• วรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าถือกำเนิดขึ้นในช่วงที่

อักษรคะนะได้รับการพัฒนาและใช้อย่างแพร่
หลาย มีการนำอักษรคะนะไปใช้เขียนสำนวน
แสดงความรู้สึกต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน
และยังนำไปใช้เขียนเรื่องเล่าในอดีตที่เล่าสืบทอด
กันมา วรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าเป็ น
วรรณกรรมร้อยแก้ว แต่บางเรื่องมีการสอดแทรก
ด้วยบทกวี
 『竹取物語』

たけとり ものがたり
 『竹取物語』

วรรณคดีประเภทเรื่องเล่าที่เก่าแก่ที่สุด
ไม่ทราบชื่อผู้แต่ง
สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นราวศตวรรษที่ 9-10
竹 = ไม้ไผ่ 取 = หยิบ, ตัด
物語 = ตำนาน, เรื่องเล่า
• ทะเกะโตะริโมะโนะงะตะริมีชื่อเรียกอื่น
หลายชื่อ เช่น ทะเกะโตะริ โนะ โอะกินะ
โนะ โมะโนะงะตะริ ( 竹取の翁の
物語 ) คะงุยะฮิเมะ โนะ โมะโนะงะตะริ
( かぐや姫の物語 )
• เป็นเรื่องเล่าที่แต่งขึ้นหรือท์ซุกุริโมะ
โนะงะตะริ ( 作り物語 )
สันนิษฐานว่าแต่งโดยผู้ชายที่มีความรู้
ด้านอักษรจีน บทกวีจีนและเป็นชนชั้น
ขุนนาง
• รูปประโยคในเรื่องเป็นสำนวนแสดงความ
รู้สึกอย่างตรงไปตรงมาซึ่งแตกต่างจาก
สำนวนในวรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าที่แต่ง
ขึ้นหลังจากนี้ และมีคำที่มาจากภาษาจีน
หรือคังโงะ ( 漢語 ) คำศัพท์ทาง
พระพุทธศาสนาหรือบุกเกียวโงะ ( 仏教
語 ) ปรากฏอยู่มาก
 ตัวอย่างเนื้อเรื่อง 『竹取物語』

今では、もう昔のことに
なるが、竹取の翁と
いう者がいたの
である。
その翁は山野に分け
入っていつも竹を取り
、その竹を種ゞの物
を作るのに使って
いたのである。
ＤＶＤを見ましょう。
 อภิปรายร่วมกัน
• ภาพของตัวละครเอกหญิง :
1 หญิงเด็ดเดี่ยว (กล้าปฏิเสธคำขอร้องให้
แต่งงานจากชายชราผู้เป็นพ่อ และยืนยันจะฆ่า
ตัวตายหากบังคับให้ต้องแต่งงาน)
2หญิงเย็นชา (ไม่เห็นใจผู้ชายที่มาขอแต่งงาน
ยิ่งกว่านั้นยังหัวเราะเยาะ)
 อภิปรายร่วมกัน
• เรื่องนี้เขียนขึ้นมาเพื่อให้ใครอ่าน :
สันนิษฐานว่าต้นฉบับเขียนด้วยอักษรฮิระงะนะ
ดังนั้นน่าจะเป็นผู้หญิงเขียนขึ้นโดยตั้งใจให้ผู้
อ่านที่เป็นหญิงในวังได้อ่าน
 ประเด็นที่น่าสงสัย
• ทำไมตัวละครเอกถูกสร้างขึ้นให้เป็น
มนุษย์ไม่ธรรมดา (ตัวเล็ก, โตเร็ว,
เรืองแสง ฯลฯ)
 ประเด็นที่น่าสงสัย
• ทำไมตัวละครเอกต้องปฏิเสธการ
แต่งงานกับชายทุกคน
 ประเด็นที่น่าสงสัย
• ทำไมตัวละครเอกต้องหายไปตอนจบ
เรื่อง (กลับคืนสู่ดวงจันทร์)
อธิบายเพิ่มเติม

ญี่ปุ่ นโบราณ

ญี่ปุ่ นปัจจุบัน
อธิบายเพิ่มเติม

ญี่ปุ่ นโบราณ
แนะนำหนังสือ
『伊勢物語』
いせものがたり
• “อิเซะ” เป็ นชื่อพื้นที่ในสมัยโบราณ
ปัจจุบัน คือ ส่วนใหญ่ของจังหวัดมิเอะ
( 三重県 )
• อิเซะโมะโนะงะตะริ หมายถึง เรื่องเล่าของ
เมืองอิเซะ ซึ่งเป็ นสถานที่ที่ตัวละครเอก
เดินทางไป
 Ise monogatari 『伊勢物語』

วรรณคดีประเภทนิทานหรือเรื่องเล่า
ไม่ทราบผู้แต่งและปี แต่งแน่ชัด แต่สันนิษฐาน
ว่าแต่งราวปลายศตว.9 ถึงกลางศตว.10
125 ตอน ไม่ต่อกัน
• อิเซะโมะโนะงะตะริมีชื่อเรียกอื่น
หลายชื่อ เช่น สะอิโงะ กะ โมะโนะ
งะตะริ ( 在五が物語 )
สะอิโงะชูโจ โนะ นิกกิ ( 在五
中将の日記 )
• เป็ นวรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าที่
สอดแทรกด้วยบทกวีหรือ
อุตะโมะโนะงะตะริ ( 歌物
語 ) ที่เก่าแก่ที่สุดที่มีอยู่ใน
ปัจจุบันของญี่ปุ่ น
 在原業平（ありわらのなりひら）

