Çocukluk Çağı Döküntülü Hastalıkları

UMUT YAMAN-EMRE TÜRKMEN

ÇOCUKLUK ÇAĞI DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI

•Döküntü=Egzantem=Rash
• Enfeksiyon hastalıklarının seyri sırasında deride beliren kırmızı
renkteki lezyonlardır.
 KIZAMIK,
 KIZAMIKÇIK,
 6. HASTALIK,
 5. HASTALIK,
 KIZIL,
 SUÇiÇEĞi.
 VİRAL DÖKÜNTÜLER ÇOĞUNLUKLA
KENDİNİLERİNİ SINIRLARLAR
Morfolojileri oldukça karakteristik
ANCAK
Çoğu vakada morfolojiye bakılarak tanı konması güç
Temas öyküsü,
Aşı kayıtları
Daha önce geçirilen döküntülü hastalıklar
Prodromal bulgular
Mevsim
 ÖYKÜ
Riski arttıran medikal bir durum(immün yetmezlikler)
Seyahat öyküsü
Hasta/döküntülü kişilerle temas
Hayvan maruziyeti
 DÖKÜNTÜNÜN
Başlangıcı
Dağılımı
Morfolojisi
İlerlemesi
Kaşıntı
Ateşle ilişkisi
GENEL DURUM-VİTAL BULGULAR
Hasta toksik veya letarjik görünüyor mu?
Mükoz membran tutulumu var mı?
Hidrasyon durumu nasıl?
Multiorgan tutulumu ile ilişkili olabilecek
LAP
Organomegali
Yeniüfürüm
Nörolojik defisit
Mental durum değişikliği?
 KIZAMIK (RUBEOLA, MEASLES)
Paramyxoviridea familyasından RNA virüsü
Kış- ilkbahar (Mart- Nisan) aylarında görülür
Sekresyonların damlacık yoluyla yayılımı ile bulaşır
Enfeksiyonun primer bölgesi nazofarinksin respiratuvar epitelidir.
Akut, çok bulaşıcı bir virüs enfeksiyonu
Kızamık virüsü burun ve boğaz içindeki salgılarda bulunur. Kişi
hapşırdığı ya da öksürdüğü zaman virüsler damlacık/solunum ile
etrafa yayılır. Havada veya bulaştığı zeminde iki saat süre ile canlı
kalıp başkalarına bulaşabilir.

Hastalık, döküntülerin ortaya çıkmasından yaklaşık 14 gün

sonra sona erer.
İnkubasyon: 10 -12 gün
Prodrom evresi: 3 – 5 gün
Yüksek ateş, kuru öksürük,
nezle, konjoktivit, fotofobi
Bu devrenin 2 – 3. günlerinde: Koplik lekeleri (Bir günden daha kısa olması
nedeniyle saptanması zor)
Prodrom dönemin sonunda ateşin 40-40.5
e yükselmesiyle beraber döküntüler
belirir
Kulakların arkasından, saç çizgisi
boyunca, yanakların posteriorundan ve
boynun yanlarında görülmeye başlar
Önce makül, daha sonra makulopapül
halini alır, yüze, boyuna, kollara, göğüse
yayılır.
İkinci 24 saatte karın, sırt, alt
ekstremitelere yayılır ve 2-3 günde
İkinci günden sonra ateş düşer, genel
durum düzelir
Döküntüler de yüzden başlayarak sırayla
solar
Kahverengiye döner
Servikal LAP, hafif splenomegali
Kızamık Tanısı için Gerekli Laboratuvar Kriterleri

