BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ

Chương 5
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA Ở VIỆT NAM

ALLPPT.com _ Free PowerPoint Templates, Diagrams and Charts

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.1 KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM
NỘI
DUNG
5.2 HOÀN THIỆN THỂ CHẾ KTTT ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VN

5.3 CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.1. KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM

ĐỊNH HƯỚNG XHCN

5.1.1. Khái niệm

“Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở

Việt Nam là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo
các quy luật của kinh tế thị trường, đồng thời bảo đảm
định hướng xã hội chủ nghĩa phù hợp với từng giai đoạn

KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

phát triển của đất nước. Đó là nền kinh tế thị trường
hiện đại và hội nhập quốc tế; có sự quản lý của nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản
Việt Nam lãnh đạo. Thực hiện dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh ”.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.1.2. TÍNH TẤT YẾU KHÁCH QUAN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN KTTT ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở VIỆT NAM

Thứ nhất, phát triển kinh tế

thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa là phù hợp với xu
hướng phát triển khách quan.
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Thứ hai, do tính ưu việt của

kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa trong thúc
đẩy phát triển.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

DÂN GIÀU, NƯỚC MẠNH, DÂN CHỦ,

CÔNG BẰNG, VĂN MINH

Thứ ba, kinh tế thị trường

định hướng xã hội chủ nghĩa
phù hợp với nguyện vọng
của người dân Việt Nam.

https://e.vnexpress.net
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.1.3. ĐẶC TRƯNG CỦA KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM

VỀ MỤC TIÊU CỦA KTTT ĐỊNH HƯỚNG XHCN

Phát triển lực lượng sản xuất.

Từng bước xây dựng quan hệ
sản xuất tiến bộ phù hợp.

“Dân giàu, nước mạnh, dân

chủ, công bằng, văn minh ".
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

VỀ QUAN HỆ SỞ HỮU VÀ CÁC THÀNH PHẦN KINH TẾ

QUAN HỆ SỞ HỮU

Sở hữu Sở hữu Sở hữu

nhà nước tập thể tư nhân
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

CÁC THÀNH PHẦN KINH TẾ

Vốn đầu tư
Nhà nước Tập thể Tư nhân
nước ngoài
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Kinh tế nhà nước đóng vai

trò chủ đạo:
- Tiên phong trong sự
nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước.
- Đóng góp tích cực vào
việc bảo đảm an sinh xã hội.

http://baochinhphu.vn
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Kinh tế tư nhân là động lực

quan trọng:
- Có đóng góp lớn trong việc
huy động các nguồn lực xã
hội cho đầu tư phát triển sản
xuất kinh doanh.
- Tạo việc làm, cải thiện đời
sống nhân dân.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

VỀ QUAN HỆ QUẢN LÝ NỀN KINH TẾ

- Đảng lãnh đạo thông qua

đường lối phát triển.
- Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa quản lý nền kinh tế.

https://nhandan.com.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

VỀ QUAN HỆ PHÂN PHỐI

CHẾ ĐỘ PHÂN PHỐI

Theo lao động Theo vốn góp Phúc lợi xã hội

Thực hiện phân phối công bằng các yếu tố đầu vào và đầu ra của quá
trình sản xuất, cũng như cơ hội sử dụng các nguồn lực đối với mọi chủ
thể.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

VỀ QUAN HỆ GIỮA TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VỚI

CÔNG BẰNG XÃ HỘI

Gắn tăng trưởng kinh tế với

công bằng xã hội:
- Thể hiện bản chất của chế độ
xã hội chủ nghĩa.
- Mọi người dân đều có cơ hội
như nhau trong việc tiếp cận
các dịch vụ xã hội cơ bản.

http://baochinhphu.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.2. Hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam
5.2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN

THỂ CHẾ

Là những quy tắc, luật pháp, bộ máy

quản lý và cơ chế vận hành nhằm điều
chỉnh hoạt động của con người trong
một chế độ xã hội nhất định.
KINH
KINH TẾ
TẾ CHÍNH
CHÍNH TRỊ
TRỊ MÁC
MÁC -- LÊNIN
LÊNIN

THỂ CHẾ KINH TẾ

Là luật pháp, bộ máy quản lý và cơ chế

vận hành nhằm điều chỉnh hành vi của
các chủ thể kinh tế, các hoạt động sản
xuất kinh doanh và các quan hệ kinh tế.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.2.2. Nội dung hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam

Hoàn thiện thể chế về sở hữu và phát triển các thành phần kinh tế

Hoàn thiện thể chế để phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường và các loại thị trường

