OS REINOS CRISTIÁNS PENINSULARES

711-invasión dos
musulmáns.

1º núcleos de resistencia
cristiá:
Área Cantábrica e
Pireneos.
 RECONQUISTA
• Proceso longo de conquista de Al-Ándalus polos reinos
cristiáns entre os séculos VIII e XV.
- Inicio: 722-Batalla de Covadonga.
- Remate: 1492-Conquista do reino nazarí de Granada.
 1. FORMACIÓN E EVOLUCIÓN DOS REINOS
CRISTIÁNS
• As únicas zonas que non
quedaron baixo dominio
musulmán tras a
conquista foron:
• Zona Norte (Cantabria,
Asturias e parte de Galicia
actual)
• Zona dos Pirineos
• Formáronse novos reinos
cristiáns que conviviron
con Al-Andalus.
 FORMACIÓN E EVOLUCIÓN DOS REINOS
CRISTIÁNS
• Zona norte: reinos • Zona pirenaica: reinos
occidentais orientais
 REINOS OCCIDENTAIS
• Tras a conquista
musulmá os cristiáns
triunfan na Batalla de
Covadonga (722)
• Nas montañas de
Asturias formarase o
núcleo de resistencia
cristián
 REINO DE ASTURIAS
• Este primitivo reino será
o Reino de Asturias
(zonas de Galicia,
Asturias e Cantabria
actual) con capital en
Oviedo.
 O descubremento da tumba de Santiago

• No ano 813 descúbrese

nunha zona afastada do
Reino de Asturias a
tumba do Apóstolo
Santiago.
• O rei Alfonso II manda
construir unha igrexa en
honor a Santiago
 O CAMIÑO DE SANTIAGO
• Gran número de
peregrinos
• O Camiño converteuse
nunha vía de
comunicación e de
intercambios culturais
e comerciais
 O CAMIÑO DE SANTIAGO
• Ao longo do camiño
construironse
hospedaxes, hospitais e
igrexas para acoller aos
peregrinos
• O novo estilo artístico; o
románico, difundiuse
ao longo do Camiño
 REINO DE LEÓN
• Pouco a pouco este
Reino de Asturias irá
ocupando territorios
fronterizos.
• A capital trasládase a
León (910) e pasa a
chamarse Reino de
León.
 CASTELA
• No século X os reinos
cristiáns sufren ataques
por parte dos
musulmáns (razzias)
• Creación de zonas de
defensa: castelos
• Condado de Castela
 REINO DE CASTELA
• O condado de Castela
independízase do Reino
de León no ano 1035 e
pasa a chamarse Reino
de Castela
 REINOS ORIENTAIS
• Na zona oriental da
Península son os
carolinxios os que frean
o avance musulmán na
batalla de Poitiers (736)
• Esta zona, baixo
dominio carolinxio,
chamábase Marca
Hispánica
 REINO DE NAVARRA
• O primeiro reino que se
separou da Marca
Hispánica foi o Reino de
Navarra, que a partir
deste momento sempre
se mantivo
independente.
REINO DE ARAGÓN E CONDADOS CATALÁNS

• Tras a independencia de
Navarra os restantes
territorios da Marca
Hispánica foron
declarando a súa
independencia:
primeiro o Reino de
Aragón e
posteriormente os
Condados Cataláns
 SOCIEDADE
• Os reinos cristiáns non
tiñan unha poboación
homoxénea
• Convivían tres culturas:
cristiáns, musulmáns e
xudeus
• Os mudéxares eran
musulmáns que vivían en
territorio cristián e que
seguían a practicar a súa
relixión ( moriscos)
 FEUDALISMO NOS REINOS CRISTIÁNS
• O sistema feudal
desenvolveuse nos
reinos cristiáns
peninsulares
• A meirande parte das
terras pertencía aos
nobres ou aos
mosteiros
• Os campesiños
traballaban estas terras
 CULTURA NOS REINOS CRISTIÁNS
• Aparecen as linguas
romances

