CHƯƠNG 6

HỖN DỊCH – NHŨ TƯƠNG

1
 NỘI DUNG
BÀI 1. HỆ PHÂN TÁN DỊ THỂ LỎNG

BÀI 2. NHŨ TƯƠNG

BÀI 3. HỖN DỊCH

2
 BÀI 1 – HỆ PHÂN TÁN DỊ THỂ LỎNG
MỤC TIÊU HỌC TẬP

1. Phân biệt được các hệ phân tán

2. Nêu được các tính chất của hệ phân tán dị thể lỏng

3
ĐỊNH NGHĨA
 Hệ phân tán = một hay nhiều chất được
phân tán vào một chất khác

 Phân tán = trộn lẫn 2 pha không đồng

tan với nhau

 Hệ phân tán = pha phân tán (pha nội) +

môi trường phân tán (pha ngoại)

 Độ phân tán của hệ phân tán:

4
PHÂN LOẠI CÁC HỆ PHÂN TÁN
- Theo kích thước pha phân tán

- Theo trạng thái của pha phân tán và môi trường phân tán

5
ĐẶC ĐIỂM HỆ PHÂN TÁN LỎNG

6
BÀI 2 - NHŨ TƯƠNG

7
MỤC TIÊU HỌC TẬP

1. Trình bày được khái niệm và thành phần chính của Nhũ tương thuốc

2. Liệt kê và giải thích được các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và
bền vững của Nhũ tương
3. Giải thích được cơ chế tác động của 3 nhóm chất nhũ hóa

4. Trình bày được tính chất, ưu nhược điểm của các chất nhũ hóa thông
dụng
5. Liệt kê một số nguyên nhân làm cho việc điều chế Nhũ tương thất bại
6. Thành lập được công thức và áp dụng phương pháp phù hợp để điều
chế một Nhũ tương thuốc
8
ĐỊNH NGHĨA

 Nhũ tương (NT)

-Hệ phân tán dị thể gồm hai pha lỏng không đồng tan vào nhau

-Một pha lỏng gọi là pha phân tán được phân tán dưới dạng giọt mịn

trong một pha lỏng khác gọi là môi trường phân tán

9
ĐỊNH NGHĨA

 Nhũ tương thuốc (DDVN V)

-Dạng lỏng hoặc mềm

-Đường dùng: Uống, tiêm, dùng ngoài

-Điều chế: Trộn đều hai chất lỏng không đồng tan (pha dầu & pha nước)

-Ổn định nhờ chất nhũ hóa thích hợp

10
THUẬT NGỮ QUY ƯỚC

Pha phân tán

Tướng nội
Tướng phân tán
Pha không liên tục

Tướng ngoại
Môi trường phân tán
Pha liên tục

11
THÀNH PHẦN

 Pha dầu: dầu mỡ, tinh dầu, sáp, nhựa, hoạt chất tan trong dầu…

 Pha nước: nước thơm, dịch chiết thảo mộc, ethanol, glycerin (dung

môi hỗn hòa với nước)…, các dược chất, tá dược tan được trong các

dung môi trên

 Chất nhũ hóa: giúp cho NT hình thành và có độ bền nhất định

12
THÀNH PHẦN
 Chất nhũ hóa (CNH)

 Thiên nhiên

 Tổng hợp và bán tổng hợp

 Thể rắn dạng hạt nhỏ

 Lưu ý: Khi nồng độ pha phân tán

 ≤ 0,2%: có thể không dùng CNH

 0,2 – 2%: có thể ổn định bằng cách tăng độ nhớt

 > 2%: phải dùng CNH thì NT mới bền

13
PHÂN LOẠI

14
PHÂN LOẠI

 NT (D/N): Dầu là chất phân tán (tướng nội)

Nước là môi trường phân tán (tướng

ngoại)

 NT (N/D): Nước là chất phân tán (tướng nội)

Dầu là môi trường phân tán (tướng ngoại)

 NT kép (N/D/N) hoặc (D/N/D) 15

PHÂN LOẠI

16
 PHÂN LOẠI

 NT thiên nhiên: mủ cây, sữa, lòng đỏ  NT loãng: nồng độ pha phân tán ≤ 2%

trứng, NT thu được từ hạt có dầu  NT đặc: nồng độ pha phân tán > 2%

(đậu phộng, đậu nành, bí)…  Lưu ý: Trong thực tế đa số các NT

 NT nhân tạo: pha dầu + pha nước + thuốc là NT đặc có nồng độ pha phân tán

chất nhũ hóa 10 – 50%

17
PHÂN LOẠI

 NT dùng trong:
 Vi nhũ tương: khoảng 10 – 100 nm - IM: D/N, N/D
 Nhũ tương thô: 0,1 – 50 µm, có - IV: D/N
- Truyền TM: D/N (< 0,5 µm)
thể quan sát dưới kính hiển vi
- PO: D/N
 NT dùng ngoài: D/N hay N/D

