Patogeni i poveznica s kroničnim

bolestima
Sveučilište u Zagrebu
Prehrambeno – biotehnološki fakultet
Petra Petek, Andrea Petrinić, Maja Pezelj, Ema Popović
 Patogeni mikroorganizmi

• prevedeno s grčkog: "onaj koji uzrokuje patnju„

• obranu čine čovječiji imunološki sistem i neke korisne bakterije koje obitavaju u ljudskom
tijelu
 Kronične bolesti

• nisu zarazne,ali danas su jedan od glavnih zdravstvenih problema

 Streptococcus spp.

• gram-pozitivne, okrugle ili ovalne, anaerobne bakterije, nepokretne i bez spora

• glukozu razgrađuju do mliječne kiseline te se stoga nazivaju bakterijama mliječne kiseline
• Streptococcus pneumoniae : - dio je normalne flore gornjih dišnih puteva
čovjeka
- čest uzročnik različitih zaraznih bolesti, upale
pluća, upale srednjeg uha te u dječjoj dobi
meningitisa
 Staphylococcus

• gram-pozitivne bakterije loptastog oblika grupirane u kolonije, nemaju spore i nisu pokretni

• dio su normalne bakterijske flore i uglavnom samo kod osoba s oslabljenim imunitetom mogu
izazvati infekcije
• Staphylococcus aureus : - zlatni stafilokok, spada u relativno otporne bakterije
- u ljudi najčešće uzrokuje upalu grla, nosa i sinusa
 Neisseria

• gram-negativni diplokoki, tetrade ili manje nakupine, nepokretni su i ne stvaraju spore

• nalaze se u sluznici čovjeka
• Neisseria meningitidis : - uzročnik je gnojnog meningitisa
- razlikuje od ostalih bakterija iz roda Neisseria prema
tome što acidira maltozu i glukozu
 Enterobacteriaceae

• gram-negativne, pokretne štapićaste bakterije koje ne stvaraju spore te su anaerobne

• Salmonella : - nalaze u crijevima kao paraziti kralježnjaka, vrlo su otporne na
štetne utjecaje okoline
- u ljudskom organizmu izazivaju bolesti kao što su:
gastroenetritis, crijevnu groznicu i sindrom sepse

• Escherichia coli : - dio je normalne crijevne flore čovjeka, ali se može

povezati sa infekcijom gotovo svakog organa i tkiva
- izaziva enterokolitis, ali i ekstraintestinalne infekcije,
neonatalni meningitis i sepsu
• Yersinia pestis : - uzročnik od jedne od najopasnijih bolesti – kuge
- nalazi se u prirodi, na glodavcima, posebno štakorima,
miševima, vjevericama, zečevima
 Vibrio, Aeromonas, Plesiomonas

• bakterije iz roda Vibrio su anaerobne, gram-negativne, zavinute štapićaste bakterije

• nemaju kapsulu i ne proizvode spore
• Vibrio cholerae : - kratak, zakrivljen, pokretan aerobni štapić koji uzrokuje koleru,
akutna infekcija koja zahvaća cijelo tanko crijevo
 Myobacterium

• među mikobakterije ubrajuje se različiti patogene vrste koje kod čovjeka uzrokuju bolesti kao što
su tuberkuloza(sušica) ili lepra(guba)
• Myobacterium tuberculosis : - nije niti gram-pozitivna niti gram-negativna
- prenosi se kapljičnim putem, zrakom, kada
bolesnici s aktivnim oblikom TBC kašlju, kišu
ili pljuju
- udahnuti bacili tuberkuloze najčešće se
smještaju u donjim dijelovima pluća
 Gljive

 jednostanične (imaju blastosporu) i višestanične

 hife – micelij
 spolno i nespolno razmnožavanje
 u čovjeku prisutne kao kvasci, plijesni i sferule
 kemoheterotrofni organizmi
 oslobađaju izvanstanične enzime (patogeneza gljivičnih oboljenja i taksonomija gljiva)
 značajne kao antibiotici i mikotoksini (sekundarni produkti metabolizma koje plijesni
sintetiziraju tijekom rasta na supstratima biljnog i životinjskog podrijetla)
 mikologija
 Candida

 rod kvasaca koji sačinjava oko 200 vrsta

 kandidijaza
 Candida albicans (adherira epitelne i endotelne stanice, posjeduje enzime i toksine koji su
ujedno i činitelji virulencije te gljive)
 sluznična kandidijaza (bolno gutanje, osjećaj žarenja, bol ispod prsne kosti)
 kožna kandidijaza (vlažna, oštećenja koža i nokti)
 kronična kožno-sluznična kandidijaza (oštećena funkcija T-limfocita)
 sustavna i diseminirana kandidijaza
 Penicillium spp.