• Primeras obras escritas

 Castelán
• Glosas emilianenses
• Glosas silenses
• S. XI
 Galego
• Lírica galaico
portuguesa: Cantigas- S.
XII
• Cantigas de Santa
María: med. S. XIII
 GALICIA
• Pertenceu ao reino de Asturias.
• No 910, converteuse nun reino independente
con Ordoño II.
• SX e SXI manteríase nalgunhas ocasión como
reino independente e en outras ao reino de
León.
• Finalmente, Galicia foi incorporada a Coroa de
Castela 1230.
O reino de Galicia incorpórase ao reino de 739-757
Asturias
Data lendaria do descubrimento da tumba do 813
Apóstolo
Os viquingos saquean a cidade de Compostela 857
Ordoño I chega ao val do Miño 860
Galicia convértese en reino independente con 910
Ordoño II
Al-Mansur ataca e arrasa a cidade de Santiago 997
A nobreza galega proclama rei a 1111
Afonso Reimúndez
Rebelión popular en Santiago contra Xelmírez e 1117
Urraca
Afonso VII, rei de Castela e León, pon fin ao reino 1126
de Galicia
Incorporación definitiva de Galicia na Coroa de 1230
Castela
2. OS REINOS CRISTIÁNS ENTRE
OS SÉCULOS XI-XIII
ZONA OCCIDENTAL:REINO DE LEÓN E
REINO DE CASTELA
 REINO DE PORTUGAL
• A medida que se avanza
territorialmente
aparecen novos
territorios.
• En 1139 independízase
o Reino de Portugal
 COROA DE CASTELA
• En 1230 prodúcese a
unión definitiva de León e
Castela pasando a
chamarse Coroa de
Castela con Fernando III
ZONA ORIENTAL: REINO DE NAVARRA, REINO
DE ARAGÓN E CONDADOS CATALÁNS
 COROA DE ARAGÓN
• O Reino de Aragón e os
Condados Cataláns
uníronse baixo o nome
de Coroa de Aragón no
ano 1137 (matrimonio
de Petronila co conde
de Barcelona, Ramón
Berenguer IV)
 O AVANCE CRISTIÁN
• Durante oito séculos os
cristiáns iniciaron un
lento avance para
conquistar as terras de
Al-Andalus
• Foi un proceso lento e
discontínuo
• Non só supuxo a
ocupación do territorio
senón a repoboación do
mesmo
 1212: NAVAS DE TOLOSA
• Coalición dos reinos
cristiáns: Castela, Navarra e
Aragón
• Triunfan fronte aos
musulmáns na batalla das
Navas de Tolosa: 1212
• Permite “abrir” o territorio
cristián cara o sur
• Castela ocupa zonas de
Extremadura e norte de
Andalucía
• Aragón Valencia
S.XIII: A PENÍNSULA DOS 5 REINOS
3.FINS DO SÉCULO XIII-FINS DO SXV
• A presenza musulmá na Península era reducida.
• Os musulmáns só dominaban o reino nazarí de
Granada ( 1238-1492 ), conquistado no 1492 polos
Reis Católicos.
• Remataban así os oito séculos de historia andalusí.
 4.Repoboación
• Ocupación efectiva das terras recuperadas aos
musulmáns.
• Tipos: Presura
Repoboación de concellos
Repartimentos
 Presura
• Repoboación entre os séculos VIII e X
• Norte do Douro e Pireneos.
• É unha ocupación espontánea por parte dos
campesiños que ocupaban as terras
despoboadas, ou por iniciativa de nobres e
mosteiros.
 Repoboación de Concellos
• Séculos XI e XII
• Terras entre o Douro e o Texo.
• As vilas e os seus territorios recibían do rei
foros ou cartas pobras, documentos que
aseguraban privilexios para os seus
habitantes.
 Repartimentos
• Séculos XIII
• Repartíronse latifundios (grandes extensións
territoriais ao sur do Texo).
• Beneficiarios: a Igrexa, a nobreza e as ordes
militares.
 5. CASTELA: INSTITUCIÓNS DE GOBERNO

