BARAYTI AT

REHISTRO
NG WIKA
 Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay
ipinapaliwanag ng teoryang sosyolingguwistik na
pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogeneous
ng wika.
 Ayon sa teoryang ito, nag-uugat ang mga barayti
ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at
grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, interes,
gawain,, pinag-aralan at iba pa.
DIMENSIYONG HEOGRAPIKO
1. D A Y A L E K O DIYA L EKTO

 Barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong

heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa iba pang
aklat.

 Ito rin ang ginagamit sa isang partikular na rehiyon,

lalawigan o pook, malaki man o maliit.
Narito ang 12 pangunahing dayalekto o
katutubong wika sa Pilipinas:

1. T a g a l o g 9. T a u s u g
2. K a p a m p a 10.M a g u i n
ngan danaoa
3. Pa n g a s i n n
ense 11.M e r a n a
4. I l o k a n o w
5. B i k o l 12. C h a v a c
6. C e b u a n o ano
7. H i l i g a y n
KAUTUSANG PANGKAGAWA
RAN BLG. 28 S. 2013

1. Ybanag para lungsod ng Tuguegarao, Cagayan,

Isabela.
2. Ivatan para sa Isla ng Batanes.
3. Sambal para sa Zambales
4-5. Akianon at Kinaray-a para sa Aklan at Capiz
6.Yakan para sa lalawigan ng Basilan
7.Surigaonon para sa lalawigan at mga lungsod ng Surigao
• Ang mga dayalek ay makikilala hindi lamang sa
pagkakaroon nito ng set ng mga distinct na bokabularyo
kundi maging sa punto o tono at sa estruktura ng
pangungusap.

• Pananagalog ng iba’t ibang lugar na gumagamit ng

isang wika.

Maynila – Aba, ang ganda! Bataan- Ka ganda ah!

Batangas- Aba, ang ganda Rizal- Ka ganda, hane!
eh
 DIMENSIYONG SOSYAL

2.Sosyolek
ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong
sosyal.
Ito’y nakabatay sa mga pangkat panlipunan. Halimbawa
ang wika ng mga estudyante, matatanda, kababaihan,
pangatlong kasarian at iba pang pangkat.
1. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
2. Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven!
3. Kosa, pupuga na tayo mamaya

4. Girl, bukas na lang tayo mag-lib. Mag-malling muna

tayo ngayon.

5. Pare, punta tayo mamaya sa Mega. Me jamming

dun, e.
Ang sosyolek ay maaari ring okupasyunal na rehistro.

hearing exhibit court

pleading fiscal justice
settlement appeal complainant

J a r g o n – ang mga tanging bokabularyo

ng isang partikular na pangkat o gawain.
 accoun balance net
t debit income
revenuANCY
DISIPLINANG ACCOUNT asset
e
diagnosi therapy prognosis
s emergenc prescriptio
sympto
DISIPLINANG y
MEDISINA AT n
NURSING
m
 Kung minsan, ang mga jargon ng isang larangan ay
may kakaibang kahulugan sa karaniwan o iba pang
larangan. Pansinin ang mga sumusunod na salitang
gamitin sa isports na tennis at kung paano naiiba ang
kahulugan ng mga ito sa karaniwan:

ace fault love

breakpoint deuce rally
slice advantage service
 Ang mga sumusunod na terminolohiya ay may
magkaibang kahulugan o rehistro sa larangang nasa loob
ng panaklong:

mouse (Computer, Zoology)

strike (Sports,Labor Law)
race (Sports, Sociology)
operation (Medicine, Military)
stress (Language, Psychology)
3. I D Y O L E K
Ang paraan ng paggamit ng wika.

Ito rin ang dayalek na personal sa isang ispiker.

