Ang Konsepto ng Kapwa at Ang Kritikal na

Pedagohiya sa Ugnayang Titser-Istudyante

sa Loob at Labas ng Klase

Jomar G. Adaya
Kagawaran ng Filipinolohiya
madaling maging tao
mahirap magpakatao
Layunin

 Maibahagi ang mahahalagang susing

konsepto ng kapwa na dinalumat ni Virgilio
Enriquez, at ang kritikal na pedagohiya ni
Paulo Freire;
 Masipat ang posibilidad sa pagbuo o
paglinang ng isang kolektibong ugnayan ng
titser-istudyante gamit ang lente ng kapwa at
kritikal na pedagohiya;
 Ayon kay Enriquez, ito ay [artikulong
Kapwa: Core Concept of Filipino
Social Psychology] hindi naglalayong
lumikha o luminang ng isang
teoretikal na balangkas tungkol sa
pag-unawa sa Pilipinong kaisipan. Sa
halip, ito ay nagpapanukala o
pagbibigay-diin sa pagtukoy o
pagkilala sa umiiral, makabuluhan, at
kayariang konsepto sa wikang
Filipino na maaaring magbigay ng
susi sa mas malalim na pag-unawa sa
Pilipinong sikolohiya.
 “Language is not merely a tool for
communication... It is understandable why
one’s faith in language leads one to believe
that meaningful concepts for understanding
society is most probably identifiable in its
own language” (Enriquez 1978, 100).
Antas at Moda ng Pilipinong Ugnayang
Panlipunan
 Pakikitungo (civility with)
 Pakikisalamuha (interaction with)
 Pakikilahok (joining/participating with)
 Pakikibagay (in-accord with)
 Pakikisama (being along with)
 Pakikipagpalagayan (being in
rapport/understanding/acceptance with)
 Pakikisangkot (getting involved)
 Pakikiisa (being one with)
 Ibang-tao or Outsider Category
Pakikitungo
Pakikibagay
Pakikisama
 Hindi ibang-tao or One of us Category
Pakikipagpalagayang-loob
Pakikiisa
KAPWA

 both; fellow being

 others (pinakamalapit na katumbas sa Ingles)
- opposition to the “self”
- pagkilala sa sarili bilang hiwalay na
identidad
KAPWA = unity of self and others
= recognition of shared identity
Pakikisama o Pakikipagkapwa?

 Pakikipagkapwa – paninindigan (conviction)

at halagahin (value). Bahagi nito ang lahat ng
antas at moda ng pakikipag-ugnayan.
 Pakikisama – anyo o bahagi lamang ng
pakikipagkapwa
Pakikipagkapwa

 “as a conviction does not simply imply either

pakikitungo or pakikisama or any other levels
or modes of interaction. Pakikipagkapwa is
much deeper and profound in its
implications. It also means accepting and
dealing with other person as an equal.”
Kritikal na Pedagohiya

“ Education is suffering from

narration sickness” – Paulo Freire
 Ang pagtuturo ay isa lamang pagsasalaysay kung saan
nagsisilbing tagatanggap lamang ng mensahe ang mag-
aaral. Ang edukasyon para sa kanya ay sistema ng
pagbabangko, kung saan ang mag-aaral na
dinedepositohan ng kaalaman ng guro ay nararapat na
matyagang tumatanggap, nagsasaulo at nag-uulit ng
mga pumapasok sa kanyang isip upang kalauna’y
masalok o ma-withdraw din sa kanya. Hindi ganito ang
pagkatuto sa konsepto ng kritikal na pedagohiya.
“Violence is initiated by those who
oppress, who exploit, who fail to
recognize others as persons – not by
those who are oppressed, exploited
and unrecognized. It is not the
unloved who initiate disaffection, but OPPRESSOR
those who cannot love because they
love only themselves… Forced is used
not by those who have become weak
under the preponderance of the
strong, but by the strong who have
OPPRESSED
emasculated them.” (Freire 1984, 41)
 “Liberating education consists in acts of
cognition, not transferrals of information. It is
a learning situation in which the cognizable
object intermediates the cognitive actors –
teacher on the one hand and students on the
other… the practice of problem-posing
education entails at the outset that the
teacher-student contradiction be resolved”
(Freire 1984, 67).
“Problem-posing education, as a humanist and
liberating praxis, posits as fundamental that men
subjected to domination must fight for their
emancipation. To that end, in enables teachers and
students to become Subjects of the educational
process by overcoming authoritarianism and an
alienating intellectualism; it also enables men to
overcome their false perception of reality” (Freire
1984, 74).
Ugnayang Titser-Istudyante

