ZYGMUNT II AUGUST

POSTAĆ XVI WIEKU

ZYGMUNT II AUGUST UR. 1 SIERPNIA 1520 W KRAKOWIE, SYN ZYGMUNTA I
STAREGO I BONY SFORZY.
MA SIOSTRĘ KATARZYNĘ KTÓRA ZOSTAŁA ŻONĄ JANA WAZY
 KORONA I LITWA

Wobec braku zgody szlachty na podwyższenie podatków

Zygmuntowi Augustowi nie udało się zrealizować wszystkich
zamierzonych reform, w tym zwiększenia stanu wojska.
Pozytywnie natomiast przebiegła unifikacja państwa. Objęła część
ziem Śląska, Mazowsza i Prus Królewskich, zaś przede wszystkim 1
lipca 1569 w Lublinie zawarta została unia, która połączyła
ostatecznie Koronę Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo
Litewskie w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ze
wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną.
Odrębne pozostały prawa, wojsko, skarb i urzędy. Podlasie, Wołyń,
Kijowszczyzna znalazły się w Koronie.
 KORONA I LITWA

W lipcu 1570 zwołał do Szczecina kongres pokojowy, który zakończył się 13 grudnia podpisaniem pokoju
w Szczecinie, kończącego I wojnę północną. Potwierdzono stan posiadania stron walczących,
Rzeczpospolita zachowała Księstwo Kurlandii i Semigalii oraz znaczną część Inflant.

Za panowania Zygmunta II Augusta miał miejsce rozkwit literatury i sztuki renesansowej. Od jego
imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.

Zygmunt II August zmarł w 1572 w Knyszynie, jako ostatni polski monarcha z linii męskiej dynastii
jagiellońskiej. Kolejnym królem polskim, wybranym przez sejm elekcyjny, był Henryk Walezy (panował
1573–1574)
MAŁRZEŃSTWA ZYGMUNTA

W 1543 r. zawarł związek małżeński z Elżbietą Austriaczką z Habsburgów, córką cesarza

Ferdynanda I Habsburga Po śmierci pierwszej żony w 1545 r. zawarł dwa lata później
potajemnie małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, przymuszony do niego przez jej brata
Mikołaja Radziwiłła Rudego i kuzyna Mikołaja Radziwiłła Czarnego. Drugie małżeństwo
Zygmunta II zostało zawarte wbrew woli ojca Zygmunta I i matki Bony, a gdy zostało
ujawnione, magnateria uznała je za mezalians, godzący w powagę dynastii i państwa.
Mimo to Barbara została 7 grudnia 1550 r. koronowana na królową Polski. W następnym
roku zmarła. Pochowana została w katedrze wileńskiej. Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci
raz w 1553 r., z księżniczką austriacką, młodszą siostrą swej pierwszej żony – Katarzyną.
Zawierając to małżeństwo, miał jeszcze nadzieję na potomka i zależało mu na
dziedzicznym tronie litewskim dla ewentualnego syna, okazało się jednak, jak
poprzednie, bezpotomne.
POLITYKA

