დაღლილო

ბა
მედიცინის ფაკულტეტის მე-3
კურსის მე-16 ჯგუფის სტუდენტები:
ანა ხეჩიაშვილი , ელენე ქურდაძე
შემთხვევა 25 წლის გოგონამ მიმართა თერაპევტს.
პაციენტი აღნიშნავს, რომ დილაობით მას
ძალიან უჭირს გაღვიძება და ადგომა. მთელი
დღის განმავლობაში ის უჩივის ძილიანობას.
ერთი თვეა, რაც უჩივის დაბალ მოტივაციას და
სამსახურში ხშირად უყურადღებობის გამო
უშვებს შეცდომებს. როდესაც იწყებს ვარჯიშს, ის
გრძნობს ორგანიზმის გამოფიტვას და ვერ
აგრძელებს ვარჯიშს 30 წუთზე მეტხანს. მას ღამ-
ღამობით ხშირად უწევს სამაგისტრო ნაშრომზე
მუშაობა, რის გამოც უტყდება ძილი. მას არ
აქვს ბევრი დრო სადილისთვის, ამიტომ ხშირად
სტუმრობს სწრაფი კვების ობიექტებს. სადილის
შემდეგ სისტემატიურად იღებს ყავას. მას
კონფლიქტი მოუვიდა შეყვარებულთან რის
გამოც თავს სტრესულ სიტუაციაში გრძნობს.
დაახლოებოით ერთი თვეა, რაც პაციენტი
გრძნობს, რომ უჭირს ყოველდღიური
საქმიანობების შესრულება.
 რატომ მიმართა გოგონამ
ექიმს?
• მას ძალიან უჭირს გაღვიძება და ადგომა;
• ძილიანობა;
• დაბალი მოტივაცია;
• გრძნობს ორგანიზმის გამოფიტვას;
• უჭირს ყოველდღიური საქმიანობების შესრულება;
• სტრესული სიტუაცია;
• უძილობა;
• იკვებება სწრაფი კვების ობიექტებში და სადილის
შემდეგ იღებს
• ყავას
 კითხვა
#1
რა შეიძლება
იყოს
დაღლილობი
ს გამომწვევი
მიზეზი?
 დაღლილობის
•
მიზეზები
ახლახანს გადატანილი ავადმყოფობა
• მიმდინარე დაავადება
• ორსულობა/მეძუძური დედა
• შფოთვა
• სტრესი(განქორწინება, სამსახურში არსებული პრობლემები )
• დეპრესია
• ძილის პრობლემები - ნარკოლეფსია, სუნთქვის უკმარისობა,
ღამის აპნოე
• მოწამვლის ზოგიერთი სახე
• მინერალების და ვიტამინების ნაკლებობა
• ანემია
• ზედმეტი ან მცირე წონა
• ავტოიმუნური დაავადებები
• სიმსივნე, დიაბეტი, ფარისებრი ჯირკვლის ჰიპოფუნქცია;
• ქრონიკული ინფექციები;
• ორგანიზმის დღე-ღამური რიტმის დარღვევა
 დიაბეტი
• პანკრეასის ჰორმონი ინსულინი ეხმარება გლუკოზას, რომ საკვებიდან გადავიდეს
უჯრედებში და გამოყენებული იქნას ენერგიისთვის.
• დიაბეტი არის დაავდება, რომლის დროსაც სისხლის გლუკოზა - ადამიანის ენერგიის
მთავარი წყარო - არის ძალიან მაღალი.
• ტიპი1 - აუტოიმუნურია. იმუნური სისტემა ანადგურებს პანკრეასის უჯრედებს და
ინსულინის გამოყოფა არ ხდება.
• ტიპი 2 - ორგანიზმი ხდება რეზისტენტული ინსულინის მიმართ და სისხლში შაქრის
დონე იმატებს.
• საბოლოო ჯამში გვაქვს შედეგი, რომ უჯრედები ვერ გამოიყენებენ გლუკოზას ენერგიის
წყაროდ და ვითარდება დაღლილობა.

