HINDUIZMI
Evolucioni i qytetrimit Hindu mund ndahet në disa
Një nga pesë fetë kryesore të botës dhe
një prej më të vjetrave, Hinduizmi, lindi në
nën kontinentin aziatik në Indi. Historia e
Hinduizmit fillon përgjatë lumit Ind . Në
lashtësi lumi njihej me emrin Sindhu. Janë
Persianët e migruar në Indi ato që e quajtën
lumin me emrin Hindu, teritorin përreth tij
Hindustan dhe banorët vendas Hindus. Për
këto arsye dhe religjoini i ndjekur nga
popullsia Hindu u njoh më vonë si Hinduizëm.
Ky term gjeti përhapje të gjërë sidomos pas
arrdhjes së popullsisë myslimane në teritoret
e Indisë në shek. VIII. Hinduizmi nuk ka një
themelues të vetin. Ai është një besim fetar
që ka shërbyer dhe si një burim mbështetës
edhe për dy besime të tjera nga më të lashtët
në botë, Jainizmi dhe Budizmi.
periudha të mëdha:
1. Fillesat e qyterimit hindu: viti 2000 p.e.r.
2. Periudhat vedikte: vitet1500-500 p.e.r.
3. Periudha klasike: 500 p.K - 500 era re
4. Mesjeta: 500- 1500
5. Periudha moderne: 1500 - 1757 kur dhe fillon
ndërhyrja e britanikeve
(Në vitin 1947 India fiton pavarësinë)
Hinduizmi si një nga format më të hershme të
besimeve fetare, i përket grupit të besimeve
politeiste.
Qendrat kryesore arkeologjike janë qytetet e Mohenjo
Daros dhe Harappas, kjo e fundit i ka dhënë emrin e
vet kësaj kulture të hershme. Mendohet se 1500 vjet
para Krishtit, në këto teritore u dynd një popullsi të re
që vinte nga Azia Qëndrore që e quanin veten Arianë,
që në Sansckritisht do të thotë “fisnik” ose “i pastër”.
Kultura Ariane u përzie me mbetjet e qytetërimit
Harappan dhe u shpërnda në luginën e lumit tjetër të
madh të Indisë, Gangut, duke formësuar besimin
hindu.
 HINDUIZMI

Ёshtë e vështirë ta përcaktosh Hinduizmin si një religjion në kuptimin

perëndimor të fjalës. Sipas disa studiuesve Hinduizmi mund të
cilësohet si një mënyrë jetese e bazuar tek mësimet e sagave të vjetra Hinduizmi antik në
dhe të shkrimeve të shejta që njihen si Veda dhe Upanishada. Eshtë vetvehte ndahet në dy
një mënyrë jetese që ka brenda vehtes besimin, traditën, rituale të periudha kryesore:
bukura, filozofi, praktikën të jogës, etj, të gjitha drejtuar nga ligji që Faza Vedike, 1500 -
qëndron mbi të gjitha veprimet jetësore të besimtarit hindu, nga 900 p.e.r., që
Dhrama. karakterizohet nga kultet
Me hinduizëm dhe brahmanizëm nënkuptojmë mënyrën e ndijimit e hyjnive të shumta dhe
(përshtypjeve), mendimit, besimit dhe jetën e indianëve, duke filluar ritualet që lidhen me to.
nga periudhat e lashta të Vedave deri në ditët e sotme. Hinduizmi është Faza Postvedikte ose
një sitem i unifikuar besimi dhe idesh, ku përfshihen trema të spikatura Brahmanike (900 - 400
si: Dhrama, ligji që qëndron mbi të gjitha veprimet jetësore të p.e.r.), gjatë së cilës në
besimtarit hindu. Ligji i etikës dhe detyrimit. Samsara, fundi i ciklit të adhurimet dhe ritualet
lindjes, jetës dhe vdekjes dhe rinkarnacioni. Karma, rezultati i mbi hyjnitë vedike fillon të
veprimeve të një njeriu. Cikli i shkak pasojë. E kaluara që ndikon në të dalë më në pah Brahma –
ardhmen. Moksha, clirimi nga samsara edhe nga cikli i Karmës me krijuesi.
synimin për në Nirvana.
 HINDUIZMI