May mga salik din tulad ng kwaliti ng boses at

katangiang pisikal ng isang tao ang nag- aambag sa mga
katangiang ikinaiiba ng kanyang pananalita sa iba.
Mga personalidad na madalas gayahin ng mga
impersonator.
 I b a p ang barayti n g
wika:
•1. P I D G I N
 Tinatawag sa Ingles na nobody’s native language.
 Nagkakaroon nito kapag ang dalawang taal na tagapagsalita
ng dalawang magkaibang wika na walang komong wika ay
nagtatangkang magkaroon ng kumbersyong makeshift.
• Hal: Isang Instik na nagtatagalog: “Suki, ikaw bili tinda
mura.”
2.CREOLE
isang wikang unang naging pidgin at kalaunan ay naging
likas na wika (nativized).

hal: C h a v a c a n o na hindi masasabing purong

Kastila dahil sa impluwensya ng ating katutubong
wika sa estruktura nito.
 IBA PANG
KONSEPTON
G •PANGWIK
A
 WIKANG
PAMBANSA
Ayon sa Merriam-Webster Dictionary, ang
wikang pambansa ay tumutukoy sa isang
wikang ginagamit nang pasalita at pasulat
ng mga mamamayan ng isang bansa.
Ito ang ang nag-iisang wikang ginagamit
batay sa kultura ng lipunan. Nagiging
batayan din ito ng identidad o
pagkakakilanlan ng grupo ng taong
gumagamit nito.
Artikulo XIII, Seksiyon 3 ng Saligang Batas
ng 1935

ang Kongreso ay dapat gumawa ng mga

hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang
pambansang wika na ibabatay sa mga
umiiral na katutubong wika.
Sa Pilipinas, Filipino ang De jure at De
facto na pambansang wika ng bansa.

1. De jure sapagkat legal at naayon sa

batas na Filipino ang pambansang
wika. Matatagpuan sa Artikulo XIV,
Seksyon 6-9 ng Konstitusyong 1987
ang mga tiyak na probisyong kaugnay
ng wika.
Ayon dito:

Seksyon 6. Ang wikang

pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nililinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa salig
sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa
iba pang wika.
2. Filipino ang De Factong wika sapagkat
aktuwal na itong ginagamit at
tinanggap ng mayorya ng mamamayang
Pilipino. Ayon sa Philippine Census
noong 2000, 65 milyong Pilipino o
85.5% ng kabuuang populasyon ng
Pilipinas na ang nakauunawa at
nakapagsalita ng wikang Filipino.
FILIPINO
Simbolikal ang paggamit ng “F,” isang
hiram na letra, sa pangalan ng
pambansang wika dahil nangangahulugan
ito ng lalong pagiging masaklaw ng wika.

Pahiwatig ito na hindi na lamang

nakabatay ang pambansang wika sa
Tagalog o sa iba pang wika at diyalekto sa
bansa kundi tumatanggap na rin ito ng
ambag mula sa mga wikang pandaigdig
na nakaimpluwensya sa wika.
Wikang Opisyal
Wikang itinalaga ng tiyak na
institusyon para maging wika ng
opisyal na pakikipagtalastasan o
pakikipagtransaksyon dito.

Hal: Kung Ingles ang opisyal na wika

ng isang gobyerno, kapag
nagpupulong ang gabinete nito,
Ingles ang dapat gamitin.
WIKANG PANTURO

Ang opisyal na wikang ginamit na

midyum o daluyan ng pagtuturo at
pagkatuto sa sistema ng
edukasyon.
Sa pamamagitan nito nauunawaan ng
mga mag-aaral ang iba’t ibang konsepto,
teorya, pangkalahatang nilalaman at
mga kasanayan sa isang tiyak na
asignatura o larangan.
BILINGUAL EDUCATION POLICY
(BEP)
Noong 1987 ipinatupad ito bilang
pagtupad sa mandato ng Konstitusyong
1987. Pangunahing nilalaman ng
polisiyang pangwikang ito ang
paggamit ng Filipino at Ingles bilang
wikang panturo.
MOTHER TOUNGE - BASED
MULTILINGUAL EDUCATION
(MTB MLE)