Hoàn thiện thể chế để đảm bảo gắn tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội

Hoàn thiện thể chế để thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế

Hoàn thiện thể chế nâng cao năng lực hệ thống chính trị
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.3. LỢI ÍCH KINH TẾ VÀ CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ

5.3.1. Lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế

* Khái niệm lợi ích

Lợi ích là sự thỏa mãn nhu cầu về vật chất và
tinh thần của con người mà sự thỏa mãn nhu cầu
này phải được nhận thức và đặt trong mối quan
hệ xã hội tương ứng với trình độ phát triển nhất
định của nền sản xuất xã hội đó.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Khái niệm lợi ích kinh tế

LỢI ÍCH Lợi ích kinh tế là lợi ích vật chất mà chủ thể
KINH TẾ thu được khi tham gia các hoạt động kinh tế.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Bản chất và biểu hiện của lợi ích kinh tế

- Bản chất: Phản ánh mục đích, động cơ

trong các quan hệ của các chủ thể kinh tế.
- Biểu hiện: Gắn với các chủ thể khác
nhau là lợi ích kinh tế tương ứng,
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Vai trò của lợi ích kinh tế

Lợi ích kinh tế là động lực trực tiếp

cho các chủ thể và hoạt động kinh
tế. Vì vậy các chủ thể phải nỗ lực để
nâng cao thu nhập.

Đ Ộ N G
L Ự C
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Vai trò của lợi ích kinh tế

Lợi ích kinh tế là cơ sở cho

sự thực hiện các lợi ích
khác. Nó tạo điều kiện vật
chất cho sự thực hiện các lợi
ích chính trị, văn hóa và xã hội.
Mọi sự vận động của lịch sử đều
liên quan đến vấn đề lợi ích kinh tế.

Website: https://www.haui.edu.vn © 2021 Hanoi University Of Industry All rights

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Quan hệ lợi ích kinh tế

* Khái niệm quan hệ lợi ích kinh tế

“Là sự thiết lập những tương tác giữa con người với con
người, giữa các cộng đồng người, giữa các tổ chức kinh tế,
giữa các bộ phận hợp thành nền kinh tế, giữa con người với tổ
chức kinh tế, giữa quốc gia với phần còn lại của thể giới nhằm
mục tiêu xác lập các lợi ích kinh tế trong mối liên hệ với trình
độ phát triển của lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng
tương ứng của một giai đoạn phát triển xã hội nhất định.”
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Sự thống nhất và mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế

SỰ THỐNG NHẤT
- Lợi ích của chủ thể này được thực hiện là cơ sở
cho sự thực hiện lợi ích của chủ thể còn lại.
- Hành động vì một mục tiêu chung thì lợi ích kinh
tế của các chủ thể sẽ thống nhất.

SỰ MÂU THUẪN
- Các chủ thể thực hiện lợi ích theo các phương
thức khác nhau sẽ dẫn đến mâu thuẫn.
- Phân phối kết quả sản xuất theo các mục tiêu lợi
ích khác nhau cũng sẽ dẫn đến sự mâu thuẫn.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế

Trình độ của lực lượng sản xuất

Lợi ích kinh tế phụ thuộc vào khối

lượng hàng hóa mà nền sản xuất tạo ra.
Trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất càng cao việc đáp ứng càng tốt
nhu cầu vật chất của các chủ thể.

PHÁT TRIỂN LLSX LÀ NHIỆM VỤ HÀNG ĐẦU

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Chênh lệch thu nhập giữa tư bản và lao động

Địa vị trong quan hệ sản xuất

Quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất quyết

định vị trí, vai trò của các chủ thể trong
nền sản xuất. Đồng thời quyết định
khối lượng lợi ích kinh tế mà họ nhận
được khi tham gia các quan hệ kinh tế.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Chính sách phân phối thu nhập

Chính sách phân phối thu nhập của nhà

nước làm thay đổi mức thu nhập và
tương quan thu nhập của các chủ thể,
khiến lợi ích kinh tế cũng thay đổi
theo. Phân phối theo lao động

70
%
Phân phối theo vốn góp

Phúc lợi xã hội

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Hội nhập kinh tế quốc tế

Hội nhập kinh tế quốc tế sẽ có tác động
nhiều chiều đến lợi ích của các chủ thể.
Một mặt làm gia tang lợi ích từ thương
mại quốc tế, mặt khác tạo sức ép cạnh
tranh đối với các nhà sản xuất nội địa.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Một số quan hệ lợi ích kinh tế cơ bản trong nền kinh tế thị trường

GIỮA NGƯỜI LAO ĐỘNG VÀ

NGƯỜI SỬ DỤNG LAO ĐỘNG
THỐNG NHẤT
1
Doanh nghiệp kinh doanh thuận lợi, mở rộng quy mô sản xuất
tạo thêm việc làm thu nhiều lợi nhuận. Người lao động nỗ lực
vì sự phát triển của doanh nghiệp sẽ được nâng thu nhập.

