Chương 2

SỨ MỆNH LỊCH SỬ
CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
 NỘI DUNG
1. 2.

KHÁI NIỆM GIAI

CẤP CÔNG 2 SỨ MỆNH LỊCH
NHÂN VÀ SỨ SỬ CỦA GIAI CẤP
MỆNH LỊCH SỬ CÔNG NHÂN
CỦA GIAI CẤP VIỆT NAM
CÔNG NHÂN
1. KHÁI NIỆM GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ
CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

1.1. 1.2. 1.3.

Khái niệm Nội dung và Điều kiện

và đặc đặc điểm sứ quy định sứ
điểm của mệnh lịch mệnh lịch sử
giai cấp sử của giai của giai cấp
công nhân cấp công công nhân
nhân
1.1 Khái niệm và đặc điểm
của giai cấp công nhân
 1.1.1 QUAN ĐIỂM CỦA C.MÁC VÀ PH. ĂNGGHEN

«Vấn đề là ở chỗ tìm hiểu xem giai cấp vô sản

thực ra là gì, và phù hợp với sự tồn tại của bản
thân nó, giai cấp vô sản buộc phải làm gì về
mặt lịch sử»
 C.Mác và Ph.Ăngghen
“Giai cấp vô sản là một giai cấp xã hội hoàn
toàn chỉ kiếm sống bằng việc bán sức lao
động của mình, chứ không phải bằng lợi
nhuận của bất cứ tư bản nào, đó là một giai
cấp mà … toàn bộ sự sống còn đều phụ
thuộc vào số cầu về lao động, tức là vào tình
hình chuyển biến tốt hay xấu của công việc
làm ăn…. Giai cấp vô sản là giai cấp lao động
trong thé kỷ XIX”
(Ph. Ăngghen, Những nguyên lý của chủ nghĩa
cộng sản, C.Mác và Ph. Ăngghen toàn tập, tập 4,
NxbCTQG, HN, 1995, tr.456)
 Giai cấp vô sản

Giai cấp công nhân

Giai cấp lao động trong thế kỷ XIX

 GIAI CẤP CÔNG NHÂN TRONG CHỦ
NGHĨA TƯ BẢN

Phương diện Phương diện

kinh tế - xã hội chính trị - xã hội
 Giai cấp công nhân là người
lao động trực tiếp hay gián
tiếp vận hành công cụ sản xuất
có tính chất công nghiệp ngày
càng hiện đại và xã hội hóa
Phương diện cao

kinh tế - xã hội

Giai cấp công nhân không

sở hữu tư liệu sản xuất
chủ yếu của xã hội
 Phương diện
kinh tế - xã hội

Là lực lượng chính trị cơ

bản trong xã hội
Phương diện
chính trị-xã hội
Lợi ích đối kháng với
giai cấp tư sản
 KHÁI NIỆM GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Giai cấp công nhân là tập đoàn xã hội ổn định, hình

thành và phát triển cùng với quá trình phát triển
của nền công nghiệp hiện đại; là giai cấp đại điện
cho lực lượng sản xuất tiên tiến; Là lực lượng
chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
 ĐẶC ĐIỂM CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Tính tổ chức, kỷ
Đại biểu cho
luật lao động,
Phương lực lượng sản
tinh thần hợp
thức xuất tiên tiến,
tác và tâm lý,
lao động phương thức
tác phong lao
hiện đại sản xuất tiên
động công
tiến
nghiệp
Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp
công nhân là những người không có hoặc
về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải
làm thuê cho giai cấp tư sản và bị giai cấp
tư sản bóc lột giá trị thặng dư.

Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp

công nhân cùng nhân dân lao động làm
chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và
cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích
chung của toàn xã hội trong đó có lợi ích
chính đáng của mình
 1.1.2 GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

Điểm tương Điểm khác

đồng với giai biệt với giai Nhận thức
cấp công mới về giai
cấp công
cấp công nhân
nhân thế kỷ nhân thế kỷ hiện nay
XIX XIX
Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp
công nhân là những người không có hoặc
về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải
làm thuê cho giai cấp tư sản và bị giai cấp
tư sản bóc lột giá trị thặng dư.

Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp

công nhân cùng nhân dân lao động làm
chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và
cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích
chung của toàn xã hội trong đó có lợi ích
chính đáng của mình
 Là lực lượng sản xuất hàng
đầu của xã hội

Điểm tương
đồng với Bị giai cấp tư sản và chủ nghĩa
giai cấp tư bản bóc lột giá trị thặng dư
công nhân
thế kỷ XIX
Phong trào cộng sản và công
nhân là lực lượng đi đầu trong
đấu tranh vì dân sinh, dân chủ
và tiến bộ xã hội
 Nhận thức mới về giai cấp công nhận
hiện nay

Về đại biểu của giai cấp Đội ngũ công nhân tri
công nhân hiện nay thức

Về đoàn kết, thống nhất Biểu hiện khác nhau

trong giai cấp công nhân ở các nước tư bản và
hiện nay xã hội chủ nghĩa
 Xu hướng tri thức hóa và trí thức hóa
Công nhân dần dần làm chủ tư liệu sản
xuất đặc biệt-tri thức và công nghệ hiện
Điểm đại
khác biệt
với giai Hao phí lao động trí tuệ là nguồn gốc chủ
cấp công yếu tạo thành giá trị thặng dư
nhân thế Trình độ xã hội hóa trong lao động của
kỷ XIX công nhân có biểu hiện mới – toàn cầu
hóa
Ở các nước XHCN, giai cấp công nhân trở
thành giai cấp lãnh đạo thông qua Đảng
Cộng sản
 Nhận thức mới về giai cấp công nhân
hiện nay

Về quan hệ lợi ích của Lợi ích của công nhân
giai cấp công nhân vừa gắn với lợi ích
hiện nay quốc gia, vừa gắn với
các thành phần kinh tế

Về đời sống, tâm lý, ý Xu hướng trung lưu

thức hóa
Giai cấp công nhân hiện nay vẫn là giai cấp lao
động làm thuê, bị bóc lột bởi giai cấp tư sản với
mức độ nặng nề, bằng các thủ đoạn, hình thức
tinh vi hơn. Chủ nghĩa tư bản dù phát triển ở trình
độ hiện đại vẫn không hề thay đổi bản chất bóc
lột. Giai cấp công nhân đấu tranh chống lại sự bóc
lột, áp bức, thống trị của giai cấp tư sản và chủ
nghĩa tư bản là một tất yếu.
1.2 NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH
LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
1.2.1 QUAN ĐIỂM CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN
VỀ NỘI DUNG SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA
GIAI CẤP CÔNG NHÂN
 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo

cuộc đấu tranh nhằm thực hiện bước
chuyển từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa
xã hội và chủ nghĩa cộng sản
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên
các lĩnh vực của xã hội

Lật đổ sự thống trị của giai cấp

Chính trị-xã hội tư sản, thiết lập nhà nước của
giai cấp công nhân và nhân dân
lao động

Xây dựng nền dân chủ xã hội

chủ nghĩa , thực hiện quyền lực
của nhân dân.
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên
các lĩnh vực của xã hội

Tạo tiền đề vật chất kỹ

thuật cho sự ra đời của
chủ nghĩa xã hội
Kinh tế -xã hội
Cải tạo quan hệ sản xuất tư
nhân tư bản chủ nghĩa, xây
dựng quan hệ sản xuất mới
– xã hội chủ nghĩa
 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên
các lĩnh vực của xã hội

Xây dựng nền văn hóa mới, trên

nền tảng hệ tưởng chính trị của
giai cấp công nhân.

Xây dựng hệ giá trị mới: Lao

Văn hóa – xã hội động, dân chủ, công bằng,
bình đẳng, tự do.