Upanishadat
Rruajtur 108 Upanishada, më
të rëndësishme janë 10.
Përmbajnë një koleksion
Shkrimet e shejta hindu: Vedat + Upanishadat. hipotezash mbi realitetin
Vedat. “dituri, urtësi e përherëshme”. Ndarë në katër libra. njerëzor, për qëllimet e jetës,
Rig Veda: (Njohja Mbretërore) që mbahet si më e vjetra nga të gjitha parafytytrimet mbi perënditë
Vedat. Këngë fetare mbi perënditë hindu, sakrificat, si dhe të dhëna etj. U shkruan dhe u
të tjera që lidhen me ardhjen e popullsisë arjane në teritoret e Indisë koleksionuan nga prifterijtë
rreth viti 1500 p.K. hindu si interpretim i Vedave.
Sama Veda : (Njohja e himneve ose vadat e melodive) Janë vargje që Renditen pas Vedave dhe
priftërijtë i lexonin shoqëruar me melodi, gjatë periudhave konsiderohen si shpallje dhe
ceremoniale, ku i thurreshin lavde hyjnive apo kryheshin rituale të inspirime marrë nga priftërinj
ndryshme të periudhave të herëshme.
Yajur Veda : (Njohja me ritualeve të sakrifikimit). Një manual mbi Vedat konsideroheshin se
ritualet dhe mënyrën e përformimit të ritualeve sakrifikuese. kishin ekzistuar që në zanafillë
Përbëhet nga lutje dhe fjalë drejtuar sakrificës dhe kryhej duke dhe ishin ligjëruar nga Zotat.
murmëritur. Brahmanas, janë një
Atharva Veda : (Njohja me Rikarnacionin). Veda e fjalëve magjike që pjesë tjetër shkrimesh futur
lexoheshin nga brahmanët. Mendohet se ёshtë hartuar më vonë, mes shkrimeve të shejnta,
dhe përmban lutje dhe fraza që përdoreshin si hajmali për shkruar më vonë nga ana e
shëndetin, fatin e mbarë etj. priftërinjve.
 HINDUIZMI
Hinduizmi mësohej, dhe këto mësime
përmblidheshin në shkrime që njihen si
“Shastras”. Ato përmbanin rregulla të riteve
dhe të sjelljeve, që mesoheshin në shkolla
të ndryshme Vedike. Shkrimet Shastras nga
ana e tyre ndaheshin në dy pjesë:
Shruti: Vedat dhe pjesërisht Upanishadat
janë në vetvehte shkrime shruti.
Shmriti. Poezi dhe vjersha epike si:
Mahabharat, Bhagavad Gida, Ramajana.
Megjithëse Shruti konsideroheshin më
autoritare, në praktikë tekstet e Shmritit
ishin shkrime shumë poullore, të lehta për
tu kuptuar, që shpjegonin të vërtetën
universale nëpërmjet simboleve dhe
mitologjisë.
Në shkrimet hindu ka pohime në trajtën e bindjeve,
pjesë të fesë dhe e filozofisë indiane, sipas së cilave:
•Përmbajtja thelbësore e të gjitha sendeve, nuk
ёshtë materiale, por shpirtërore. Çdo gjë është pjesë
e botës së shpirtit, Brahmës, frymës jetësore e
perëndisë së epërme.
•Shpirti, si pjesë e kësaj bote, ёshtë i pranishëm në
çdo krijesë jetësore dhe natyrore. Të gjitha dallimet
që vihen re në natyrë janë vetëm në pamje të
jashtme: i njejti shpirt mud të jetë një njeri dhe pas
vdekjes së tij mund të kalojë në një qënje të botës
natyrore.
•Bota materiale ёshtë iluzion - “mana” - dhe shkak i
të gjitha vuajtjeve. Për sa kohë që bëhen përpjekje
për të patur lavdi, pushtet e pasuri, atëhere dhimbjet
dhe vuajtjet do të jenë rezultat i këtyre synimeve.
•Në rast të përfshirjes në mana, vetëm nëpërmjet
hinduizmit mund të sigurohet rikthimi në botën e
shpirtit.
•Për arritjen e këtij qëllimi, shpirti njerëzor duhet tё
pastrohet e të përsoset sa më shumë. Kjo
mundësohet vetëm pas vdekjes nëpërmjet serisë së
gjatë “rinkarnacionit” .
 HINDUIZMI
Brahma, Vishnu, Shiva.
Besimi Hindu njeh një numër të madh hyjnish
por më kryesoret janë trinitia Brahma, Vishnu,
Shiva (Krijuesi, Ruajtësi, Shkatëruesi) Brahma:
zoti i krijimit, i pari mbi të gjitha krijesat. Vishnu
një nga hyjnitë kryesore hindu, ruajtësi i
drejtësisë dhe rendit moral, një ndërmjetës në
mosmarrëveshje, pavarësisht nëse
përfshijnë njerëz ose perëndi. Shiva: i lidhur me
kohën, pasi është shkatërruesi i të gjitha
gjërave. Shiva shoqërohet dhe me atributin e
krijimit që vinte gjithmonë pas shkatërrimit që
ai shkaktonte. Në Hinduizëm, universi mendohej
se rigjenerohej në cdo cikël kohorë. Shiva
shkatërronte universin në fund të çdo cikli dhe
më pas lejonte një krijim të ri. Hindut adhurojnë
dhe shumë hyjni të tjera si dhe shpirtra të
ndryshëm që i gjejnë tek, pemët, kafshët deri
dhe tek planetet.
Nëpërmjet Vedave shpjegohet dhe krijimi i
universit në kushte e një sakrifice të madhe
ato kozmike. Eshtë Prusha i cili u sakrifikua për të
krijuar botën. Në fillim u shfaq bota e sendeve,
më pas ajo e kafshëve. Pjesë të ndryshme të
trupit të sakrifikuar u bënë pjesë të një bote të
dukshme: hëna erdhi nga mëndja e Purushës,
dielli nga sytë, qielli nga koka dhe toka nga
këmbët e tij. Edhe katër pjesët kryesore të
sistemit klasor Hindu, u krijuan si rezultat i
sakrificës së Prushës. Brahmani ishte goja e tij,
nga të dy krahët u bë Rajanya (Kshatriya).
Kofshët e tij u bënë Vaishya, nga këmbët u
prodhua Sudra.
 HINDUIZMI