• สันนิษฐานว่าเรื่องราว
ทั้งหมดเป็นของ Ariwara
no Narihira
บทกวีเลื่องชื่อของนะริฮิระ
月やあらぬ 春や昔の 春ならぬ
わが身ひとつは もとの身にして

พระจันทร์นี้มิใช่ดวงเดิมหรอกหรือ
ฤดูใบไม้ผลิมิใช่ดังอดีตหรอกหรือ
มีแต่ข้าเพียงคนเดียวที่ยังคง
เหมือนเดิม
• เนื้อเรื่องทุกตอนมีทั้งส่วนที่เป็นร้อยแก้วและ
บทกวี บางตอนมีบทกวีมากกว่า 1 บท รวม
บทกวีทั้งหมด 209 บท
• ประโยคเริ่มต้นของแต่ละตอนส่วนมากคือ
มุกะฌิ โอะโตะโกะ อะริเกะริ ( 昔男
ありけり ) หมายถึง “กาลครั้งหนึ่งมี
ชายคนหนึ่ง”
• เนื้อเรื่องแสดงชีวิตรักระหว่างชายหญิง พ่อ
แม่ลูก พี่น้อง นายบ่าว และเพื่อน ตลอดจน
การเดินทางตั้งแต่ในวัยหนุ่มจนถึงวัยชรา
• เรื่องนี้ได้รับอิทธิพลจากวรรณกรรมจีนและ
มีการสอดแทรกบทกวีโบราณ ตำนานเรื่อง
เล่าของชาวบ้าน
 『伊勢物語』 ตอนที่ 1
• ชายคนหนึ่งไปล่าสัตว์และแอบเห็นผู้หญิงพี่น้อง
สองคนงดงามยิ่งจึงหลงรักนางทั้งคู่ เขาฉีกชายผ้า
และเขียนบทกวีส่งให้นางว่า..จิตใจของฉันปั่นป่ วน
ราวกับลวดลายยุ่งเหยิงบนผ้าที่ย้อมด้วยดอกหญ้า
สีม่วงแห่งหมู่บ้านคะซุงะ....
 『伊勢物語』 ตอนที่ 1 (ต่อ)

• เขานึกได้ว่านี่เป็นโอกาสที่จะดัดแปลงบทกวี
โบราณที่ว่า...มีแต่เธอเท่านั้นที่ทำให้จิตใจฉัน
ปั่นป่ วนราวกับลวดลายที่ยุ่งเหยิงบนผืนผ้าจาก
ฌิโนะบุแถบมิชิโนะกุ....
『伊勢物語』 ตอนที่ 1
• ชายผู้นี้สนใจทั้งพี่สาวและน้องสาว
และจะแต่งงานกับทั้งคู่เลยหรือ
• ทำไมผู้ชายจึงจิตใจปั่นป่ วนเมื่อพบกับ
ผู้หญิงที่สนใจ
 『伊勢物語』 ตอนที่ 10
• ชายคนหนึ่งไปขอผู้หญิงแต่งงานแต่พ่อของผู้หญิงจะ
ยกลูกสาวให้คนอื่น ส่วนแม่ยินดีเพราะเห็นว่าเป็นชาย
สูงศักดิ์ แม่ของผู้หญิงแต่งบทกวีส่งถึงว่าที่ลูกเขย
ว่า...ขอฝากฝังลูกสาวต่อท่านด้วย ฉันมีใจโน้มเอียง
มาด้านท่าน ราวกับห่านป่ าที่ลงมาบน ผิวนาของมิ
โยะฌิโนะแล้วไปรวมตัวอยู่ด้านเดียวกันและส่งเสียง
ร้องเมื่อคนสั่นที่ไล่นก...
 『伊勢物語』 ตอนที่ 10 (ต่อ)
• ว่าที่ลูกเขยส่งบทกวีตอบกลับว่า...จะไม่มีวันลืม
เลือนลูกสาวของท่านซึ่งอยู่ที่มิโยะฌิโนะ ดังที่ท่าน
ได้ฝากฝังไว้และมีใจโน้มเอียงมาทางนี้...
• ผู้ชายคนนี้ไม่ยอมหยุดความเจ้าชู้แม้ยามอยู่ห่างไกล
เมืองหลวง
• ทำไมพ่อจึงไม่อยากยกลูกสาวให้ชาย
คนนี้
• เชื่อถือคำพูดของชายได้หรือไม่ ที่
ว่า..จะไม่มีวันลืมเลือนลูกสาวของ
ท่าน...
 『伊勢物語』 ตอนที่ 17
• ชายคนหนึ่งแวะเวียนมาบ้านผู้หญิงช่วงซากูระผลิบาน เขาไม่ได้มาที่นี่
นานแล้ว ผู้หญิงแต่งบทกวีว่า...ดอกซากูระได้ชื่อว่าผลิบานและร่วงโรย
ในระยะเวลาสั้น แต่บัดนี้ผลิดอกบานสะพรั่งเฝ้ ารอคนที่แทบจะไม่แวะ
มาหาเลย...
 『伊勢物語』 ตอนที่ 17 (ต่อ)
• ผู้ชายแต่งบทกวีตอบกลับว่า...หากวันนี้ฉันไม่มา วันพรุ่งนี้ดอกซากูระ
คงร่วงโรยกับหิมะตก แม้ดอกซากูระจะไม่ละลายหายไปเหมือนหิมะ แต่
ใครเล่าจะมองว่าเป็นดอกซากูระที่งดงามเหมือนอยู่บนต้น...
• ชายคนนี้รู้ สึกอย่างไรต่อผู้หญิง (ยังรัก
เหมือนเดิมหรือไม่ ฯลฯ)
 『伊勢物語』 ตอนที่ 19

