You are on page 1of 30

CE N’EST Q’UN DÉBUT

UNHA PELI SOBRE FILOSOFÍA PARA


NENOS
Miguel Vázquez Freire
A Coruña, 27 xullo 2014
O modelo americano de cine sobre
a escola:o profe como heroe

Adeus, Mr. Chips,


San Wood,
USA 1939
Ao profe, con amor,
Herbert Ross,
USA, 1977
• O Club dos Poetas
Mortos
Peter Weir, USA 1989
• Profesor Holland,
Stephen Herek, USA 1995
• Mentes peligrosas
John N. Smith, USA 1995
A TRADICIÓN FRANCESA

Cero en conduta. Jean Vigo,


Francia, 1933
Os 400 golpes, François Truffaut,
Francia 1959
L’enfant sauvage (1969)
• A pel dura,
François Truffaut
Francia, 1977
Ça commence aujourd’hui
Bertrand Tavernier, 1999
Entre les murs
Laurent Cantet
Francia, 2010

François Bégaudeau
A clase (Xerais, 2008)
A FILOSOFÍA PARA NENOS EN
FRANCIA
• Anos 50: formaba parte da « pedagoxía de iniciación » promovida
por Germaine Tortel na escola maternal.
• Comezo dos anos 70: atopa a súa identidade específica como filosofía para a nenos a partir
do modelo fundado polo americano Mathew Lipmann.
• Só ten eco en Francia 25 anos despois e espállase a partir do ano 2000.
Comparaison entre différentes méthodes
de philosophie avec les enfants pratiquées
en France, dans la période 1996-2012.
Michel Tozzi (Univ. Montpellier)
As correntes
• Corrente psicanalítica (Jacques
Levine).
• Corrente de «educación na
cidadanía» (S. Connac, A.
Delsol).
• Corrente filosófica (M. Lipman,
A. Lalanne, O. Brenifier, E.
Chirouter).
A recepción de Lippman

- Tradución de La découverte de Harry (1977).


- Intentos de introdución con pouco éxito en 1985 (Patricia
Sustrac ).
- Implantación definitiva en 1998 (Marc Bailleul ,
Emmanuelle Auriac ).
Os métodos
• Método Lippman.
• Método dos "Ateliers de
philosophie AGSAS », iniciado
por A. Pautard e J. Lévine.
• Método de Michel Tozzi.
• Método de O. Brénifier.
Puntos en común dos diferentes
métodos
1.Un enfoque filosófico.
2.O postulado da «educabilidade
filosófica».
3.O primado da cultura da pregunta
(a pescuda) sobre o da resposta
(a lóxica do proceso prima sobre
a da verdade).
4.A figura do animador acompañador
por riba da do mestre que ensina.
Puntos en común (2)
5. A non comunicación ao grupo do
seu propio pensamento por parte do
animador.
6. O primado do oral sobre o
escrito.
7. Un traballo en grupo,
organizado segundo un ritual
reglado, en especial no relativo á
toma da palabra.
Puntos en común (3)
8. Unha temporalización da
aprendizaxe non programada con
anticipación por parte do animador.
9. Unha actividade que se dirixe a
nenos e adolescentes fóra da
programación escolar (e que
potencialmente se pode facer
extensiva a calquera cidadán: cafés
philo…).
Aínda un punto en
común…
Ce sont en France les vives attaques de toutes
ces pratiques par nombre de philosophes
universitaires, l’Inspection de philosophie,
l’association corporative
principale des professeurs de
philosophie (APPEP).
As referencias filosóficas
• Hai filósofos que denuncian a «traizón á
filosofía»: confúndese pensar con falar,
filosofía con simple opinión (A. Finkielkraut, H.
Pena Ruiz).
Outros …
• Interesante para o desenvolvemento da
actividade discursiva (M. Rispail, C. Calistri),
socializante, cidadá ou democrática (M. Tozzi,
S. Connac, J.-C. Pettier) pero é unha cousa
diferente da actividade propiamente filosófica.
• Desenvolven a capacidade de reflexión nos
nenos pero non se pode confundir cunha
actividade especificamente filosófica (J.-M.
Lamarre).
Clásicos en contra
• O argumento de Platón.
Clásicos a favor
• Epicuro, Montaigne …
Tamén contemporáneos
• M. Onfray, A. Comte Sponville, M. Puech, M.
Revault d’Allonnes, Y. Michaud…

