
• Pumunta sa silid si Ma. Clara kunwari natutulog
• Pumunta siya sa Asotea at may bangkang tumigil sa
tapat nito.
 60- ANG PAG-AASAWA NI MA. CLARA
• Ipinagtapat ni Ma. Clara ang tunay niyang pagkatao
• Pagkatapos mag-usap umalis na si Ibarra na kasama
si Elias. Nagbigay galang si elias kay Ma. Clara
• Si Padre Salvi at ang alferes na tenyente na ngayon ay
aalis sa San Diego--- nangataas.
 61- ANG HABULAN SA LAWA
• Balak ni Elias kay Ibarra: Itago siya sa isang kaibigan
sa Mandaluyong
• Sabi ni Ibarra sumama nalang si Elias sa kanya at
mamuhay na parang magkapatid
• Una nakalusot
• Pangalawa hinabol na sila ng bangka ng mga sibil
 62- ANG PAGTATAPAT NI PADRE DAMASO
• Napabalita sa isang pahayagan ag pamamaril sa lawa.
Tiniyak na patay na si Ibarra
• Nagkausap silang dalawa- Padre Damaso at Ma. Clara
• Dahil Wala na si Ibarra dalawa lamang ang nalalabi
sa akin…… kumbento o kamatayan
• Magmomongha si Ma. Clara
• Sa bandang huli ng pag-uusap pumayag si Padre
Damaso na pumasok sa kumbento si Ma. Clara pero
noong una ayaw niya.
 63- ANG NOCHE BUENA
• Sa isang gubat sa libis ng bundok ay may isang kubo
ng isang mag-anak na Tagalog na ang ikinabubuhay
ay pangangaso at pangangahoy. Sa paligid ng kubo ay
maraming halamang gulay. Dalawang bata ang
naglalaro, si Huli at Tano. Titingin-tingin ang isang
maputlang bata---si Basilio
• 2 buwan siyang walang malay
• Matanda--- Kabesang Tales
• Gustong umuwi ni Basilio para sa kanyang ina at
kapatid.
• Natagpuang patay ang sakristan mayor nakabitin sa
kisame ng kanyang bahay
 63- ANG NOCHE BUENA
• Si Pilosopo Tasyo ay sa libingan ng mga Intsik nabaon.
• Nabalitaang ang ina ay palaboy-laboy at kay Crispin
ay walang balita.
• Naghabulan silang mag-ina
• Napunta sa gubat sa libingan ng mga ninuno ni Ibarra
• Namatay si Sisa
• Elias “ Mamamatay ako nang di nakikita ang
pagbubukang liwayway ng aking bayan! Kayong
makakamalas sa kanya, batiin ninyo siya… at huwag
ninyong kalimutan ang nangabulid sa dilim ng gabi.”
 64- ANG KATAPUSAN
• PADRE DAMASO
Naglumagi sa Maynila ay tumanggap ng
utos na maging kura sa isang malayong
lalawigan. Kinabukasan aay natagpuan
siyang patay. Marahil ay sakit sa puso o
alta presyon (high blood pressure attack)

MA. CLARA
- Pumasok sa kumbento ng Sta. Clara
 64- ANG KATAPUSAN
•PADRE SALVI
-Nasa Maynila na rin
-Nagmimisa o nagsesermon sa beateryo
ng Sta. Clara
-Hinihintay niyang maging isang obispo

KAP. TIYAGO
- nagumon sa suagal, sabong at apyan.
-Nawala ang pagkamasimbahin mula ng
magmongha si Ma.Clara.
 64- ANG KATAPUSAN
•DONYA VICTORINA
-Nadagdagan ang pelukang kulot sa
kanyang pusod
- nahiligan ang pangungutsero sa kanilang
karwahe

DON TIBURCIO
-Hindi muli muling natatawag na doktor
-Madalas ay walang pustisong ngipin
 64- ANG KATAPUSAN
LINARES
-Namatay sa iti (dysentery- a serious
disease that causes severe diarrhea and
a loss of blood)

ALFEREZ
- tenyente na may gradong komandante)
- umuwi sa Espanya
-- iniwan ang asawa
 64- ANG KATAPUSAN
DONYA CONSOLACION/CONSOLASYON
-Palaging naglalasing
-Humitit ng tabako (kinatatakutan)

Marami raw mga tagaroon sa pook ng

lawa ang namatay nang sumabog ang
bapor Lipa, noong ika-3 ng Enero, 1883.
baka raw may mga tauhang napasama sa
trahedyang iyon.
 64- ANG KATAPUSAN
CRISPIN
-Patay na siya (panaginip ni Basilio)

ELIAS AT SALOME (nawawalang kabanata

sa Noli) kab. 25