• ชายคนหนึ่งมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งกับนางกำนัล
นางหนึ่ง ต่อมาไม่นานได้แยกจากกันแต่ยังอยู่
ในเขตพระราชวังเดียวกันจึงยังเห็นกันอยู่ ฝ่ าย
ชายไม่ได้ใส่ใจฝ่ ายหญิงนัก ฝ่ ายหญิงแต่งบทกวี
ว่า...ท่านอยู่ห่างไกลราวกับเมฆบนท้องฟ้ า
ท่านเมินเฉย แต่ฉันยังเห็นท่านในสายตาอยู่...
 『伊勢物語』 ตอนที่ 19 (ต่อ)

• ฝ่ ายชายแต่งบทกวีตอบกลับว่า...เหตุที่ฉันอยู่
ห่างไกลราวกับเมฆบนท้องฟ้ านั้นเพราะเธอไม่
ให้ฉันได้เข้าใกล้ ราวกับสายลมแห่งขุนเขาที่พัด
เร็ว ทำให้เมฆเคลื่อนตัวลงมาไม่ได้...
• ผู้คนโจษจันกันว่าเป็นเพราะฝ่ ายหญิงมีผู้ชาย
คนอื่นด้วย
• ผู้หญิงนอกใจผู้ชายตามเสียงเล่าลือ
หรือไม่
 『伊勢物語』 ตอนที่ 23
• ชายหญิงคู่หนึ่งเคยเล่นกันตอนเป็ นเด็กใกล้บ่อน้ำ
โตขึ้นได้แต่งงานกันแต่ฝ่ ายชายไปมีภรรยาใหม่
เพราะภรรยาเดิมเริ่มขัดสนหลังจากพ่อแม่เสียชีวิต
• ชายสงสัยว่าภรรยาเดิมจะมีชู้เพราะไม่มีท่าทีหึงหวง
ภรรยาใหม่ เขาออกอุบายว่าจะเดินทางไปหาภรรยา
ใหม่แต่ความจริงแล้วซ่อนตัวในสวนและแอบดู
 『伊勢物語』 ตอนที่ 23 (ต่อ)
• ภรรยาเดิมแต่งหน้างดงามและแต่งบทวีความ
ว่า...เขาคงต้องเดินทางเพียงลำพังยามค่ำคืน ผ่าน
ขุนเขาทะท์ซุตะที่เกิดเกลียวคลื่นสีขาวด้วยแรงลม
พัด...
• ฝ่ ายชายได้ยินบทกวีแล้วไม่ไปหาภรรยาใหม่บ่อยดัง
เดิม
 『伊勢物語』 ตอนที่ 23 (ต่อ)
• ภรรยาใหม่แต่งกายงดงามในระยะแรก แต่ต่อมาไม่
ระวังกิริยา ฝ่ ายชายจึงไม่ชอบและไม่แวะไปหาอีก
เลย
• ภรรยาใหม่แต่งบทกวีถึงฝ่ ายชาย และได้รับคำตอบ
ว่าจะกลับมาหาอีก แต่รอเท่าใดฝ่ ายชายก็ไม่มาหา
จึงส่งบทกวีไปอีก ท้ายที่สุดฝ่ ายชายก็ไม่ได้กลับมา
หาอีกเลย
• ทำไมภรรยาเดิมต้องแต่งหน้าอย่างงดงามขณะ
ที่สามีไม่อยู่บ้าน
 『伊勢物語』 ตอนที่ 24
• ชายคนหนึ่งแยกจากภรรยาไปทำงานที่เมืองหลวงนาน
3 ปี
• ภรรยารอไม่ไหวจึงตกลงแต่งงานกับชายอื่นที่นัดพบ
กันคืนนี้ ปรากฏว่าสามีเก่ากลับมา แต่ภรรยาไม่เปิ ด
ประตูบ้านให้ และแต่งบทกวีว่า...เฝ้ ารอคอยมานาน
ถึง 3 ปี คืนนี้ได้ตกลงจะร่วมหมอนกับชายอื่นแล้ว...
 『伊勢物語』 ตอนที่ 24 (ต่อ)
• สามีเก่าแต่งบทกวีตอบกลับว่า...ขอให้รักใคร่กับ
สามีใหม่ดังที่ฉันรักเธอตลอดเวลาที่ผ่านมา...หลัง
จากนั้นสามีเก่าได้ลุกจากไป
• ภรรยาแต่งบทกวีว่า...ไม่ว่าหัวใจเธอจะเป็ นเช่นไร
แต่หัวใจฉันฝากไว้กับเธอเสมอมา...แต่สามีไม่ได้ยิน
บทกวีนี้และจากไปแล้ว
 『伊勢物語』 ตอนที่ 24 (ต่อ)