Kızamığa özgü igM antikoru saptanması veya

–Kızamık virüs izolasyonu veya
–RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanması veya
–2-4 hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü igG
antikor titresinde belirgin (en az 4 kat) artış.
Tedavi
Temas sonrası ilk 72 saatte aşılanmak koruyucu.
Temas sonrası ilk 6 günde immünoglobulin verilirse→seyir
değişebilir. Aşının uygulanamadığı durumlarda (6 ayın altındaki
bebekler, gebeler, immünsuprese kişiler için ve aşının kontrendike
olduğu diğer durumlar) önerilmektedir.
CALPOL-CALPOL 6 PLUS (PARASETAMOL)
<12 yaş ise kiloya 10-15mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
>12 yaş ise 325-650 mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
 Kızamık Komplikasyonları
•Diyare, otitis media, pnömoni
•Ensefalit
•Ölüm
•Sspe (subakut sklerozan panensefalıt)
Ne Zaman Sevk Edelim?
• Ağır pnömoni,
• Ensefalit,
• Larenjit.
Şüpheli Bir Kızamık Vakasıyla Karşılaşıldığında
Alınması Gereken izolasyon Önlemleri
EVDE
Ayrı bir odada izole edilmeli
Hasta mümkün olduğunca bulundğu odayı terk etmemeli, etmesi
gerekiyorsa maske kullanmalı
Odaya giriş ve çıkışlar sınırlandırılmalıdır.
Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalıdır.
Okula/kreşe vb devam eden çocuklar, kızamık/kızamıkçık tanısı ekarte
edilene kadar okula gönderilmemelidir.
Kızamıktan Korunma
 KIZAMIKÇIK=RUBELLA=GERMAN MEASLES
Toga Virüs ailesinden bir RNA virüsü

• Kızamıkçık çocukluk çağında tehlikeli bir hastalık değildir.

Ancak hamileliğin ilk 3 ayında anne adayı, kendisi kızamıkçık
geçirirse anne rahmindeki bebek için tehlikelidir.
• Çocukluk çağındaki kızamıkçık vakalarının yarısında belirtiler
çok hafiftir, fark edilmeyebilirler.
Damlacık yoluyla bulaşır
İnkübasyon süresi 14-21 gündür.
Sıklıkla kış ve ilkbahar aylarında görülür
Prodromal dönem pek olmaz ya da hafif ateş, baş ağrısı, hafif nezle,
halsizlik fotofobisi konjoktivit olabilir
3 gün süren döküntü
Generalize ve özellikle postauriküler, suboksipital ve posteroservikal
LAP(Theodor Fenomeni)
Konjenital infeksiyon anneden plasenta yoluyla olur
 Kızamıkçık Tanısı
Bildirimi zorunlu bir hastalıktır.
Klinik tanı
Akut başlangıçlı makülopapüler döküntü ve
37.2°C üzerinde ateş ve
Artralji ya da artrit veya lenfadenopati veya konjunktivit
Döküntü çıkmadan kısa süre önce yumuşak damakta pembe renkli enantemler
(Forchheimer lekeleri) görülür.
Seroloji
kızamıkçık igM tipi antikor saptanması
kızamıkçık igG tipi antikor titresinde artış
 GEBELERDE TEHLİKELİDİR
Virüsle enfekte olan gebelerin bebekleri de virüse maruz kalır
Bebekte kardiyak problemlere, işitme, görme kayıplarına,
entellektüel bozukluğa, karaciğer, dalak hasarına sebep olabilir
Hasarın ciddiyeti, gebelik erken dönemde ise artar (özellikle
birinci trimestr) %85 etkilenir
Düşük ya da erken doğumlara da neden olabilir
AŞILANMAMALIDIRLAR---AŞIDAN SONRA 4 HAFTA GEBE
KALINMAMALIDIR
Tedavi
• Ateşi düşürmek yeterli
CALPOL-CALPOL 6 PLUS (PARASETAMOL)
<12 yaş ise kiloya 10-15mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
>12 yaş ise 325-650 mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
Kızamıkçık
Komplikayonlar:
• Eklem ağrısı,
• Artrit,
• Ensefalit,
• Trombositopeni,
• Purpura
Kızamıkçık
Sevk kriterleri:
• Ensefalit,
• Trombositopeni.
KORUNMA
Eritema İnfeksiyozum =Beşinci hastalık
PARVOViRUS B19 etken
Virus alındıktan 4 – 19 gün sonra çocuk hastalanır (En sık 5-15 yaş
arası)
İlkbahar-kış aylarında görülür
Hafif seyirli
Bir-iki hafta süren inkubasyondan sonra prodromal dönem olmaksızın
aniden yüzde tipik döküntü ile başlar.
Döküntü başladığı an viremi kaybolur ve bulaştırıcılık biter.
Virüs solunum yoluyla yayılır
Kemik iliğindeki myeloid seri prekürsör hücreleri etkileyerek
retikülosit sayısını azaltır
Normal çocuklarda belirgin anemi gelişmese de eritrosit yaşam
süresinin azaldığı bazı anemik hastalarda aplastik krize neden olabilir.
 Beşinci Hastalık
•Baş ağrısı (%20)
• Ateş (%20)
•Boğaz ağrısı (%15)
• Kaşıntı (%15)
•Burun akıntısı (%10)
•Karın ağrısı (%10)
• Artralji (%10)
 ÜÇ EVRELİ
1.Evre:Yüzde‘tokat yemiş görünümü denilen kızıla benzeyen tablodur.
2.Evre: Gövdede ve ekstremite proksimaline yerleşen ortadan solmaya
başlayan, retiküler,‘dantel tarzı’ döküntü olur. Ekstansör bölgelerde
görülür, el ve ayaklar korunur.Lezyonlar kaşıntılıdır.
3.Evre: Sıcak banyo, heyecan, egzersiz ve minör travmalar sonucu
oluşan rekürren döküntüler alevlenme ve azalmalarla, ortalama 11 gün
(2-39 gün) sürer.
Eritema Enfeksiyozum
Tedavi
• Spesifik bir tedavisi yok tedavi semptomatik
• Allerset 5ml 5mg 200ml şurup
• 2-12 yaş arası çocuklarda; 30 kg'dan az olanlarda günde 1x5 mg ve 30
kg'dan fazla olanlarda günde 1x10 mg kullanılır. Gerekirse günlük doz
ikiye bölünebilir.
 Beşinci Hastalığın Komplikasyonları