გენერალური სიმპტომები: გაზრდილი შიმშილი, გაზრდილი წყურვილი, წონის

კარგვა, ხშირი ურინაცია, დაბურული მხედველობა, მწვავე დაღლილობა , შეშუპება ,
რომელიც არ ქრება.
ჭამის შემდგომი ლეთარგია
ჭამის შემდეგ დაღლილობა საკმაოდ ხშირია თუ სწორად არ
ვიკვებებით.
• დიდი რაოდენობით კარბოჰიდრატებით კვება -15 გრამზე
მეტი(ტრიფტოფანის აბსორბციას უწყობს ხელს - იწვევს ძილიანობას)
მონელების პროცესის
• არასაკმარისი რაოდენობით ცილის შეთვისება

შეფერხება
საკვების ჭამის ჩვევებმაც შეიძლება გამოწვიოს დაღლილობა ჭამის შემდეგ .
• დიდი პორციებით კვება - ნელდება მონელების პროცესები და საკვებიდან
ენერგიას სწრაფად ვერ ვიღებთ.
• მცირე პორცია ან კვების გამოტოვება - იწვევს ორგანიზმის მიერ ენერგიის
დაგროვებას. ამ შემთხვევაში, ორგანიზმი არ გაათავისეუფლებს იმ ენერგიას
რაც საჭიროა ფხიზლად დასარჩენად(ზოგავს ენერგიას)
• ხანგრძლივი დროით დიეტა იწვევს დაღლილობას
• არასრულფასოვანი კვება იწვევს კალორიების, ვიტამინებისა და
მინერალების დეფიციტს ორგანიზმში, რაც იწვევს დაღლილობას
 ქრონიკული დაღლილობის
სინდრომი
• ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი რთული დაავადებაა, რომელიც
გრძელდება სულ მცირე 6 თვე.
• მისი გამომწვევი მიზეზი აუხსნელია, თუმცა ბევრი თეორია არსებობს:
ვირუსული ინფექციები (ებშტეინ-ბარის ვირუსი, ჰერპეს ვირუსი), იმუნური
სისტემის დაქვეითება, ჰორმონალური დარღვევები, ფსიქოლოგიურ
სტრესი.ზოგიერთი მეცნიერი დარწმუნებულია, რომ ქრონიკული
დაღლილობის სინდრომი გამოწვეულია სხვადასხვა ფაქტორების
კომბინაციით.
• დამახასიათებელია:
• დაღლილობა იმატებს ფიზიკურ დატვირთვასთან ერთად
• ძილი არ არის ,,აღმდგენელი’’
• მეხსიერების, კონცენტრაციის პრობლემები
• თავბრუსხვევა, რომელიც ძლიერდება დაწოლისას, დაჯდომისას,
ადგომისას
• აუხსნელი კუნთების ან სახსრების ტკივილი
•
 დეპრესი
•
ა
დეპრესია და ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი არის ორი დაავადება , რომელიც იწვევს
ექსტრემალურ დაღლას კარგი ღამის ძილის შემდეგაც კი . შესაძლებელია რომ ორივე სინდრომი