• ภรรยาเสียใจมากและออกไปตามสามี แต่ยังตาม
ไม่ทัน นางล้มลงศีรษะกระแทกโขดหินและใช้เลือด
นิ้วเขียนบทกวีว่า...ไม่สามารถฉุดรั้งคนที่จากไป
โดยยังไม่รู้ความในใจของฉัน ฉันคงต้องจากโลกนี้
ไป...พอเขียนเสร็จนางก็สิ้นใจ ณ ที่นั้น
• คิดอย่างไรกับชะตากรรมของหญิงคนนี้
(สมควรต้องเสียชีวิตหรือไม่ ฯลฯ)
ยะมะโตะโมะโนะงะตะริ
( 大和物語 )
•วรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าที่
สอดแทรกด้วยบทกวี
•ไม่ทราบชื่อผู้แต่ง
•สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นราว ค.ศ.
951
• เนื้อเรื่องประกอบด้วย 173 ตอนและมีบทกวี
จำนวน 295 บท
• เนื้อเรื่องครึ่งแรกเป็นการรวบรวมเรื่องราวของ
สังคมชนชั้นขุนนางหลังสมัยของจักรพรรดิอุดะ
• เนื้อเรื่องครึ่งหลังเป็นเรื่องเล่าสืบทอดจากอดีต
และตำนานที่เกี่ยวข้องกับบทกวีญี่ปุ่ นในยุคกวี
ทั้งหก
• ตัวเอกของแต่ละตอนมีหลากหลาย เช่น
จักรพรรดิ ขุนนาง พระ ผู้หญิง
• ตัวละครส่วนมากในเนื้อเรื่องครึ่งแรกเป็นบุคคล
ที่มีชีวิตอยู่จริงในอดีตและมีการระบุชื่อจริงหรือ
ชื่อเรียกที่ทำให้รู้ว่าเป็นบุคคลใด
• เรื่องยะมะโตะโมะโนะงะตะริได้รับอิทธิพลจาก
เรื่องอิเซะโมะโนะงะตะริ แต่มีเนื้อเรื่องเชิงซุบซิบ
ซึ่งถือเป็นเอกสารสำคัญต่อการศึกษา
สถานการณ์จริงและเสียงเล่าลือในสังคมชนชั้น
ขุนนางในสมัยนั้น
 ตอนที่ 6 ฮะกะนะกิโซะระ ( はかなき空 )
“ท้องฟ้ าที่ไม่จีรัง”
• อะซะตะดะ โนะ ชูโจ มีความสัมพันธ์ลึกซึ้งกับภรรยาผู้อื่น
โดยหลบซ่อนสายตาผู้คน
• ฝ่ ายหญิงมีใจให้ด้วยและอะซะตะดะยังคงแวะเวียนมาหา
ฝ่ ายหญิงอย่างต่อเนื่อง
• ต่อมา สามีของฝ่ ายหญิงต้องเดินทางไปเป็นผู้ปกครอง
แคว้นในภูมิภาค (ฝ่ ายหญิงต้องร่วมเดินทางไปด้วย)
ทำให้ฝ่ ายหญิงและอะซะตะดะรู้สึกโศกเศร้าอย่างยิ่ง
• อะซะตะดะแต่งบทกวีส่งให้ฝ่ ายหญิงดังนี้
• จิตใจของข้าโน้มเอียงมายังท่านเช่นนี้แล้วเหตุใดท่านจึง
ทอดทิ้งไปยังท้องฟ้ าที่ไม่อาจพึ่งพาได้
• เขาส่งให้ในวันที่ฝ่ ายหญิงเดินทางไปภูมิภาค
 ตอนที่ 149 โอะกิท์ซุฌิระนะมิ ( 沖つ白浪 )
“เกลียวคลื่นสีขาวนอกชายฝั่ง”
• กาลครั้งหนึ่งมีชายหญิงคู่หนึ่งอาศัยอยู่ในเขตคะท์ซุระงิ
นครยะมะโตะ ฝ่ ายหญิงงดงามมาก ทั้งคู่ใช้ชีวิตร่วมกัน
ด้วยความรักเป็นเวลานาน แต่ต่อมาฝ่ ายหญิงยากจนลง
มากทำให้ฝ่ ายชายไปมีภรรยาใหม่ซึ่งเป็นคนร่ำรวย
• ภรรยาใหม่ไม่ได้งดงามมากนักแต่ทุกครั้งที่ฝ่ ายชายไปหา
จะรับรองอย่างดีและสวมเสื้อผ้าที่สวยงามมาก ด้วยเหตุนี้
ฝ่ ายชายจึงแวะเวียนไปหาภรรยาใหม่ผู้มั่งคั่งอยู่เสมอ
• ส่วนภรรยาเดิมใช้ชีวิตอยู่อย่างยากจนและน่าเห็นใจ
• ภรรยาเดิมไม่เคยแสดงอาการหึงหวงเวลาฝ่ ายชายเดินทาง
ไปหาภรรยาใหม่ แต่ความจริงแล้วภรรยาเดิมอดทนเก็บ
ความรู้สึกหึงหวงและทุกข์ทรมานไว้ในใจ
• คืนที่ฝ่ ายชายจะไปค้างคืนที่บ้านภรรยาใหม่นั้นภรรยาเดิม
จะบอกว่า “เชิญท่านไปเถิด” ดังนั้นฝ่ ายชายจึงคิดว่า “การ
ที่ไม่หึงหวงเวลาไปค้างบ้านผู้หญิงอื่นคงเป็นเพราะนัดให้
ผู้ชายคนอื่นแวะเวียนมาหา มิฉะนั้น คงรู้สึกแค้นเคืองบ้าง”
• ฝ่ ายชายคิดดังนี้จึงแสร้งออกจากบ้านโดยแอบอยู่ในสวน
และคิดในใจว่า “จะมีผู้ชายมาหรือเปล่านะ”
• คืนนี้ดวงจันทร์งดงามมาก ภรรยาเดิมออกมานั่งหวีผมที่
ระเบียงโดยไม่เข้านอน
• ฝ่ ายชายเฝ้ าแต่ครุ่นคิดว่า “คงรอใครอยู่” ภรรยาเดิมพูด
บทกวีกับคนรับใช้ที่ยืนอยู่ด้านหน้าดังนี้
• ท่านต้องเดินทางเพียงลำพังยามค่ำคืน ผ่านขุนเขาทะท์ซุ
ตะอันน่ากลัวเพราะมีโจร
• ฝ่ ายชายได้ยินดังนั้นจึงคิดว่า “แท้จริงแล้วเป็นเพราะ
ห่วงใยข้า” และรู้สึกรักภรรยาเดิมอย่างยิ่งเพราะการเดิน
ทางไปบ้านภรรยาใหม่ต้องผ่านภูเขาทะท์ซุตะ
• ฝ่ ายชายยังคงแอบดูภรรยาเดิมต่อไป ภรรยาเดิมร้องไห้
และรินน้ำใส่ชามโลหะแล้วนำไปวางแนบไว้ที่หน้าอก
• ฝ่ ายชายคิดว่า “ประหลาดจริง จะทำอะไรหรือนั่น” ทันใด
นั้น น้ำในชามโลหะกลายเป็นน้ำเดือด
• ภรรยาเดิมเทน้ำร้อนทิ้งแล้วรินน้ำใส่ชามโลหะอีก
• ฝ่ ายชายเห็นแล้วรู้สึกถึงความอัดอั้นภายในใจของภรรยา
