Bilimsel Araştırma Yöntemleri

ve
Araştırma Etiği

Ders Notu
Ders-2
BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜREÇLERİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜREÇLERİ

K.Gül
 KAYNAKLARIN TARANMASI
• Klasik Kaynaklar
 Yeni Basım ders Kitapları (Textbook)
 Ansiklopediler ve Sözlükler
 Wikipedia
 Yıllıklar (Year Books)
 KAYNAKLARIN TARANMASI
• Güncel Kaynaklar
 Etkin Dergilerde yayınlanan makalelelerin taranması
(Thomson Reuters-ISI-;Web of Science; Science Citiation Index-SCI-;
SCI-Exp; Social Sciences Citiation Index-SSCI-, Arts and Humanitary
Science Index- AHCI-, vb)

 Türkiye’de Üniversitelerde yapılan tezlerin taranması (

http://tez2.yok.gov.tr)

 Milli Kütüphane Süreli Yayınlarının taranması (

www.mkutup.gov.tr sürekli yayınlar kataloğu)

 Basılı Bilimsel Dergiler (Periodics)

(Kütüphaneye veya Dekanlıklara veya Bölümlere gelen Dergiler)
 KAYNAKLARIN TARANMASI
• Güncel Kaynaklar
 Elektronik Bilimsel Dergiler (e-Periodics)
(Kütüphanelerdeki aboneliklerden veya İnternet ortamında ücretsiz olanlar
gibi)

 Türkiye Atıf Dizini (www.atifdizini.com, 2008’den sonra Sağlık

Bilimleri Alanında)

 Araştırma Projesi Raporları (TÜBİTAK, Üniversitelerin BAP

Birimleri, Diğer Kurumların Kütüphaneleri veya Web Sayfalarından
ulaşılabilen)

 Kongre, Sempozyum Bildiri Kitapları

 KAYNAKLARIN TARANMASI
• Güncel Kaynaklar
 Kişisel ve Kurumsal Web siteleri
 Yıllıklar (Year Books)
 Teknik Komite Raporları
 Uzman Kişilerle kişisel görüşmeler/e-
posta danışmaları
 Tartışma Gruplarında yapılan yazışmalar
 Ulaşılan Tez veya Makalelerin Kaynakçası
 KAYNAKLARIN İNCELENMESİ

• Makale Nasıl Okunur?

