PROCEDURA BUDŻETOWA NA

SZCZEBLU
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
 POJĘCIE BUDŻETU

• Budżet jest fundamentem gospodarki finansowej jednostek samorządowych

• Budżet jest definiowany jako plan finansowy obejmujący zestawienie przewidywanych dochodów
i wydatków państwa lub innego podmiotu publicznego, ujętych w odpowiednim stopniu
szczegółowości i w określonym przedziale czasowym, zwykle roku
• W ustawie o finansach publicznych budżet jednostki samorządu terytorialnego zdefiniowano jako
roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów przyjmowany w formie uchwały
budżetowej przez organ stanowiący
• Cecha wyróżniającą jest zakres podmiotowy i przedmiotowy, sposób jego skonstruowania
(struktura) oraz forma, w jakiej jest uchwalany.
 POJĘCIE BUDŻETU

• Budżet jako podstawowy plan finansowy wymaga ze strony organów stanowiących

j.s.t. autoryzacji politycznej w formie uchwały budżetowej
• budżet, będąc aktem władztwa finansowego podmiotu publicznego (państwa,
samorządu terytorialnego), jest jednocześnie aktem zarządzania finansami
publicznymi, stanowiącym podstawę prowadzenia gospodarki finansowej przez
ten podmiot w określonym przedziale czasowym.
• Zadania ujęte w budżecie są kierowane w postaci dyrektyw do organów
wykonujących budżet i mają formę zadań finansowych – ściągnięcia
odpowiedniego dochodu lub dokonania określonego wydatku
 BUDŻET JAKO AKT ZARZĄDZANIA FINANSAMI
PUBLICZNYMI

• Specyfika zadań finansowych objętych budżetem wiąże się również ze stosowaniem bezzwrotnej
metody finansowania przy ich realizacji
• Budżety j.s.t. jako odrębne od budżetu państwa zasoby środków publicznych odzwierciedlają
procesy decentralizacji ustrojowej i kompetencyjnej w państwie, polegające na przekazaniu zadań
publicznych do realizacji przez organy wspólnot lokalnych i regionalnych
• Ustawa o finansach publicznych w art. 211 ust. 1 określa budżet j.s.t. jako roczny plan
dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Budżet jest zatem planem
finansowym obejmującym zestawienie przyszłych dochodów i wydatków danej j.s.t. (gminy,
powiatu, województwa samorządowego) w oznaczonym przedziale czasowym i o odpowiednim
stopniu szczegółowości.
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Budżet jednostek samorządu terytorialnego - podstawowa instytucja prawnofinansowa

systemu finansowego samorządu terytorialnego, związana z gromadzeniem i wydatkowaniem
publicznych środków pieniężnych przez jednostki samorządu terytorialnego w celu wykonania
zadań tych jednostek
• Zakres czasowy obowiązywania budżetu
rok budżetowy = rok kalendarzowy
• Wynik budżetu
• Nadwyżka budżetu - dochody budżetu są wyższe niż wydatki
• Deficyt budżetowy - wydatki budżetu są wyższe niż dochody
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Charakter prawny budżetu

• Budżet, jak każdy plan, odnosi się do przyszłości, stąd ujęte w nim wielkości dochodów i
przychodów mają charakter prognozy, którą obciąża ryzyko niepełnej jej realizacji, związane
m.in. z brakiem dostatecznej wiedzy o uwarunkowaniach gospodarczych i społecznych, które
determinują wielkość środków finansowych wpływających do budżetu
• Ujęte w budżecie wydatki oraz łączne rozchody stanowią nieprzekraczalny limit. Zestawienie
prognozowanych dochodów danej j.s.t. z wydatkami koniecznymi do wykonania przypisanych
tej jednostce zadań pozwala na ustalenie wyniku budżetu.
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Nadwyżka budżetowa zaplanowana w budżecie danego roku przeznaczana jest

przede wszystkim na pokrycie rozchodów związanych z zaciągniętymi przez j.s.t.
długoterminowymi zobowiązaniami finansowymi, tzn. na spłatę kredytów i pożyczek
oraz wykup papierów wartościowych czy ewentualnie na sfinansowanie pożyczek
udzielanych przez j.s.t.
• Sfinansowaniu deficytu budżetowego służą przychody określone w art. 217 ust. 2
u.f.p. Przychody mogą też służyć sfinansowaniu rozchodów budżetu w razie braku
możliwości wygospodarowania nadwyżki budżetowej na spłatę wcześniej zaciągniętych
zobowiązań.
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Artykuł 52 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej u.f.p.)

• dochody oraz przychody – stanowią prognozy ich wielkości
• wydatki oraz łączne rozchody – stanowią nieprzekraczalny limit
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Charakter prawny budżetu wynika także z przepisów art. 51 u.f.p., w świetle których
zamieszczenie w budżecie j.s.t. dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele
nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań j.s.t. wobec osób trzecich ani roszczeń tych osób
wobec j.s.t. Oznacza to, że podstawę prawną pobierania dochodów z określonych źródeł ujętych
w budżecie stanowią odrębne przepisy, które nakładają na rożne podmioty obowiązki związane z
pozyskiwaniem i dostarczaniem dochodów z tych źródeł na rzecz j.s.t.
• Budżet j.s.t. jako publiczny plan finansowy jest opracowywany, uchwalany i wykonywany w
sposób przewidziany prawem i przy respektowaniu określonych wymogów odnoszących się do
szczególnych jego właściwości i pożądanych cech w postaci zasad: jawności, jedności formalnej,
powszechności (zupełności), szczegółowości, jedności materialnej (niefunduszowania) oraz
równowagi budżetowej.
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO
PODSTAWOWA INSTYTUCJA PRAWNOFINANSOWA

• Kategorie budżetów
Budżety gmin
Budżety powiatów
Budżety miast na prawach powiatu
Budżety województw samorządowych

• Budżety j.s.t. poszczególnych szczebli różnią się pod względem źródeł i rodzaju dochodów, rodzaju zadań,
które są z nich finansowane, oraz struktury dochodów i wydatków. Jednakowa jest natomiast procedura
opracowywania ich projektów, uchwalania, wykonywania oraz zatwierdzania wykonania (kontroli ).
 UCHWAŁA BUDŻETOWA JAKO PODSTAWA
PROWADZENIA GOSPODARKI FINANSOWEJ

• Uchwała budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej j.s.t. w danym roku

budżetowym.
• Przepisy ustawy o finansach publicznych nakładają na odpowiednie organy j.s.t. obowiązek
sporządzenia projektu, a następnie podjęcia uchwały budżetowej
• W świetle art. 211 ust. 5 u.f.p. uchwała budżetowa składa się z budżetu j.s.t. oraz
załączników, których rodzaj został określony w ustawie. Wykonawcą budżetu jest zarząd
j.s.t. Dlatego w uchwale budżetowej mogą być też zawarte postanowienia dotyczące
wykonywania budżetu w danym roku budżetowym przez ten organ.
 UCHWAŁA BUDŻETOWA JAKO PODSTAWA
PROWADZENIA GOSPODARKI FINANSOWEJ

• Elementy uchwały budżetowej

• Treść normatywna uchwały budżetowej - Zgodnie z art. 212 ust. 1 u.f.p. uchwała budżetowa
określa:
łączną kwotę planowanych dochodów budżetu j.s.t., z wyodrębnieniem dochodów bieżących i
dochodów majątkowych
• Planowane kwoty dochodów z poszczególnych źródeł powinny uwzględniać realne możliwości
j.s.t., oparte na uzasadnionych przesłankach i obliczeniach
• łączną kwotę planowanych wydatków budżetu j.s.t., z wyodrębnieniem wydatków bieżących i
majątkowych. Wielkość wydatków budżetu i ich struktura są determinowane rodzajem zadań
wykonywanych przez daną jednostkę, określonych w odrębnych przepisach, o których mowa w
art. 216 ust. 2 u.f.p
 UCHWAŁA BUDŻETOWA JAKO PODSTAWA
PROWADZENIA GOSPODARKI FINANSOWEJ

• kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu j.s.t. wraz ze źródłami
pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu.

• łączną kwotę planowanych przychodów budżetu j.s.t.;

• łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu j.s.t.;

• limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych

papierów wartościowych, jak również zobowiązań zaliczanych do kredytów i pożyczek
na podstawie art. 72 ust. 1a u.f.p.
 UCHWAŁA BUDŻETOWA JAKO PODSTAWA
PROWADZENIA GOSPODARKI FINANSOWEJ
• Dopuszczalnymi źródłami sfinansowania deficytu według przepisu art. 217 ust. 2 u.f.p. są: przychody
pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez j.s.t.; kredytów; pożyczek;
prywatyzacji majątku j.s.t.; nadwyżki budżetu z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8 ust. 2
art. 217 u.f.p.; wolnych środków stanowiących nadwyżkę środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu
j.s.t. wynikającą z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych oraz niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku
bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze
szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z
rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 u.f.p. i dotacji na realizację programu, projektu lub
zadania finansowanego z udziałem tych środków.

• Natomiast zaplanowana nadwyżka budżetowa jest przeznaczana głownie na spłatę zobowiązań finansowych
oraz ewentualnie na udzielenie pożyczki z budżetu j.s.t.;