เดิมจึงวิ่งออกมาและกล่าวว่า “การที่เกิดเรื่องเช่นนี้ได้ต้อง
มีความรู้สึกเท่าใดกัน”
• ฝ่ ายชายสวมกอดภรรยาเดิมและพาไปเข้านอน
• หลังจากนั้น ฝ่ ายชายไม่แยกจากภรรยาเดิมและไม่ไปที่
อื่นอีก
• ผ่านไปหลายเดือน ฝ่ ายชายคิดถึงภรรยาใหม่
• ฝ่ ายชายเดินทางไปหาภรรยาใหม่โดยยืนอยู่ข้างนอกบ้าน
ด้วยความละอายที่ไม่ได้แวะเวียนมานาน ฝ่ ายชายมอง
ผ่านช่องว่างเข้าไปในบ้าน
• ก่อนหน้านี้ที่เคยเห็นว่างดงามและสูงส่งนั้น เมื่ออยู่ตาม
ลำพังกลับสวมเสื้อผ้าซอมซ่อ เสียบปิ่ นปักผมอันใหญ่ไว้ที่
ผมบริเวณหน้าผาก และตักข้าวมาเอง
• ฝ่ ายชายคิดว่า “ช่างเลวร้ายยิ่งนัก” และกลับบ้านไปโดย
ไม่แวะเวียนมาหาอีกเลย ชายคนนี้เป็นเชื้อพระวงศ์
เฮะอิชูโมะโนะงะตะริ
( 平中物語 )
“เฮะอิชู” เป็นชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งของทะ
อิระ โนะ ซะดะฟุมิ ( 平貞文 ) ซึ่ง
เป็นตัวเอกของเรื่องนี้
•วรรณกรรมประเภทเรื่องเล่าที่
สอดแทรกด้วยบทกวี
•ไม่ทราบชื่อผู้แต่ง
•สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นระหว่าง
ค.ศ. 960-965
• เนื้อเรื่องประกอบด้วย 39 ตอน
• เน้นเรื่องราวเกี่ยวกับความรัก
• มีหลายตอนที่ความรักยังไม่สมหวัง
และมีบางตอนที่แสดงเนื้อหาเกี่ยวกับ
การติดต่อกันระหว่างขุนนางชั้นสูง
และระหว่างเพื่อน
• ตัวเอกคือ ทะอิระ โนะ ซะดะฟุมิ
• ได้รับอิทธิพลอย่างมากจากเรื่อง
อิเซะโมะโนะงะตะริแต่แสดงเนื้อเรื่องที่
เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันมากกว่า
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• ขณะที่ชายคนนี้โต้ตอบจดหมายกับหญิงคนหนึ่งด้วย
ความกระตือรือร้นอยู่นั้นเวลาก็ผ่านล่วงเข้าสู่เดือน 7
• ชายคนนี้เดินทางไปที่ริมแม่น้ำคะโมะในวันที่ 7
• ขณะที่เขากำลังเดินอยู่นั้นรถของฝ่ ายหญิงที่เคยพบกันแค่
ครั้งเดียวและไม่ได้พบอีกเลย ทำได้เพียงโต้ตอบจดหมาย
ก็มาหยุดอยู่ที่ริมแม่น้ำ
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• บรรดาผู้ร่วมเดินทางของฝ่ ายชายเห็นเข้าจึงบอกว่า “คน
นั้นไง”
• ฝ่ ายชายได้ยินดังนั้นจึงให้ผู้ร่วมเดินทางไปบอกฝ่ ายหญิง
ว่า “ช่างน่ายินดีอย่างยิ่งที่สามารถเห็นกันใกล้ขนาดนี้ คง
ด้วยเรื่องทางช้างเผือกในวันทะนะบะตะ”
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• หลังจากนั้นฝ่ ายชายแต่งบทกวีให้ฝ่ ายหญิงดังนี้
• วันนี้เป็นวันเดียวในรอบปี ที่ดาวชายเลี้ยงวัวได้พบกับดาว
หญิงทอผ้า ข้าซึ่งเป็นคนที่ไม่ได้พบท่านเป็นเวลานาน
อยากเป็นดาวชายเลี้ยงวัวในค่ำคืนนี้ หลังพระอาทิตย์ตก
แล้วจะได้พบกันด้วยการข้ามทางช้างเผือกไป
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• ฝ่ ายหญิงได้ยินบทกวีนั้นแต่อาจเป็นเพราะมีคนอื่นที่ต้อง
เกรงใจร่วมอยู่ในรถเดียวกันจึงไม่แต่งบทกวีตอบกลับ แต่
พูดตอบกลับไปว่า “ถ้าพระอาทิตย์ตกแล้วก็ไปที่นั่นนะ”
• หลังจากนั้นฝ่ ายหญิงก็ขึ้นรถไป
• ส่วนฝ่ ายชายรีบเดินทางไปทั้ง ๆ ที่พระอาทิตย์ยังไม่ตก
และได้ค้างคืนที่บ้านของฝ่ ายหญิง
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• เช้ารุ่งขึ้นคือวันที่ 8 ฝ่ ายชายแต่งบทกวีดังนี้
• ค่ำคืนนี้ก็จะไม่ข้ามทางช้างเผือกหรือ จะไม่ได้พบท่านอีก
ครั้งหรือ หลงทางบนท้องฟ้ ากว้างเพราะค้นหาทางข้าม
ทางช้างเผือก ไม่มีวิธีที่ดีหรือ จิตใจสับสน ไม่สงบ
 ตอนที่ 13 ทะนะบะตะ
• ฝ่ ายหญิงแต่งบทกวีตอบกลับดังนี้
• ได้พบกันในวันทะนะบะตะและในคืนวันที่ 8 แม้แต่ทะนะ
บะตะก็ต้องแยกจากกัน ครั้งหน้าจะยังพบใครได้อีกหรือ
• เนื่องจากฝ่ ายหญิงให้ความสำคัญกับสังคมมากทำให้
ฝ่ ายชายเห็นว่าเป็นเรื่องยุ่งยากจึงไม่สานสัมพันธ์ต่ออีก
เลย
『源氏物語』
げんじものがたり
• เก็นจิโมะโนะงะตะริมีชื่อเรียกอื่น เช่น
เก็นจิ โนะ โมะโนะงะตะริ ( 源氏
の物語 ) ฮิกะรุเก็นจิโมะโนะงะ
ตะริ ( 光源氏物語 ) มุระ
ซะกิ โนะ โมะโนะงะตะริ ( 紫の物
語)
• จัดอยู่ในประเภทเรื่องเล่าที่ผสมผสาน
ระหว่างเรื่องเล่าที่แต่งขึ้นกับเรื่องเล่าที่
สอดแทรกด้วยบทกวี
 『源氏物語』