Khắc phục ý thức hệ tư sản

và các tàn dư còn sót lại của
các hệ tư tưởng cũ.
 Các giai đoạn thực hiện sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân

1.“Tổ chức những người vô sản thành giai cấp,

lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản, giai cấp vô
sản giành lấy chính quyền”

2.“Giai cấp vô sản sẽ dùng sự thống trị của mình

để từng bước một đoạt lấy toàn bộ tư bản trong
tay giai cấp tư sản để tập trung tất cả công cụ
sản xuất vào trong tay nhà nước, tức trong tay
giai cấp vô sản…”
(C.Mác và Ph. Ăngghen, Tuyên ngô của Đảng Cộng sản, Toàn tập, tập
4, NxbCTQG,HN, tr. 615 và 626)
1.2.2 THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA
GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ MỚI

 Ở các nước xã hội chủ nghĩa

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, giai

cấp công nhân tiếp tục sự nghiệp đổi mới,
cải cách để xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Xây dựng
Phát triển lực Bảo vệ nền
Đảng trong
lượng sản tảng tư tưởng
sạch vững
xuất, củng cố của Đảng
mạnh, xây
và hoàn cộng sản- hệ
dựng nhà
thiện quan hệ tưởng chính trị
nước pháp
sản xuất xã của giai cấp
quyền XHCN,
hội chủ nghĩa công nhân
dân chủ XHCN
 Ở các nước tư bản chủ nghĩa

Giai cấp công nhân tiếp tục đấu tranh

chống bất công, đòi quyền dân sinh,
dân chủ, tiến bộ và công bằng xã hội
1.2.3 ĐẶC ĐIỂM SỨ MỆNH LỊCH SỬ
CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
 xuất phát từ những tiền đề̀ kinh tế
- xã hội của sản xuất mang tính xã
hội hóa
Đặc điểm
sứ mệnh
lịch sử của
giai cấp là sự nghiệp cách mạng của chính
công nhân bản thân giai cấp công nhân và
của quần chúng nhân dân lao
động.
 xóa bỏ triệt để chế độ tư hữu về tư
liệu sản xuất
Đặc điểm
sứ mệnh
lịch sử của giành chính quyền về tay giai cấp
giai cấp công nhân là tiền đề để cải tạo
công nhân toàn diện, sâu sắc và triệt để xã
hội cũ và xây dựng thành công xã
hội mới với mục tiêu cao nhất là
giải phóng con người
1.3 ĐIỀU KIỆN QUY ĐỊNH SỨ MỆNH LỊCH SỬ
CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Điều kiện Điều kiện

khách chủ
quan quan
 Xu hướng vận động của mâu
thuẫn trong chủ nghĩa tư
bản

Điều
kiện Địa vị kinh tế - xã hội của giai
khách cấp công nhân
quan
Đặc điểm chính tri - xã hội
của giai cấp công nhân
- Xu hướng vận động của những mâu thuẫn
trong xã hội tư bản

Lực lượng Quan hệ

sản xuất >< sản xuất

Giai cấp công Giai cấp tư sản

nhân, nhân dân ><
lao động

Hệ tư tưởng của Hệ tư tưởng của

>< giai cấp tư sản
giai cấp công nhân
- Địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp
công nhân trong chủ nghĩa tư bản
 Là đại diện cho LLSX của CNTB
(LLSX phát triển với tính xã hội
ngày càng cao)
Giai cấp
công nhân
Là giai cấp bị trị, bị bóc lột
 - Đặc điểm chính trị - xã hội
của giai cấp công nhân

Giai cấp Giai cấp

có tinh mang bản
Giai cấp
thần cách chất quốc
có ý thức
Giai cấp mạng triệt tế
tổ chức kỷ
tiên tiến để nhất luật cao
nhất nhất

Bản lĩnh chính trị của giai cấp công nhân

Giai cấp công nhân lãnh đạo cuộc đấu
tranh chống lại sự áp bức bóc, lột của
giai cấp tư sản, thực hiện bước chuyển
từ CNTB sang CNXH và CNCS
 Lực lượng sản xuất >< Quan hệ sản xuất
Giai cấp công nhân >< Giai cấp tư sản
Giai cấp nông dân >< Giai cấp tư sản
……

Đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao
động chống lại sực bóc lột của giai cấp tư sản
 Sự phát triển của bản thân giai cấp
công nhân

Điều
kiện Sự ra đời và phát triển chính đảng của
chủ giai cấp công nhân-Đảng cộng sản
quan
Sự liên minh giữa giai cấp công nhân với
giai cấp nông dân và các tầng lớp lao
động khác
 ĐẢNG CỘNG SẢN VÀ VAI TRÒ CỦA ĐẢNG
CỘNG SẢN VỚI VIỆC THỰC HIỆN SỨ MỆNH
LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
Quy luật hình thành, phát triển chính
đảng của giai cấp công nhân
 Đảng cộng sản

Phong trào Chủ nghĩa

công nhân Mác
 Đảng cộng sản
Việt Nam

Chủ nghĩa Phong trào Phong trào

Mác -Lênin công nhân yêu nước
Mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản và
giai cấp công nhân
Đảng cộng sản Thống nhất

Giai cấp
công nhân Khác biệt
Đảng Cộng sản là nhân tố quyết
định đến việc thực hiện sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân
 2. SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA
GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Nội dung Phương

sứ mệnh Phê phán
Đặc điểm hướng và
lịch sử một số quan
của giai cấp giải pháp
của giai đểm xuyên
công nhân xây dựng
cấp công tạc sứ mệnh
Việt Nam cấp công
nhân Việt lịch sử của
nhân Việt
Nam hiện giai cấp
Nam hiện
nay công nhân
nay
hiện nay
2.1 Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

QUAN NIỆM VỀ GIAI CẤP

CÔNG NHÂN VIỆT NAM

“Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng

xã hội to lớn, các loại hình sản xuất kinh doanh
và dịch vụ đang phát triển, bao gồm những
người lao động chân tay và trí óc, làm công
hưởng lương trong công nghiệp hoặc sản xuất,
kinh doanh, dịch vụ có tính chất công nghiệp”

(ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu BCHTW khóa X, Nxb
CTQG,HN, 2008, tr.43)
 Tăng về số lượng, chất lượng
Giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay

Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp

Hình thành đội ngũ công nhân

tri thức
 Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

Gắn với chính sách khai thác

Về sự ra đời thuộc địa của thực dân Pháp

Về nguồn gốc

Chủ yếu là nông dân
xã hội

Về quan hệ với

Đối kháng với tư sản Pháp, liên
các giai tầng
minh với nông dân, trí thức

Tinh thần dân tộc, cách mạng

Về chính trị triệt để
 2.2 Sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

Hoàn cảnh Giai cấp công nhân Việt Nam

lịch sử Việt lãnh đạo nhân dân lao động
Nam cuối giành độc lập dân tộc, lật đổ
thế kỷ XIX chế độ phong kiến, xây dựng
đầu thế kỷ chủ nghĩa xã hội và chủ
XX nghĩa cộng sản
 Nội dung sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

“Là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền
phong là Đảng Cộng sản Việt Nam, giai cấp đại diện
cho phương thức sản xuất tiên tiến; giai cấp tiên
phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội,
lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước; lực lượng nòng cốt trong liên
minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và
đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng”

(ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu BCHTW khóa X, Nxb
CTQG, 2008, tr.47)
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay trên các lĩnh vực cơ bản của xã hội

Giai cấp công nhân Việt

Nam là lực lượng đi đầu
Lĩnh vực trong sự nghiệp đẩy mạnh
kinh tế công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, làm cho nước ta trở
thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đại, định
hướng xã hội chủ nghĩa.
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay trên các lĩnh vực cơ bản của xã hội

Giai cấp công nhân Việt

Nam cùng nhân dân lao
động dưới sự lãnh đạo của
Lĩnh vực
chính trị
Đảng Cộng sản củng cố và
hoàn thiện hệ thống chính trị
xã hội chủ nghĩa, xây dựng
nhà nước của dân, do dân,
vì dân, xây dựng nền dân
chủ XHCN…
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay trên các lĩnh vực cơ bản của xã hội

