ქსოვილები

გიორგი ღოღობერიძე
ენდოდერმული
ენდოდერმისგან ვითარდება:
1. ფილტვები (ალვეოლები);
2. კუჭი;
3. წვრილი ნაწლავი (თორმეტგოჯა, მლივი, თეძოს);
4. მსხვილი ნაწლავი ;
5. ღვიძლი;
6. ნაღვლის ბუშტი;
7. პანკრეასი;
8. ფარისებრი ჯირკვალი;
9. ფარისებრახლო ჯირკვალი;
10. თიმუსი (ანუ მკერდუკანა ჯირკვალი).
მეზოდერმული
მეზოდერმისგან ვითარდება:
1. ჩონჩხი (მხრის ძვალი, ხერხემალი, თავის ქალა, მენჯი და ა.შ.)
2. სახსრები (მოძრავი შეერთება ძვლებს შორის);
3. მყესი (რაც კუნთს ამაგრებს ძვალზე);
4. იოგი (რაც ძვლებს ამაგრებს ერთმანეთზე);
5. კუნთები (მაგ., თვალის მამოძრავებელი კუნთები);
6. ძვლის ტვინი, სისხლი, ლიმფა;
7. გულ-სისხლძარღვთა სისტემა (გული, აორტა, კაპილარები და ა.შ.)
8. ელენთა;
9. თირკმელი;
10. დერმა და კანქვეშა ცხიმოვანი ქსოვილი;
11. სათესლეები და საკვერცხეები;
12. ქორდა.
მეზოდერმისგან ვითარდება:
1. საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემა;
2. გულ-სისხლძარღვთა სისტემა;
3. შარდგამომყოფი სისტემა;
4. სასქესო სისტემა (საკვერცხე/სათესლე).
ყურადღებით!
• თვალი ექტოდერმულია!
• მაგრამ თვალის მამოძრავებელი კუნთები და თვალის
მკვებავი სისხლძარღვები არის მეზოდერმულია!
ექტოდერმული
ექტოდერმისგან ვითარდება:
• ნერვული სისტემა;
• გრძნობათა ორგანოები;
• ეპიდერმისი და პიგმენტური უჯრედები.
ყურადღებით!
• ნათხემი ექტოდერმულია (ნათხემი- ნერვული)
• თხემის ძვალი მეზოდერმულია.
ქსოვილები
ნაწილი მეორე
ქსოვილები:
1. ეპითელური ქსოვილი (ექტო, მეზო, ენდო)
2. კუნთოვანი ქსოვილი (მეზო)
3. შემაერთებელი ქსოვილი (მეზო)
4. ნერვული ქსოვილი (ექტო)
 ეპითელური ქსოვილი

ერთშრიანი ბრტყელი: მრავალშრიანი ერთშრიანი ერთშრიანი კუბური:

1. ალვეოლები ბრტყელი: ცილინდრული: 1. ფარისებრი
2. კაპილარები 1. კანი (ეპიდერმისი) 1. ნაწლავებში
2. ლორწოვანი გარსები
სატრანსპორტო (მაგ., საყლაპავი).
მაგ., O2 სეკრეციული (ფერმენტები)
დამცველობითი შემწოვი
ეპითელური ქსოვილი:
• უჯრედშორისი სივრცე
ძალიან ცოტა აქვს!

• ამის ხარჯზე:
• წყალს არ ვკარგავთ!
• გვიცავს!
მტვერი:
მტვერის ნაწილი
აქერცლილი
მრავალშრიანი ბრტყელი
ეპითელიუმია:
მოციმციმე ეპითელიუმი:
• სასუნთქ გზებში (მაგ., ტრაქეა, ბრონქები და ა.შ.)
• წამწამები (ტუბულინი)
 დაავადება:
• კართაგენერის სინდრომი
• გული მარჯვნივაა
• დექსტროკარდია

• ტესტებში არ იქნება!

• ქალია თუ კაცია?
 მოციმციმე
ეპითელიუმი არის
ფალოპის მილშიც
ექტოპიური ორსულობა:
ფალოპის მილში
ყბაყურა, ყბისქვეშა და ენისქვეშა სანერწყვე
რომელი როგორი ჯირკვალია?