วรรณคดีชิ้นเอกของญี่ปุ่ นและเป็นนวนิยายเรื่อง
ยาว เก่าแก่ที่สุดในโลก มี 54 ตอน
แต่งโดย 紫式部（むらさきしき
ぶ） เริ่มแต่ง ค.ศ.1001 และเสร็จเมื่อ ค.ศ.1008
 ประวัติของมุระซะกิฌิกิบุ
• เป็นธิดาของฟุจิวะระ โนะ ทะเมะโตะกิ ( 藤
原為時 ) ซึ่งเป็นขุนนางและกวีในช่วงกลาง
สมัยเฮอัน เขามีความสามารถมากด้านประโยค
ภาษาจีนหรือคัมบุน ( 漢文 )
• มุระซะกิฌิกิบุเจริญเติบโตขึ้นด้วยความคุ้นเคย
กับบทกวีญี่ปุ่ นและบทกวีจีน และสามารถ
เข้าใจประโยคภาษาจีนได้ดีกว่าโนะบุโนะริ (
惟規 ) ซึ่งเป็นพี่ชายหรืออาจเป็นน้องชาย
ร่วมมารดาเดียวกันเพราะไม่ทราบวันเดือนปี
เกิดแน่ชัด
• มุระซะกิฌิกิบุสมรสกับฟุจิวะระ โนะ โนะบุตะ
กะ ( 藤原宣孝 ) ซึ่งเป็นขุนนางและมีอายุ
ห่างกันมากราวพ่อกับลูก และมีลูกสาวด้วยกัน
หนึ่งคนชื่อเค็นฌิ ( 賢子 )
• หลังจากแต่งงานได้เพียง 2 ปี สามีก็เสียชีวิตลง
และนางเริ่มแต่งเรื่องเก็นจิโมะโนะงะตะริ
• เวลาต่อมา มุระซะกิฌิกิบุถวายงานเป็นนาง
กำนัลของพระมเหสีโฌฌิ ( 彰子 ) ในจักร
พรรดิอิชิโจและยังคงแต่งเรื่องเก็นจิโมะโนะงะ
ตะริต่อไป
• เนื้อเรื่องของเก็นจิโมะโนะงะตะริมี
ขนาดยาวและอาจนับได้ว่าเป็น
นวนิยายขนาดยาวเรื่องแรกของโลก
• เนื้อเรื่องแสดงความรู้สึกที่เรียกว่า โมะ
โนะโนะอะวะเระ ( もののあは
れ ) ซึ่งหมายถึง อารมณ์แห่งความ
ประทับใจหรือสะเทือนใจที่เกิดขึ้นจาก
การสัมผัสสิ่งต่าง ๆ รอบตัว
• ตัวละครเอกในช่วงครึ่งแรกของเรื่อง
คือ ฮิกะรุ เก็นจิ ( 光源氏 )
• ตัวละครเอกในช่วงครึ่งหลังคือคะโอะรุ
( 薫 ) ซึ่งเป็นลูกชายของเก็นจิ
 光源氏（ひかる げんじ）