Ipinatupad ito noong 2009 na

nagbibigay-diin sa paggamit ng mga
katutubong wika bilang unang wika ng
mga mag-aaral na wikang panturo sa
sistema ng edukasyon sa Pilipinas.
 Una
at
Ikalawang Wika
UNANG
WIKA
Kinamulatan at natural na ginagamit
ng isang tao.
Tinatawag ding katutubong wika o
sinusong wika (mother tongue) ay
ang wikang natutuhan at ginamit ng
isang tao simula pagkapanganak
hanggang sa panahon kung kailan
lubos nang nauunawaan at nagagamit
ng tao ang nasabing wika.
Ayon kina Skutnabb-Kangas at Philippson
(1989) ang unang wika ay maaring
maging alinman sa mga sumususunod:
1. Ang wikang natutuhan sa mga
magulang.
2. Ang unang wikang natutuhan kahit
kanino.
3. Ang mas dominanteng wikang gamit
ng isang tao sa kanyang buhay.
4. Ang unang wika ng isang bayan o
bansa.

5. Ang wikang pinakamadalas gamitin ng

isang tao sa pakikipagtalastasan.

6. Ang wikang mas gustong gamitin ng

isang tao.
IKALAWANG
WIKA
Ang wikang natutuhan at ginagamit ng
isang tao labas pa sa kanyang unang
wika.
Ayon kay Saville-Troike (2006) sa aklat
niyang Introducing Second Language
Acquisition na ang ikalawang wika ay
anumang dagdag na wikang natutuhan
ng isang tao pagkatapos niyang
matutuhan ang unang wika.
Ang Filipino at Ingles ay masasabing
ikalawang wika.
Ayon ulit kay Saville-Troike (2006) may
tatlong paraan ng pagkatuto ng ikalawang
wika.
1. Impormal na Pagkatuto
 nagaganap ito sa likas na kapaligiran.

Hal: a. ang Bulakenyang nakapag-asawa ng

isang Aklanon.
b. o kaya’y inhinyerong natuto na ng Ivatan
makaraang madestino sa Batanes at
makapanirahan doon ng ilang buwan.
2. Pormal na Pagkatuto

Organisadong pag-aaral ng wikang

nagaganap sa paaralan.

Hal: ang seminaristang may

pinapasukang klase sa Latin.
3. Magkahalong Pagkatuto
Kapwa gumagamit ng likas at
pormal na mga paraan sa
pagkatuto ng ikalawang wika.

Hal: isang estudyanteng Koreano na nag-

aaral na ng Filipino sa klase ay natututo
pa ito sa mga kaklase niyang Pilipino.
BILINGGUWA
L?
 Maituturing bang bilingguwal
ang isang tao na bagama’t
kayang gumamit ng dalawang
wika ay hindi pantay ang
kasanayan dito, halimbawa’y
natural mag-Filipino ngunit
mali-mali namang mag- Ingles?
 Bilingguwalismo ba ang may
alam nga sa dalawang wika
ngunit isa lang sa dalawa ang
ginagamit o wala ngang
ginagamit?
1.one-person, one-language

