You are on page 1of 23

PERIODIZACIÓN DA LÍRICA

TROBADORESCA

Literatura Galega Medieval


Henrique Monteagudo
Camadas cronolóxicas
►1175-1200: Emerxencia ETAPA
• 1200-1230: Implantación INICIAL
• 1230-1250: Difusión ETAPA
• 1250-1280: Apoxeo CENTRAL
• 1280-1300: Madureza
• 1300-1325: Refluxo ETAPA
►1325-1350: Decadencia FINAL
ETAPA INICIAL (1175-1230)
• A máis escura e menos coñecida: textos
perdidos e dificultade de datar textos e
autores
• Contactos coa lírica occitana: Camiño de
Santiago, Cister (Oseira) e corte rexia galego-
leonesa (Fernando II e Afonso IX). Contactos
con outras cortes peninsulares (Cataluña,
Castela).
ETAPA INICIAL (1175-1230)
• Liñaxes nobiliarias galegas (Trastámara, Limia,
Nóvoa, Fornelos) e portuguesas (monarcas,
Sousa, Soverosa, Valadares). Enlaces
matrimoniais e amantes dos reis:
Sancho I de Portugal + Maria Paez Ribeyra > Gil Sanchez
Garcia Mendez d’Eyxo > Fernan Garcia Esgaravunha,
Gonçalo Garcia de Sousa
• Cantiga de amor, unha cantiga de escarnio, só
na década dos ‘20 cantigas de amigo.
ETAPA INICIAL (1175-1230)
• Emerxencia (ata 1200ca.)
Johan Velaz (doc. 1158-81), Johan Soarez de Payva (doc. 1170-82),
Ayras Oarez (1187), Don Juyão (Cotolaya? doc. 1151-95).
• Implantación (ata 1230ca.)
Diego Moniz (?), Pedro Paez Bazaco (1191-1224), Pero Rodriguez de
Palmeyra (1225), Roy Gomez o Freyre (1215), Ayras Moniz d’Asma
(1219), Osoyro Anes (1175-1217), Fernan Rodriguez de Calheyros
(1195)
IMPLANTACIÓN (1200-1230)
Roy Diaz dos Cameyros (1182-1230), Pero
Garcia d’Anbroa (1203-35), Nuno Fernandez
de Mirapeyxe (1185-1235?), Gil Sanchez
(1207-36), Johan Lopez d’Ulloa (-1236?),
Garcia Mendiz d’Eyxo (1197-1239), Fernando
Paez de Tamallancos (1196-1242), Johan
Soayrez Somesso (1223-1247).
IMPLANTACIÓN (-1230ca.)
• Arredor dos Sousa (contra Afonso II): Garcia Mendez
d’Eyxo, Gil Sanchez, Roý Gomez de Briteyros. Fernan
Rodriguez de Calheyros. Máis tardíos: Pero Mafaldo e
Johan Garcia de Guilhade.
• Soverosa, Valadares, Nóvoa (a favor de Afonso II):
Martin Soarez (1230ca-1260ca.), Johan SoaYrez
Somesso, Vasco Fernandez Praga de Sandim.
• Martin Soarez en Galicia (Trastámara: Pay Soares de
Taveyrós, 1240ca.) e en Castela (1240ca.?-1248).
Coincide con Afonso Eanes do Coton e Pero da Ponte >
sátiras contra Sueyro Eanes.
IMPLANTACIÓN (-1230ca.)
• Predominio absoluto da Cantiga de amor nos autores
máis antigos: Ayras e Diego Moniz [2/2], Osoyro Anes [8],
Gil Sanchez [1], Rui Gomez [2], Pero Garcia d’Anbroa [1],
Fernando Paez de Tamallancos [5 + 3 esc.]; Johan Soayrez
Somesso [24 + 1 esc.], Vasco Fernandez Praga [25 amor + 4
amigo], Fernan Rodriguez de Calleyros [21 amor + 8 amigo + 3
esc.],

• Tardía aparición da Cantiga de amigo (entre 1223-


29): Bernal de Bonaval [8] (tenzón con Abril Perez, doc. en
1221 na corte dos Sousa).
IMPLANTACIÓN > DIFUSIÓN (1230- 50)
Mecenado
•En Galicia: Rodrigo Gomez de Trastamara
•En Portugal: Os Sousas. Garcia Mendiz d’Eyxo, Fernan
Garcia Esgaravunha, Gonçalo Garcia
Mobilidade:
a) exilio dos Sousa e desbandada nobiliaria a
Castela nos ‘30 e ‘40: Martin Soarez, Pero Martinz, Roý
Queymado, Fernan Garcia Esgaravunha, Roý Gomez de
Briteyros, Johan Soarez Coelho.
b) galegos en Portugal: Ayras Perez Vuytoron,
Diego Pezelho (1246-48)
DIFUSIÓN (1230- 50)
Importancia da pequena nobreza galega
• Pay Soarez de Taveyros, Pero Vello de
Taveyros, Monio Fernandez de Mirapeyxe,
Pero Garcia d’ANbroa (+ 1237), Ayras Perez
Vuytoron, Pero da Ponte, Afons’Eanes do
Coton, Johan Nunez Camanez, Nuno Rodriguez
de Candarey, Fernan Paez de Tallamancos,
Johan Soayrez Somesso, Afonso Soarez Sarraça.
DIFUSIÓN (1230-50)
Cabaleiros galegos
•Pay Soarez de Taveyros, Pedro Vello de Taveyros,
Pero Garcia d’ Anbroa, Johan Lopez d’ Ulloa,
Afonso Eanes do Coton (1246)
Nobreza portuguesa secundaria
•Roý Gomez de Briteyros, Johan Soarez Coelho,
Johan Lopez d’Avoyn, Johan Garcia de Guilhade,
Pero Mafaldo, Martin Soarez, Pero Martinz e Roý
Queymado?
DIFUSIÓN: Compostela
• Ayras Fernandez Carpancho (1170ca.-
1240ca.)
• Bernal de Bonaval: Afonso X > Pero da Ponte
• Pero da Ponte (escudeiro): 1235-1275ca.
• Afonso Eanes do Coton (< Afonso X, Martin
Soarez)
• Juyão Bolseyro (1240)
APOXEO (1250-80) As cortes rexias
• Maior heteroxeneidade sociolóxica dos
compositores: a pequena nobreza partilla
protagonismo cos reis e magnates duha
banda, e cos burgueses, clérigos e xograres da
outra.
• Auxe da xograría galega, en Portugal e sobre
todo en Castela (> cantiga de amigo, sátira).
• En Portugal mantense a primacía aristocrática
(> menor innovación, cantiga de amor).
APOXEO (1250-80)
Corte de Afonso X O Sabio
•Trobadores galegos: Men Rodriguiz Tenoyro,
Pero da Ponte, Pay Gomez Chariño, Estevan
Fayan.
• Xograres galegos:
Johan Ayras de Santiago, Johan Baveca, Johan
Servando, Lourenço, Pero d’ Ambroa, Pero d’
Armea, Ayras Paez, Pedr’ Amigo de Sevilla (1238-
75ca.).
Corte de Afonso X O Sabio
* Trobadores portugueses: Gonçal’Eanes do
Vinhal, Pero Gomez Barroso, Gil Perez Conde,
Estevan Perez Froian.
* Trobadores leoneses e casteláns: Fernan
Soarez de Quiñones, Afonso Fernandez
Cebolilha, Johan Vasquiz de Talaveyra, Pero
Garcia Burgales, Gomez Garcia, Martin Moxa.
* Trobadores occitanos e italianos: Guiraut
Riquier, Arnaut Catalan, Bonifaz de Genova.
Afonso X O Sabio
Grupo de clérigos de 1270-85ca.
Gomez Garcia, abade de Valadolide (+
1286)
Roý Fernandez de Santiago (+ 1273)
Pay da Cana (Pay Perez da Cana): coengo
de Compostela e abade de Valladolide (1281-
83).
APOXEO (1250-80).
Corte de Afonso III O Bolonhês
* Trobadores:
Afonso Lopez de Baian (en Castela 1245-53,
despois en Portugal), Fernan Fernandez
Cogominho (1255-74), Gonçalo Garcia de
Sousa, Johan Perez de Aboyn (xa en Francia),
Johan Lobeyra (desde 1258), Johan Soarez
Coelho (antes en Castela), Men Rodriguez de
Briteyros, Johan Garcia Esgaravunha.
MADUREZA (1280-1300).
Corte de Sancho IV (1284-95)
• Trobadores galegos: Ayras Nunez de Santiago, Pay
Gomez Chariño (1225ca.- 1295), Johan Ayras de
Santiago, Men Rodriguez Tenoyro, Pero Eanes
Mariño, Estevan Perez Froyan.
• Trobadores portugueses: Gil Perez Conde, Men
Rodriguez de Briteyros, Rodrigo Eanes Redondo.
• Trobadores casteláns: Johan Vazquez de Talaveyra,
Gomez Garcia abade de Valadolide.
• Xograres: Ayras Paez, Caldeyron.
MADUREZA (1280-1300).
Corte de Don Denis
• Bastardos rexios: Afonso Sanchez (doc. 1289-
1328), Pedro Afonso (1285-1354).
Corte de Don Denis
* Trobadores:
Estevan Fernandiz Barreto, Rodrig’Eanes e Fernan
Rodriguez Redondo, Johan de Gaya, Johan
Mendiz de Briteyros, Roý Martinz do Casal,
Martin Perez Alvin, Johan Fernandez d’Ardeleyro,
Vasco Martins de Resende, don Josep.
* Visitas de xograres:
Lourenço?, Johan Ayras de Santiago, Johan Zorro.
Trobadores galegos no s. XIV
• Fernando Esquio
DECADENCIA (1325-50)
Corte de Don Pedro Conde de Barcelos
•Conforme avanza o século XIV, maior predominio
da cantiga satírica: sete de once composicións de D.
Pedro; vinteoito das trinta e cinco de Estevan da
Guarda.
•Tendo en conta que o mesmo aconteceu na corte
castelá na segunda metade do s. XIII: “A inclinación
por este xénero marca a zona límite de evolución
posible da canción trobadoresca” (Resende de
Oliveira).
DECADENCIA (1325-1350)
Corte de Pedro Conde de Barcelos
•Estevan da Guarda, Johan xograr, Vasco
Martins de Resende, Johan de Gaya, Johan
Fernandez d’Ardeleyro, Johan Mendiz de
Briteyros.
•Johan, xograr morador en León: ausencia de
xograres portugueses como compositores.
•Fóra da corte?: Vidal, Pero Larouco, Pero
d’Ornelas.

You might also like