MÂU THUẪN
2
Để tối đa hóa lợi nhuận, doanh nghiệp tìm cách cắt giảm chi
phí sản xuất, trong đó có chi phí cho người lao động dẫn đến
mâu thuẫn nảy sinh. Ảnh hưởng đến sự ổn định của xã hội.

Website: https://www.haui.edu.vn © 2021 Hanoi University Of Industry All rights

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

GIỮA NHỮNG NGƯỜI SỬ DỤNG LAO ĐỘNG VỚI NNHAU

SỰ THỐNG NHẤT
Với tư cách là đối tác, họ liên kết với nhau trong
ứng xử với người lao động, với những người cho
vay vốn, cho thuê đất, với nhà nước...

SỰ MÂU THUẪN
Với tư cách là đối thủ, họ cạnh tranh với nhau
quyết liệt. Sự cạnh tranh không chỉ diễn ra trong
nội bộ ngành mà còn giữa các ngành với nhau.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

GIỮA NHỮNG NGƯỜI LAO ĐỘNG VỚI NHAU

THỐNG NHẤT

Khi doanh nghiệp thực thi các chính sách ảnh hưởng đến
quyền lợi, người lao động sẽ doàn kết trong các tổ chức
công đoàn. Đấu tranh đòi hỏi những quyền lợi chính đáng.

MÂU THUẪN

Trên thị trường sức lao động, nếu cung vượt quá cầu thì
giữa những người lao động xuất hiện sự cạnh tranh trong
tìm kiếm việc làm.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

GIỮA LỢI ÍCH CÁ NHÂN VÀ LỢI ÍCH XÃ HỘI

THỐNG NHẤT
Các chủ thể thực hiện đúng các quy định của pháp
luật, lợi ích của xã hội được thực hiện, Nó tạo môi
trường thuận lợi để các chủ thể tìm kiếm lợi ích
chính đáng.

MÂU THUẪN
Các chủ thể không thực hiện đúng các quy định
của pháp luật, lợi ích của xã hội sẽ bị tổn hai, ảnh
hưởng đến các lợi ích chính đáng.

Website: http://www.haui.edu.vn © 2021 Hanoi University Of Industry All rights

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

LỢI ÍCH NHÓM

Là lợi ích của các chủ thể hoạt động

cùng trong một ngành, gắn kết với
nhau để cùng có lợi ích.
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

NHÓM LỢI ÍCH

Các chủ thể hoạt động trong các ngành

và lĩnh vực khác nhau, liên kết với
nhau để thực hiện tốt hơn lợi ích riêng
của mình sẽ hình thành nhóm lợi ích.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Lợi ích nhóm và nhóm lợi ích nếu không làm tổn hại 1
đến các lợi ích khác thì cần được tạo điều kiện thực
hiện để đất nước có thêm động lực phát triển.

Lợi ích nhóm và nhóm lợi ích nếu làm tổn hại đến 2
các lợi ích khác thì cần được ngăn chặn kịp thời.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

LỢI ÍCH NHÓM TIÊU CỰC

Hệ thống ngân hàng phát triển nhanh,

nóng, quản lý chưa hiệu quả, 75%
tổng dư nợ phục vụ cho nhóm cổ đông
chi phối. Việc sử dụng vốn không hiệu
quả gây thất thoát cho ngân hàng.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

NHÓM LỢI ÍCH TIÊU CỰC

Doanh nghiệp sân sau khi tham

gia thực hiện các dự án, được
người nắm quyền lực ưu ái nên
hầu hết các dự án được chỉ định
thầu, thiếu công khai minh bạch.

Theo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, năm 2017 có 153.280 gói

thầu được chỉ định, chiếm 69% tổng số gói thầu của cả nước.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

* Phương thức thực hiện lợi ích kinh tế

CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

Tại sao cần thực hiện lợi ích kinh tế theo nguyên tắc
1 thị trường?

