FIL 101 – KOMUNIKASYON

SA AKADEMIKONG
PILIPINO
Modyul- 5
 Ponetiko
 galaw at bahagi ng katawan ng tao saklaw sa pag-aaral
kung saan isinagawa ng tunog sa pagsasalita o wastong
pagbigkas
 Ponolohiya
 ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng tunog
 pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na
tinatawag na ponema
 Ponema
 ang tawag sa mga yunit ng isang wika
phone- tunog eme- makabuluhan

• tumutukoy ito sa makabuluhang tunog – ang bawat ponema ay

maaaring makapagbago ng kahulugan ng isang salita.
Hal. galang, dalang, balang
 Ponema
• Maari ring di makapagpabago – Malayang
nagpapalitan
Hal. Babae-babai; lalake-lalaki
 Ponemang Segmental
• mga tunog na ginagamitan ng mga katumbas na letra
upang mabasa at mabigkas
•Ang wikang Filipino ay binunuo ng 21 ponema – lima
ang pangatnig at 16 ang katinig.
 Patinig

 a, e, i, o, u
 Katinig
•b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y, at ?
• Ang simbolong ? ay para sa impit na tunog
o glottal na isa ring tunog na katinig
 MGA PONEMANG MALAYANG
NAGPAPALITAN
 Ito ay ang pares ng mga salita na magkatulad subalit hindi
nagbabago ng kahulugan.
 Halimbawa:
e at i o at u r at d
sile sili politika pulitika marami madami
estruktura istruktura biyolin biyulin maramot madamot
 Pares Minimal
 Ito ay pares na salita na magkatulad na magkatulad ang bigkas
maliban sa isang ponema at dahil dito nagbago ang kahulugan.
 Halimbawa:
p at b t at d  
pala bala lapat lapad
(shovel) (bullet) (fitted) (width)
 DIPTONGGO
 tunog ng pantig at malapatinig sa isang pantig. Ang mga
diptonggo sa wikang Filipino ay ang mga sumusunod: iw, iy,
ey, ay, aw, oy, at uy.
 giliw
 kasoy
 luray
 aruy
 ilaw
 KAMBAL KATINIG O
KLASTER
 ang magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig. Ito ay
maaaring makita sa unahan, sa gitna, o sa hulihang pantig ng
salita.
Unahan Gitna Hulihan
 Halimbawa: kwento eskwela sandwits
drama kontrata nars
braso konklusyon beysment