ერთდროულად არსებობდეს. ასევე ადვილი მათი ერთმანეთში არევა.
• დეპრესია - ადამიანი გრძნობს მოწყენილობას, მოუსვენრობას, უიმედობას დიდი ხნის
განმავლობაში. აქვთ ძილის პრობლემები - ან სძინავთ ძალიან ბევრი ან ძალიან ცოტა .
კვლევების
­ ­ მიხედვით
­ ­ , ის ყოველ
­ მეოთხე
­ ­ ან მეხუთე
­ ­ ადამიანს
­ ­ ჰქონია
­ ან ექნება
­ ­ ცხოვრებაში.
­ ­ ­
სიმპტომებია:
• დაქვეითებული
­ ­­ ­ ­ გუნება
­ ­ –განწყობა­ ­
• სიამოვნების
­­ ­ ­ განცდის
­ უნარის
­ დაკარგვა
­ ­
• ასოციაციური
­ ­ ­ ­ ­ პროცესების ­ ­ ­ შენელება
­ ­ ­
• იზოლაცია
­ ­
• დაღლილობა
­ ­ ­
• მოტივაციის
­ ­ ­ ­ უკმარისობა
­ ­ ­ ­
• შეცვლილი
­ ­ ტემპერამენტი
­ ­ ­ ­
• ფიზიკური
­ ­ ­ ცვლილებები ­ ­ ­ - წონაში მატება/კლება
• სექსუალური
­ ­ ­ ­ დისფუნქცია ­ ­
• უძილობა
­ ­
• დაბალი თვითშეფასება
• მუდმივი მღელვარება
 ძილის აპნოე
• ძილის აპნოე არის მდგომარეობა, როცა ზედა სასუნთქი გზები ძილის დროს
პერიოდულად ვიწროვდება ან იხურება, რაც აფერხებს სუნთქვას.(სულ მცირე ათი
წამის განმავლობაში)
• მზარდი ამპლიტუდისა და ხმიანობის ხვრინვას, რომელიც უეცრად წყდება , მერე კი
თავიდან იწყება. არსებობს ორი ტიპის - ცენტრალური და ობსტრუქციული.
• ამ დროს მცირდება სისხლში ჟანგბადის შემცველობა. ამ ცვლილებების გამო
ადამიანს ღამით ხშირად ეღვიძება, დილით გამოუძინებელი დგება , ძილიანობას და
დაღლილობას უჩივის.
• ძილის აპნოე ყველაზე ხშირად ჭარბი წონის მქონე შუახნის მამაკაცებს აწუხებთ .
მდგომარეობას აუარესებს თამბაქოს წევა და სმა.
• დაავადების დიაგნოსტიკაში გვეხმარება ზედა სასუნთქი გზების დათვალიერება და
ძილის გამოკვლევა - პოლისონოგრაფია, ძილის პერიოდში სხვადასხვა
ფიზიოლოგიური ფაქტორის მონიტორირებას.
 ჰიპოთირეოზი
ჰიპოთირეოზი არის დაავდება, როდესაც ფარისებრი ჯირკვალი არ გამოიმუშავებს
საკმარისი რაოდენობით ჰორმონებს.
ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციაა უზრუნველყოს ენერგია თითქმის ყველა
ორგანოსთვის. ის აკონტროლებს ფუნქციებს, როგორიცაა გულის ცემა და
მომნელებელი სისტემა. საკმარისი ჰორმონების გარეშე ორგანიზმის ნორმალური
ფუნქციონირება ნელდება.

