ძველი

ბერძნული
ლიტერატურა
მარი ფუტკარაძე
ძველი ბერძნული ლიტერატურა
• ძველი ბერძნული ლიტერატურა ანტიკური ავტორების ლიტერატურული
ერთობლიობაა.რომელშიც შედის ძველი ბერძენი
პოეტების,ისტორიკოსების,ფილოსოფოსების შემოქმედებები.ძველი ელინი
ყოველთვის მკაფიოდ აღიქვამდა გარემოს და სწრაფად მოახდენდა მასზე
რეაგირებას,და გამოეაშკარავებინა ადამიანის ქცევის მიზეზები.ელინური
გენიის ძირითადი თვისება იყო მისი სამეცნიერო და მხატვრული
შემოქმედების ორიგინალურობა.ასევე,მისი იდეებისა,სურათებისა და მთელი
სისტემის ხანგრძლივობა.ბერძნულმა ლიტერატურამ დიდი წვლილი შეიტანა
ევროპულ და რომაულ განმანათლებობაზე. ადამიანის ბუნებრივი ნიჭის
ყოვლისმომცველი განვითარების ერთ-ერთი წინაპირობა იყო იმდროინდელი
პოლიტიკური საზოგადოებისა, რომელიც ხელს უწყობდა აზრისა და სიტყვის ფართო
თავისუფლებას.
 არქაული პერიოდი
• პირველიპერიოდის ლიტერატურულ ფენომენს
წარმოადგენდნენ ჰომეროსის პოემები.ასევე იქ ადგილი ჰქონდა
რელიგიურ და ყოველდღიურ სიმღერებს.ჰომეროსის
შესანიშნავ პოემებს ლეგენდარულ პოეზაში აღნიშნავდნენ
ექსპერიმენტის დასასრულისას.ლიტერატურა ჩამოყალიბდა
ილიადასას და ოდესეას გაჩენამდე.ლიტერატურა ასახავდა
ტროას გმირების გამოსახულებებს,ღმერთების და
ნახევარღმერთების ხასიათებს.ზუსტად მაშინ ჩამოყალიბდა
ეპითეტები,და შემუშავდას თხრობისთვის შესაფერისი ფორმა.
 ჰომეროსი
• ლეგენდარული ბერძენი პოეტი.რომელსაც ეკუთვნის
პოემები:“ილიადისა“ და „ოდისეი“.ჰომეროსს ასევე
მიეკუთვნებოდა ეპიკური ციკლი საადაც შედიოდაო
პოემები:ტროა,თებეური,ბატრაქომიომაქია და იოდიპოსი-
რომელიც თავის შვილებს მიუძღვნა.გადმოცემის თანახმად
ჰომეროსი ბრმა იყო.დაბადების ადგილად იონიის რამდენიმე
ქალაქს მიიჩნევენ.მისი ბიოგრაფიული ცნობები თითქმის არ
არსებობს.ზოგიერთი მკვლევარი ეჭვობს რომ ჰომეროსი სულაც
ადამიანი არ ყოფილა.და რომ შეუძლება ეს სახელი რამდენიმე
პოეტისათვილ მიეკუთვნებინათ.
 ჰომეროსის ჰიმნები.
• ჰომეროსის სახელთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული
„ჰომეროსის ჰიმნები“ .იგი ჩვენამდე მოვიდა 34
სიმღერის სახით.ისინი შედგენილნი იყვნენ რაფსოდურ
წრეებში.ხოლო შინაარსით,წარმოშვობით და
მოცულობით განსხვავდებიან.ჰომეროსს ჯერ კიდევ
არისტოტელე მიაწერდა უძველეს იუმორისტული ლექსს
მარგიტს.
 ჰესიოდე
• ძველი ბერძენი პოეტი.მისი ცხოვრების შესახებ მისივე პოემებში
ვიგებთ.მაგალითად ვიგებთ რომ მისი მამა ეოლიელი ვაჭარი იყო.
მას ხელმოკლეობის გამო მოუწია ეოლიის დატოვება.და კონტინენტურ
საბერძნეთში დაბრუნება. პოეტი ჰელიკონის მთაზე გაშენებულ ქალაქში
დაიბადა.მშობლიურ ქალაქს იგი მის ნაწარმოებში უარყოფითად
ახასიათებს :“ზამთარში გაუსაძლისია აქ ყოფნა.ზაფხულში -
აუტანელი,არასდროს არის საამო.“
 ჰესიოდე
ჰესიოდემ და მისმა ძმამ პერსესმა მამის გარდაცვალების შემდეგ
მამისაგან დანატოვარი მემკვიდრეობა გაიყვეს.პერპესმა მოახერხა
და ქონების მეტი წილი მას შეხვდა.მარტოობაშუ ჰესიოდემ კი
გლეხობაში,მწყემსობაში და პოეტის ცხოვრებით განვლო
წუთისოფელი.ჩვენამდე მოაღწია ჰესიოდეს ორმა არაჩვეულებრივმა
პოემამ.(„თეოგონია“ და „სამუშაონი და დღენი“)ასევე არაერთმა
ფრაგმენტმა.შესაძლოა ჰესიოდეს ეკვუღნოდეს პოემები:“ქალთა
კატალოგი“ და „ჰერაკლეს ფარი“.პოემა თეოგონია მოგვითხრობს
ძველი ბერძნული პანთეონის წევრთა სხვადასხვა მითოლოგიურ
არსებათა წარმოშობაზე.
 ელეგია
• ლირიკული ლექსის ფორმა რომელიც წარმოიშვა ძველ
საბერძნეთში.მას ჰქონდა მკაცრად განსაზღვრული
სალექსო საზომი.ის იქმნებოდა სასიყვარულო,საგმირო
ან თუნდაც ფილოსოფიურ ზნეობრივ თემაზე.რომში
ელეგია მოგვიანებით გავრცელდა,იქ ძირითადად
სასიყვარულო თემაზე შექმნილ ლირიკულ ნაწარმოებებს
დაერქვა ელეგია.ახალ დროში კი ის სევდის,სინანულისა
და მოწყენის გამომხატველ ლექსად იქცა.