เคมีอุตสาหกรรม

พอลิเมอร์และผลิตภัณฑ์ของใช้ในชีวิตประจำวัน

รศ.ดร. อรุณี คงดี อัลเดรด

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้
1
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 พอลิเมอร์ คือสารโมเลกุลใหญ่ มีหลายพันอะตอม
มาสร้างพันธะกันด้วยพันธะโควาเลนท์เพื่อประกอบ
พอลิเมอร์คืออะไร? กันเป็ นโมเลกุลยาว

พอลิเมอร์เกิดจากการทำปฏิกิริยาของมอนอเมอร์
n CH 2 CH CH 2 CH
n

มอนอเมอร์ พอลิเมอร์
Hey! Look. We’re making
a poly(elephant).

2
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
พอลิเมอร์สังเคราะห์ เม็ดพลาสติก
3
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 พอลิเมอร์ มักอยู่ในรูปของวัสดุ ซึ่งแบ่งออก
ตามลักษณะการใช้งาน คือ
พลาสติก
ยาง
เส้นใย พอลิเมอร์เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน
สีและกาว

เราพบเห็นพอลิเมอร์ได้ทั่วๆ ไป ของใช้ต่างๆ
เช่น ถุง กล่อง ถัง ตะกร้า กาละมัง กระเป๋ า
ขวดน้ำ ส่วนประกอบของเครื่องใช้ไฟฟ้ า สีทา
บ้าน สิ่งทอ 4
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 คุณสมบัติเด่นของพอลิเมอร์เหนือวัสดุอื่น
ความต้องการของพอลิเมอร์เพื่อใช้ทดแทนวัสดุดั้งเดิม ได้แก่ ไม้ โลหะ แก้ว เซรามิก
เพิ่มขึ้นทุกปี เนื่องจาก
สามารถขึ้นรูปได้ง่าย พอลิเมอร์ส่วนใหญ่เป็ นฉนวนไฟฟ้ า
ขึ้นรูปที่ซับซ้อนได้ ไม่นำความร้อน
ทำให้มีสีสันได้ตามต้องการ พอลิเมอร์ถูกนำไปใช้งานอย่าง
น้ำหนักเบา มีความแข็งแรง กว้างขวาง เนื่องจากสมบัติของพอลิ-
ทนต่อสารเคมีและการกัดกร่อน เมอร์ขึ้นกับโครงสร้างของมัน

Visit : http://www.kodung.com/play?vid=Y8kwEjbfBh3O9rC
พลาสติก นวัตกรรมเปลี่ยนโลก 5
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 7

พลาสติกวิศวกรรม
พลาสติกที่มีสมบัติดีเด่น เช่น ทนต่อ
แรงกระแทก ความร้อนสูง สารเคมี

6
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 พลาสติกกับสิ่งแวดล้อม
พลาสติกทำให้เกิดปัญหาขยะล้นเมือง เนื่องจาก
พลาสติกเป็ นวัสดุที่มีการใช้งานอย่างแพร่หลาย
พลาสติกคือพอลิเมอร์ซึ่งมีโมเลกุลยาว ย่อยสลายยาก
ในธรรมชาติ

7
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 การแก้ปัญหาขยะพลาสติก
Reuse การใช้ซ้ำ นำพลาสติกมาใช้ใหม่  แยกขยะ
Reduce การลดการใช้
Repair การซ่อมแซม
Recycle การแปรรูปเพื่อนำพลาสติกมาใช้ใหม่
โดยการหลอมขึ้นรูปใหม่

การใช้พลาสติกย่อยสลายได้ (biodegradable
plastics) เช่น พอลิแลกติกแอซิด หรือมีพอลิเมอร์
ธรรมชาติ เช่น แป้ งเป็ นส่วนประกอบ
8
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 ผลิตภัณฑ์ของใช้ในชีวิตประจำวัน
(Dairy Products)
- สบู่
- ผงซักฟอก
-น้ำยาดัดผม - น้ำยายืดผม

9
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 สบู่ (soap)
สบู่เกิดจากปฏิกิริยาสปอนนิฟิ เคชันระหว่างไขมันกับเบส
O Non-polar
CH 2 O C R CH 2 OH
Polar
O O
- +
CH O C R + 3 NaOH CH OH + 3 R C O Na
O
CH 2 O C R เบส CH 2 OH สบู่
ไขมัน เช่น น้ำมันถั่วเหลือง กลีเซอรอล
ไขมันเนย น้ำมันมะพร้าว
เช่น R = CH3(CH2)10-
โครงสร้างอย่างง่ายของสบู่
เมื่อเป็ นน้ำมัน
มะพร้าว
Polar (ionic part)
Nonpolar (HC part)
10
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 สบู่ชำระล้างสิ่งสกปรกได้อย่างไร?

สารชำระล้าง/สารลดแรงตึงผิว (surfactant, detergent) ทำความ

สะอาดได้เช่นเดียวกับสบู่
11
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 ชนิดของสารชำระล้าง

Cl-

O CH 2 CH 2 O
CH 3 ( CH 2 )8 O ( CH 2 CH 2 O)n H n

Poly(ethylene glycol)
Nonionic surfactant = Alkyl phenol ethoxylate
เป็ นส่วนประกอบในครีมบำรุงผิว
O
CH 3 ( CH 2 )12 C N ( CH 2 CH 2 OH) 2
เป็ นส่วนประกอบในน้ำยาล้างจาน
Cocamido DEA 12
เอกสารประกอบการสอนวิชา วท 101 วิทยาศาสตร์เพื่อชีวิต
 น้ำยาดัดผม - น้ำยายืดผม

O
H S CH 2 C OH
Thioglycolic acid เป็ นสารรีดิวซ์
เพื่อทำให้พันธะไดซัลไฟด์ (-S-S-)
ขาดออกแล้วทำให้ผมยึดเข้าด้วยกัน
ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ (H2O2)
เป็ นสารออกซิไดซ์อ่อน ใช้เพื่อทำให้
เกิดพันธะไดซัลไฟด์ใหม่
13