 prvi antibiotik – Penicilin

 keratitis, otomikoza, onihomikoza, penicilioza
 mogu uzrokovati MIKOTOKSIKOZU životinja koje su se hranile krmivom na kojem su
bile plavo-zelene plijesni
 nespolno razmnožavanje fijalokonidijama
 mogu izazvati bolesti poput hipersenzibilnog pneumonitisa, mogu kolonizirati kožu ili
nekrotično tkivo, uzrokovati upalu rožnice (keratitis), vanjskog uha, mogu i kolonizirati
plućne šupljine
 bolesti nisu prenosive
 gljive iz roda Penicillium su najčešći uzrok kvarenja voća i povrća
 Mucor

 gljive iz roda Mucorales (sive plijesni) obično infektiraju čovjeka udisanjem njihovih
sporangiokonidija
 spore se zadrže u nosu ili sinusima ili se spuste u alveole pluća
 uzrokuju bolesti kožne zigomikoze
 plućna zigomikoza uzrokuje smrt bolesnika
 najčešće izazivaju bolesti kod osoba s imunodeficijencijom i acidozom
 gljive iz ove porodice su fikomicete
 Odnos parazit-domaćin

 Parazit – organizam koji živi na nekom drugom ili u nekom drugom živom biću
 Nije nužno štetan po domaćina

Načini udruživanja:
 Simbioza (korist učesnika je obostrana)
 Komenzalizam (nema dokaza niti o šteti niti o koristi)
 Parazitizam (parazit dobiva veću korist)
Osobine mikroorganizma koje ih čine patogenim
 Patogenitet – svojstvo MO da potaknu nastanak bolesti
 Toksičnost – osobina stvaranja toksičnih tvari
 Infektivnost – svojstvo prodiranja u tkiva domaćina, razmnožavanja u njemu te širenja
 Invazivnost – postojanje određenih komponenata na površini koje ih zaštićuju od fagocitoze i
raspadanja – polisaharidne kapsule, hijaluronska kiselina i površni polipeptidi
 Virulentnost – posjedovanje istih antigena koje ima domaćin – kao posljedicu organizam
domaćina ih ne prepoznaje kao „strane” i ne može ih brzo fagocitirati

 Ako su navedene osobine izražene u dovoljnom stupnju, kod domaćina će nastati smetnje koje se
potom manifestiraju kao bolest
 Osobine domaćina koje određuju otpornost
prema mikroorganizmima
 Nespecifični faktori – djeluju protiv različitih parazita (koža, sluznice)
 U koži se nalazi enzim lizozim koji rastvara neke bakterije
 Na većini sluznica nalazi se normalna mikrobna flora koja se sama sebi odupire
naseljavanju patogenih mikroorganizama

 Mnoga zdrava tkiva imaju prirodnu sposobnost da inhibiraju razmnožavanje patogenih

mikroorganizama
 Neka stanja kao što su trauma, strana tijela, poremećaj u ravnoteži tekućine i elektrolita i
snižena upalna reakcija znatno oslabljuju tu otpornost

 Specifični faktori – usmjereni samo na djelovanje protiv određenog parazita

 Rezistencija i imunitet
 Imunitet obuhvaća sve osobine domaćina koje mu daju otpornost na specifični agens

 Urođen imunitet se ne stječe prethodnim kontaktom s infekcioznim agensom

 Utjecaj može imati otpornost vrste, imunitet baziran na rasnim i genetskim osobinama, otpornost
pojedinaca, životna dob te utjecaj hormona i metabolizma

 Stečeni imunitet
 Pasivni stečeni imunitet nastaje unošenjem antitijela protiv agensa
 Aktivni stečeni imunitet je stanje otpornosti nekog individuuma koje nastaje neposredno nakon
kontakta jedinke s mikroorganizmima ili njegovim produktima
 Zaključak

 mikroorganizmi – najbrojnija skupina živih bića

 u crijevnoj mikroflori čovjeka mikroorganizmi su normalna pojava

 problem nastaje kada čovjek dođe u kontakt s patogenim ili uvjetno patogenim
mikroorganizmima

 mogu uzrokovati velike zdravstvene probleme

 za većinu patogenih mikroorganizama postoji lijek, a za neke se koriste preventivna

cjepiva u mladenačkoj dobi
 Literatura
Vraneš, J., Mikroorganizmi i infekcije, 2005.
Kalenić, S., Medicinska bakteriologija i mikologija, 1995.
Kalenić, S., Mlinarić-Missoni, E., Medicinska bakteriologija i mikologija. Prehrambenotehnološki inženjering, Zagreb,
1995.
Živanović, J., Lukić, S., Bogdanović, M., Jončić, M., Mikrobiologija. Autorska skripta za studente medicine, 2009.

https://hr.wikipedia.org/wiki/Mycobacterium
https://en.wikipedia.org/wiki/Cholera
https://hr.wikipedia.org/wiki/Zlatni_stafilokok
http://www.cybermed.hr/centri_a_z/cjepiva/cijepljenje_protiv_streptococcus_pneumoniae_pneumokoka
https://en.wikipedia.org/wiki/Streptococcus_pneumoniae
http://www.msd-prirucnici.placebo.hr/msd-za-pacijente/bolesti-krvi-i-krvotoka/anemije/kronicne-bolesti
Hvala na pažnji!