Chương 1

NHẬP MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Biên soạn: PGS.TS.NGUYỄN MINH TUẤN

1 11/03/2022
I. SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

1. SỰ RA ĐỜI CỦA CNXHKH

1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXH khoa học
1.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
 CNXHKH là môn khoa học luận giải về sự chuyển biến tất
yếu của xã hội loài người từ CNTB lên CNXH và CNCS
 Sự ra đời của cách mạng công nghiệp – đại công nghiệp cơ
khí đầu TKXX.
 Giai cấp công nhân trở thành một lực lượng chính trị độc lập

2 11/03/2022
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
 Tiền đề khoa học tự nhiên: ba phát minh tiêu biểu là học
thuyết tiến hoá (1859) – Darwin; Định luật bảo toàn và
chuyển hoá năng lượng (1842 – 1845) – Lomonosov (Nga) và
Mayer (Đức); Học thuyết tế bào (1838 – 1839) của Schleiden
và Schwam (Đức)
 Tiền đề tư tưởng lý luận: Triết học cổ điển Đức; Kinh tế chính
trị cổ điển Anh; CNXH không tưởng Pháp, Anh

3 11/03/2022
1.2. Vai trò của C. Mác và F. Ăngghen
 Ba phát kiến vĩ đại của C. Mác và F. Ăngghen: chủ nghĩa duy
vật lịch sử; học thuyết về giá trị thặng dư; học thuyết về sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
 Tác phẩm: Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (2/1848) – đánh
dấu sự ra đời của CNXHKH

4 11/03/2022
 II. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CNXHKH

1. Giai đoạn C. Mác và F. Ăngghen xây dựng và phát triển

CNXHKH
 Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871): cách mạng dân chủ tư
sản ở Tây Âu, Quốc tế I được thành lập, Bộ Tư bản của C. Mác
và F.Ăngghen.
 Thời kỳ từ sau Công xã Pari đến năm 1895: Tổng kết kinh
nghiệm Công xã Pari và phát triển toàn diện CNXHKH

5 11/03/2022
2. V.I.Lênin vận dụng và phát triển CNXHKH
 Thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười Nga (1917): tổng kết
lý luận và thực tiễn V.I.Lênin đưa ra quan điểm Cách mạng
vô sản có thể thắng lợi ở một nước riêng lẻ, nơi CNTB chưa
phát triển, là khâu yếu nhất của CNTB.
 Thời kỳ sau Cách mạng Tháng Mười Nga (1917 – 1924)
V.I.Lênin chủ trương: thực hiện chuyên chính vô sản; quá độ
từ CNTB lên CNCS; xây dựng nền dân chủ; cải cách bộ máy
hành chính nhà nước; Cương lĩnh xây dựng CNXH

6 11/03/2022
3. Sự vận dụng và phát triển sáng tạo CNXHKH sau khi
V.I.Lênin qua đời
 Sự ra đời của hệ thống XHCN sau chiến tranh thế giới thứ II
 Những thành tựu của hệ thống XHCN làm thay đổi cục diện
thế giới
 Lý tưởng của CNXH buộc CNTB phải thay đổi để tồn tại và
phát triển.
 Công cuộc xây dựng CNXH ở Việt Nam đã đạt được những
thành tựu quan trọng: phát triển kinh tế, giữ vững ổn định
chính trị, giải quyết tốt những mục tiêu và chính sách xã hội
7 11/03/2022
III. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ Ý NGHĨA CỦA
VIỆC NGHIÊN CỨU MÔN CNXHKH

1. Đối tượng nghiên cứu của môn CNXHKH

 Nghiên cứu các quy luật của quá trình phát sinh, hình thành
và phát triển của hình thái kinh tế - xã hội CSCN, mà giai
đoạn thấp là CNXH
 Nghiên cứu những nguyên tắc cơ bản, điều kiện, con đường,
hình thức và phương pháp đấu tranh cách mạng của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động, nhằm chuyển biến từ CNTB
lên CNXH và CNCS

8 11/03/2022
2. Phương pháp nghiên cứu môn CNXHKH
 Phương pháp luận chung là duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử
 Phương pháp logic – lịch sử
 Phương pháp khảo sát - phân tích
 Phương pháp đối chiếu – so sánh
 Phương pháp liên ngành: thống kê, điều tra xã hội học, sơ đồ
hoá, mô hình hoá…

9 11/03/2022
3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu môn CNXHKH
 Trang bị phương pháp luận khoa học về tính tất yếu của quá
trình ra đời, phát triển của hình thái kinh tế - xã hội CSCN.
 Thấy được những khuyết điểm, sai lầm dẫn đến khủng hoảng,
đổ vỡ của hệ thống XHCN.
 Giáo dục niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng xây dựng CNXH ở
Việt Nam

10 11/03/2022