Aplastik kriz (hemolitik anemisi olanlarda ağır seyredebilir) aynı

zamanda sevk kriteri
Kronik kemik iliği yetersizliği (immün yetersizlikli kişilerde)
Artrit
Eritema Enfeksiyozum
Sevk kriterleri:
Aplastik kriz
 Roseola İnfantum =6. Hastalık
 Human Herpesvirüs (HHV) tip 6’nın yol açtığı bir enfeksiyon hastalığıdır.
 İnkübasyon süresi 10 gündür.
 Bulaştırıcılığı bilinmemektedir. Ani başlayan ve 40- 40.5°C’ye yükselen ateş
ve hafif nezle belirtileri prodromal dönemi oluşturur.
 Küçük yaştaki çocuklar ve sık olarak da bebeklerde görülür
 Havada dolaşan sıvı damlacıkları ile bulaşır
 Ateş %6 olguda konvülsiyona yol açar. Servikal ve oksipital lenfadenopati eşlik
edebilir. Ateş çok yüksek olmasına rağmen genel durum son derece iyidir.
 Ateş 3-4 gün yüksek kalıp kriz şeklinde düşer. Ateş düşünce hemen veya bir gün
sonra gövdeden başlayıp ekstremitelere yayılan makulopapüler tarzda lezyonlar
ortaya çıkar.
 Döküntü 1-2 gün sürer bazen sadece yüz ve gövdede oluşur, basmakla solar, soyulma
ve hiperpigmentasyon olmaksızın iyileşir.
 TANI ve TEDAVİ
 Klinik tanı, serolojik tanı mümkün.
 Ateşi düşürmek yeterlidir.
 CALPOL-CALPOL 6 PLUS (PARASETAMOL)
 <12 yaş ise kiloya 10-15mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
 >12 yaş ise 325-650 mg/doz 4-6 saat aralıklarla verilebilir
Roseola infantum
Komplikasyonları:
• Ateşli konvülziyon,
• Ensefalit,
• Aseptik menenjit,
• Akut otitis media.
 Suçiçeği (Varisella)

 Etken Herpesvirüs grubundan varicella-zoster virüsdür.

 En sık 1-6 yaş arasında görülür
 Solunum yoluyla bulaşır
 İnkübasyon süresi 11-21 gündür.
 Bulaştırıcılığı döküntüden 24 saat önce başlar, tüm lezyonlar
kurutlanana dek devam eder.
 Hafif ateş, halsizlik gibi yakınmaların olduğu bir prodromal dönemi
takiben gövdeden başlayıp yüz ve ekstremitelere dağılan döküntüler
başlar.
 Varisella

Mortalite 2/100.000 (ensefalit, pnömoni, Reye sendromu).

Prodromal dönem:
Ateş (döküntüden 1-2 gün önce)
Karın ağrısı
Baş ağrısı
Halsizlik, iştahsızlık
Öksürük, boğaz ağrısı
 Lezyonlar gövdeden küçük kırmızı papül şeklinde başlayıp gözyaşı damlası
şeklinde eritematöz tabanlı veziküllere dönüşür.
 Vezikül içindeki berrak sıvı 8-12 saat sonra bulanıklaşır ve püstül olur,
kurutlanarak 1-3 haftada iyileşir.
 Lezyonlar 3 gün boyunca çıkmaya devam eder. Her lezyonun yaşı farklıdır. Saçlı
deri, ağız mukozası ve gözü tutabilir.
 Döküntü ile 3-4 gün ateş yüksek olur. Bazen döküntü hemorajik olabilir, sekonder
bakteriyel enfeksiyon gelişmezse skarsız iyileşir.
 Çok kaşıntılıdır.
 Kabuklar kalkınca geçici depigmentasyon bırakır
 Suçiçeği Laboratuar Tanısı
 Klinik örneklerden virüs izolasyonu.
 Kanda varisella igG antikor titresinda anlamlı artış olması.
 Kanda varisella igM antikorunun saptanması.
 Suçıçeğı Tedavı
 Semptomatik tedavi.
 ALLERSET 5 ML 5 MG 200 ML 2-12 yaş arası çocuklarda; 30 kg'dan az olanlarda günde
1x5 mg ve 30 kg'dan fazla olanlarda günde 1x10 mg kullanılır. Gerekirse günlük doz
ikiye bölünebilir
 CALPOL-CALPOL 6 PLUS <12 yaş için 10-15mg/kg/doz 4-6 saat arayla >12 yaş için
325mg-650mg/doz 4-6 saat arayla
 Anti-viral tedavi
 Asiklovir 200mg/5ml süspansiyon 20mg/kg s4x1 5gün şeklinde uygulanır.

Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar için, >13 yaş için, doğumdan 5 gün
önce ya da 2 gün sonrası arasında suçiçeği başlayan annenin bebeğine
uygulanabilir.
 Suçiçeği Komplikasyonlar
Lezyonların bakteriyel enfeksiyonu.
Pnömoni.
Serebellar ataksi(en sık), ensefalit.
Reye sendromu (enfeksiyon sırasnda aspirin kullanımıyla ilgilidir).
 Ölüm 1/60.000 vaka.
 Reye Sendromu Tanısı
• Karaciğer enzimlerinin hızla yükselmesi ve koagülopati gibi karaciğer
yetmezliği belirtileri olmasına rağmen, sarılığın olmaması, bilirubinin
yükselmemesi tipik bir bulgudur, buna erken dönemde amonyak
seviyesi yükselme ve yukarıdaki belirtilerle bir araya konduğunda tanı
koydurucudur. Hipoglisemi daha çok bebeklerde ve ufak çocuklarda
görülür.
 Suçiçeği Komplikasyonları Açısından
Riskli Gruplar
 Sağlıklı erişkinler.
 immün yetersizliği olan kişiler.
 Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün sonra suçiçeği döküntüsü ortaya çıkan
annelerin bebekleri.
Suçiçeği
Sevk kriterleri:
• İmmün yetmezlik,
• Pnömoni,
• Ensefalit
KORUNMA
 El-ayak-ağız hastalığı =picornaviridea
ailesinden barsak virüsleri
En sık koksaki virüs A16, koksaki virüs B ve enterovirus 71 sebep
olur
 Orta derecede bulaşıcı, hafif seyirli bir enfeksiyon hastalığıdır
Genellikle yaz ve sonbahar aylarında salgınlar yapar
4- 6 günlük bir prodromal dönemden sonra yüksek ateş ve oral
mukozada aft benzeri döküntüler olur
El ve ayakların dorsal kısımları ve parmak kenarlarında oval şekilde
deri çizgilerine paralel 2-10 mm çaplı vezikülöpüstüler olur.
 Üç yerleşim yerinin üçünü de tutmayabilir.
 Nadiren tüm vücuda yayılıp 5-7 günde skarsız iyileşir.
 Aşısı yoktur
KIZIL (Scarlet Fever)
 Kızıl
Grup A beta-hemolitik streptokok ekzotoksinine bağlıdır
Bir kereden fazla geçirilebilir
Tonsilit ya da cilt infeksiyonu sonrasında görülebilir.
Hastalıkta enantem ve ekzantemler olur.
En sık 4-8 yaşında görülür.
10 yaşında çocukların %80’inde streptokokal ekzotoksinlere yönelik
antikor gelişir.
 Kızılın Seyri
İnkübasyon 3-7 gün
Prodrom dönem : Ateş, titreme, boğaz ağrısı, baş ağrısı, bulantı,
kusma, karın ağrısı, kas ağrısı, halsizlik.
Döküntü bu bulguları izleyen 12-48 saat sonra başlar.
Tedavi başlangıcından sonraki 12-24 saatte ateş düşer.
Bulgular
Eksüdatif tonsilit.
Farinks ödemli ve kızarık, yumuşak damakta peteşiler olabilir
Hastalığın ilk 1-2 günü içinde dil beyaz bir tabakayla kaplıdır,
üzerinde ödemli papillalar (Beyaz Çilek dili)
Birkaç gün içinde kırmızı çilek dili haline döner
 Kızıl
Döküntü
 Kırmızı, nokta şeklinde ya da küçük papüler
döküntüler halinde olup, üzerine basıldığında
solar.
 İğne başı büyüklüğündeki döküntüler deriye “kaz
derisi” görünümü verir.
 24 saatte hızla tüm vücuda yayılır
 Yüzde genel bir hiperemi vardır, ağız çevresi ise
soluktur
 Deri kıvrımlarında döküntüler daha yoğun
 Bu durum antekubital bölgede daha
belirgindir=pastia çizgileri
 Döküntü bir hafta kadar devam eder, ve
bunu
deskuamasyon izler
 Kızıl Tanısı
Klinik bulgular.
Boğaz kültürü
Hızlı antijen testleri
%78-100 özgüllük
%44-100 duyarlılık
Anti-streptolizin O titresi (ASO): Enfeksiyonun erken tanısında faydalı
değildir.
Tedavi
• Ateş için CALPOL-CALPOL 6 PLUS <12 yaş için 10-15mg/kg/doz 4-6 saat
arayla >12 yaş için 325mg-650mg/doz 4-6 saat arayla
• ARA gelişimini önlemek için Deposilin 300.000IU İM
 Kızılın Komplıkasyonları
 Sinüzit
 Otitis media
 Servikal adenit
 Retrofaringeal ve peritonsiller abse
 Akut romatizmal ateş (uygun ve
zamanında antibiyotik tedavisiyle
önlenebilir)
 Akut glomerülonefrit
Kızıl
Sevk kriterleri:
• Peritonsiller veya retrofarengeal apse,
• Menenjit,
• Septik artrit,
• Osteomiyelit.
İki gündür hâlsizliği ve ateşi olan 11 yaşındaki kız çocuğun ağız muayenesinde molar dişlere yakın bukkal
mukozada inci rengi görüntüsünde enantem görülüyor. Sonraki gün ise kulak arkasından başlayan
makülopapüler döküntü tüm vücuda yayılıyor. Bu hastadaki en olası tanı aşağıdakilerden hangisidir? (ŞUBAT
2020)