ჰიპოთირეოზი ქალებს უფრო ხშირად აწუხებთ ვიდრე მამაკაცებს.

სიმპტომებია: დაღლილობა, წონის მომატება, შესიებული სახე, დეპრესია,

კონსტიპაცია, შემცივნება, შემცირებული ოფლიანობა, ნელი გულისცემა,
გაზრდილი სისხლის ქოლესტეროლი, მშრალი კანი, გონებრივი ჩავარდნები ,
ორსულობის გართულება, კუნთების სისუსტე, ტკივილი სახსრებში.
 ანემი
ა
პოსტჰემორაგიული ჰემოლიზური

რკინადეფიციტური B12-დეფიციტური

ჰემოპოეზის დარღვევის
შედეგად განვითარებული
 პოსტჰემორაგიული
ანემია
მწვავე პოსტჰემორაგიული
ანემია
ვითარდება ჭრილობის შედეგად ან
შინაგანი ორგანოებიდან სისხლმდინარე
დაავადებათა შემთხვევაში.
ავადმყოფი უჩივის უეცრად
განვითარებულ საერთო სისუსტეს,
თავბრუსხვევას, ყურებში შუილს,
გულის ფრიალს, თვალების წინ შავი
წერტილების გაჩენას, გულის რევას,
პირღებინებას.
ქორნიკული
პოსტჰემორაგიული ანემია
ხასიათდება უმნიშვნელო, მაგრამ
ხანგრძლივი სისხლდენით. გვხვდება
წყლულოვანი დაავადების,
კუჭნაწლავის ავთვისებიანი
სიმსივნეების, ბუასილის, ღვიძლის
ციროზის, თირკმელების და
გინეკოლოგიური დაავადებების დროს.
ავადმყოფი უჩივის ადვილად დაღლას,
საერთო სისუსტეს, თავბრუსხვევას,
გულის ფრიალს, შემდგომში ქოშინს.
 რკინადეფიციტური
ანემია
ეს არის დაავადება, რომლის დროსაც ორგანიზმში ვითარდება რკინის დეფიციტი.
იწვევს:
• ქრონიკული სისხლდენები,
• კუჭ-ნაწლავის დაავადებები,
• ორსულობა,
• •
ინფექცია,
• რკინის ალიმენტარული და
თანდაყოლილი უკმარისობა,
• ჭიებით ინვაზია,
• შარდ-სასქესო ორგანოების
სიმსივნეები,
• ფილტვების ტუბერკულოზი.
• რკინის რეზორბციული უკმარისობა,
ტრანსპორტის დარღვევა
ავადმყოფი უჩივის:
• საერთო სისუსტეს,
• თავბრუსხვევას,
• ადვილად დაღლას,
ყურებში შუილს,
• გულის წასვლისადმი მიდრეკილებას,
• ქოშინს ფიზიკური დატვირთვისას,
• დისპეპსიურ მოვლენებს,
• მადის გაუკუღმართება (ჭამენ ცარცს, ცომს,
ხორცის ფარშს, მიწას)
• ყნოსვის გაუკუღმართება (მიდრეკილება
ნავთის, აცეტონის, ბენზინის სუნისადმი),
• ხელ-ფეხის დაბუჟებას,
• ენის წვის შეგრძნებას,
• კანზე ჭიანჭველების ცოცვის შეგრძნებას.
 B12 დეფიციტური ანემია
ეს არის ანემია, გამოწვეული B12 ან ფოლის მჟავის დეფიციტით, რაც
დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავას სინთეზის დარღვევას იწვევს.

იწვევს: ავადმყოფი უჩივის:

