KABANATA 11

LOS BAÑOS
 • KAP. HENERAL- pinipilit na gawin ang kaniyang
mga trabaho habang siya ay naglalaro ng braha.Dahil
dto, hindi niya pinagtutuunan ng pansin ang kaniyang
trabaho .Hindi niya gaanong pinag-iisipan ang
kaniyang mga desisyon na ginagawa.Madali rin

MGA siyang mabuyo sa suhestiyon ng iba.

• PADRE SIBYLA- kasama ni Padre Irene sa
TAUHAN pagpapatalo sa Kapitan Heneral sa tresilyo.
• PADRE IRENE- katulad ni Padre Sibyla
nagpapatalo rin siya sa Kapitan Heneral para
mapapayag ang heneral sa kaniyang kahilingan.Sang-
ayon sa pagpapatayo ng akademya ng Wikang Kastila
dahil sinuhulan siya ng kabayo ng mga estudyante
para panigan sila.Ngunit nang lumaon ay tumutol
rin.Gahaman sa pera at kayamanan
 • PADRE CAMORRA- maiinitin ang ulo at
ayaw magpalamang sa kaniyang mga kalaro.
MGA • PADRE FERNANDEZ- matalino at iniisip
ang mabubuti sa nakararami.Sumang-ayon siya
TAUHA sa pagpapatayo ng Akademya ng Wikang
Kastila dahil hindi lingid sa kanya na may
N kakayahang mag-aklas ang mga estudyante
kung sakaling hindi nila papayagan na
magbubunsod sa pagbagsak ng mga
Kastila.Paborito niyang mag-aaral si isagani
 • SIMOUN- sumali sa laro ng braha ngunit iba
ang hinihinging kapalit sa halip na pera.Mga
pabor ang hinihingi nya upang maiba naman
daw ang gagawin ng kaniyang mga
kalaro .Pero ang totoo ay nais niya lang na

Mga mas maipakita ang mga kalaro ang

kabuktutan nila.
• BEN ZAYB- nagbibilyar kasama si Simoun.
tauhan • DON CUSTODIO-ipinayo niya na ilipat ang
paaralan sa sabungan dahil wala naman daw
sabong tuwing Lunes hanggang Biyernes.
• KALIHIM- sa kanya binibilin ang mga
dapat pagdesisyunan ng Kapitan Heneral.
 suliranin
• Ang dating libangan lamang ay unti - unting naging
madalas hanggang sa ito ay naging isa ng ganap na
bisyo.. Ang pagkaubos ng oras sa sugal ay isang
malaking suliranin ng lipunan sapagkat hindi
lamang mayayaman ang nagsusugal maging iyong
mga hikahos sa buhay. Nakakalungkot isipin na
kahit naghihirap na ay nagsusugal pa rin.
 ISYUNG PANLIPUAN
Maraming Pilipino ang naghihirap
at nabaon sa utang. Meron ding mga
napahamak o namatay dahil sa
hindi pagbabayad ng utang dahil sa
 GINTONG
ARAL
•Dito makikita na ang pamahalaan ay abuso at sakim sa
kapangyarihan dahil sila mismo ang tumutol na matuto
ang mga tao.Kinakatakutan nila at pinipigil ang pag
usad at pag babago dahil ayaw nila na mawalan ng
kapangyarihan sa mga Pilipino
 KABANATA 12
PLACIDO PENITENTE
 • PLACIDO PINETENTE-ang pinakamahusay
na nag aaral sa batangas, ngunit tinatamad na
pumasok sa kanyang Unibersidad dahil
nasusuklam sya sa paaralan, naiinis siya sa mga
propesor na itinuturing niyang mga kalaban na
handang yumapak sa kanyang katauhan
MGA • PADRE VALERIO- ang guro ni Placido
Pinetente sa mataas na paaralan sa Tanauan
TAUHAN Batangas
• JUANITO PELAEZ-Ang anak ng isang
mayamang mestizo ang paboritong estudyante
ng lahat ng mga propesor sa pamantasang
pinapasukan dahil sa pagpapatawa na binibili
naman ng lahat lalo nang kuya.
