Triet Hoc Mac Lenin 2023

TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN
(Marxist – Leninist Philosophy)

GIỚI THIỆU HỌC PHẦN
Nội dung: 3 chương Thời lượng: 3 tín chỉ
Kiểm tra và thi: Tự luận – Tự luận
Giáo trình học phần:
[1] Bộ GD & ĐT. (2021). Giáo trình triết học Mác – Lênin (Dùng cho sinh viên hệ không chuyên lý luận chính trị).
Hà Nội: CTQGST.
Tài liệu tham khảo:
[2]. Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình các bộ môn khoa học Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
(2010). Giáo trình triết học Mác – Lênin (tái bản có sửa chữa, bổ sung). Hà Nội: Chính trị Quốc gia.
[3]. Nguyễn Ngọc Khá. (2016). Chuyên đề Triết học. TP. Hồ Chí Minh: Đại học Sư phạm.
[4]. Nguyễn Ngọc Khá (Chủ biên), Nguyễn Huỳnh Bích Phương. (2015). Giáo trình Lịch sử triết học trước Mác.
TP. Hồ Chí Minh: Đại học Sư phạm.
[5]. Nguyễn Ngọc Khá (Chủ biên), Đinh Ngọc Thạch, Nguyễn Huỳnh Bích Phương. (2016). Giáo trình Lịch sử
triết học Mác – Lênin. TP. Hồ Chí Minh: Đại học Sư phạm.
C. MÁC & PH. ĂNGGHEN
V.I. LÊNIN
HỒ CHÍ MINH
Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng

Hồ Chí Minh cung cấp thế giới
quan, phương pháp luận khoa học
cho sự nghiệp đổi mới của Đảng
Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

soi sáng con đường đổi mới ở Việt Nam hiện
nay
NỘI DUNG CHÍNH
CHƯƠNG 1. KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT
HỌC TRONG ĐỜI SỐNG
I. TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC
II. TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT HỌC MÁC -
LÊNIN TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI
CHƯƠNG 2. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
I. VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
II. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
III. LÝ LUẬN NHẬN THỨC
CHƯƠNG 3. CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
II. GIAI CẤP VÀ DÂN TỘC
III. NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG XÃ HỘI
IV. Ý THỨC XÃ HỘI

1. Hình thức tri thức đầu tiên của nhân loại là gì?
2. Triết học ra đời khi nào?
3. Triết học là gì?
4. Thế giới quan là gì?

NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU
TẠI LỚP VÀ TRẢ LỜI CÂU HỎI:
5. Có bao nhiêu hình thức thế giới quan?
6. Vấn đề cơ bản của triết học là gì?
7. Triết học Mác – Lênin ra đời khi nào?
8. Khái quát những điều kiện, tiền đề cho sự ra

đời, phát triển của triết học Mác.
TRIẾT HỌC BẮT ĐẦU
TỪ SỰ NGẠC NHIÊN…
(Aristoteles)
Chương 1. KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT

HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT
HỌC TRONG ĐỜI SỐNG
I. TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ
BẢN CỦA TRIẾT HỌC
Chương 1. KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT HỌC TRONG ĐỜI SỐNG
I. TRIẾT HỌC VÀ VÁN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC
1. Khái lược về triết học

a) Nguồn gốc của triết học
HUYỀN THOẠI
GIẢI ĐÁP
HỎI
HIỂU, BIẾT
TỒN TẠI
Triết học –
Khoa học của
mọi khoa học
Giải đáp
Hỏi
Hiểu, biết
Tồn tại
Giải đáp Các khoa học chuyên ngành
Hiểu, biết
Tồn tại
1. Khái lược về triết học 1
a) Nguồn gốc của triết học

HOẠT ĐỘNG
Vậy, nguồn gốc của triết học là gì? THỰC TIỄN
PHÂN CHIA GIAI CẤP
TRÌNH ĐỘ CON NGƯỜI

PHÁT TRIỂN

Hạt nhân lý luận của thế giới quan
b) Khái niệm triết học
(Philosophia) Loại hình nhận thức đặc thù, khác biệt với tôn giáo, độc
φιλοσοφία lập với khoa học,…
“Triết học” 哲学 “ zhé xué”

Dar’sana Giải thích tất cả mọi sự vật, hiện tượng, quá trình và quan
hệ của thế giới, với mục đích tìm ra những quy luật phổ
biến…
Khách thể khám phá là thế giới
Hình thái ý thức xã hội

c) Đối tượng của triết học trong lịch sử


d) Triết học – hạt nhân lý luận của thế giới quan
THẾ GIỚI QUAN TRIẾT HỌC
THẾ GIỚI QUAN TÔN GIÁO
THẾ GIỚI QUAN HUYỀN THOẠI

2. Vấn đề cơ bản của triết học

a) Nội dung vấn đề cơ bản của triết học
F. Engels viết: “Vấn đề cơ bản lớn của toàn

bộ triết học, đặc biệt là triết học hiện đại là
mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại”. C. Mác và
1820 - 1895 Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 1994, t.20, tr. 403.
CHỦ NGHĨA DUY TÂM
CHỦ QUAN
VẬT CHẤT < Ý THỨC CHỦ NGHĨA DUY TÂM CHỦ NGHĨA DUY TÂM
KQ
VẬT CHẤT – Ý THỨC