 may magkaibang unang wika ang

mga magulang bagama’t kahit
paano ay nakapagsasalita ng iisang
wika.
Hal:
May mag-asawang Tagalog at
Cebuana na naninirahan sa Cebu na
ginagamit ang kani-kaniyang unang
wika sa pakikipag-usap sa kanilang
anak. Nalilinang ang
bilingguwalismo dito dahil mula’t
sapul, nalalantad ang bata sa kani-
kaniyang unang wika ng kaniyang
mga magulang.
2. non-dominant home
language/one- language, one
environment
may kani-kaniya pa ring unang wika ang
ama at ina, at isa sa mga ito ang
dominanteng wika ng pamayanan.
Gayunpaman, mas pinipili nilang
kausapin ang kanilang anak sa isang di-
dominanteng wika kahit paglabas ng
bata sa bahay ay sa dominanteng wika
siya nalalantad.
Hal:
Tagalog ang ama at Bisaya ang ina.
Dahil naninirahan sa Cebu, Bisaya ang
dominanteng wika sa pamayanan.
Gayunpaman,kinakausap ng mga
magulang ang bata sa di-
dominanteng wika na Ingles.Ngunit
paglabas ng bata sa bahay, Bisaya na
uli ang dominanteng wika.
3. non-dominant language
without communtiy support
magkatulad ang unang wika ng
mga magulang ngunit ang
dominanteng wika sa pamayanan
ay hindi ang sa kanila. Gayunman,
iginigiit nilang gamitin ang kanilang
unang wika sa kanilang anak.
Hal:
Ang mag-asawang Kapampangan
na naninirahan sa Maynila na mula
pagkasilang ng anak ay kinakausap
ito sa Kapampangan. Dahil Filipino
ang lingua franca sa Maynila, ito
ang ikalawang wikang natutuhan
ng bata paglabas ng tahanan.
4. double non-dominant
language without community
support
may kaniya-kaniyang unang wika
ang mga magulang ngunit ang
dominanteng wika sa pamayanan
ay hindi ang alinman sa kanila.
Mula pagkasilang, kinakausap na
ng mag- asawa ang kanilang anak
sa kaniya- kaniyang wika.
Hal:
Ang mag-asawang Tagalog at
Cebuana na naninirahan sa
Pampanga. Kinakausap ng ama ang
kaniyang anak sa Tagalog, at ang ina
ay sa Bisaya, at paglabas ng bata
sa tahanan, nalalantad din siya sa
Kapampangan.
5. non-dominant parents

dito, pareho ng unang wika ang

mga magulang. Ang wika din nila
ang dominanteng wika sa
pamayanan.Gayunpaman, isa sa
kanila ang laging kumakausap sa
kanilang anak gamit ang isang di-
dominanteng wika.
Hal:
Tausug ang mga magulang.
Dahil sa Sulu sila nakatira, Tausug
din ang dominanteng wika sa
pamayanan.
Gayunpaman, isa sa kanila,
maaaring ama o ina ang laging
kumakausap sa kaniyang anak sa
Tagalog.
6. Mixed
bilingguwal ang mga magulang. May
mga sektor din sa lipunan na
bilingguwal. Kapag kinakausap ng
mga magulang ang bata, nagpapalit-
palit sila ng wika. Paglabas ng bata
sa pamayanan, katulad ang
sitwasyon. Dahil dito, nasasanay rin
ang bata sa papapalit-palit ng wika.
MULTILINGGWALISM
O?
tumutukoy sa kakayahan ng isang
indibiduwal na makapagsalita at
makaunawa ng iba’t ibang wika. Sa antas
ng lipunan, ito’y nangangahulugan ng
pagkakaroon ng iba’t ibang wika na
sinasalita ng iba’t ibang grupo ng mga
tao sa mga lalawigan at rehiyon.
Ayon kay Muriel Seville-Troike (2006)

Ang pitong dahilan na maaaring

magbunsod sa isang tao upang maging
multilingguwal:
1. Pagsakop sa isang bayan ng isang
bansang may ibang wika.
2. Pangangailangang makausap ang mga
taong may ibang wika upang mapag-
usapan ang negosyo at iba pang interes
ekonomiko.
3. Paninirahan sa ibang bansa na may ibang
wika.

4.Pagsunod sa isang rehiyon o paniniwala

na mangangailangan ng pag-aaral ng
ibang wika.

5.Pagnanais na magtamo ng edukasyon na

makukuha lamang kung matututo ng ibang
wika.
6. Pag-angat sa trabaho o pagtaas ng
antas panlipunan na magagawa
lamang kung matututuhan ang
hinihinging ikalawang wika.

7. Ang pagnanais na makilala pa ng mga

taong may ibang kultura at
mapakinabangan ang kanilang
teknolohiya o panitikan na magiging
posible lang sa pag-aaral ng kanilang
wika.
 PANGKATANG GAWAIN

• Panuto: Ipakita sa klase ang mga

pinagkunan ng ideya ng bawat pangkat
at ilagay ang mga sagot sa mga
katanungan sa powerpoint presentation.