Yerinden yönetim

• Yerinden yönetim (decentralized

administration/decentralization): bölgesel, yerel nitelikteki
fonksiyonlar ile kendine has özellikleri itibarıyla ayrı görülmesinde
fayda görülen fonksiyonların merkezi yönetimin dışındaki yönetim
birimlerince yerine getirilmesi.
• Siyasi otorite merkezde toplanmışsa, birtakım yetki ve sorumluluklar
bölgesel ve yerel birimlere aktarılır; merkezde toplanmamışsa yetkiler
bölgesel ve yerel birimlerle paylaşılmıştır.
Siyasi yerinden yönetim

• Siyasi yerinden yönetim: çoklu egemenlik, çok

merkezlilik, çoklu hukuk sistemi, “bağımsızlık-
özerklik” temelinde eşit devletli yapılar  Federasyon
• SYY, heterojen toplumsal yapılar için daha
uygundur…
• İdari vesayet ilişkisi yoktur, özerklik esastır…
• Farklı kavramların kullanımı: Decentralization
kavramı, federatif yapılar için uygun kavramsal
karşılık değildir… Political autonomy, devolution,
internal self-determination, self-governing community,
(local self-government)
İdari yerinden yönetim

• Yerel nitelikteki kamu hizmetleriyle iktisadi, sosyal, bilimsel,

kültürel birtakım hizmetlerin merkezi yönetimin hiyerarşik
yapısı dışında ayrı kamu tüzel kişiliklerine sahip
kuruluşlarca yürütülmesidir.
• Aşırı merkeziyetçiliği ortadan kaldırmak ve kamu
hizmetlerinde etkinlik ve verimliliği sağlamak
amaçlanmakta…
• Ayrı bir uzmanlık gerektiren hizmetler…
• Yer yönünden yerinden yönetim (coğrafi YY): belli yerde
yaşamaktan kaynaklı ortak ihtiyaçlar/kentsel ve kırsal
yerleşim birimleri/seçimle oluşmuş bir karar
organı/hizmetlerde genellik
• Hizmet yönünden yerinden yönetim (fonksiyonel YY):
etkinlik ve verimlilik/apolitik bir ortam yaratmak/ hiyerarşik
yapının dışında esnek ve özerk bir yapı/tek bir hizmete
odaklanma
 Yerinden yönetime az önem verilmesi
bağlamında kabuller

• Heterojen ve çatışmalı bir toplum yapısı…

• Gelişmekte olan ve merkezi yönetimin tek taraflı yönetimine
ihtiyaç duyan ülke profili…
• Planlı kalkınmaya önem veren bir ülke profili…
• Otoriter bir siyasi iklim…
• Yetenekli ve uzman personelin merkezde olması…
 Yerinden yönetime çok önem verilmesi
bağlamında kabuller

• Genellikle ya da gelişmiş heterojen yapılı, adem-i merkeziyetçi

bir anlayış üzerine kurulu toplumlar…
• Çoğulcu ideolojinin hakim olduğu ülkeler…
• Geniş coğrafi alana yayılmış ya da farklı etnik toplulukları
içinde barındıran toplumlar…
Üniter Devlet
• Tek(çi) devlet: unsurlarda ve
kuvvetlerde/organlarda teklik özelliği gösteren
devlet.
• Tek ülke, egemen ve millet…
• Tek yasama, yürütme ve yargı kuvveti…
• Tek anayasal düzen…
• Merkeziyetçilik esastır. Egemenliğin kullanımına
merkezi yönetim karar verir.
• MY yetkilerini yasalar aracılığıyla farklı düzeyde
taşra yönetimlerine ve yerel yönetimlere aktarır.
• Merkezi yönetim, genel yetkili olan birincil
parçadır.
Üniter Devlet
• İdare, örgütlenme ve görevler bakımından bir
bütündür. Merkezi yönetim + Yerinden
Yönetim
• MY ile taşra arasında hiyerarşi, MY ile
Yerinden Yönetim arasında idari vesayet
ilişkisi söz konusudur.
• Türkiye, Fransa, Hollanda, İzlanda, Portekiz,
Norveç, Japonya…
Federal Devlet/Federasyon
• Birden çok devletin sıkı ya da gevşek bağlarla biraraya
geldiği devlettir. Kendi içlerinde belli bir özerkliği
koruyarak birden fazla devletin bir merkezi iktidara
tabi olmak suretiyle oluşturduğu devlet topluluğudur.
• Birden çok ülke, egemen ve millet Eyalet/federe
devlet/kanton…
• Her bir eyaletin ayrı anayasal ve kuvvetler düzeni
vardır.
• Adem-i merkeziyetçilik esastır. Her bir eyalet egemendir
ve federasyon bağlamında da egemenliğin bir parçasını
oluşturmaktadır.
• Federal Anayasa aracılığıyla Federal Devlet ve Eyaletler
arasında yetkiler paylaştırılır/Sınırlandırıcı yetki sayma
usulü…
Federal Devlet/Federasyon
• Örgütlenme ve görevler bakımından ayrılık
esastır.
• Yetki uyuşmazlıklarında federal yüksek
mahkemeler yargı işlevi dışında devreye girer.
• İdari vesayet ilişkisi yoktur; özerklik esastır.
• İki kanatlı parlamento yapısı. İkinci mecliste
eyaletlere göre eşitlik…
• Anayasa değişikliklerinde eyaletlerin onayı
alınmak zorundadır.
• ABD, Almanya, Kanada, İsviçre, Rusya…