A)Kabakulak

B)Kızamıkçık

C)Eritema infeksiyozum

D)Ekzantem subitum

E)Kızamık
Kızamıkcığın klinik seyri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (Eylül 2015)

A) Yumuşak damakta peteşi tespit edilir.

B) Yanak mukozasında koplik lekeri görülür.

C) Hastalığın kuluçka süresi genellikle 14-21 gündür.

D) Postauriküler lenf nodlarında büyüme olur.

E) Sentropedal dağılım gösteren makülopapüler döküntü olur.

Su çiçeğinin en sık görülen komplikasyonu aşağıdakilerden hangisidir? (nisan 2010)

A) Serebellar ataksi

B) Miyokardit

C) Pnömoni

D) Nefrotik sendrom

E) Pankreatit
Beş yaşındaki kız çocuk, ateş, hâlsizlik ve döküntü yakınmaları ile getiriliyor. Fizik muayenesinde ateş, taşikardi,
kollarda ve gövdede maküler döküntüler saptanıyor. Laboratuvarda hemoglobini 7,2 g/dL, ortalama eritrosit
hacmi 80 fL ve retikülositi %0,5 olarak tespit ediliyor. Diğer laboratuvar bulguları normal saptanıyor. Hastanın
kemik iliği aspirasyonunda, özellikle eritroid öncüllerin matürasyonunda azalma/durma ve dev
pronormoblastlar görülüyor. Bu tabloya neden olan en olası virus aşağıdakilerden hangisidir? (EYLÜL 2021)

A)Parvovirus B19

B)Rubella

C)Hepatit B

D)HIV

E)Adenovirus
Sekiz aylık erkek bebek bir günlük yüksek ateş ve hâlsizlik şikâyeti ile acile getiriliyor. Fizik muayenesinde; vücut
sıcaklığı 39,8 °C, nabız 130/dakika, solunum sayısı 30/dakika, orofarenks ve kulak zarları bilateral hiperemik olup
oksipital mikrolenfadenopatiler saptanıyor. Diğer muayene bulguları normal olan ve ateşi düşürülünce hâlsizliği
düzelen, aktivitesi ve genel durumu iyi olan bebek ateş düşürücü önerilerek eve gönderiliyor. 3 gün sonra ateşinin
düştüğü ancak gövdeden başlayıp yüzüne ve ekstremitelerine yayılan soluk pembe, kaşıntılı olmayan makülopapüler
döküntülerinin olduğu öğreniliyor. Bu bulgulara sebep olan en olası etken aşağıdakilerden hangisidir? (MART 2021)

A)Epstein-Barr virus

B)Human herpes virus 6

C)Haemophilus influenzae tip B

D)Sitomegalovirus

E)Parvovirus B19
Kızılda tipik bulgulardan olmayan aşağıdakilerden hangisidir? (nisan 2001)

A)Makülopapüler döküntü

B) Membranöz tonsiller

C) Hepatosplenomegali

D) Kırmızı çilek dili

E) Beyaz çilek dili