CNDV BIỆN CHỨNG
VẬT CHẤT > Ý THỨC CHỦ NGHĨA DUY VẬT

CNDV SIÊU HÌNH
VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CNDV THÔ SƠ, CHẤT

NHẬN THỨC ĐƯỢC KHẢ TRI LUẬN PHÁC
CON NGƯỜI – NHẬN
THỨC THẾ GIỚI
KHÔNG NHẬN THỨC BẤT KHẢ TRI LUẬN

HÃY THIẾT KẾ SƠ ĐỒ TƯ DUY VỀ ĐIỀU KIỆN
VÀ TIỀN ĐỀ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN
TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

II. TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI
1. Sư ra đời và phát triển của triết học Mác – Lênin

• Điều kiện kinh tế, chính trị GCVS GCTS
– xã hội
a) Những điều kiện lịch sử THỰC TIỄN CÁCH MẠNG
cho sự ra đời triết học * Tiền đề lý luận THCD ĐỨC KTCT CĐ ANH CNXHKT
Mác - Lênin * Tiền đề khoa học tự nhiên

ĐLBTCHNL TTB TTH
b) Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình thành và phát triển của triết học Mác
c) Thực chất và ý nghĩa của cuộc cách mạng trong triết học do C. Mác và Ph.
Ăngghen thực hiện
d) Giai đoạn Lênin trong sự phát triển triết học Mác

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác – Lênin
a) Khái niệm triết học Mác –

Lênin
Triết học Mác – Lênin là hệ thống quan điểm duy vật

biện chứng về tự nhiên, xã hội và tư duy – Thế giới quan
và phương pháp luận khoa học, cách mạng của giai cấp
công nhân, nhân dân lao động và các lực lượng xã hội
tiến bộ trong nhận thức và cải tạo thế giới.

b) Đối tượng của triết học Mác –
Lênin
Toán
Hoá Thiên văn

họ c
lý
Vật
c) Chức năng của triết học Mác – Lênin
Chức năng thế giới quan
Chức năng phương pháp luận

3. Vai trò của triết học Mác – Lênin trong đời sống xã hội và trong sự nghiệp đổi mới ở
Việt Nam hiện nay
a) Triết học Mác – Lênin là b) Triết học Mác – Lênin là c) Triết học Mác – Lênin
thế giới quan, phương pháp cơ sở thế giới quan, phuơng là cơ sở lý luận khoa học
luận khoa học và cách pháp luận khoa học và cách của công cuộc xây dựng
mạng cho con ngươi trong mạng để phân tích xu hướng chủ nghĩa xã hội trên thế
nhận thức và thực tiễn phát triển của xã hội trong giới và sự nghiệp định
điều kiện cuộc cách mạng hướng xã hội chủ nghĩa
khoa học và công nghệ phát ở Việt Nam.
triển mạnh mẽ
TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG

CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN
CỦA VIỆT NAM
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
HỒ CHÍ MINH
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
https://www.youtube.com/watch?v=qmKOJmkQaeY
Chương 2. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. Vật chất và phương thức tồn tại của vật chất
a) Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật trước Mác về phạm trù vật chất
b) Quan điểm của K.Marx và F.Engels về vật chất:
 Nghiên cứu phạm trù vật chất phải thông qua phạm trù đối lập với nó, đó là phạm trù ý thức
 Chi một thế giới duy nhất là thế giới vật chất và thế giới thống nhất ở tính vật chất của nó.
 Phương thức tồn tại của vật chất là vận động, không gian và thời gian.
 Thế giới vật chất tồn tại vĩnh viễn, vô hạn, vô tận, không sinh ra và không mất đi; trong thế giới
không có gì khác ngoài những quá trình vật chất đang diễn ra, chúng là nguyên nhân, kết quả và sự
chuyển hóa của nhau.
 Vật chất với tính cách là một phạm trù triết học thì không thể cảm tính được, mà chỉ cảm tính được
dạng cụ thể của vật chất mà thôi.
c) Định nghĩa vật chất của V.I. Lênin
• Bối cảnh
Wilhelm Conrad Röntgen, Antoine Henri Becquerel, Sir Joseph John "J.J." Walter Kaufmann người đầu
người khám phá ra tia X một trong những người phát Thomson người đã có tiên xác nhận khối lượng
hiện hiện tượng phóng xạ (U) công phát hiện ra điện tử điện từ phụ thuộc vào vận tốc
(electron) và chất đồng vị bằng cách phân tích tỉ số e/m
đồng thời phát minh ra (trong đó e là điện tích và m
phương pháp phổ khối lượ là khối lượng) của tia cathode
 KHỦNG HOẢNG ng
• Định nghĩa
“Vật chất là một phạm trù triết học, dùng để chỉ thực tại khách quan được
đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại,
chụp lại, phản ánh và tồn tại khách quan không lệ thuộc vào cảm giác”
V.I. Lênin, Toàn tập, t.18, NXB CTQG, Hà Nội, 2005, tr.151.
• Phân tích định nghĩa

