BÀI 11:

Văn bản
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả
- Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ: Cù Huy
Cận, quê: làng Ân Phú - huyện Vụ Quang -
tỉnh Hà Tĩnh. Nhà thơ nổi tiếng trong
phong trào thơ Mới (1932-1945).
- Tham gia CM, giữ nhiều trọng trách, nhà
thơ tiêu biểu cho thơ ca hiện đại VN.
Trước năm 1945 Sau năm 1945
Thơ ông giàu chất triết lí và Thơ ông lại dạt dào niềm vui
thấm thía bao nỗi buồn. Ông nhất là khi ông nói về con
đã từng nói “ Chàng Huy Cận người mới, cuộc sống mới.
khi xưa hay sầu lắm”
b. Tác phẩm:

Bài thơ nằm trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng" (1958),
kết quả của chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ
Quảng Ninh.
?Vận dụng kiến
thức địa lý, em
hãy chỉ ra vị trí
của tỉnh Quảng
Ninh trên bản
đồ Việt Nam ?
? Bằng kiến thức lịch sử em hãy cho
biết tinh hình đất nước ta sau năm
1954 có đặc điểm gì nổi bật ?
- Năm 1954 chiến dịch ĐBP vừa kết thúc, đất nước bị chia
làm 2 miền. Miền Nam tiếp tục chống đế quốc Mĩ. Miền
Bắc được giải phóng tiến lên xây dựng CNXH.
- Bài thơ được viết năm 1958 khi đất nước đã kết thúc
thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp, Miền Bắc được
giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Không khí
hào hứng, phấn chấn tin tưởng bao trùm trong đời sống
xã hội và khắp nơi dấy lên phong trào phát triển sản xuất,
xây dựng đất nước mới. Chuyến đi thực tế của mình ở
vùng mỏ Quảng Ninh vào nưả cuối năm 1958, đã giúp cho
nhà thơ thấy rõ và sống trong không khí lao động ấy của
nhân dân ta, góp phần quan trọng mở ra chặng đường
mới trong thơ Huy Cận
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
2. Đọc - giải nghĩa từ Cá nhụ cá chim cùng cá đé(5),
Cá song(6) lấp lánh đuốc đen hồng,
a. Đọc  
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa(1).
Sóng đã cài then, đêm sập cửa(2).
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Biển cho ta cá như lòng mẹ
 
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
Hát rằng: cá bạc(3)biển đông lặng,
 
Cá thu(4) biển Đông như đoàn thoi
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng,
Đêm ngày dệt biển muôn luồng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
sáng.
Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông,
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
 
 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Hòn Gai, 4- 10-1958
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
2. Đọc - giải nghĩa từ Từ ngữ Hình ảnh Đặc điểm
a. Đọc  
Cá bạc Loài cá cùng họ với cá
b. Chú thích thu, thân và má có vẩy
Chú thích 1,2,3,4,5,6 nhỏ, màu trắng nhạt.
3. Thể loại Cá thu
Loài cá biển sống ở
tầng mặt nước, thân dẹt
Thơ 7 chữ hình thoi.
4. Bố cục Cá chim  Loài cá mình dẹt,
vẩy lớn.
Sống ở gần bờ, thân dày
Cá song và dài, có nhiều vạch
Vận dụng kiến dọc thân hoặc các chấm
thức của bộ màu đen và hồng
môn sinh học,
hãy nêu rõ đặc  
Cá nhụ Thân dài, hơi dẹt
điểm của các
loài cá trên ?  .Còn gọi là cá bẹ, cùng
Cá đé họ với cá trích nhưng
lớn hơn
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-

1
hần Hai khổ đầu:
P
Cảnh đoàn thuyền ra khơi.