Shoqëria indiane e ndarë në klasa, kishte formën e një piramide Në

majën e saj qëndrojnë brahmanët, pastaj vinin luftëtarët dhe
fisnikët e këshut me radhë.
Brahmanët, ose priftërinjtë, Zotin e tyre kishin Agnin, që
përfaqësonte zjarrin dhe sakrificën.
Kashtrijatët, luftëtarë dhe fisnikët që vinin pas brahmanëve kishin
Indrën si Zotën e tyre. Një Zot i luftës, perëndi e stuhive. Hinduizmi nuk e njeh
Vaishyatët, ishin tregtarë, zejtarë, bujq. I kushtonin rëndësi fundin e botës dhe të
edukimit fetar, me synimin rinkarnacionin e ardhëshëm. ekzistencës. Sipas tyre zinxhiri i
Megjithëse luanin një rol të rëndësishëm në shoqëri lindjes dhe vdekjes nuk do të
konsideroheshin si pjesë e kastës së ulët. ndërpritet kurrë. Të gjitha
Sudras: artizanë, punëtore, qëndronin në fund të piramidës. përcaktimet e ekzistencave
Tekstet antike mbështesin pretendimin se Sudras ekzistojnë për t'i jetojnë në eter dhe janë vetëm
shërbyer tre kastave të tjera. ndryshim i formave dhe
Skllevërit, bujkrobërit, qëndronin në bazë të piramidës dhe mbulesës materiale.
kryenin të gjitha punët e rëndomta të shoqërisë indiane. Ato nuk
mund të kryenin ritet që lidheshin me rinkarnacionin.