 Kolektibong  Kailangan makita ng guro ang sarili bilang

isang tagapagpadaloy ng kaalaman sa
pagkatuto loob ng proseso ng pagkatuto kasama ang
kanyang mga mag-aaral. Hindi
sentralisado ang kaalaman sa guro dahil
siya mismo ay sumasalok at humahango
ng mga kaalaman mula sa danas ng mga
mag-aaral. Sa ganitong pagkakataon,
nababaklas ang pader sa pagitan ng guro
at mag-aaral dahil napapasok ng
tagapagpadaloy ang loob ng mga
naghahangad na matuto.
 Kailangang magkaroon ng kritikal na pag-iisip ang guro
Kritikal na sa kanyang pagtuturo sa klase. Ito ay masusukat sa
kakayahan ng guro na humabi ng mga tanong na
diyalogo magbibigay sa mga mag-aaral ng pagkakataon na
mag-isip (hindi lang magsaulo) at makibahagi sa
talakayan. Imbis na magtanong kung ano ang mga tiyak
na aral o ideya na napulot sa aralin, mas mainam na
itanong kung ano ang kanilang nakita, nadama, mga
nagtatalong ideya na pumukaw sa interes nila, o mga
nabuong katanungan sa kanilang isip . Sa ganitong tipo
ng pagtatanong, hindi na lamang natin hinahanap sa
mga mag-aaral ang mga inaasahan na nating dapat
nilang sagot, tulad ng depinisyon ng mga konsepto.
Nasusubok ang husay sa pag-iisip at paghabi ng mga
ideya ang mga mag-aaral.
Pagkilala sa Kung nanaisin ng guro na mapukaw
kapwa tao ang interes ng mga mag-aaral sa mga
aralin, lalo na sa mga kumplikadong
paksa, hindi lamang siya magiging
malikhain sa pagbuo ng mga
pamamaraan, kundi higit dito, siya’y
magsisikap na ilapit ang loob sa
pamamagitan ng yugto-yugtong
paglikha ng tulay ng ugnayan hindi
lamang bilang titser-istudyante, lalo’t
higit bilang kapwa tao.
 Hindi dapat binabalewala ang mga karanasang
Pagtatagpo bitbit ng mga mag-aaral sa klase dahil ang mga ito’y
ng mga danas mga aktwal na praxis ng mga kaalamang hinubog
ng kanyang nilulugarang panlipunang espasyo. Ang
mga danas na ito ang maaaring tuntungan ng mga
guro sa paglikha ng mga pamamaraan sa
pagtuturo. Kailangang malaman at maunawaan ng
guro ang dinamismo ng karanasan ng mga mag-
aaral na maaaring nagtatagpo subalit mas madalas
naghihiwalay dahil sa pagkakaiba-iba ng kanilang
kultura. Bilang guro, marami tayong matututuhan
sa mga matutuklasan nating karanasan ng mga
mag-aaral na hindi natin matatagpuan sa anumang
libro o teksbuk na ginagamit sa klase.
 Mahalagang naisasaalang-alang ng mga guro ang
Pag-ugat sa komunidad na kinabibilangan ng kanyang mga mag-aaral.
Sityo ng malawak na naratibo ang komunidad na kinagisnan
komunidad ng mag-aaral dahil ito ang nagluwal sa kanya bilang tao.
Kaya, mahalagang maipaunawa sa mga mag-aaral ang
pagpapahalaga sa kanyang komunidad upang sa akto ng
pagtuklas at pagkatuto nabibigyan ng ahensya ng mag-aaral
ang pagtupad sa mga pangarap at pagpapalaya sa
komunidad sa anumang anyo ng pang-aapi. Hindi dapat
maikahon sa loob ng klase ang pagtuturo kaya
napakahalagang bigyan ng kalayaan ang mga mag-aaral
lumabas sa klase, o balikan ang kanilang komunidad. Sa
pamamagitan nito, hindi nagiging tiwalag sa kanyang kultura
at lipunan ang mag-aaral, at sa halip ay nagkakaroon pa nga
ng pagkakataon upang pagsilbihan o kilalanin ang kanyang
bayan. Pagsasakonteksto ito mula sa indibidwal na antas ng
danas patungo sa panlipunan na pinag-uugatan nito.
 “Authentic liberation – the process of
humanization – is not another deposit to be
made in men. Liberation is a praxis: the action
and reflection of men upon their world in order to
transform it.”