BỐ CỤC:
2
ần
Ba Ph Bốn khổ tiếp:
Cảnh đánh cá trên biển.
phần

3
hần Khổ cuối:
P
Cảnh đoàn thuyền đánh cá
trở về.
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
II. Phân tích: Mặt trời xuống biển như hòn lửa
1. Khúc hát ra khơi Sóng đã cài then đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
a, Cảnh hoàng b, Cảnh đoàn thuyền
hôn trên biển ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
NT: Phụ từ
NT: So sánh,
“lại” , nói quá .
ẩn dụ, nhân hoá,
liên tưởng.
→ Họ ra khơi
→ Cảnh hoàng
trong khí thế vui
hôn trên biển
tươi, phấn khởi,
thật đẹp, lộng
làm chủ thiên
lẫy, ấm áp gần
nhiên.
gũi vũ trụ bắt
đầu nghỉ ngơi

-> Tinh thần lao động khẩn trương

tích cực của con người
 khổ 2
NT: Hình ảnh bay bổng, liệt kê, ‘‘ Hát rằng: Cá bạc biển Đông lặng
so sánh, nhân hoá. Cá thu biển Đông như đoàn thoi
→ Khúc hát ca ngợi biển ta Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
giàu đẹp, ước muốn đánh nhiều Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi !”
tôm cá. Môi trường của chúng ta
Biển ta giàu và đẹp như thế
nhưng hiện nay môi trường biển
ở nước ta như thế nào? Theo
các em ta phải làm gì để bảo vệ
môi trường biển cũng như các
nguồn lợi thủy hải sản từ biển?
Cá chết do ô nhiễm môi trường biển Ô nhiễm môi trường du lịch

Rừng ngập mặn bị phá Dầu loang ở vùng biển Việt Nam
 Trong những năm gần đây một số vùng biển nước ta xảy ra
tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường biển rất nhiều do
những nguyên nhân như hiện tượng biển tiến, biển lùi, bão
biển, nước dâng, sự ô nhiễm không khí, tràn dầu tự
nhiên….Đặc biệt là do con người vứt, xả rác trên bãi biển,
cùng các chất thải khác từ tàu thuyền, (1.5 triệu tấn động vật
chết mỗi năm vì ăn phải rác, 2.4 triệu tấn dầu loang mỗi năm
trên biển) gây thiệt hại cho một số vùng kinh tế, ảnh hưởng
đến đời sống của nhân dân như: sản lượng cá đánh bắt gần
bờ giảm, nhiều loài thuỷ hải sản nuôi trồng chết hàng loạt,
ảnh hưởng xấu đến du lịch Biển là tài nguyên vô cùng quí giá
đối với con người.
Biển cho ta cá tôm ,cho ta khóang sản và là nguồn kinh
tế du lịch vô tận. Vì thế chúng ta phải biết yêu biển bảo vệ
biển như bảo vệ chính mình bảo vệ với ý thức cao và bằng
hành động cụ thể. Mỗi người dân phải nâng cao ý thức giữ
gìn và bảo vệ môi trường, không được xả rác bừa bãi…
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
2. Khúc hát trên biển khơi:
a, Hình ảnh con thuyền Thuyền ta lái gió với buồm trăng
đánh cá Lướt giữa mây cao với biển bằng,
NT: Nói quá, nhân hoá, bút Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
pháp lãng mạn Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
→ Con thuyền trở nên kì vĩ,
khổng lồ, hoà nhập vào
thiên nhiên, không khí lao
động khẩn trương, đoàn kết
b, Hình ảnh biển cá
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
2. Khúc hát trên biển khơi : Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
a, Hình ảnh con thuyền đánh cá Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
b, Hình ảnh biển cả Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long
NT: Liệt kê, nhân hoá, bút pháp lãng
mạn.
→ Sự giàu có, bức tranh đêm trên biển
duyên dáng, lung linh, huyền ảo
c, Hình ảnh ngư dân đánh cá
trên biển
→ Công việc lao động tràn ngập
niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao
động nhịp nhàng cùng thiên nhiên. Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Biển ….như lòng mẹ Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời…... Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
NT: So sánh, nhân hóa
→ Biển hiền hoà, bao dung, nuôi
sống con người.
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-

II. Phân tích: Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng,

c, Hình ảnh ngư dân đánh cá trên biển Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông,
→ Công việc lao động tràn ngập Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao
động nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
NT: So sánh, nhân hóa
→ Biển hiền hoà, bao dung, nuôi
sống con người.
Kéo xoăn tay: - Tả thực, từ ngữ gợi
hình ->Vẻ đẹp mạnh mẽ,
rắn rỏi, khỏe khoắn
“Nắng hồng”→ Người lao động hân
hoan, phấn khởi với chuyến ra khơi tốt
đẹp
 BÀI 11: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-

