ალცჰეიმერი

ელენე ხიმშიაშვილი
8¹ კლასი
ბიოლოგია
მასწავლებელი: ლია ჩოხარაძე
 რა არის ალცჰაიმერი?
■ ალცჰაიმერის დაავადება, ასევე ცნობილი, როგორც ალცჰაიმერი — ქრონიკული
ნეიროდეგენერაციული დაავადება (ნერვული სისტემის დეგენერაციული დაავადება),
რომელიც თავდაპირველად ნელა ვითარდება და დროთა განმავლობაში უარესდება.
დემენციის გამომწვევ მიზეზებს შორის, ალცჰაიმერი ყველაზე ხშირად — გამოვლენილ
შემთხვევათა 60-70%-ში სახელდება. დაავადების განვითარების საწყის ეტაპზე,
ძირითადი სიმპტომია ბოლო დროს განვითარებული მოვლენების დავიწყება.
დაავადების პროგრესირებისთანავე, სიმპტომები შესაძლოა მოიცავდეს მეტყველების
პრობლემებს, დეზორიენტაციას, ხასიათიში გამოვლენილ ცვლილებებს, მოტივაციის
დაკარგვას და ქცევითი საკითხების გართულებას. მდგომარეობის გაუარესებასთან
ერთად, ალცჰაიმერის დიაგნოზის მქონე ადამიანი ოჯახთან და საზოგადოებასთან
არსებულ ურთიერთობას წყვეტს. თანდათან, სასიცოცხლო ფუნქციები ირღვევა, რაც
საბოლოოდ, ფატალური შედეგით მთავრდება. მიუხედავად იმისა, რომ ალცჰაიმერის
პროგრესირება ინდივიდუალურია, დაავადების განვითარების საწყისი პერიოდიდან
დაავადებული ადამიანის სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 3-9 წელია.
 სიბერესთან დაკავშირებული
მეხსიერების დაკარგვის
■
•სიმპტომები
პერიოდულად, რაღაცების დავიწყება;

• სხვადასხვა ნივთების არასწორ ადგილას მოთავსება;

• მოკლევადიანი მახსოვრობა;

• ზუსტი დეტალების ვერ დამახსოვრება.

დაავადების განვითარების
ადრეული ეტაპი
■

• ეპიზოდების ვერ დამახსოვრება და გულმავიწყობა;

• ოჯახის წევრების და მეგობრების სახელების დავიწყება;

• ხშირ შემთხვევაში, ცვლილებებს მხოლოდ ახლო მეგობრები და

ნათესავები ამჩნევენ;

• ყოველდღიურობისგან განსხვავებულ სიტუაციებში დაბნეულობა.

დაავადების განვითარების
გარდამავალი ეტაპი
■

• ბოლო პერიოდში გაგებული ინფორმაციის დამახსოვრებასთან

არსებული პრობლემების გახშირება;

• სხვადასხვა გარემოებებში დაბნეულობის გახშირება;

• ძილთან დაკავშირებული პრობლემები;

• საკუთარი ადგილმდებარეობის დადგენასთან დაკავშირებული

პრობლემები.
ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების
საბოლოო ეტაპი

■
• ფიქრის უნარის გაუარესება/დაკარგვა;

• მეტყველებასთან დაკავშირებული პრობლემები;

• ერთი და იგივე სიტყვის და დიალოგის მრავალჯერ გამეორება;

• დაავადებული კარგავს სიმშვიდეს და ხდება პარანოიდული.

დაავადების განვითარების პერიოდი იყოფა ოთხ
ეტაპად, შემეცნებითი და ფუნქციური უნარების
გაუარესების დონის მიხედვით.

■ ალცჰაიმერის დაავადების გენეტიკური მემკვიდრეობითობა, რომელიც

დაფუძნებულია გენეალოგიურ კვლევაზე, ვლინდება დაავადებულთა 49-
79%-ში. შემთხვევათა დაახლოებით 0.1%-ის გამომწვევი მიზეზი,
აუტოსომური (არასასქესო) დომინანტური მემკვიდრეობის მონათესავე
ფორმებს უკავშირდება. ამ შემთხვევაში, დაავადება 65 წლამდე ასაკში
ვლინდება. ალცჰაიმერის ეს ფორმა ცნობილია, როგორც ადრეულ ასაკში
გამოვლენილი გენეტიკური ალცჰაიმერის დაავადება.
ქოლინერგიული ჰიპოთეზა