ეგზოკრინულია ენდოკრინულია
1. საცრემლე; 1. ფარისებრი (თიროქსინი);
2. საოფლე; 2. ფარისებრახლო
(პარათჰორმონი);
3. სარძევე;
3. პანკრეასი (ინსულინი, გლუკაგონი
4. სანერწყვე;
4. თირკმელზედა (ადრენალინი);
5. პანკრეასი (ფერმენტები);
5. სათესლე (ტესტოსტერონი);
6. საკვერცხე (კვერცხუჯრედი);
6. საკვერცხე (ესტროგენი,
7. სათესლე (სპერმატოზოიდი). პროგესტერონი).
რომელი ქსოვილია ღვიძლი?
• ღვიძლი
ეპითელურია!
• ვითარდება
ენდოდერმისგან.
გულის პერანგი და პლევრა ორივე შემაერთებელი
ქსოვილია! მაგრამ ამოფენილია ეპითელური
ქსოვილით!
როგორი ორგანოა კუჭი?
• კუჭი კუნთოვანი ორგანოა, მაგრამ ამოფენილია
ეპითელური ქსოვილით!
ხაოები (და მათზე მიკროხაოები):
რა ფუნქცია აქვს ხაოებს?
1. ზრდის ზედაპირის ფართობს.
2. ხაოები აქვს წვრილ ნაწლავს!
3. ხაოებზე არის მიკროხაოები.

• არ აურიო წამწმებში! წამწამები არის სასუნთქ გზებში.

დაიმახსოვრე!
• ეპიდერმისი ეპითელური აგებულებისაა და ექტოდერმისგან
ვითარდება;
• დერმა შემაერთებელი აგებულებისაა და მეზოდერმისგან
ვითადება. დერმაშია:
1. საოფლე ჯირკვლები (ეპითელური)
2. ცხიმის ჯირკვლები (ეპითელური)
3. თმის ამწევი კუნთები (კუნთოვანი)
4. რეცეპტორები (ნერვული).
გამოცდაზე გკითხავენ!
1. რომელი ქსოვილები გვხვდება კანში?
• პასუხი: ყველა სახის ქსოვილი!

2. რომელი ქსოვილითაა ეპიდერმისი აგებული?

• პასუხი: ეპითელური!

3. რომელი ქსოვილითაა დერმა აგებული?

• პასუხი: შემაერთებელი!
კიდევ ერთხელ!
• კანში გვხვდება ყველა სახის ქსოვილი:
1. ეპიდერმისი არის ეპითელური;
2. დერმა არის შემაერთებელი, მაგრამ მასში არის
კუნთოვანი ქსოვილი (თმის ამწვები კუნთი), ნერვული
ქსოვილი (რეცეპტორები) და ეპითელური (საოფლე და
ცხიმის ჯირკვლები).
შევაჯამოთ!
• ღვიძლი (ეპითელური) • გული (კუნთოვანი)
• ფილტვი (ეპითელური) • კუჭი (კუნთოვანი)
• ეპიდერმისი (ეპითელური) • საშვილოსნო (კუნთოვანი)
• ფარისებრი (ეპითელური) • დიაფრაგმა (კუნთოვანი)
• პანკრეასი (ეპითელური) • ძვალი (შემაერთებელი)
• თირკმელი (ეპითელური) • პერანგი (შემაერთებელი)
• სანერწყვე (ეპითელური) • პლევრა (შემაერთებელი)
• საყლაპავი (კუნთოვანი)
რა ფუნქციები აქვს ეპითელურ ქსოვილს?
1. სეკრეცია (მაგ., ჰორმონების გამოყოფა სისხლში,
ფერმენტების გამოყოფა კუჭ-ნაწლავის სანათურში, ლორწოს
წარმოქმნა კუჭ-ნაწლავის სანათურში);
2. აბსორბცია ანუ შეწოვა (მაგ., ნივთიერებების შეწოვა წვრილ
ნაწლავში),
3. რეაბსორბცია ანუ უკუშეწოვა (თირკმლის მილაკებში);
რა ფუნქციები აქვს ეპითელურ
ქსოვილს?
4. პროტექცია ანუ დაცვა (მაგ., კანი და ლორწოვანი გარსები
იცავს ორგანიზმს მიკრობების შეღწევისგან, დასხვივებისგან,
შხამების მოხვედრისგან, ტრავმისგან, სხვადასხვა სახის
თერმული და ქიმიური ზემოქმედებისგან, გამოშრობისგან);
5. გრძნობის აღქმა (მაგ., სითბოს შეგრძნება, მექანიკური
ზეწოლის შეგრძნება);
6. ექსკრეცია ანუ გამოყოფა (საოფლე ჯირკვლების მიერ
ოფლის და მასში გახსნილი მავნე ნივთიერებების გამოტა).
შემაერთებელი ქსოვილი
ნაწილი მესამე
ჭარბი უჯრედშორისი
ნივთიერება
ნერვული ქსოვილი
ნაწილი მეოთხე