• โอรสของจักรพรรดิ 桐壺
（きりつぼ） กับนาง
สนม
• รูปงาม มีเสน่ห์ ปัญญาดี
• กำพร้าแม่ขณะอายุ 3 ขวบ
คำทำนายเกี่ยวกับ 光源氏

โหรทำนายว่ามีดวงจะได้เป็ น
จักรพรรดิ แต่หากได้ครองราชย์ ประเทศจะ
วุ่นวาย ดังนั้นเพื่อป้ องกันความวุ่นวานที่
อาจเกิดขึ้นจึงไม่ให้เป็ นองค์รัชทายาท แต่
เป็ นเพียงทหารมหาดเล็กธรรมดาเท่านั้น
 藤壺（ふじつぼ）

• มเหสีคนใหม่ของจักรพรรดิ 桐壺（きりつぼ）
• แม่เลี้ยงของ 源氏
• รักแรกของ 源氏
• มีลูกชายด้วยกันและต่อมาได้ครองราชย์เป็ น
จักรพรรดิ 冷泉（れいぜい）
六条御息所（ろくじょうのみやすんどころ）

• มเหสีของมกุฎราชกุมารซึ่งเป็ นพระอนุชา
ของจักรพรรดิ 桐壺（きりつぼ）
• นางสมรสอายุ 16 ปี เป็ นหญิงม่ายอายุ
20 ปี มีความสัมพันธ์กับ 源氏 ขณะ
นางมีอายุ 24 ปี ส่วน 源氏 อายุ 17 ปี
 夕顔（ゆうがお）