Les enfants sont tous


philosophes, seuls
certains le demeurent
Outras referencias
• http://www.implications-philosophiques.org/a
ctualite/une/la-philosophie-pour-enfants
/
• http://philoenfant.org/ (Universidade de
Laval, Quebec)
• http://
www.meirieu.com/PREFACES/levine_enfant_p
hilosophe.htm
• www.philotozzi.com
• http://stepfan.free.fr/dos/philo.htm
"Dis maman,  pourquoi il m'a menti ?"
"Pourquoi c’est pas juste ?"
"C'est possible de ''démourir'' quand on est mort ?"
Les enfants, véritables petits philosophes en puissance, posent
souvent aux adultes des questions fondamentales qui soulèvent de
vraies problématiques philosophiques. Le débat, quoique
relativement confidentiel passionne. Doit-on oui ou non enseigner
la philosophie aux enfants… aux tout petits enfants des classes
primaires, voire de maternelles ?
 
Le film Ce n'est qu'un début, sorti le 17 novembre 2010, de Jean-
Pierre Pozzi et Pierre Barougier, a suivi des enfants de 3 et 4 ans
pendant deux ans dans leur classe, pendant l'atelier philosophique
organisé par leur maîtresse. Les réflexions de ces tout-petits
confirment la phrase de Michel Onfray qui déclarait sur France Inter :
"Les enfants sont tous philosophes, seuls certains le demeurent".

http://www.lecteurs.com/article/les-enfants-
philosophes-sans-le-savoir/665391
- Nathan: Philoz'enfants (a partir dos 6 anos)
- Petits philoz'enfants (a partir dos 3 anos)
- Milan jeunesse: Goûters philo.
A película
Durant leurs premières années de maternelle, ces
enfants, élèves à l’école d’application Jacques Prévert
de Le Mée-sur-Seine, dans une ZEP de Seine-et-
Marne, ont expérimenté avec leur maîtresse,
Pascaline, la mise en place d’un atelier à visée
philosophique.
Plusieurs fois par mois, assis en cercle autour d’une
bougie allumée par Pascaline, ils apprennent à
s’exprimer, s’écouter, se connaître et se reconnaître
tout en réfléchissant à des sujets normalement
abordés dans le système scolaire français en classe
de... terminale. Il n’y a plus de bon ou de mauvais
élève lors de ces moments privilégiés : juste de tout
jeunes enfants capables de penser par eux-mêmes
avec leurs mots à eux, pleins de spontanéité, de bon
Jean-Pierre Pozzi sens et de poésie. Et qui font déjà preuve, parfois,
et Pierre Barougier d’un incroyable esprit citoyen.
(2010)

www.cenestquundebut.com
LA PHILOSOHIE DANS LE BIBERON
• LE MONDE 16.11.2010 à 16h09 | Par Jacques Mandelbaum
• L'expérience telle que le film la relate laisse cependant assez dubitatif, tout à la fois du
point de vue de l'initiative elle-même que du spectacle offert par le film.
• S'agissant de la première, on ne voit pas bien en quoi elle se différencie du travail
ordinaire mené par une institutrice de maternelle face à des enfants qui n'ont pas encore
la maîtrise du langage et dont il s'agit d'éveiller et de canaliser la curiosité d'esprit.
• S'agissant du second, on ne sent que trop de quel travail titanesque il résulte, qui consiste
à ramener des heures de babillages et de distraction enfantins à une heure trente de film
utile, en vertu d'un découpage qui se fait du coup cruellement sentir.
• Restent quelques bons mots d'enfants sur les grands thèmes de société ou les questions
morales qu'on propose à leur fraîche sagacité, reste ce qu'on devine des conditions
sociales dans lesquelles cet atelier s'inscrit.
• C'est trop peu pour être vraiment convaincu par la philosophie de ce film.
• http://www.lemonde.fr/cinema/article/2010/11/16/ce-n-est-qu-un-debut-la-philosophie-
dans-le-biberon_1440504_3476.html

You might also like