• Monarquía: acumulaban
moito poder
• Cortes: aceptouse a
entrada dos burgueses
nas reunións do rei cos
estamentos. Cortes de
León (1188)
• Municipios: controlados
en nome do rei polos
corrixidores
 CASTELA: ECONOMÍA
• Baseada na agricultura
(cereais) pero sobre todo
na gandaría.
• Gandaría ovina de raza
meiriña: extensións ideais
para o gando
• Mesta (1273) asociación
de gandeiros para protexer
os intereses e organizar a
transhumancia creada por
Afonso X- “Honrado
Concejo de la Mesta”
 O Comercio en Castela
• A la exportábase a Flandes,
sobre todo a Bruxes
• Dende Burgos
transportábase a la ata os
portos do Cantábrico
• Castela tamén exportaba
ferro,aceite e viño
• O comercio interior tamén
se revitalizou: mercados e
feiras como a de Medina
do Campo
 EXPANSIÓN TERRITORIAL EN CASTELA
• Castela iniciou a súa
expansión atlántica
• Asegurou o control do
estreito de Xibraltar
• Conquista das Illas
Canarias (1402)
 CASTELA: SOCIEDADE
• Sociedade con grandes
diferenzas:
privilexiados- non
privilexiados
• Importancia dos nobres
• Xudeus e mudéxares
 6. COROA DE ARAGÓN
• Na Coroa de Aragón
cada territorio tiña as
súas propias institucións
e leis
• O rei era común pero
debía respectar as leis
de cada territorio:
Aragón, Cataluña e
Valencia
 ARAGÓN: INSTITUCIÓNS DE GOBERNO
• Monarquía pactista
• Cortes en cada reino:
Aragón, Cataluña, Valencia e
Baleares
• Vicerrei en cada reino:
representante do rei
• Deputación do Xeneral ou
Generalitat: organismo
permanente das Cortes en
cada reino. Recadaban
impostos e facían cumprir as
leis
 ARAGÓN: ECONOMÍA
• Agricultura: trigo, vide e
oliveira. Tamén arroz e
legumes.
• Artesanía nas cidades:
téxtil
• Comercio: lonxas
 O comercio en Aragón
• Expansión aragonesa polo
Mediterráneo entre os S.
XIII-XV
• Rede comercial que foi a
base da economía
aragonesa
• Exportan: tecidos, armas,
viño, azafrán, aceite
• Importan: especias, seda
e perfumes dende
Oriente
 EXPANSIÓN TERRITORIAL EN ARAGÓN
• Expansión aragonesa
polo Mediterráneo
• Baleares, Cerdeña,
Sicilia
• Máis tarde Nápoles
 ARAGÓN: SOCIEDADE
• En Aragón destacou a
presenza dunha
burguesía forte nas
cidades ( Barcelona,
Valencia)
 7. A CRISE DO SÉCULO XIV
• Crise: guerras, malas
colleitas, revoltas
campesiñas e Peste
Negra
 CONFLITOS SOCIAIS EN CASTELA: OS
POGROMS
• S. XIV: Peste Negra-
crise e malas colleitas
• A situación agrávase nas
cidades co asalto ás
xudarías de varias
cidades ( pogroms)
1391
• Os xudeus eran
considerados culpables
da crise
 CONFLITOS SOCIAIS EN CASTELA: OS
IRMANDIÑOS
• Zona de Galicia: penuria
económica e crise
durante o século XIV e
XV
• Creación de
Irmandades:
asociacións para
defender á xente fronte
aos abusos dos señores
(clero e nobres)
 AS GUERRAS IRMANDIÑAS
• Os señores cometían
todo tipo de abusos
contra os campesiños
• A tensión desembocou
nas revoltas antiseñoriais
( Guerras Irmandiñas)
• I Guerra Irmandiña:
(1431) contra os Andrade
(A Coruña) dirixidos por
Roi Xordo
 AS GUERRAS IRMANDIÑAS
• II Guerra Irmandiña
(1467-1469)
• Ataque a torres e
fortalezas onde vivían os
señores
• Os irmandiños formaron
un exército pero foron
derrotados polos nobres
feudais (Pedro Madruga,
Pardo de Cela), que
contaban co apoio do rei
 GUERRAS CIVÍS EN CASTELA
• I Guerra Civil (1366-1369)
• Guerra entre o rei Pedro I
“ O Cruel” e o seu irmán
bastardo Henrique de
Tastámara.
• Triunfo de Henrique de
Trastámara, que contaba
co apoio da nobreza tras
prometerlles privilexios
• Inicio da dinastía
Trastámara en Castela
 GUERRAS CIVÍS EN CASTELA
• II Guerra Civil (1475-
1479)
• Tras a morte do rei
Henrique IV
enfróntanse Isabel
(irmá do rei) e Xoana a
Beltranexa( filla do rei)
• Isabel vence e
proclámase raíña de
Castela
CAMBIO DE DINASTÍA EN ARAGÓN
• Tras a morte do rei Martiño
o Humano sen
descendencia
representantes de Aragón,
Cataluña e Valencia
reuníronse en Caspe para
escoller novo monarca
• Compromiso de Caspe
(1412) Fernando de
Antequera, que pertencía
a dinastía Trastámara de
Castela
 8. A unión dinástica dos reinos:os Reis
Católicos
• En 1469 uníronse en
matrimonio o príncipe
Fernando de Aragón e a
irmá do rei de Castela
Isabel.
• En 1479 Fernando
converteuse en rei de
Aragón e ese mesmo
ano Isabel impúxose
como raíña de Castela
 Expansión territorial na Península
• Toma de Granada en
1492 (Castela)
• Política de enlaces
matrimoniais: dúas fillas
casaron cos monarcas
portugueses
• En 1515 Navarra tamén
quedou incorporado a
Castela
 Política exterior
• A Coroa de Aragón
seguiu cos seus intereses
no Mediterráneo e
incorpora aos seus
territorios Orán, Arxel e
Buxía
• Castela iniciou a súa
expansión cara o
Atlántico coa conquista
total das Canarias (1478)
e América (1492)
 Política de alianzas matrimoniais
• Para reforzar a súa
posición en Europa e illar
a Francia promoveron
políticas matrimoniais
entre os seus fillos
• Do casamento entre a súa
filla Xoana e Filipe o
Fermoso (herdeiro do
Sacro Imperio) naceu o
futuro emperador Carlos
V
 Unha monarquía autoritaria
• Os Reis Católicos
consolidan o poder real
• Uniformidade relixiosa
• Tribunal da Santa
Inquisición (1478) para
controlar o predominio
do catolicismo e
perseguir aos herexes
• Os xudeus foron
expulsados en 1492