• ორგანიზმში არასაკმარისი შეწოვა
• გლიკოპროტეინების
გამომუშავების დარღვევა კუჭისა
და ნაწლავების ლორწოვანში
• კუჭის ატროფიული პროცესები
• ჰეპატიტი
• ჭიებით ინვაზია
• კუჭის კიბო
• ქრონიკული ალკოჰოლიზმი
• საერთო სისუსტეს
• შრომის უნარის დაქვეითებას
• თავბრუსხვევას
• ქოშინს
• გულის ფრიალს
• ენის წვას და ტკივილს
• ტკივილს ფეხებში
• წონასწორობის დაკარგვას
• დისპეპსიურ მოვლენებს
• მხედველობის დაქვეითებას
 ჰემოლიზური ანემია
ჰემოლიზური ანემიები არის დაავადებათა ჯგუფი, რომლებისთვისაც
დამახასიათებელია ერითროციტების მასიური დაშლა
მემკვიდრული ჰემოლიზური შეძენილი ჰემოლიზური არაიმუნური ჰემოლიზური
ანემია ანემია ანემია
ეს ერითროციტების მემბრანის ეს დაავადება განპირობებულია განპირობებულია
ცილის გენეტიკური დეფექტია, ანტისხეულების ან იმუნური ერითროციტების ტრავმით, რის
რომლის დროსაც Na-იონთა ლიმფოციტების გაჩენით, შედეგადაც მექსნიკური
შეღწევადობა იზრდება უჯრედში, რომლებიც იწვევენ ჰემოლიზი ვითარდება.
რაც ზრდის წყლის რაოდენობას ერითროციტების და
მათში და ამცირებს ერითროკარიოციტების ავადმყოფი უჩივის: საერთო
ერითროციტებში ოსმოსურ დაღუპვას სისუსტეს, თავბრუსხვევას,
რეზისტენტობას. ეს იწვევს გულის ფრიალს, ტკივილს
ერითროციტების ფორმის შეცვლას ავადმყოფი უჩივის: საერთო ქვედა კიდურებში, მძიმე
და მათ ჰემოლიზს. სისუსტეს, თავბრუსხვევა, გულის შემთხვევებში - სისხლდებას,
ფრიალი, სხვეულის შარდის რაოდენობის
ავადმყოფი უჩივის: საერთო ტემპერატურის მომატება, შემცირებას, ვითარდდება
სისუსტეს, თავბრუსხვევას, სიცივის აუტანლობა, თითების თირკმელების უკმარისობა.
სიყვითლეს, გულის ფრიალს, გათეთრება, შარდის და
ქოშინს, ტკივილს მარცხენა განავლის გამუქება
ფერდქვეშა არეში, პერიოდულად
 კითხვა #1
რატომ მიმართა
გოგონამ ექიმს?
o მას ძალიან უჭირს გაღვიძება და ადგომა;
o ძილიანობა;
o დაბალი მოტივაცია;
o გრძნობს ორგანიზმის გამოფიტვას;
o უჭირს ყოველდღიური საქმიანობების
შესრულება;
o სტრესული სიტუაცია;
o უძილობა;
o იკვებება სწრაფი კვების ობიექტებში და
სადილის შემდეგ იღებს
ყავას;
რამდენად
ხშირია
დაღლილობა? #2
ყოველი 5 ადამიანიდან ერთს
აქვს დაღლილობის ეპიზოდი,
ხოლო ყოველი 10
ადამიანიდან ერთი აღნიშნავს
დაღლილობის ხანგრძლივ
ეპიზოდებს. დაღლილობა
უფრო ხშირად გვხვდება
ქალებში.
შესაძლოა განვითარდეს
ნებისმიერ ასაკში, თუმცა
უფრო ხშირად გვხვდება
მოხუცებში.
როგორ განსაზღვრავენ ადამიანები
დაღლილობას? #3
o ენერგიის ნაკლებობა;
o დისკომფორტის შეგრძნება;
o თავს ცუდად გრძნობენ;
o ძილიანობა;
o დაბალი მოტივაცია;
o კონცენტრაციის უნარის დაქვეითება;
o უჭირთ დაგაწყვეტილებების მიღება;
o დეპრესია;
o უჭირთ ყოველდღიური საქმიანობის
o ჩვეულ რეჯიმში წარმართვა.
o აღენიშნებათ თავბრუსხვევა
o ტკივილი მკერდის არეში
o თავის ტკივილი
 ჩვევები, რომლებიც ხელს უწყობენ
დაღლილობას #4
o დაღლილობა შესაძლოა გამოწვეული იყოს ძილის ნაკლებობით ან ზედმეტი ძილით;
o აქტივობა- ე.წ. “roller-coaster” ეფექტი, რაც გულისხმობს გადატვირთული საქმიანობის შედეგად
დიდხანს უმოქმედობას. შესაძლოა დატირთვის დღეს თავს ნაკლებად დაღლილად გრძნობდე, ხოლო
მეორე დღეს ბევრად დაღლილი იყო;
o სამსახური და ოჯახი;
o განგრძობითი სიძნელეები- თუ თქვენს პირად ცხოვრებაში ან სამსახურში არის სიძნელეები, რომლის
გადალახვაც, მოგვარებაც არ შეგიძლიათ და მუდმივად დაძაბული ხართ და იღლებით;
o ბავშვების მოვლა;
o ღამით მორიგეობა;
o სამსახურეობრივი სტრესი- გადატვირთული გრაფიკი, სტრესი, უმუშევრობა, თანამშრომლების
მხრიდან თქვენს მიმართ არამეგობრული დამოკიდებულება და სხვა;
o სასმელი- ყავა ან კოფეინის შემცველი სხვა სასმელები. თუ თქვენ დღის განმავლობაში იღებთ 6 ან მეტ
ფინჯან ყავას, სწორედ ეს არის უძილობის მიზეზი, რაც შემდგომ იწვევს დაღლილობას;
o ალკოჰოლი.
o ვირუსული ინფექციები;
o აგზნება, დეპრესია;
o იმაზე მეტის გაკეთება ვიდრე შეგიძლიათ (მაგ. დამატებითი საქმიანობა, მაშინ როდესაც გრძნობთ
რომ რეალურად აღარ გაგაჩნიათ ამის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური რესურსი ).
 დაავადება ისტორია დაავადება ისტორია დამატებითი მონაცემები
მომხრე წინააღმდეგი მომხრე წინააღმდეგი მომხრე წინააღმდეგი

