BỆNH THIẾU VITAMIN

A,D
 1. Khái niệm:
- Vitamin A laø Vitamin tan trong
chaát beùo, vì vaäy cheá ñoä aên
phaûi coù daàu môõ thì môùi haáp thu
ñöôïc
- Nhu caàu Vitamin A ôû treû
döôùi 5 tuoåi laø 400µg/ngaøy (töông
ñöông 1200 ñôn vò - IU).
 2. Tác dụng của vitamin A:
- Trong cơ thể vitamin A tham gia
vào hoạt động thị giác, giữ gìn chức
năng của tế bào biểu mô trụ. Trong
máu, vitamin A dưới dạng retinol sẽ
chuyển thành retinal. Trong bóng tối,
retinal kết hợp với opsin (là một
protein) để cho rhodopsin là sắc tố
nhạy cảm với ánh sáng ở võng mạc
mắt.
Chất này giúp võng mạc nhận được
các hình ảnh trong điều kiện thiếu
ánh sáng. Sau đó, khi ra sáng
rhodopsin lại bị phân huỷ cho opsin
và trans-retinal, rồi trans-retinal vào
máu để cho trở lại cis-retinol.
- Vitamin A còn là chất cần thiết
cho hoạt động của biểu mô, làm bài
tiết chất nhầy và ức chế sự sừng
hóa.
 3. Nguyên nhân thiếu Vitamin A:
3.1. Cheá ñoä aên thieáu Vitamin
A:
- Treû nuoâi nhaân taïo baèng
nöôùc chaùo ñöôøng.
- Khaåu phaàn thieáu thöùc aên
ñoäng vaät, ít rau vaø traùi caây.
- Thieáu daàu môõ laøm giaûm
haáp thu Vitamin A.
 3.2. Roái loaïn haáp thu:
- Tình traïng nhieãm khuaån,
ñaëc bieät laø sôûi, lî, tieâu chaûy
keùo daøi, vieâm phoåi dai daúng.
- Suy dinh döôõng naëng hay
keøm theo thieáu Vitamin A.
- Nhöõng treû bò taéc maät suy
chöùc naêng gan.
Hình 1. Tình hình thieáu vitamin A treân theá giôùi
 4. Triệu chứng bệnh:
4.1. Quaùng gaø (XN):
- Laø daáu hieäu sôùm nhaát cuûa
beänh.
- Laø hieän töôïng giaûm thò löïc
trong ñieàu kieän thieáu aùnh saùng.
 - Bieåu hieän: treû nhuùt nhaùt,
ngoài yeân moät choã, khoâng daùm
ñi laïi, deã vaáp ngaõ, hay va chaïm;
phaûi laàn töôøng môùi ñi ñöôïc
hoaëc phaûi quôø quaïng tìm ñoà vì
khoâng nhìn roõ.
- Phaùt hieän beänh ôû giai ñoaïn
naøy, khaû naêng ñieàu trò khoûi
hoaøn toaøn ñöôïc.
4.2. Khoâ keát maïc (X1A):
- Toån thöông ñaëc hieäu do
thieáu vitamin A gaây bieán
ñoåi thöïc theå sôùm nhaát ôû
phaàn tröôùc nhaõn caàu.
- Keát maïc xuø xì, coù maøu
vaøng nhö saùp ong, nhaên
nheo, maát saéc boùng.
Hình 2. Khoâ keát maïc
4.3. Veät Bitot (X1B ):
- Nhöõng ñaùm teá baøo keát
maïc bò khoâ, daøy leân thaønh
töøng ñaùm vaø bong vaûy.
- Gaëp ôû keát maïc nhaõn caàu
saùt rìa, hình tam giaùc ñaùy
quay veà rìa giaùc maïc.
Hình 3. Veät Bitot
Hình 4. Veät Bitot
 4.4. Khoâ giaùc maïc (X2 ):
- Giaùc maïc maát ñoä boùng,
trôû neân
saàn suøi.
- Giaùc maïc bò môø ñuïc, luùc
ñaàu ôû 1/2 döôùi.
- Neáu boäi nhieãm: muû tieàn
phoøng.
- Treû thöôøng sôï aùnh saùng,
hay nhaém maét, cuïp maét nhìn
xuoáng, thöôøng naèm quay maët
vaøo töôøng.
Hình 5. Khoâ môø giaùc maïc
4.5. Loeùt nhuyeãn giaùc maïc
(X3A):
- Toån thöông khoâng hoài
phuïc, ñeå laïi seïo vaø gaây giaûm
thò löïc.
- Loeùt saâu coù theå gaây
thuûng giaùc maïc, phoøi moáng
maét, dính moáng maét.
Hình 6. Loeùt nhuyeãn giaùc maïc
Hình 7. Loeùt nhuyeãn giaùc maïc
4.6. Hoaïi töû toaøn boä giaùc
maïc (X3B):
- Neáu loeùt nhuyeãn chieám
>1/3 beà maët giaùc maïc seõ gaây
hoaïi töû toaøn boä giaùc maïc.
- Coù theå phoøi caû moáng
maét vaø dòch kính ra ngoaøi.
Hình 8. Hoaïi töû toaøn boä giaùc maïc
4.7. Seïo giaùc maïc sau khoâ maét
(XS):
- Di chöùng cuûa loeùt giaùc maïc.
- Hình thaùi seïo khaùc nhau, coù
taân maïch saâu hoaëc noâng, coù khi
seïo duùm, teo nhaõn caàu.
Hình 9. Seïo giaùc maïc
Hình 10. Seïo giaùc maïc
 5. Ñieàu trò vaø döï phoøng :
Khi treû coù bieåu hieän thieáu
Vitamin A, phaûi ñieàu trò ngay
- Treû treân 1 tuoåi:
Ngaøy thöù nhaát 200.000 ñôn
vò
Ngaøy thöù hai 200.000 ñôn vò
Sau 2 tuaàn 200.000 ñôn vò
- Treû döôùi 1 tuoåi: nöûa lieàu
treân.
Dự phòng:
- Aên uoáng hôïp lyù
+ Taêng cöôøng thöïc phaåm
giaøu Vitamin A cho phuï nöõ
coù thai vaø cho con buù.
+ Thöïc hieän nuoâi con baèng
söõa meï. Cho treû buù sôùm
ngay sau sinh ñeå taän duïng
söõa non.
 - Uoáng vieân nang Vitamin A
lieàu cao:
+ Taát caû treû em töø 6 – 36
thaùng caàn ñöôïc uoáng Vitamin A.
Treû treân 1 tuoåi uoáng
200.000 ñôn vò caùch 6 thaùng 1
laàn.
Treû döôùi 1 tuoåi uoáng
100.000 ñôn vò caùch 6 thaùng 1
laàn.
+ Treû döôùi 6 thaùng tuoåi
khoâng ñöôïc buù meï thì uoáng
 + Phuï nöõ trong voøng 1
thaùng ñaàu sau ñeû cho uoáng
1 lieàu 200.000 ñôn vò ñeå taêng
löôïng Vitamin A trong söõa.