Xây dựng và phát triển nền

văn hóa tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc, xây dựng
Lĩnh vực con người mới XHCN, bảo
văn hóa vệ và phát triển chủ nghĩa
Mác – Lênin, tư tưởng
HCM, đấu tranh chống lại
quan điểm sai trái, xuyên
tạc của các thế lực thù
địch…
2.3 Phương hướng và giải pháp xây dựng cấp
công nhân Việt Nam hiện nay
 Quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát
triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất
lượng
Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học
vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác
PHƯ phong công nghiệp, kỷ luật lao động của
ƠNG công nhân.
HƯỚ
NG Bảo đảm việc làm, nhà ở, các công trình
phúc lợi phục vụ cho công nhân

Sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật

về tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y
tế, bảo hiểm thất nghiệp,… để bảo vệ
quyền lợi, nâng cao đời sống vật chất và
tính thần của công nhân
 Nâng cao nhận thức, kiên định quan điểm
giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách
mạng thông qua đội tiền phong là Đảng
Cộng sản Việt Nam
GIẢI
PHÁ
P xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh gắn
kết hữu cơ với xây dựng, phát huy sức
mạnh của liên minh giai cấp công nhân với
giai cấp nông dân và đội ngũ trí trí thức
dưới sự lãnh đạo của Đảng
 Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, gắn kết
chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội,
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập
quốc tế. Xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa tăng
GIẢI PHÁP

trưởng kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng

xã hội và chăm lo xây dựng giai cấp công nhân;
đảm bảo hài hòa lợi ích giữa công nhân, người sử
dụng lao động, Nhà nước và toàn xã hội; không
ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của
công nhân, quan tâm giải quyết kịp thời những
vấn đề bức xúc, cấp bách của giai cấp công nhân.
 Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt
cho công nhân, không ngừng trí thức hóa giai cấp
công nhân là một nhiệm vụ chiến lược. Đặc biệt
quan tâm xây dựng thế hệ công nhân trẻ, có học
vấn, chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp cao,
ngang tầm khu vực và quốc tế, có lập trường giai
cấp và bản lĩnh chính trị vững vàng, trở thành bộ
phận nòng cốt của giai cấp công nhân.
GIẢI
PHÁP
xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh là trách
nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội và
sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi người công
nhân, sự tham gia đóng góp tích cực của người sử
dụng lao động
2.4 Phê phán một số quan đểm xuyên tạc sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

Phủ nhận sự phân chia giai cấp và sự tồn tại của
giai cấp công nhân

Căn cứ
Quan hệ sản xuất (Sở hữu, tổ
chức, quản lý và phân phối)
2.4 Phê phán một số quan đểm xuyên tạc sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

Trong điều kiện cách mạng 4.0 giai cấp công

nhân hòa tan vào các giai cấp khác.

VÌ vậy, cách mạng 4.0 tạo ra

Căn cứ nhiều ngành nghề mới, công
nhân luôn gắn với sản xuất vật
chất với quy trình công nghệ
hiện đại
2.4 Phê phán một số quan đểm xuyên tạc sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

Giai cấp công nhân đã trung lưu hóa. Vì

vậy không còn đấu tranh giai cấp

Căn cứ So với năng suất lao động và lượng

giá trị thặng dư do công nhân tạo ra,
thì công nhân vẫn “bần cùng hóa
tương đối”, bị bóc lột
 2.4 Phê phán một số quan đểm xuyên tạc sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

Trong kinh tế tri thức, sứ mệnh lịch sử của giai

cấp công nhân chuyển sang tầng lớp trí thức

-Công nhân đại diện cho lực lượng

sản xuất tiên tiến;
Căn cứ -Trí thức gắn với lĩnh vực sản xuất
tinh thần.
- Tầng lớp trí thức không có hệ tư
tưởng độc lập…