დეპრესია უჭირს იზოლაცია და ქრონიკულიდ მუდმივი ტკივილი კუნთებსა რკინადეფი დაღლილობა,

ყოვლდღიური წონის აღლილობის დაღლილობა და სახსრებში ციტური სისუსტე,
საქმიანობის ცვლილებები არ სინდრომი სისუსტე თავის ტკივილი უყურადღებობდა,
შესრულება, არის კონცენტრაციი მთელი
დაბალი გამოხატული ს უუნარობა სიმპტომატიკა
მოტივაცია
აქვს და
უყურადღებოა

ძილის აპნოე უჭირს არ აღნიშნავს კვების რეჟიმის არასრულფას შეძენილი დაღლილობა, ჰემოლიზური
გაღვიძება და ღამე გაღვიძების დარღვევა ოვანი კვება, ჰემოლიზური სისუსტე სიყვითლე
უჩივის ეპიზოდებს სწრაფი კვება,
ძილიანობას დიდი
რაოდენობით
კოფეინი

ჰიპოთირე დაღლილობა, წონის მატება პოსტჰემორაგ დაღლილობა არ ღნიშნავს მწვავე მემკვიდრუ დაღლილობა, სიყვითლე
ოიდიმი უხალისობა შეშუპებისკენ იული ანემიები სისხლდენას, არ ლი საერთო სისუსტე სპლენომეგალ
მიდრეკილება აქვს შოკის, შნაგანი ჰემოლიზურ იაურობილინემ
სისხლდენის ი(მინკოვსკი ია,
-შოფარის)
ნიშნები, ურობილინური
ა, ცხელება,
ღებინება

შაქრიანი სისუსტე, გაძლიერებული B12- დაღლილობა, პარესთეზიები, არაიმუნურ დაღლილობა, სისხლდენები,

დიაბეტი დაღლილობა წყურვილი დეფიციტური სისუსტე, უმადობა, ელენთის ი სისუსტე შარდის
გახშირებული უყურადღებობ და ღვიძლის ჰემოლიზურ რადენობის
შარდვა და, მთელი გადიდება ი ანემია შემცირება,
წონის კლება სიმპტომატიკა ბილირუბინემი
ა
კითხვა #5
რა მონაცემებს
მივიღებთ
ობიექტური
გამოკვლევისას?
 ინსტრუმენტულ-ლაბორატორიული
გამოკვლევები
ჰემატოკრიტი ქალებში: 37 - 48% <32%
ჰემოგლობინი ქალებში: 120 - 160 gm/dL 115
რკინა 60 - 160 µg/dL
<15 აღინიშნება
ფერიტინი 50-200 µg/dL <20 ანიზოციტოზი,
ტრანსფერინი 2.16 – 3.99
<0.77 პოიკილოციტოზი,
ფერადობის 0.88-1,05
მაჩვენებელი 0.55 მიკროციტოზი,
რკინის შებოჭვის 250-460 µg/dL რეტიკულოციტოზი.
უნარი
500
ერითროციტების 4.2 - 6.9 million/µL/cumm
რაოდენობა 4.81

გლუკოზა 70-110 mg/dL 90

ბილირუბინი Direct: up to 0.4 mg/dL 0.2
Total: up to 1.0 mg/dL 0,7
FT4 0.83 – 1.34 µg/dL 1,1
TSH 0,48 – 4,17 µg/dL 1,98
კითხვა #7
ინსტურმენტულ ლაბორატორიული
გამოკვლევების და დამატებითი კითხვების
შემდეგ რომელ დაავადებებს
გამორიცხავთ
პოსტჰემორაგიული ?
ანემია
რკინადეფიციტური
ანემია
B12 დეფიციტური ანემია
ჰემოლიზური ანემია
დიაბეტი
ჰიპოთირეოზი
კითხვა #8
მკურნალობის რა
სახეებია
რეკომენდებული
პაციენტისთვის?
კითხვა #9
რა რჩევებს
მისცემდით
პაციენტს, რომ
დაეხმაროს
საკუთარ თავს?
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის