უბიქვიტინი

სტუდენტი: ნიკა მათეშვილი

კურსი: I
ფაკულტეტი: მედიცინა
უბიქვიტინის
მნიშვნელობა
• უბიქვიტინი
წარმოადგენს
დამხმარე ცილას
პროტეოლიზისთვის,ეხ
მარება ცილების
დეგრადაციასა და
განახლებაში.
უბიქვიტინის
სტრუქტურა და სხვა
თავისებურებები
• უბიქვიტინი არის 76
ამინომჟავისაგან
შემდგარი საკმაოდ
რთული სტრუქტურის
მქონე ცილა.
• .მისი მოლეკულური მასა
არის 8,6 კდალტონი.
• აქვს C და N
დაბოლოებები ,
რომლებთანაც
დაკავშირებულია 7
ლიზინის
ნაშთი.ძუძუმწოვრებში
მისი სინთეზი ხდება
შემდეგი გენებისგან :
UBA52, RPS27A, UBB და
UBC.
უბიქვიტინიზაცია
უბიქვიტინიზაციის დროს
უბიქვიტნის ერთი ან რამდნიმე
მოლეკულა ემაგრება
გარდასაქმნელ სუბსტრაქტს და
იწყებს მის მოდიფიკაციას.
ძირითადად ეს ორი კომპლექსი
ერთმანეთს უკავშირდება
იზოპეპტიდური ბმებით ,
რომლებიც წარმოიქმნება
უბიქვიტნის
ბოლო ამინომჟავა გლიცინის
კარბოქსილურ ჯგუფსა და
სუბსტრაქტის ლიზინის ამინო
ჯგუფს შორის.ზოგჯერ უბიქვიტინი
უკავშირდება ცილის
ელექტრულად მდიდარ
ნაწილებს
,რასაც “უკანონო
უბიქვიტინიზაციას “უწოდებენ.
უბიქვიტინიზაციის
ფერმენტები
უბიქვიტინიზაცია საჭიროებს სამი
ტიპის ენზიმებს : უბიქვიტინის
გამააქტიურებელი
ფერმენტი, უბიქვიტინის
კონიუგირებელი ფერმენტი და
უბიქვიტინის ლიგაზა. Სათ ასევე
მოიხსენიებენ როგორც : E1, E2 და
E3 ფერმენტებს. მოცემული
ფერმენტების მოქმედების
მიხედვით ეს პროცესი
თავისმხრივ სამ ნაწილად იყოფა.
უბიქვიტინირების
პირველი ეტაპი
პირველი ეტაპი ანუ უბიქვიტინის
აქტივაცია მიმდინარეობს ორ
საფეხურად E1 ფერმენტის
დახმარებით. ეს ერთმანეთთან
აკავშირებს ATP-სა და
უბიქვიტინს , ხოლო შემდეგ
აკატალიზებს უბიქვიტინის C -
ტერმინალის აცილ-
ადენილაციას.
უბიქვიტინიზაციის II
ეტაპი
მეორე ეტაპი ანუ კონიუგაცია.
წარმართავს E2 ფერმენტი,
რომელიც აკატალიზებს
უბიქვიტინის
გადაადგილებას საწყისი
ფერმენტიდან მომდევნო
ფერმენტის აქტიური
ცენტრისაკენ
ტრანსთიოესტერიფიკაციის
რეაქციით. ამ რეაქციის
სრულყოფისთვის
აუცილებელია რომ E2 ენზიმა
დაუკავშირდეს როცორც E1-ს
ასევე უშუალოდ უბიქვიტინს
უბიქვიტინიზაციის III
ეტაპი
მესამე ეტაპი ანუ ლიგირება . უბიქვიტინის
ლიგაზა რეაქციას ასრულებს
ზემოხსენებული
იზოპეპტიდური ბმების წარმოქმნით .