+ Phuï nöõ coù thai khoâng

ñöôïc uoáng Vitamin A lieàu cao
vì deã gaây quaùi thai.
 + Phuï nöõ coù thai vaø cho con
buù neáu nghi ngôø thieáu Vitamin
A thì uoáng lieàu nhoû 10.000 ñôn
vò/ngaøy, keùo daøi 2 tuaàn.
- Phoøng choáng caùc beänh
nhieãm khuaån: tieâu chaûy,
vieâm phoåi, ñaëc bieät laø
sôûi, deã gaây khoâ maét, treû
phaûi ñöôïc tieâm phoøng sôûi.
IV. Vitamin D:
1. Nguyeân nhaân thiếu vitamin D:
- Thieáu aùnh saùng maët trôøi do:
+ Treû khoâng ñöôïc ra ngoaøi
trôøi, ñaëc bieät laø nhöõng thaùng
ñaàu sau sinh, nhaát laø treû sinh
vaøo muøa ñoâng, ít naéng, maëc
nhieàu quaàn aùo.
 + Nhaø ôû aåm thaáp, chaät
choäi, ñoâng ñuùc, thieáu khoâng
khí, thieáu aùnh saùng maët
trôøi.
+ Moâi tröôøng nhieàu khoùi,
muoäi than, buïi.
+ Khí haäu nhieàu maây vaø
söông muø hoaëc treû maëc
nhiều aùo, ñoäi muõ, ñi taát.
 - Cheá ñoä aên uoáng khoâng
hôïp lyù:
+ Treû nuoâi nhaân taïo, khoâng
ñöôïc nuoâi baèng söõa meï.
+ Treû cai söõa sôùm (tröôùc 12
thaùng tuoåi).
+ Treû aên boå sung quaù sôùm,
treû aên boå sung khoâng ñaày ñuû
caùc chaát dinh döôõng, aên quaù
nhieàu chaát boät.
 - Cô ñòa treû:
+ Treû thieáu thaùng hoaëc
caân naëng khi treû thaáp döôùi
2500g.
+ Treû sinh ñoâi, sinh ba…
+ Treû bò tieâu chaûy keùo
daøi hoaëc bò vieâm phoåi…
 2. Triệu chứng beänh coøi xöông:
- Bieåu hieän ôû heä thaàn
kinh:
+ Laø daáu hieäu sôùm
nhaát cuûa beänh coøi xöông
+ Treû nguû khoâng yeân
giaác, hay giaät mình, hay quaáy
khoùc.
 + Ra moà hoâi troäm, ngay caû
luùc nguû yeân, ñaëc bieät laø ôû
vuøng gaùy laøm treû ngöùa, gaây
ruïng toùc phía sau ñaàu (daáu
“chieáu lieám”).
Neáu phaùt hieän beänh sôùm töø
giai ñoaïn naøy vaø ñieàu trò
ñuùng, kòp thôøi, beänh seõ
khoâng ñeå laïi di chöùng.
 - Bieåu hieän ôû heä xöông:
+ Khi caùc bieåu hieän cuûa
heä thaàn kinh roõ reät, thì baét
ñaàu xuaát hieän bieán ñoåi ôû
xöông.