 Yüzeysel okuma, göz gezdirme
 Kullanılan kelimeleri, kavramları,
kısaltmaları ve anlatım tarzını saptama okuması
 Anlama, kavrama okuması
 İrdeleme ve Eleştirisel Okuma
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN İÇERİKLERİNİN
YAZILMASI
• IMRAD Kuralı
Giriş (Introduction)
Materyal ve metot (Material and Methods)
Bulgular ve Analizler (Results and Analysis)
Tartişma ve Sonuçlar (Discussion and Conclusion)
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN İÇERİKLERİNİN
YAZILMASI
• APA Kuralı
Başlık (Title)
Yazar/lar (Author/s)
Özet (Summary or Abstract)
Anahtar Kelimeler (Key words)
Giriş (Introduction)
Materyal ve metot (Material and Methods)
Bulgular ve Analizler (Results and Analysis)
Tartişma ve Sonuçlar (Discussion and Conclusion)
Teşekkür(Acknowledgement)
Kaynaklar (References)
Ekler (Appendices)
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN
KISA İÇERİĞİ
İçerik Özeti Araştırma Raporu Bölümü
Neyi araştırdım? Başlık (Title)
Özet olarak ben yaptım? Özet (Abstract)
Sorun nedir? Giriş (Introduction)
Sorunu nasıl çözdüm? Materyal ve Metot (Material and Method)
Ne buldum? Bulgular (Results)
Bulduklarım ne anlama geliyor? Tartışma (Discussion)
Bana kim yardımcı oldu? Teşekkür (Acknowledgement)
Kimlerin çalışmalarından yararlandım? Kaynakça (Literature cited)
Ek bilgiler nelerdir (gerekliyse) Ekler (Appendices)
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİNDE
• Araştırma konusu ve kapsamı nedir?
• Araştırmada ele alınan temel kavramlar nelerdir?
• Temel tanım, terim ve kısaltmalar nelerdir?
• Araştırma amaçları ve problemi nelerdir?
• Araştırmada koşullar, kısıtlar, sınırlar var mıdır,
varsa nelerdir?
• Araştırmada hangi değişkenler incelenmiştir?
Veriler hangi yöntemle toplanmıştır? Bu
değişkenler hangi aletle, araçla, hangi ölçü birimi
ile ölçülmüştür? Hangi bulgular elde edilmiştir?
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİNDE
• Veriler nasıl özetlenmiş; nasıl analiz edilmiştir?
İstatistiksel veri analizinde hangi yöntem/ler
kullanılmıştır.
• Araştırmada hangi hipotezler test edilmiştir?
• Hangi sonuçlara ve karara varılmıştır?
• Araştırmacının sonuçlarıyla benzerlik gösteren,
benzeşen kaynaklar ve verileri hangileridir? Hangi
kaynaklar ve veriler benzeşme göstermemektedir?
• Araştırıcının gelecekte bu konu ile çalışacak/konu
üzerinde araştırma yapacak yeni araştırıcılara
önerileri var mıdır ve öneriler nelerdir?
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN DİLİ
• Dolaylı anlatım
-dili geçmiş zaman veya
-mişli geçmiş zaman kipi
kullanılır:
..yapıldı, ..edildi, ..bulundu
..yapılmıştır, bulunmuştur
gibi.
• Doğrudan anlatım
-dili geçmiş zaman veya
-mişli geçmiş zaman kipi
Kullanılır (Şimdiki zaman
kullanılmaz)
..yaptım, ..buldum
..yapmıştım,..bulmuştum
Yada buların çoğulları
..yaptık, ..yapmıştık
 ARAŞTIRMA RAPORUNUN DİLİ
Tercih edilmeyen Anlatım
Bu konuda hiç araştırma yok.
İlk biz bu konuyu araştırdık.
Bu konu, Türkiye’de ilk defa bizm ekibimiz
tarafından çalışıldı.
Bundan böyle çalışmalarda mutlaka bizim
yöntemimizin kullanılması gerekir.
En başarılı sonuç bizim yöntemimizle
sağlanabilir.
Dünyada bu konuda en başarılı sonuçlar
bizim yöntemimiz ile sağlanmıştır.
Uygun Anlatım
Bu konuda yapılmış bir araştırmaya
rastlanmamıştır.
Bu konuda Türkiye’de yapılmış ve
yayınlanmış bir çalışmaya rastlanmamıştır.
Yöntem karşılaştırılmalarında bu
araştırmada kullanılan yöntemin diğer
yöntemlere göre önemli ölçüde başarılı
sonuçlar verdiği belirlenmiştir.
Geliştirilen yöntem ile diğer yöntemler
arasında yapılan karşılaştırılmalı
çalışmalarda geliştirilen yöntem lehine
başarılı sonuçlar elde edilmiştir.
Yayınlanmış çalışmalarda yer alan
oranlarla karşılaştırıldığında bu
araştırmadan elde edilen başarı önemli
düzeyde yüksektir.
ARAŞTIRMA RAPORUNUN BAŞLIĞI
• Hangi konuda, hangi problem üzerine yapıldığını,
• Nerede, ne zaman, hangi toplumda/grupta yapıldığını
açıklamalıdır.
• ----------------------------------------------------
• Başlık çok genel bir isim olmamalı ve yanlış bilgi ve yönlendirme içermemelidir.
• Yapıldığı yere ve içerdiği kısıtlara uygun olmalıdır.
• Türkiye’yi temsil etmeyen araştırmalarda «Türkiye’de» kelimesi
kullanılmamalıdır.
• Gelişi güzel ve az sayıdaki gözleme dayanan bulgular planlı bir araştırma
sonuçları gibi açıklanmamalıdır.
• Başvuranları ve gönüllüleri kapsayan araştırma sonuçları topluma
genellenmemelidir.
 BAŞLIK ÖRNEKLERİ
• «Türkiye’de 6-15 Yaş Grubu İlköğretim
Öğrencilerinin Başarı Durumlarını Etkileyen
Faktörlerin Araştırılması (Çok Merkezli Bir
Örneklem Çalışması)»
• «Engelli Çocukların Eğitiminde HANON, LOVAAS
ve TEACCH Yöntemlerinin Etkinliğinin
Karşılaştırılması: Bir Eskişehir Örnek Çalışması»
• «Türkiye’de rastgele seçilmiş 20+ Yaş Grubu
Erkeklerde Hipertansiyon Sıklığının Araştırılması»
 ÖZET BÖLÜMÜ NASIL YAZILMALIDIR

• Özet, bir bilimsel çalışmayı birkaç paragrafta

özetleyen, tanıtımını yapan ve
okuyucunun/araştırmacının makalenin özü
hakkında bilgi edinmesini sağlayan kısa bir
bölümüdür.
• Özet bilimsel rapor tamamlandıktan sonra
oluşturulur ve çalışmanın ana bölümlerinden
alıntılarla hazırlanır ve özette içerikte olmayan
hiçbir bilgi yer almaz.
 ÖZET BÖLÜMÜ NASIL YAZILMALIDIR
Özet,
• Sorgulanan problemler/amaçlar, Giriş bölümünden alınarak,
• Araştırmanın yer, zaman ve birim özellikleri Materyal bölümünden
alınarak,
• Amaçları gerçekleştirmek için kullanılan yöntemler (araştırma, veri
toplama, veri analizi gibi) Metotlar/Yöntemler bölümünden alınarak,
• Temel Bulgular ve analiz sonuçları Bulgular ve Analiz Bölümünden
alınarak,
• Araştırmanın bilimsel katkısı, yorumlar, yargılar genellemeler ve
araştırmacılara öneriler Tartışma ve Sonuç Bölümünden alınarak
hazırlanır.
 ANAHTAR KELİMELER
Anahtar kelimeler, tarama merkezlerince çalışmaya
doğrudan ulaşmayı sağlayan kelime yada kelime
gruplarıdır. Anahtar kelimeler araştırmanın içeriğini
doğru olarak tanımlayan kelimeler olmalıdır.
«Akçakent (Kırşehir) Magmatik Kayaçlarının Zamansal ve
Mekansal Konumu» adlı çalışmanın anahtar kelimeleri:
Akçakent Magmatik Kompleksi, Sr-Nd-Pb-O izotop
jeokimyası, U-Pb ve Ar-Ar yaşlandırma
olarak verilmiştir.
 Kaynakça
• Özdamar Kazım (2017), Modern Bilimsel
Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Nisan Kitapevi,
Eskişehir, 228 sayfa.