• ภรรยาคนหนึ่งของ 頭中将（とう
のちゅうじょう） และมี
ลูกสาวด้วยกันหนึ่งคน
葵上（あおいのうえ）

• ภรรยาแต่งคนแรกของ 源氏
• พ่อคือเสนาบดีฝ่ ายซ้าย แม่คือ
น้องสาวของจักรพรรดิ 桐壺
• มีลูกชายกับ 源氏 คือ 夕霧
（ゆうぎり）
車争い（くるまあらそい）
源氏（げんじ）、葵上（あおいのうえ）、
夕顔（ゆうがお）、六条（ろくじょう）
ธรรมเนียมโบราณที่รู้จากการอ่านเรื่องนี้
• ขลุ่ยเป็ นเครื่องดนตรีเฉพาะผู้ชายเท่านั้น
• ภรรยาแต่งมีศักดิ์ศรีเหนือกว่าภรรยาที่ไม่
ได้ผ่านพิธีแต่งงาน
โอกะงะมิ
( 大鏡 )
• วรรณคดีประเภทเรื่องเล่าประวัติศาสตร์
หรือเระกิฌิโมะโนะงะตะริ ( 歴史物語
)
• โอกะงะมิมีชื่อเรียกอื่น เช่น
โยะท์ซุงิ กะ โมะโนะงะตะริ ( 世継が物語
)
โยะท์ซุงิ กะ โอะกินะ โนะ โมะโนะงะตะริ
( 世継が翁の物語 )
• ไม่ทราบชื่อผู้แต่งแต่สันนิษฐานว่าเป็น
ผลงานของผู้ชายชนชั้นขุนนางที่มี
ความรู้สูงและมีความสนใจด้าน
ประวัติศาสตร์และพุทธศาสนาอย่าง
มาก
• สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นราวปลาย
ศตวรรษที่ 11 หรือต้นศตวรรษที่ 12
• รูปแบบการเขียนเนื้อเรื่องเป็นแบบ
คิเด็นตะอิ ( 紀伝体 ) ซึ่งหมาย
ถึง “การเขียนที่เน้นประวัติความเป็น
มาของบุคคล”
• เนื้อเรื่องกล่าวถึงประวัติของตระกูล
ฟุจิวะระ และความเจริญรุ่งเรืองของ
ฟุจิวะระ โนะ มิชินะงะ โดยเป็นการ
สนทนาโต้ตอบกันระหว่างชายชราผู้
มีอายุมากกว่า 100 ปี สองคน และมี
ซามูไรหนุ่มถามแทรกเป็นระยะ
เนื้อเรื่องแบ่งเป็ น 5 ส่วนดังนี้
1.บทนำ
2.บันทึกเกี่ยวกับจักรพรรดิ
3.ประวัติของขุนนาง
4.เรื่องเล่าของตระกูลฟุจิวะระ
5.เรื่องเล่าโบราณ
 1. บทนำ
• ส่วนนี้ระบุวัตถุประสงค์การเล่าเรื่องอย่างชัดเจน
ว่า เพื่อกล่าวถึงความเจริญรุ่งเรืองของมิชินะงะ
และความเป็นมาก่อนหน้านั้นโดยปรากฏบุคคล
ผู้เล่าเรื่องและร่วมสนทนา 4 คน ได้แก่ โยะท์ซุงิ
ฌิเงะกิ ภรรยาของฌิเงะกิ และซามูไรหนุ่ม ทุก
คนอยู่ที่โบสถ์แห่งวัดอุนรินอิน นครเกียวโต
 2. บันทึกเกี่ยวกับจักรพรรดิ
• ส่วนนี้กล่าวถึงเรื่องราวของจักรพรรดิ 14
พระองค์ตั้งแต่จักรพรรดิมนโตะกุ ( 文徳天皇 )
ถึงจักรพรรดิโกะอิชิโจ ( 後一条天皇 ) เช่น
การทรงออกผนวชของจักรพรรดิคะสัน อาการ
ประชวรทางพระจักษุของจักรพรรดิซันโจ ( 三
条天皇 )
 3. ประวัติของขุนนาง
• ส่วนนี้กล่าวถึงเรื่องราวของขุนนาง 20 คน
ตั้งแต่ฟุจิวะระ โนะ ฟุยุท์ซุงุ ( 藤原冬嗣 )
ถึงฟุจิวะระ โนะ มิชินะงะ ( 藤原道長 )
โดยเน้นเรื่องราวของมิชินะงะ นอกจากนี้ ยังมี
เรื่องราวของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับขุนนางดัง
กล่าว
 4. เรื่องเล่าของตระกูลฟุจิวะระ
• ความเป็นมาของตระกูลฟุจิวะระโดยแสดงเรื่อง
ราวของคน 13 รุ่นตั้งแต่ผู้เป็นต้นตระกูลคือ ฟุ
จิวะระ โนะ คะมะตะริ ( 藤原鎌足 ) ถึง โยะริ
มิชิ ( 藤原頼通 ) ซึ่งเป็นลูกของมิชินะงะ และ
แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตระกูลฟุจิวะระกับ
จักรพรรดิ และกับวัดและศาลเจ้าต่าง ๆ
 5. เรื่องเล่าโบราณ
• ส่วนนี้กล่าวถึงเรื่องเล่าโบราณที่ไม่เข้าข่าย 4
ส่วนแรกที่กล่าวมา เช่น บทกวีญี่ปุ่ น ศิลปะการ
แสดง ความเชื่อเรื่องเทพเจ้า ความเชื่อทาง
พุทธศาสนา
 ข้อความตอนต้นเรื่อง
• เมื่อสักครู่นี้ได้ไปสวดมนต์ที่โบสถ์แห่งวัดอุ
นรินอินและได้นั่งที่เดียวกันกับหญิงชรา
หนึ่งคนและชายชราสองคนที่ดูเหมือนแตก
ต่างจากคนทั่วไปโดยมีอายุมากเป็นพิเศษ
กว่าคนปกติ
• ขณะที่กำลังมองอยู่นั้นก็รู้สึกว่าช่างเป็นคน
ชราที่คล้ายกันจริง ๆ คนชราเหล่านี้ต่าง
ฝ่ ายต่างมองหน้ากันพร้อมกับหัวเราะ
• ชายชราคนหนึ่งกล่าวว่า “ได้พบคนที่คุ้น
เคยกันมาตั้งแต่อดีตจึงอยากสนทนาเกี่ยว
กับเรื่องราวต่าง ๆ บนโลกนี้ที่ได้เห็นได้ยิน
มา และเรื่องราวของท่านฟุจิวะระ โนะ มิชิ
นะงะ ยินดีจริง ๆ ที่ได้พบกัน เพียงเท่านี้ก็
สามารถไปโลกหน้าได้อย่างหมดห่วงแล้ว
การไม่ยอมพูดสิ่งที่คิดอยู่ภายในใจออกมา
ทำให้รู้สึกอึดอัด คิดว่าความอึดอัดเช่นนี้
คนโบราณจะขุดหลุมแล้วพูดลงไปในหลุม
เพื่อระบายออกมา การได้พบกันช่างน่า
ยินดีจริง ๆ ว่าแต่ว่า อายุเท่าไรแล้ว” หลัง
จากนั้น...