 • TADEO-Ang estudyanteng nagsasakit sakitan upang
hindi makapasok sa eskwelahan at huwag makapag saulo
ng mga aralin. Pero dahil siya maraming propesor na
kaibigan ay nakapapasa siya kahit d nakikita sa
eskwelahan, noong araw nangang iyon imbis na pumasok
ay sumunod sunod kay Paulita upang mag simba.
• ISAGANI,PAULITA DONYA VICTORINA-Ang
MGA nakita nina Placido at Juanito na bumababa sa karwahe
inaalalayan ni isagani ang kanyang kasintahang si
TAUHAN paulita, napansin naman na may malagkit na tingin si
donya Victorina kay Juanito
• ISANG ESTUDYANTE NA PILIOT NA
NAGPIPIRMA KAY PLACIDO-may isang estudyante
na nagpipirma kay Placido kahit hindi pa nya nababasa
ang nilalaman nito akma na sanang pipirmahan iyon ni
Placido ng maalala niyang may nakulong dahil sa pag
 SULIRANIN
• Naghahangad si Placido ng matigil ng pag-aaral ay
palaisipan sa kaniyang mga kababayang
tagaTanawan. Siya ang pinakamatalino sa bantog sa
paaralan ni Padre Valerio roon. Hindi naman siya
sugarol,walang kasintahang magyayayang pakasal,
at laban sa mga aral ng Tandang Basyong Makunat,
 ISYUNG PANLIPUNAN
• Ang kabanata 12 ng El Filibusterismo ay sumasalamin sa totoong kalagayan ng ilang mga mag -
aaral sa unibersidad. Marami sa kanila ang ibinibigay ang kanilang buong lakas at sigla sa pag -
aaral ngunit hindi man lang napapansin ng kanilang mga guro o ng pamunuan ng paaralan. Ang
madalas na nakakatawag - pansin ng mga guro ay ang mga mag - aaral na mayaman o may
maimpluwensyang pamilya. Kaya naman tulad ni Placido Penitente, ang isang ordinaryong mag -
aaral ay nakaka ramdaman ng labis na panghihinayang sa mga oras na ginugol nila sa pag - aaral
ngunit ni minsan ay hindi man lang sila na puri o na bigyang - pansin ng kanilang mga guro. Para sa
isang batang determinado na makapagtapos ng pag - aaral napakahalaga na makita ng kanyang mga
magulang at guro ang kanyang pagsisikap sapagkat ito ang nagbibigay sa kanya ng inspirasyon at
motibasyon na magpatuloy. Mas lalong ginagalingan ng isang bata ang kanyang pag - aaral kapag
alam niyang maraming nalulugod dito at marami siyang napapasaya. Ito rin ay isang paraan upang
maipasa niya ang inspirasyon sa iba ngunit kung ang nangyayari ay kabaligtaran ng kung ano ang
kanyang inaasahan, ito rin ang nagtutulak sa kanya upang maging tamad sa pag - aaral.
 GINTONG ARAL
• Ang pag aaral ay napakahalaga dahil dito nagmumula ang ibat
ibang kaalaman na maari nating magamit patungo sa kaunlarang,
Ngunit masama ang hindi pantay pantay na pagtingin ng mga
guro sa kanyang mga estudyante sapakat ito ay nagiging daan ng
pagkawala ng kawilihan ng mag-aaral at di paggalang ng mga
ito sa guro
 KABANATA 13
KLASE SA PISIKA
 • Padre Millon - ang guro sa
Pisika
• Juanito Pelaez - ang mag -
MGA aaral na nagdikta ng maling
TAUHAN sagot sa kamag - aral.
• Placido Penitente - ang
matalino ngunit mahilig
lumiban na mag - aaral.
 SULIRANIN
ang kawalan ng magandang paraan o kaya ay sistema
ng pagtuturo ng mga paring Espanyol. Hindi naman
natututo ang mga estudyante sapagkat hindi naman
yata pagtuturo ang pakay ng mga pari. Gusto lang
yata nilang patunayan na mayroon silang alam at
malaki ang kailangang aralin ng mga katutubo.