ორგანიზმში არსებობს E3ის ასეულობით
ვარიანტი,
თუმცა ამ შემთხვევაში საჭირო ხდება
მხოლოდ და მხოლოდ ერთ-ერთის
გააქტიურება. Სს
ფერმენტი ფუნქციონირებს როგორც
სუბსტრაქტის ამომცნობი მოდული , მაგრამ
შეუძლია
დაუკავშირდეს როგორც გარდასაქმნელ
ცილას ასევე E2 ფერმენტს და გააქტიუროს
ის.ზოგადად E3 შეუძლება შეიცავდეს
დომენს ახალი RING გენით ან ჰომოლოგიურ
დომენს,
რომელიც აერთიანებს E6-AP კარბოქსილის
ტერმინაციულ ნაწილებს. 1ოოლოგიურ
დომენს
სხვაგვარად HECT უწოდებენ. HECT ნაწილი E3
ს ტრანზიტორულად აკავშირებს
უბიქვიტინთან
შუალედური თიოესტერის წარმოქმნით ,
მაშინ როცა RING დომენი პირდაპირ
უკავშირებს E3-ს
E2-ს.
უბიქვიტინიზაციის
სახეები
ამის მიხედვით
უბიქვიტინიზაციაში რამე
უბიქვიტინი მონაწილეობს
არჩევენ :
მონოუბიქვიტინიზაციას და
პოლიუბიქვიტინიზაციას.
ონოს დროს ერთი უბიქვიტინი
ემატება ერთი ცილის ნარჩენს.
მულტიმონოუბიქვიტინიზაციის
დროს ერთი უბიქვიტინი
მონაწილეობს მრავალი ცილის
დაშლაში.
პოლიუბიქვიტინიზაციის დროს
ცილას ჯერ ერთი უბიქვიტინი
ემატება, ხოლო შემდეგ
მასზე ხდება უბიქვიტინის ჯაჭვის
აწყობა.
უბიქვიტინის
შემადგენლობა
უბიქვიტინი შედგება ლიზინის 7
ნაშთისა და N
ბოლოსაგან , რომელიც შეიცავს
უბიქვიტინიზაციისთვის
განკუთვნილ წერტილებს : K6, K11,
K27, K29, K33, K48, K63 და M1.
თითოეულ წერტილს
განსხვავებული ფუნქცია აქვს . K48
უშუალოდ მონაწილეობს
პროტეოლიზში , k63 არ არის
დააკვშირებული ცილის
პროტეალიზურ დეგრადაციასთან ,
არამედ პასუხისმგებელია
ტრანსლაციაზე, დნმ-ის
შეკეთებაზე და ზოგჯერ ანთებით
პროცესებზე.ამას განაპირობებს ის
რომ უჯრედებშილიზინის 63-თან
დაკავშირებული ჯაჭვები შეკრულია
ESCRT-0 კომპლექსით, რაც ხელს
უშლის მათ დაკავშირებას
პროტეასომასთან.
უბიქვიტინის
მოქმედება
უბიქვიტინის რაოდენობის ზრდა
იწვევს ამილოიდ
პრეკურსორული ცილის
შემცირებას
,რაც უშუალოდ
დააკავშირებულია ალცაიმერის
გამოვლინებასთან. უბიქვიტინ B-ს
ცვლილებებმა და მუტაციებმა
შეიძლება ასევე გამოიწვიოს C-
ტერმინალური გლიცინის
ნაკლებობა ზოგიერთ პეპტიდში,
სახელწოდებით UBB+1, რომელიც
გროვდება
ნეიროდეგენერაციულ
დაავადებებში.
უბიქვიტინ E3 ჩართულია VHL
სიმსივნისა და ფონ ჰიპელ-
ლინდაუს სინდრომის
დათრგუნვაში , რომელიც იწვევს
გაუსაძლის თავისტკივილსა და
კორდინაციის დარღვევას.
 მადლობა
ყურადღებისთვის!