სოციალური პროცესები და ურთიერთობები

სავალდებულო
ლიტერატურა:

გერიგი რ.ზიმბარდო ფ.
2009. ფსიქოლოგია და
ცხოვრება. თსუ
გამომცემლობა, გვ. 699 -
741.
 სოციალური ფსიქოლოგია

• შეისწავლის სოციალური ცვლადების გავლენას

ინდივიდის ქცევებზე, დამოკიდებულებებზე [attitudes],
აღქმებსა და მოტივებზე;

• შეისწავლის ჯგუფებს და ჯგუფთაშორის ფენომენებს.

 სიტუაციის ძალა
• სოციალური როლები -
ქცევის სოციალურად
განსაზღვრული პატერნები,
რომლებსაც მოელიან
პიროვნებისაგან, რომელიც
მოცემულ გარემოში ან
ჯგუფში ფუნქციონირებს
• წესები - გარკვეულ
სიტუაციაში გარკვეული
სახით მოქცევის
მოთხოვნები
 სიტუაციის ძალა
• სოციალური ნორმები - მოლოდინები, რომელიც ჯგუფს გააჩნია თავისი წევრების
ქცევებისა და განწყობების სასურველობასთან და შესაბამისობასთან დაკავშირებით
[არ შესრულების შემთხვევაში ჯგუფის რეაქცია - დაცინვა, უარყოფა, ხელახალი
აღზრდა]
• კონფორმულობა - ადამიანების ტენდენცია მოერგონ რეფერენტული ჯგუფის სხვა
წევრების ქცევებს, განწყობებსა და ღირებულებებს
ინფორმაციული გავლენა - ჯგუფის ეფექტი, რომელიც წარმოიშობა ინდივიდის
სურვილის საფუძველზე, იყოს კორექტული, სწორი და იცოდეს, როგორ უნდა მოიქცეს
მოცემულ სიტუაციაში
ნორმის კრისტალიზაცია - ჯგუფის წევრების მოლოდინების თანხვედრა ერთობლივი
მსჯელობის ან ქცევის პირობებში [შერიფის ავტოკინეტიკური ექსპერიმენტი]
ნორმატიული გავლენა - ჯგუფის ეფექტი, რომელიც წარმოიშობა ინდივიდის
სურვილის საფუძველზე, იყოს ჯგუფის მიერ მოწონებული, მიღებული და აღიარებული
[აშის ექსპერიმენტი]
სოლომონ აში - ნორმატული გავლენა
 სიტუაციის ძალა - ზემოქმედების
ჯგუფები და გადაწყვეტილების მიღება
• კონფორმულობა vs ნონკონფორმიზმი, უმცირესობის გავლენა
 სერჟ მოსკოვიჩი - უმცირესობის შენელებული ზეგავლენა

• ჯგუფური გადაწყვეტილების მიღება:

 ჯგუფური პოლარიზაცია - ჯგუფის ტენდენცია მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება,
რომელიც არის უფრო ექსტრემალური, ვიდრე ამ ჯგუფის წევრები ცალ-ცალკე
მიიღებდნენ
ჯგუფური აზროვნება [ირვინ ჯენისი]- გადაწყვეტილების მიმღები ჯგუფის
ტენდენცია, გაფილტროს არასასურველი მონაცემები ისე, რომ მიაწღიოს
კონსენსუსს, განსაკუთრებით, თუ ის ლიდერის თვალსაზრისს შეესაბამება