+ Ở treû coù caân naëng vaø

chieàu cao phaùt trieån nhanh,
bieåu hieän ôû xöông roõ raøng
hôn so vôùi treû suy dinh döôõng.
 + Bieåu hieän ôû xöông cuõng
khaùc nhau, tuøy thuoäc vaøo löùa
tuoåi treû bò coøi xöông.

- Bieåu hieän ôû xöông soï:

+ Bôø thoùp meàm, thoùp
roäng, chaäm lieàn.
 + Xöông soï meàm neân
ñaàu treû thöôøng bò beït, nhaát
laø khi treû naèm laâu ôû moät tö
theá, treû coù daáu hieäu “Ñaàu
beït” hoặc ñaàu treû to daàn, xuaát
hieän traùn doâ, böôùu ñænh laøm
cho ñaàu treû coù daáu hieäu
“Ñaàu vuoâng”
+ Raêng treû moïc chaäm,
moïc loän xoän, deã bò muïc, men
raêng xaáu
- Bieåu hieän ôû xöông LN:
+ Xöông söôøn daøy leân
ôû phaàn noái giöõa suïn vaø
xöông, ñoù laø daáu hieäu
“Traøng haït”, hay coøn goïi
laø “Chuoãi haït söôøn”
+ Lồng ngöïc treû bò bieán
daïng: ngöïc leùp 2 beân,
phaàn tröôùc nhoâ ra phía
tröôùc (daáu hieäu “Ngöïc
gaø”)
 - Bieåu hieän ôû coät soáng:
Coät soáng bò bieán daïng,
nhaát laø khi treû baét ñaàu bieát
ngoài hoaëc baø meï beá treû laâu ôû
moät tö theá laøm treû bò guø hoaëc
veïo coät soáng.
- Bieåu hieän ôû xöông chi:
thöôøng muoän hôn.
+ Ñaàu döôùi cuûa xöông
caúng tay, caúng chaân to ra goïi
laø daáu hieäu “Voøng coå tay,
 + Chaân (xöông ñuøi, xöông
caúng chaân), tay (caùnh tay vaø
caúng tay) bò cong: chaân hình
chöõ O (voøng kieàng) hoaëc
chaân hình chöõ X (chöõ baùt).
- Bieåu hieän ôû xöông
chaäu:
Vôùi treû gaùi neáu bò coøi xöông
seõ ñeå laïi di chöùng khung
chaäu heïp, luùc tröôûng thaønh
 - Bieåu hieän khaùc:
+ Treû chaäm phaùt trieån
vaän ñoäng: chaäm lật, chaäm
boø, ñöùng, ñi…
+ Cô vaø daây chaèng nhaõo
+ Thieáu maùu.
 3. Ñieàu trò:
Vitamin D3:
- Lieàu ñieàu trò : 200.000 ñôn
vò/tuần trong 2 tuần.
- Phoøng: 200 000 ñôn vò moãi 6
thaùng cho ñeán khi 5 tuoåi.
- Cho treû uoáng boå sung theâm
caùc cheá phaåm coù calci .
- Taém naéng buoåi saùng
 4. Phoøng beänh:
- Chaêm soùc toát söùc khoeû
baø meï thôøi kyø mang thai:
Baø meï mang thai caàn ñöôïc
aên uoáng ñaày ñuû caùc chaát
dinh döôõng, taêng cöôøng thôøi
gian hoaït ñoäng ngoaøi trôøi ñeå
taém naéng.
- Cho treû taém naéng ñeàu ñaën
vaøo caùc buoåi saùng,
ngay töø tuaàn thöù 3 sau sinh
chaân thaønh caûm ôn söï chuù yù theo doõi cuûa caùc ba