TAM ĐOẠN LUẬN NHẤT

QUYẾT ĐƠN
(Ngắn: Tam đoạn luận đơn)
 TAM ĐOẠN LUẬN NHẤT
QUYẾT ĐƠN
(Ngắn: Tam đoạn luận đơn)

là suy luận diễn dịch, có:

• 2 tiền đề là phán đoán nhất quyết đơn
• Kết luận là phán đoán nhất quyết đơn
• Có đúng ba hạn từ khác nhau
 Cấu trúc, ví dụ

Trunghọc
từ đều
Mọi khoa
M Đại tiền P
đề
có phương pháp của mình
Trung từ
Logic S làTiểu
Tiểu từhọc tiền
khoa
M
học đề

Logic
Tiểu S có phươngĐại
từ học pháp P mình
từ của
 Ví dụ

Chủ từ S 5 > 6 Thuộc từ P

Chủ từ S 6 > 7 Thuộc từ P
Chủ từ S Vậy 5 > 7 Thuộc từ P

Có 4 hạn từ khác nhau, không là tam đoạn luận đơn

 Hình của tam đoạn luận đơn
Mọi người đều có quyền sống
Tử tội là người
Vậy tử tội có quyền sống

Ong là loài côn trùng

Ong có ích
Vậy một số loài côn trùng có ích
Hình của tam đoạn luận đơn
M P P M
S M S M
S P S P
Hình 1 Hình 2
M P P M
M S M S
S P S P
Hình 3 Hình 4
KIỂU CỦA TAM ĐOẠN LUẬN ĐƠN

Đại tiền đề Tiểu tiền đề Kết luận

A E O

Mọi loài côn trùng đều có hại A

Thỏ không phải là loài côn trùng E
Vậy có những loài thỏ không có hại O
 KIỂU TAM ĐOẠN LUẬN ĐƠN
A, E, I, O

4 khả năng 4 khả năng 4 khả năng

X X = 64
Đại tiền đề Tiểu tiền đề Kết luận
 Quy tắc tam đoạn luận đơn 1
• Trung từ M phải chu diên ở ít nhất một tiền đề

• Ví dụ sai:
Một số sinh viên học logic
Bình học logic P - i M-
Vậy Bình là sinh viên S+ a M-
S+ a P-
 Quy tắc tam đoạn luận đơn 2
• Từ không chu diên trong tiền
đề thì phải không chu diên
trong kết luận

• Ví dụ sai:
Một số sinh viên NCKH P- i M-
Bình không NCKH S+ e M+
Vậy Bình không là sinh viên S+ e P+
 Quy tắc tam đoạn luận đơn 3
• Phải có tiền đề khẳng định

• Ví dụ sai:
• New York không phải là Thủ đô Mỹ E
• Thành Phố X không phải là New York E
• Vậy ?
Không có kết luận
• M không yêu B
• M không học logic
• M là người không yêu B
• M là người không học logic
• Có người không yêu B là người không học logic

08/06/2023
 Quy tắc tam đoạn luận đơn 4
• Nếu có tiền đề phủ định thì kết luận phải phủ
định

• Ví dụ sai:
Mọi công dân đều phải phụng sự Tổ Quốc
Tù nhân không phải là công dân
Vậy tù nhân phải phụng sự Tổ Quốc
 Quy tắc tam đoạn luận đơn 5
• Nếu hai tiền đề đều khẳng định thì kết luận
phải khẳng định

• Ví dụ sai:
Mọi người đều sẽ già và chết
Tôi là người
Vậy Tôi sẽ không già và chết
 Quy tắc tam đoạn luận đơn
• Trung từ M phải chu diên ở ít nhất một tiền đề
• Từ không chu diên trong tiền đề thì phải không chu
diên trong kết luận
• Phải có tiền đề khẳng định
• Nếu có tiền đề phủ định thì kết luận phải phủ định
• Nếu hai tiền đề đều khẳng định thì kết luận phải
khẳng định
• Vì người yêu B là sv
• mà M không là sv
• Mai không yêu B