• სიტუაციის ძალა - მხილებანი ფარული კამერით

 სოციალური რეალობის
კონსტრიურება
• ატრიბუციის თეორის წარმოშობა - ფრიც ჰაიდერი, 1958 - სოციალური
მოვლენების მიზეზობრივი ანალიზი; მიზეზის ლოკალიზაცია შიგნით ანუ
დისპოზიციური კაუზალობა თუ გარეთ, ანუ სიტუაციური კაუზალობა.
სოციალური აღქმა - პროცესი, რომლის საფუძველზე ადამიანები იგებენ
ან აღიქვამენ თავიანთ ან სხვების პიროვნულ ატრიბუტებს
ატრიბუციის თეორია - სოციალურ-კოგნიტური თეორია, აღწერს
ინფორმაციის გამოყენების გზებს, რომლებსაც სოციალური აღმქმელი
მიზეზობრივი ახსნისას
კოვარიაციის პრინციპი - თეორია, რომლის მიხედვით ადამიანები
ქცევისა და მისი მიზეზების დაკავშირებას ახდენენ: თუ არსებობს მიზეზი
არსებობს ქცევაც და თუ არ არის მიზეზი, არ არსებობს ქცევა [კელი 1967,
განსხვავებულობა, კონსისტენტურობა, კონსენსუსი]
 სოციალური რეალობის
კონსტრიურება

• ატრიბუციის ფუნდამენტური
შეცდომა - დამკვირვებლის
ორმაგი ტენდენცია
დააკნინოს სიტუაციური
ფაქტორების როლი და
გადააფასოს დისპოზიციური
ფაქტორების როლი
ადამიანის ქცევაში [ლი
როსი, 1977]
 სოციალური რეალობის
კონსტრიურება
• საკუთარი თავისადმი
მიკერძოება - ატრიბუციულ
მიკერძოებათა
ერთობლიობა, როდესაც
ადამიანები ცდილობენ
წარმატება საკუთარ
დამსახურებად ჩათვალონ,
ხოლო წარუმატებლობა
მიაწერონ სხვას.
სოციალური რეალობის
კონსტრიურება
• მოლოდინები და თვითქმნადი • ქცევები რომელიც ამართლებს
წინასწარმეტყველება - მოლოდინებს -
ზოგიერთი მომავალი ქცევის  ქცევითი დადასტურება -
ან მოვლენის პროცესი რომლის
წინასწარმეტყველება, მეშევეობითაც ადამიანები
რომელიც დღევანდელ იქცევიან სხვების სპეციფიკური
მოლოდინს შესაბამისად მოსალდონელი რეაქციების
ცვლის [როზენტალი, შესაბამისად და შემდეგ ამ
იაკობსონი, 1986] რეაქციებს იყენებენ თავიანთი
შეხედულების
დასადასტურებლად
[სნაიდერი, 1984].
 სოციალური რეალობის
კონსტრიურება
დამოკიდებულება - ადამიანების, საგნებისა და მოვლენების მიმართ
შეფასებითი რეაგირების დასწავლილი, შედარებით მყარი ტენდენცია
[კოგნიტური, აფექტური, ქცევითი განზომილებები]
დარწმუნების პროცესი - დამოკიდებულების შეცვლისადმი მიზანმიმართული
მცდელობები
გადამუშავების ალბათობის მოდელი - დარწმუნების თეორია, რომელიც
განსაზღვრავს თუ რამდენადაა შესაძლებელი ადამიანების მიერ საკუთარი
კოგნიტური პროცესების ფოკუსირება შეტყობინების გასააზრებლად და
შემდეგ მისდევენ დარწმუნების ცენტრალურ ან პერიფერიულ მოდელებს.
კოგნიტური დისონანსის თეორია - თეორიის მიხედვით არათავსებადი
კოგნიტური ელემენტების მიერ შექმნილი დაძაბულობის გამომწვევი
ეფექტები უბიძგებს ადამიანს შეამციროს ეს დაძაბულობა [ლეონ
ფესტინგერი, 1957]
 სოციალური რეალობის
კონსტრიურება
• თვითაღქმის თეორია - მოსაზრება, რომ ადამიანები საკუთარ
თავს აკვირდებიან საკუტარი ქცევის მიზეზებში გასარკვევად
[დერილ ბემი, 1972]
• დათანხმება - კომუნიკაციის წყაოს პირდაპირი მოტხოვნების
შესაბამისად ქცევის შეცვლა
მიგების ნორმა - მოლოდინი, რომ გაწეული სამსახური
დაგიბრუნდება
ვალდებულება
დეფიციტი
მოდელირება
 სოციალური ურთიერთობები
• მოწონება -
ფიზიკური მიმზიდველობა
მსგავსება
ორმხრივობა
• შეყვარება -
ვნება
ინტიმურობა
ნდობა