3. Khúc hát khải hoàn: Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
- Hình ảnh tráng lệ, nhân
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
hóa
→ Đoàn thuyền trở về
trong bình minh rực rỡ,
không khí khẩn trương,
vui tươi, thắng lợi.
 Tích hợp giáo dục về chủ quyền biển đảo
CH: Khi chủ quyền quốc gia bị xâm hại, Trung Quốc hạ đặt giàn
khoan trái phép lên vùng đặc quyền kinh tế của nước ta hồi tháng
5/2014, những ngư dân – anh hùng trong lao động ấy họ đã làm gì
để bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam? Bản thân em đã đang và
sẽ làm gì để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước ta?
Khi đất nước vừa thoát khỏi xiềng xích nô lệ, vừa chập chững với những bước đi đầu tiên trên con
đường đón ánh nắng mới – ánh nắng
Thì nay, khi chủ quyền quốc gia bị xâm phạm, Trung quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 hồi
tháng 5/2014, tiếng kêu sông núi vọng về, họ đã cùng nhau hợp sức lại, đoàn kết làm lễ vươn khơi tạo
nên một thành trì vững chắc để góp phần bảo vệ vùng đảo thiêng liêng của tổ quốc. Dù tàu Trung
Quốc có ngang tàng, bạo ngược đến đâu nhưng ngư dân Việt Nam vẫn không hề nao núng, vẫn luôn
chuyên tâm bám biển, sát cánh bên cảnh sát biển quyết bảo vệ ngư trường Trường Sa, Hoàng Sa của
cha ông để lại. Đối với họ những chuyến ra khơi vào thời điểm này không chỉ đơn thuần là đánh bắt
hải sản làm giàu cho gia đình, cho đất nước mà còn vì chủ quyền quốc gia,.. Cho dù họ gặp rất nhiều
gian khổ. Thậm chí có thể hi sinh cả tính mạng. Họ cũng không sờn lòng
Chúng ta ngoài ca ngợi những ngư dân dũng cảm, yêu nước ,thì cần chung tay cùng họ giữ vững chủ
quyền biển đảo của dân tộc. Hãy ủng hộ ngư dân bằng những hành động thiết thực cụ thể.
 III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Sử dụng bút pháp lãng mạn với các biện pháp nghệ
thuật đối lập, so sánh, nhân hoá, phóng đại
- Sử dụng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, gợi
liên tưởng
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ca ngợi
biển cả lớn lao và giàu đẹp ngợi ca nhiệt tình lao
động vì sự giàu đẹp của đất nước của nhứng con
người lao động mới .
Câu 1: Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” ra đời trong
hoàn cảnh nào?
A. Trước Cách mạng tháng 8
B. Trong chuyến đi thực tế của Huy Cận về vùng mỏ
Quảng Ninh giữa năm 1958.
C. Trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
D. Sau năm 1975 khi đất nước được giải phóng.
Câu 2: Nhận xét sau đây đúng hay sai: “Qua hai khổ
thơ đầu bài “Đoàn thuyền đánh cá” cho ta thấy sự gần
gũi, gắn bó giữa con người và thiên nhiên biển cả. Biển
đêm vốn mênh mông, bí hiểm trở nên gần gũi, ấm áp
như một ngôi nhà lớn.”
A. Đúng B. Sai
Câu 3: Toàn bộ bài thơ có mấy lần người dân chài cất lên
tiếng hát? Mỗi lần hát của người dân chài lại biểu đạt một
nghĩa khác nhau . Hãy tìm ra ý nghĩa của từng lời hát?
Lần 1: Niềm vui phấn chấn, hăng hái ra khơi của người
dân chài.
Lần 2: Lời ca ngợi biển
Lần 3: Động viên tinh thần lao động hăng say và tự hào
biết ơn biển
Lần 4: Niềm vui, niềm tự hào của người chiến thắng.
 Dặn dò
- Học thuộc lòng bài thơ, đọc diễn cảm
bài thơ
- Tìm những chi tiết khắc họa hình
ảnh đẹp tráng lệ, thể hiện sự hài hòa
giữa thiên nhiên và con người lao động
trên biển cả.
- Thấy được bài thơ có nhiều hình ảnh
được xây dựng với những liên tưởng,
tưởng tượng sáng tạo, độc đáo, giọng
điệu thơ khỏe khoắn, hồn nhiên
Soạn bài: Tổng kết từ vựng