W 1557 przeprowadził udaną demonstrację zbrojną, tzw. wyprawę poswolską, w wyniku której zmusił
inflancką gałąź zakonu krzyżackiego do jednoznacznego opowiedzenia się po stronie polsko-litewskiej w jej
konflikcie z Carstwem Rosyjskim.14 września 1557 podpisano traktat pozwolski. W 1561 do Polski przyłączone
zostały jako lenno Inflanty, od XIII w. opanowane przez Krzyżaków gałęzi inflanckiej. Ostatni wielki mistrz tego
zakonu, Gotthard Kettler, został lennikiem Polski z utworzonego świeckiego Księstwa Kurlandii i Semigalii.
Rozpoczęła się wtedy I wojna północna o panowanie nad Bałtykiem (1563–1570).Na sejmie w Warszawie 13
marca 1564 roku odstąpił Koronie Królestwa Polskiego swoje prawa sukcesyjne w Wielkim Księstwie
Litewskim.W 1568 r. Zygmunt II August zaciągnął od księstwa pomorskiego pożyczkę na kwotę 100 000 talarów,
którą jego następcy uważali za osobiste zobowiązanie króla i nie poczuwali się do jej spłaty
AKT UNI LUBELSKIEJ
UROCZYSTOŚCI ŻAŁOBNE I
POGRZEBOWANIE
Pogrzeb Zygmunta Augusta odbył się z zachowaniem wyjątkowego ceremoniału. Po mszy
żałobnej odprawionej w kaplicy zamku w Tykocinie, kondukt pogrzebowy wyruszył do
Krakowa. Ciało zmarłego wyprowadziło dwudziestu czterech dworzan odzianych w żałobne
kaptury, ze świecami w rękach, oraz ubodzy w kapach i za świecami. Dalej postępowała
procesja złożona ze stu ubogich z zapalonymi świecami, a za nimi księża i kapelani
królewscy. Za nimi jechał chorąży na czarno okrytym koniu. Dalej prowadzono czarnego
konia z herbami królewskimi, za którym jechało dwóch chłopców z puklerzami. Następnie
jechał wóz z ciałem monarchy, przykryty czarnym suknem i zaprzężony w konie także okryte
czarnym suknem. Za karawanem postępowali dostojnicy państwowi ze swoimi pocztami. W
mijanych miejscowościach orszak witano salwami z dział i broni ręcznej. W nocy przy
marach stawiano straż składającą się z dwóch komorników królewskich, ośmiu drabantów,
dwóch dworzan i dwóch jurgieltników.
UROCZYSTOŚCI ŻAŁOBNE I
POGRZEBOWANIE

W Warszawie kondukt żałobny witało dwustu ubogich i sześćdziesięciu dworzan ze

świecami w dłoniach oraz przedstawiciele wszystkich cechów rzemieślniczych. Niesiono 10
mar przybranych złotogłowiem i aksamitem. Ciało wprowadzali biskupi i opaci. Poprzedzały
je oznaki królewskiej władzy i chorągiew nadworna. Starym zwyczajem rozdawano
pieniądze ubogim. Wygłoszono też cztery mowy okolicznościowe. W Krakowie na orszak
oczekiwali w Bramie Floriańskiej posłowie dworów zagranicznych, biskupi, opaci i cechy, z
trzydziestoma marami pokrytymi złotogłowiem. Byli również chorążowie w zbrojach
pokrytych czarnym suknem, którzy postępowali według starszeństwa reprezentowanych
przez siebie ziem. Było też 30 koni przykrytych jedwabiem, żacy, sześciuset ubogich w
kapach i duchowieństwo.
UROCZYSTOŚCI ŻAŁOBNE I
POGRZEBOWANIE
Prowadzono następnie konia okrytego czarnym aksamitem, a dalej, za królewskimi
marami, jechał rycerz w zbroi na koniu w czerni, z gołym mieczem skierowanym
ostrzem ku ziemi. Za nim postępował chłopiec w zbroi, z tarczą, kopią i proporcem
także spuszczonym ku ziemi, na którym przedstawiony był Orzeł i Pogoń – herby
Obojga Narodów Rzeczypospolitej. Po nich podążał rycerz w stroju królewskim, za
nim dostojnicy niosący znaki królewskie i sześćdziesięciu dworzan ze świecami.
Orszak zamykała Anna Jagiellonka ze swoim dworem, prowadzona przez
zagranicznych posłów, oraz radni miasta Krakowa. W takiej asyście odprowadzono
ciało zmarłego króla na Wawel[6].
UROCZYSTOŚCI ŻAŁOBNE I
POGRZEBOWANIE

W dniu następnym dokonano tradycyjnego obchodu miasta z pustymi marami, nawiedzając kościół św.
Franciszka, św. Anny, św. Szczepana i św. Trójcy, a następnie powrócono na Wawel. Nazajutrz rozpoczęły
się uroczystości w katedrze. We wszystkich krakowskich kościołach bito w dzwony. Biskup wygłosił
kazanie, a podczas śpiewania Ojcze nasz do świątyni wjechał rycerz przedstawiający osobę zmarłego
króla, który rzucił się z konia na posadzkę przy marach, symbolizując tym śmierć króla. Odbyło się też
tradycyjne łamanie pieczęci państwowych (kanclerskiej i podskarbiowskiej) oraz przenoszenie z mar na
ołtarz insygniów koronacyjnych. Na posadzkę rzucono hełm, tarczę, miecz i kopię.
Pogrzeb Zygmunta II Augusta był ostatnim tak wielkim obrzędem żałobnym w przedrozbiorowej Polsce.