 ISYUNG PANLIPUNAN
•Ang isyu ng lipunan na binabanggit sa
kabanatang ito ay ang hindi
makatarungang pagtrato sa mga
itinuturing na kaaway ng simbahan at
pamahalaan
 GINTONG ARAL
• Sa kabanatang ito ay inilarawan ang kalakaran ng edukasyon ang klase
sa pisika ay walang pangganyak sa interes ng mga mag-aaral,Limot ng
mga guro na iugnay an natutuhan ng estudyante sa pang-araw-araw na
buhay. Sila ay naturingang mayroong mga gamit ukol sa eksperimento
pero itoy nakaeskaparate lang para sa mga bumibisita mula sa Europa
para masabing mahusay ang pagtuturo ng mga dominiko sa siyensa.
Sakatunayan naman ay wala namang natututunan ang mga estudyante
dito sapagkat puro lamang sila pabalatkayo. Sapagkat takot sila na
matuto ng husto ang mga indio.
 KABANATA 14
ISANG TAHANAN NG MGA
MAG-AARAL
 • Macaraig-Ang nagpatawag ng pulong sa
tanghaling iyon at siyang nagdala ng
magandang balita, ayon sa kanya nakausap
nito si padre Irene at pinag uusapan na daw
nila ng konsultasyon at kahilingan sa
pagtatayo ng akademyang nais nila.
MGA • Isagani-siya ang pamangkin ni Padre
Florentino
TAUHAN • Sandoval-siya naman ay isang Espanyol na
maka-Pilipino, siya ang tumutol sa mga
pahayag ni Pecson laban sa Kapitan Heneral,
ayon sa kanya patunayan ni Pecson na hawak
ng mga pari sa lee gang kanyang kamahalan.
 • Pecson-si Pecson ang nagwika na maari nga
daw na hanga ang kapitan heneral sa mga
kabataan pero natitiyak daw niya nan a hindi
ang paghangan iyon ang magiging batayan
ng kaniyang kamahalang walang
paninindigan upang sangaayunan ang
kanilang mga kahilingan.
MGA • Juanito Pelaez-siya ang nagbuhat ng sarili
TAUHAN niyang bangko na nagsabing pasalamat kayo
at binuo ang samahang ito.
• Padre Irene-ang nakausap ni Macaraig na
nagsabing kinunsulta na daw nila ang
kanilang kahilingan sa pagpapatayo ng
akademya ayon kay padre Irenr ipinaglaban
daw niya ang protesta na tinutuligsa naman
 • Don custodio-ang tangin inaasahan ng mga
estudyante na maging tagapamagitan sa
humuhiling na kabataan at sa pamahalaan
ang petisyon ay maaring makalusot kung
mapapa oo nila si Don Costudio.
• Quiroga-ang intsik na nagkokomentaryo
MGA din sa nais na akademya ng mga
TAUHAN estudyante, sila ang unang tao na naisip ng
mga kabataan na magbibigay ng regalo kay
Don Costudio upang ito ay mapa oo.
• Pepay-ang mananayaw ayon sa mga
estudyante ay ito daw ang magiging daan
para mapa pirma nila si Don Custudio.
• Padre Florentino-ang tiyuhin ni isagani.
 SULIRANIN
1.Pang-aapi ng mga bata sa intsik.
2.Pagmamagaling ni Sandoval tungkol sa pakikipag-usap sa mga
kastila.
3.Paghingi ng maraming paliwanag ni Sandoval.
• Maiuugnay ang mga ito sa suliraning panlipunan sa dahilang ang
mga kabataan ngayon ay palaging naghahanap ng kasagutan,
katarungan, kalayaan at karapatan na madalas hindi napagtutuunan
ng pansin.
 ISYUNG PANLIPUNAN
• Ang mga estudyante ay sumasagisag sa mga mamamayang nasa
gitnang uri ng panahong iyon. Ninais nilang magtatag ng Akademya
ng Wikang Kastila upang magkaisa ang mga Pilipino at maunawaan
ang mga nagaganap sa lipunan dahil karamihan sa kanila noon ay
mga walang alam, Ngunit inisip naman ng mga paring Kastila na
iyon ay makasasama dahil pagnatuto ang mga Pilipino hindi na nila
basta makokontrol ang mga ito takot silang sa kabila ng pagkatoto
ng mga Pilipino ay ang pagwawakas ng kanilang kapangyarihan.