Tại sao cần thực hiện lợi ích kinh tế theo chính sách
2 của nhà nước và các tổ chức xã hội?
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

5.3.2. VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG BẢO ĐẢM HÀI HOÀ CÁC QUAN
HỆ LỢI ÍCH

BẢO VỆ LỢI ÍCH HỢP PHÁP, TẠO MÔI TRƯỜNG THUẬN LỢI

PHÁP LUẬT THÔNG THOÁNG

HỆ
- Bảo vệ được lợi ích hợp
pháp của các chủ thể kinh
tế và lợi ích quốc gia.
- Tuân thủ các chuẩn mực
http://tapchitaichinh.vn và thông lệ quốc tế.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

ỔN ĐỊNH CHÍNH TRỊ

- Là nhân tố cơ bản để thực hiện

chính sách kinh tế nhất quán.
- Tạo tâm lý an tâm đầu tư sản
xuất kinh doanh lâu dài,
- Thu hút đầu tư nước ngoài.

https://baotintuc.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

CƠ SỞ HẠ TẦNG ĐỒNG BỘ, HIỆN ĐẠI

- Thúc đẩy quá trình công nghiêp

hoá, hiện đại hoá,
- Mở rộng thị trường, kích thích
đầu tư,
- Nâng cao chất lượng cuộc sống.

http://thuonggiaonline.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

CHÍNH SÁCH KINH TẾ LINH HOẠT

- Nhằm ổn định kinh tế vĩ mô,

kiểm soát lạm phát, ổn định sức
mua đồng tiền,
- Tạo điều kiện thuận lợi mở
rộng đầu tư, sản xuất kinh doanh,
tiêu dùng, thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế.

c.gov.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

VĂN HÓA XÃ HỘI

- Người lao động phải có văn hóa

lao động công nghiệp,
- Nhà sản xuất phải có văn hóa
kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp
và văn hóa doanh nhân.
- Ý thức tôn trọng pháp luật, giữ
chữ tín, cạnh tranh lành mạnh vì
sự phát triển bền vững đất nước.

http://vov1.vov.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

ĐIỀU HÒA QUAN HỆ LỢI ÍCH GIỮA

CÁ NHÂN DOANH NGHIỆP VÀ XÃ HỘI

Mặt trái của cơ chế thị trường dẫn

đến phân hóa xã hội.

Nhà nước cần có chính sách phân

phối thu nhập công bằng.
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

TRỢ CẤP XÃ HỘI

CHÍNH SÁCH
TIỀN LƯƠNG
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

NGĂN NGỪA CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH CÓ ẢNH HƯỞNG

TIÊU CỰC ĐỐI VỚI SỰ NHẤT TRIỂN XÃ HỘI.

Một là, nhà nước cần ngăn ngừa

xung đột lợi ích trong quan hệ lao
động:
- Người sử dụng lao động tìm cách
cắt giảm chi phí cho người lao
động.
- Để bảo vệ lợi ích, người lao động
tiến hành đình công ngưng việc.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

GIẢI PHÁP NGĂN NGỪA XUNG ĐỘT

LỢI ÍCH TRONG QUAN HỆ LAO ĐỘNG

Tuyên truyền, giúp người lao động nâng cao nhận thức về các
nguyên tắc trong phân phối thu nhập của kinh tế thị trường.

Tuyên truyền cho người sử dụng lao động thực hiện đúng các
quy định của pháp luật về lao động

Hoàn thiện Bộ luật Lao động của Việt Nam theo hướng hài hòa
lợi ích giữa người sử dụng lao động và người lao động
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Hai là, nhà nước cần ngăn ngừa

lợi ích thu được từ các hoạt động
bất hợp pháp:
- Hoạt động bất hợp pháp là buôn
lậu, gian lận thương mai, tham
nhũng.
- Gây tổn hại đến sản xuất trong
nước, doanh nghiệp làm ăn chân
chính và người tiêu dùng.

https://vovgiaothong.vn
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Bộ máy nhà nước liêm chính, hoạt

động có hiệu lực.

Nhà nước phải kiểm soát được thu

nhập của công chức.

Nâng cao hiệu quả của hoạt động

thanh tra và xử lí vi phạm.
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

KỊP THỜI GIẢI QUYẾT NHỮNG MÂU THUẪN

TRONG QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ

Khi các mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích phát sinh
cần được giải quyết kịp thời

Nâng cao vai trò của nhà nước trong công tác hòa
giải.
 01
Khái niệm, tính tất yếu, đặc trưng
CỦNG CỐ BÀI kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở Việt Nam

02
Nội dung hoàn thiện thể chế
kinh tế kinh tế thị trường định
hướng XHCN

03
Các quan hệ lợi ích kinh tế
 KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

THANK YOU
FOR LISTENING