18
PHÂN BIỆT NHŨ TƯƠNG

19
ƯU NHƯỢC ĐIỂM

20
ỨNG DỤNG

21
ỨNG DỤNG

22
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG

23
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG

24
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG

25
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
1. ẢNH HƯỞNG DO CHÊNH LỆCH TỶ TRỌNG HAI PHA

26
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
2. ẢNH HƯỞNG DO KÍCH THƯỚC TIỂU PHÂN PHA PHÂN TÁN

27
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
3. ẢNH HƯỞNG DO ĐỘ NHỚT CỦA MÔI TRƯỜNG PHÂN TÁN

28
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
4. ẢNH HƯỞNG CỦA SỨC CĂNG LIÊN BỀ MẶT GIỮA 2 PHA LỎNG KHÔNG ĐỒNG TAN

29
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
5. ẢNH HƯỞNG CỦA TỶ LỆ PHA PHÂN TÁN

30
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
6. ẢNH HƯỞNG CỦA CHẤT NHŨ HÓA

31
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
CHẤT NHŨ HÓA:

Thiên nhiên

32
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
CHẤT NHŨ HÓA:

Tổng hợp
hay bán
tổng hợp

33
 YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG

CHẤT NHŨ
HÓA DIỆN
HOẠT

34
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
CHẤT NHŨ HÓA DIỆN HOẠT

35
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
CHẤT NHŨ HÓA KEO THÂN NƯỚC PHÂN TỬ LỚN

36
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
CÁC CHẤT NHŨ HÓA LOẠI RẮN DẠNG HẠT RẤT NHỎ

37
YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÌNH THÀNH VÀ BỀN VỮNG CỦA
NHŨ TƯƠNG
6. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ KHÁC

38
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

39
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

40
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

41
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

PHƯƠNG PHÁP KEO ƯỚT (PHA NỘI VÀO PHA NGOẠI)

42
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

PHƯƠNG PHÁP KEO ƯỚT (PHA NỘI VÀO PHA NGOẠI)

43
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

PHƯƠNG PHÁP KEO KHÔ (PHA NGOẠI VÀO PHA NỘI)

44
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

45
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

TRỘN LẪN 2 PHA SAU KHI ĐUN NÓNG

46
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

XÀ PHÒNG HÓA TRỰC TIẾP

47
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

PHƯƠNG PHÁP DÙNG CHUNG DUNG MÔI

48
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

49
THIẾT BỊ ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

50
THIẾT BỊ ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

51
THIẾT BỊ ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG

52
ĐÓNG GÓI VÀ BẢO QUẢN

53
KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG

54
BÀI 3 – HỖN DỊCH

55
MỤC TIÊU HỌC TẬP

1. Trình bày được định nghĩa và thành phần của một hỗn dịch

2. Nêu được các ứng dụng của hỗn dịch trong bào chế dược phẩm

3. Kể và phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến sự bền vững của hỗn

dịch

4. Thành lập được công thức và áp dụng phương pháp phù hợp để điều

chế hỗn dịch

56
ĐỊNH NGHĨA

57
ĐỊNH NGHĨA

58
PHÂN LOẠI

59
ỨNG DỤNG

60
ỨNG DỤNG

61
TÍNH CHẤT

62
THÀNH PHẦN

63
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ HỖN
DỊCH THUỐC

64
TÍNH THẤM CỦA DƯỢC CHẤT RẮN

65
TÍNH THẤM CỦA DƯỢC CHẤT RẮN

66
TÍNH THẤM CỦA DƯỢC CHẤT RẮN

67
KÍCH THƯỚC TIỂU PHÂN DƯỢC CHẤT RẮN

68
KÍCH THƯỚC TIỂU PHÂN DƯỢC CHẤT RẮN

69
ĐỘ NHỚT CỦA MÔI TRƯỜNG PHÂN TÁN

70
ĐỘ NHỚT CỦA MÔI TRƯỜNG PHÂN TÁN

71
SỰ TƯƠNG TÁC BỀ MẶT CỦA CÁC TIỂU PHÂN RẮN PHÂN TÁN

72
SỰ TƯƠNG TÁC BỀ MẶT CỦA CÁC TIỂU PHÂN RẮN PHÂN TÁN

73
CÁC YẾU TỐ KHÁC

74
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

75
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

76
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

77
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

78
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

79
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

80
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

81
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

82
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

83
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

84
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

85
CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ

86
87
SO SÁNH DUNG DỊCH, HỖN DỊCH, NHŨ TƯƠNG

88
89
HLB

90
HLB

91
RHLB

92
93