 GINTONG ARAL
• Ipinapakita dito na mulat ang mga kabataan sa kanilang karapatan, kalayaan
at katarungan bunga ng kaisipang liberal mula sa Europa at Amerika, Upang
itaguyod ang kapakanan ng mga Pilipino, Nagkaroon sila ng lakas ng loob na
humingi ng pagbabago sa pamahalaang kastila, sa kabila ng mga kaapihan na
dinaranas ng mga Pilipino may mga tao parin na hindi natatakot na ipakita o
iparating ang kanilang mga nais, pilit silang gumagawa ng paraan kung
papaanong maging isang mamamayan na mayroong magagawa sa bayan,
Sila ang ating mga kababayan na mayroong mga paninindigan mga taong
hindi lang iniisip ang mga pansariling karapatan bagkos ito ay para sa lahat
kaya sila ay may ipinaglalaban, kaya naman dapat silang pasalamatan
sapagkat natatamasa natin ngayon ang kalayaan dahil sa kanila.
 KABANATA 15
GINOONG PASTA
 • Ginoong Pasta-Siya ay kilala bilang isang
tanyag na manananggol. Kilala siya dahil sa
kanyang katalinuhan at katayugan ng pag-iisip
kaya't sinubukan ni Isagani na lumapit dito
tungkol sa pagpapatayo ng Akademya ng Wikang
Kastila.
• Isagani-Isang makata na kasintahan ni Paulita
MGA Gomez. Isa siya sa naghahangad na maaprubahan
ang pagkakaroon ng Akademya ng Wikang
TAUHAN Kastila sa Pilipinas. Kasama siya sa kilusan ng
mga kabataan upang ipaglaban ang mga hangarin
na nararapat.
• Don Custodio-Siya ang tanungan at tagapayo ng
mga taong pamahalaan. Nasa kanyang kamay ang
desisyon tungkol sa Akademya ng wikang kastila.
Kilala siya tawag na ''Buena Tinta''. Siya ang
ipinalalagay na pinakamatalinong tagapayo ng
 SULIRANIN
• Nakipag-usap si Isagani sa Ginoo tungkol sa kanilang balak.
Nais ni Isagani na kausapin ni Ginoong Pasta si Don Custodio
at mapasang-ayon ito. Naisalaysay ni Isagani kay Ginoong
Pasta ang misyon ng kanilang kilusan. Nakinig naman ang
Ginoo ngunit akala mo ay walang alam at walang pakialam sa
kilusan ng mga mag-aaral. Nakiramdam naman si Isagani kung
naging mabisa ba ang mga salita niya sa Ginoo.
 SULIRANIN
• Ngunit nabigo siya dahil nagpasiya ang abogado na huwag ng
makialam ukol dito. Marami na siyang pag-aari kaya’t
kailangan niyang kumilos nang naaayon sa batas, at mas
makabubuti raw na ang pamahalaan na lamang ang kumilos
hinggil dito. Malungkot naman si Isagani sa naging pasya ng
Ginoo ngunit hinangaan nito ang abogado dahil sa katalinuhan
at katayugan ng pag-iisip nito
 ISYUNG PANLIPUNAN
• ang isyung panlipunan ay nakatuon kay Ginoong Pasta. Kilala
bilang isang manananggol ngunit ang kanyang mga payo ay
may kaukulang halaga. Tulad na lamang ng payo na ibinigay
niya kay Don Custodio ukol sa usapin ng pagtatayo ng
akademya ng wikang kastila. Pinaubaya sa kanya ni don
Custodio ang desisyon sa pamamagitan ng pagsangguni dito
upang makaligtas sa anumang obligasyon at pananagutan
sakaling magkamali ang desisyon na gagawin.
 ISYUNG PANLIPUNAN
• Mabuti na lamang at tumimo sa kanyang isipan ang mga
katagang binitawan ni Isagani ukol sa pagiging makatwiran as
pagdedesisyon sapagkat siya ay meron ng maayos na
pamumuhay at hindi tulad nila na mga mag - aaral pa lamang
na kailangan maging mahusay upang makatapos ng kanilang
pag - aaral.