■ ყველაზე ძველი ჰიპოთეზა, რომელზეც ამჟამად ხელმისაწვდომი

მედიკამენტური თერაპიების უმეტესობაა დაფუძნებული, ქოლინერგიული
ჰიპოთეზაა, რომლის მიხედვითაც, ალცჰაიმერის დაავადების გამომწვევი
მიზეზი, ნეირომედიატორ აცეტილქოლინის სინთეზის დაქვეითებაა.
ქოლინერგიულმა ჰიპოთეზამ მასშტაბური აღიარება ვერ მოიპოვა,
რადგან აცეტილქოლინის დეფიციტის აღმოსაფხვრელად განკუთვნილმა
პრეპარატებმა, ალცჰაიმერზე ეფექტიანი გავლენა ვერ იქონიეს. არსებობს
ჰიპოთეზის სხვა ნაწილებიც, მაგალითად, ამილოიდების გაერთიანება,
რაც ნეიროანთებით სრულდება.
ალცჰაიმერის მკურნალობა
შესაძლებელია?
■ მკვლევრებმა აღმოაჩინეს ორი ახალი გენი, რომლებიც ზრდის ინდივიდის ალცჰეიმერის დაავადების
განვითარების რისკს.
ეს აშლილობა არის დემენციის წამყვანი მიზეზი და აქვს სავარაუდო მემკვიდრეობა - გენეტიკური ფაქტორი,
რომელიც იწვევს პოპულაციაში ცვალებადობას, ან მემკვიდრეობითი თვისება 70%
■ კვლევითი ჯგუფი მუშაობდა კარდიფის უნივერსიტეტის დემენციის კვლევით ინსტიტუტთან დიდ ბრიტანეთში,
რათა გამოევლინა ახალი გენები, რომლებიც დაკავშირებულია ტვინის აშლილობასთან, რომელიც გავლენას
ახდენს აზროვნებასა და ქცევაზე, ხშირად დაწყებული მეხსიერების დაკარგვით.
■ მკვლევრებმა მთელი მსოფლიოდან შეადარეს მონაცემები, რომლებიც მოიცავდა 32,558 გენეტიკურ კოდს,
როგორც ალცჰაიმერის დაავადების მქონე პაციენტებისგან, ასევე ჯანმრთელი მონაწილეებისგან.
კვლევისთვის 16,036 ადამიანს ჰქონდა ალცჰაიმერის დაავადება, ხოლო 16,522 ადამიანს არ ჰქონდა AD.
■ გენებში აღმოჩენილია ახალი მუტაციები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს ალცჰაიმერი.
■ კვლევამ აღმოაჩინა სხვადასხვა ახალი გენი და გარკვეული მუტაციები ამ გენებში, რამაც შეიძლება
გამოიწვიოს ალცჰაიმერის დაავადების განვითარება. ახალი გენები შეიცავს მუტაციებს, რომლებიც იშვიათია,
მაგრამ ასევე საზიანოა. ეს მუტაციები აღმოაჩინეს გენებში, სახელწოდებით ATP8B4 და ABCA1, რომელთაგან
ორივემ პოტენციურად შეიძლება გამოიწვიოს ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების რისკი. მათ ასევე
აღმოაჩინეს გენეტიკური მონაცვლეობა - გენის ანომალია - გენში, რომელიც ცნობილია როგორც ADAM10.
■ ალცჰაიმერის დაავადება ამჟამად ვერ იკურნება, თუმცა, მკვლევრები
მიიჩნევენ, რომ გენის მუტაციების ახალი აღმოჩენებით ისინი, შეიძლება,
მიუახლოვდნენ მკურნალობის ვარიანტებისა და პრევენციული ზომების
აღმოჩენას. მიუხედავად იმისა, რომ ხანდაზმული ასაკი AD-ის
განვითარების რისკფაქტორს წარმოადგენს, ახალგაზრდები იწყებენ
ადრეული ალცჰაიმერის დაავადების განვითარებას, რომელიც გვხვდება
30-დან 60 წლამდე ასაკის ადამიანებში. გენეტიკური ფაქტორები დიდ
როლს თამაშობენ AD ადრეულ განვითარებაში.
 მადლობა
ყურადღებისათვის
P.S მიხედვით ჯანმრთელობას