08/06/2023
 VALID MOODS

08/06/2023
 Áp dụng
• Xét kiểu AII – 3

M + a P-
M - i S-
S–iP–
Thỏa mãn cả 5 quy tắc
Đúng
 Áp dụng
Hãy xét suy luận:
• Mọi thứ hiếm đều đắt tiền
• Ngọc rẻ tiền là thứ hiếm
• Vậy ngọc rẻ tiền đắt tiền
• Kết quả Đúng
• M + a P-
• S + a M-
• S+aP-
 Áp dụng
Ngựa vằn là động vật ăn cỏ
Sư tử ăn thịt động vật ăn cỏ
Vậy, sư tử ăn thịt ngựa vằn

Có 5 hạn từ khác nhau:

1. Ngựa vằn Không là tam
2. Động vật ăn cỏ đoạn luận
3. Sư tử đơn
4. Ăn thịt động vật ăn cỏ
5. Ăn thịt ngựa vằn
 Áp dụng
• Dê ăn cỏ
• Bò ăn cỏ
• Vậy thịt bò ngon như thịt dê.
Có 5 hạn từ:
1. Dê
Không phải là
2. Bò
tam đoạn luận
3. Ăn cỏ
đơn
4. Thịt bò
5. Ngon như thịt dê
 Một số Quy tắc khác
• Phải có tiền đề là phán đoán toàn thể

• Nếu có tiền đề bộ phận thì kết luận phải là

phán đoán bộ phận

Đây là các quy tắc có thể rút ra

được từ các quy tắc 1-5 đã nêu
 Một số Quy tắc khác (nhầm lẫn)
• Từ hai phán đoán đặc xưng không thể rút ra
kết luận

• Tính chu diên của hạn từ ở tiền đề và kết luận

phải như nhau

• Từ hai tiền đề toàn thể không thể rút ra kết

luận bộ phận
 Một số Quy tắc khác (nhầm lẫn)
• Từ hai phán đoán đặc xưng không thể rút ra
kết luận

Phản ví dụ:
Nam là sinh viên
Nam là đoàn viên
Vậy có sinh viên là đoàn viên
 Một số Quy tắc khác (nhầm lẫn)
• Tính chu diên của hạn từ ở tiền đề và kết luận
phải như nhau

Phản ví dụ :
Mọi sinh viên đều NCKH P+ aM-
Mọi người NCKH đều là người trí thức M+ a S-
Vậy có người trí thức là Sinh viên S- i P-
 Một số Quy tắc khác (nhầm lẫn)
• Từ hai tiền đề toàn thể không thể rút ra kết
luận bộ phận

Phản ví dụ:
Mọi loài chim đều đẻ trứng
Mọi loài đẻ trứng đều không nuôi con bằng sữa
Vậy có loài không nuôi con bằng sữa là chim
 Tam đoạn luận giản lược
• Là tam đoạn luận đơn mà một tiền đề
hoặc kết luận đã bị lược bỏ (để ngầm
hiểu).
• Ví dụ
Mọi sinh viên đều phải biết tự học
Nên Dũng phải biết tự học
 Phục hồi tiền đề
• Căn cứ vào các quy tắc chung để phục
hồi tiền đề
• Nếu vi phạm quy tắc chung thì không phục
hồi được tiền đề
• Có thể có nhiều kết quả
 Phục hồi tiền đề: ví dụ 1
 Cho MiP, SiP. Tiền đề còn lại là?
1. MiP là đtđ. Thiếu ttđ: M -- S hay S -- M.
2. Kết luận SiP khẳng định, vậy ttđ khẳng
định, dạng A hoặc I.
3. M- trong đtđ, vậy theo qt 1, M+ trong ttđ.
4. Từ 2 & 3, ttđ là M+aS-.
 Phục hồi tiền đề: ví dụ 2
 Cho SaM, SeP. Tiền đề còn lại là?
1. SaM là ttđ. Thiếu đtđ: M -- P hay P -- M.
2. M- trong ttđ, vậy theo qt 1, M+ trong đtđ; P+
trong kl, vậy theo qt 2, P+ trong đtđ.
3. Từ 2, đtđ là M+eP+ hoặc P+eM+.
 Phục hồi tiền đề: ví dụ 3
 Cho SoM, SiP. Tiền đề còn lại là?
1. SoM là ttđ, là phán đoán phủ định.
2. Kết luận SiP là phán đoán khẳng định.
3. Vậy theo qt 4, suy luận sai, không phục
hồi được.
08/06/2023