 GINTONG ARAL
• Isa sa mga magandang aral na naipakita sa
kabanatang ito ay ang mga tao ay mas
naiisip o iniisip ang sariling kapakanan at
nakakalimutan na ang para sa bayan.
 GINTONG ARAL
• Maraming tao ang nabubulag sa kanilang
pansariling kagustuhan. Dahil dito,
ibinabahala na nila ang kabutihan ng
ikararami.
 KABANATA 16
ANG KAPIGHATIAN NG
ISANG INTSIK
 • Quiroga - ang bidang karakter sa kabanatang ito
na isang negosyanteng Intsik. Nais niyang
magkaroon ng konsulado ang kanyang bansa
kaya't siya ay naghandog ng isang hapunan na
dinaluhan ng mga tanyag na panauhin.
• Simoun - ang isa sa mga nagtungo sa handaan
upang singilin ang kaibigang si Quiroga sa utang
MGA nito na siyam na libo. Nagkasundo sila na
pababain ang utang na ito kapalit ng pagpayag ni
TAUHAN Quiroga na itago ang mga armas ni Ibarra.
Binigyan niya ng kapanatagan si Quiroga na unti
unti naman niyang aalisin ang mga armas na iyon
upang hindi niya iyon ikapahamak.
• Mga tanyag na panauhin - ang mga ito ay
kinabibilangan ng mga kilalang mangangalakal,
mga prayle, militar, kawani ng pamahalaan, at ang
mga suki ni Quiroga.
 • Mga kilalang mangangalakal - ang mga
ito ay kapwa negosyante ni Quiroga na
kadalasan ay kanya ring mga kapareha sa
negosyo.
• Mga prayle - ang mga panauhing hindi
nawawala sa mga pagtitipon sapagkat
MGA kung walang basbas ng mga prayle tiyak
TAUHAN na mamalasin ang negosyo ayon sa
paniniwala ng mga taga San Diego.
• Mga militar - ang mga tagapamayapa ng
lugar ng San Diego. Naroon sila upang
panatilihin ang kaayusan ng bayan kasabay
ng handaan.
 • Mga kawani ng pamahalaan - labis ang
pagpapahalaga ni Quiroga sa mga ito
sapagkat ang kanyang layunin ay
mapapayag ang mga ito na magkaroon ng
konsulado ang kanyang bansa.
• Mga suki - ang mga parokyano ni Quiroga
MGA na naroon upang siya ay bigyan ng suporta.
• Don Custodio - ang nangunguna sa
TAUHAN pangkat ng mga mangangalakal na nag-
uusap usap tungkol sa komisyong
ipapadala sa India para pag - aralan ang
paggawa ng sapatos para sa mga sundalo.
• Mr. Leeds - ang namumuno ng peryahan
na siya namang pinag uusapan ng mga
 SULIRANIN
• Isang dayuhan na Intsik ang nagnanais na
magkaroon ng higit na karapatan ang mga kapwa
Intsik sa Pilipinas noong panahon ng Kastilang
pamamahala. Hindi interesado ang mga Kastila at
Pilipino dahil hindi ito nakaayon sa kanilang
sariling mga plano.
 ISYUNG PANLIPUNAN
• Mahirap lamang sila Sisa. Kailangang magtrabaho ng
kaniyang mga anak na sila Basilio at Crispin bilang
mga kampanero sa simbahan. Ang kaniyang asawang si
Pedro ay mahilig magsugal. Ganiyang-ganiyan ang
buhay noon ng mga tao. Lalo na sa mga mahihirap
noon, kinakailangang mamasukan bilang mga alipin
ang bawat myembro ng pamilya para lamang mabuhay.
 GINTONG ARAL
• Na kailangan nating pagisipan ng mabuti ang
pagpapasya sa isang bagay ng sa huli ay hindi
natin ito pagsisihan. Dapat dun tayo sa tamang
desisyon para hindi tayo mapahamak at laging
tatandaan na dapat ay maging kontento tayo sa
isang bagay