• Định nghĩa
• Phân tích định nghĩa
1) Vật chất là một phạm trù triết học

2) Vật chất dùng để chỉ thực tại khách quan
3) Vật chất được đem lại cho con người trong cảm giác, được
cảm giác của con người chép lại, chụp lại, phản ánh.
4) Vật chất tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác.
• Ý nghĩa phương pháp luận của định nghĩa
- Định nghĩa bao quát cả hai mặt vấn đề cơ bản của triết học.
- Chống quan điểm duy tâm, tôn giáo về vật chất.
- Khắc phục được tính siêu hình, máy móc của CNDV trước Mác.
- Chống quan điểm duy vật tầm thường.
- Chống chủ nghĩa bất khả tri.
- Liên kết CNDVBC và CNDVLS thành một thể thống nhất – vật chất và ý thức trong đời sống
xã hội.
- Mở đường cho khoa học đi sâu vào tìm hiểu bản chất và quy luật của thế giới vật chất.
d) Phương thức tồn tại của vật chất
+ Vận động
Chủ nghĩa duy tâm: Coi vận động là sản phẩm của cảm giác con người, của ý
niệm tuyệt đối.
Tôn giáo: Coi vận động là kết quả của “cú hích” của hượng đế.
Chủ nghĩa duy vật siêu hình: Coi vận động có nguyên nhân từ bên ngoài, cùng
với đó, nó chỉ thừa nhận một hình thức vận động duy nhất – vận động cơ học.
Chủ nghĩa duy vật biện chứng:

- Vận động:
Sự tồn tại của thế giới vật chất hết sức phong phú và phức tạp. Với tư cách là một khái niệm triết học,
vận động theo nghĩa chung nhất là mọi sự biến đổi nói chung.
Ph. Ăngghen định nghĩa: “Vận động hiểu theo nghĩa chung nhất, tức được hiểu là một phương thức tồn
tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất, bao gồm mọi sự thay đổi và mỌi quá trình diễn ra
trong vũ trụ kể từ sự thay đổi vị trÍ đơn giản cho đến tư duy”
- Vận đông là phương thức tồn tại của vật chất
Xem tại: C.Mác và Ph.Ănnghen, Toàn tập, tập 20, NXB CTQG, Hà Nội, 1995, tr.519.
- Vận
Vận động cơ học:
động:
Vận động vật lý

- Những hình
thức vận động cơ Vận động hóa học
bản của vật chất: Vận động sinh học
Vận động xã hội

Vận động:
Đặc điểm của vận động
 Vận động gắn liền với vật chất.

 Vận động mang tính khách quan.
 Vận động của vật chất là vận động
tự thân.
 Vận động là tuyệt đối.
 Đứng im là tương đối.
- Vận
động:
- Quan điểm DVBC về vận động là cơ sở phân ngành khoa học

- Quán triệt quan điểm tự thân vận động.
Ý nghĩa phương pháp luận: - Chống quan điểm Darwin về xã hội.
- Chống lại thuyết chết nhiệt.
- Chống lại thuyết duy năng
Không gian và thời gian
Không gian Thời gian
- Quảng tính - Độ dài diễn biến

- Chiều dài, chiều rộng, chiều
cao - Quá khứ - hiện tại – tương lai
Tính thống nhất vật chất của thế giới

Tồn tại là tiền đề cho sự thống nhất
Thế giới thống nhất ở tính vật chất
Chỉ có một thế giới  Thế giới vật chất
TGVC có mối liên hệ thống nhất với nhau
TGVC không ai sinh ra không tự mất đi

2. Nguồn gốc, bản chất và kết cấu của ý thức
a) Nguồn gốc của ý thức

THỨ NHẤT, BỘ ÓC NGƯỜI
NGUỒN GỐC TỰ NHIÊN
THỨ HAI, MỐI QUAN HỆ GIỮA CON NGƯỜI VỚI THẾ

GIỚI XUNG QUANH, TẠO RA SỰ PHẢN ÁNH NĂNG
ĐỘNG, SÁNG TẠO.
a) Nguồn gốc của ý thức

LAO ĐỘNG
NGUỒN GỐC XÃ HỘI
NGÔN NGỮ
b) Bản chất của ý thức

Phản ánh tích cực, sáng tạo
Hình ảnh chủ quan của thế
hiện thực khách quan của Bộ
giới khách quan
óc người
Chỉ có ở BỘ ÓC NGƯỜI
c) Kết cấu của ý thức
Các lớp cấu trúc của ý thức TRI THỨC TÌNH CẢM NIỀM TIN Ý CHÍ
VÔ THỨC
Các cấp độ của ý thức TIỀM THỨC
TỰ Ý THỨC
TRÍ TUỆ NHÂN
TẠO CÓ THỂ
THAY THẾ Ý
THỨC CON
NGƯỜI!?
3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

a) Quan điểm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình
b) Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng
Vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức
Vật chất Ý thức

Tồn tại xã hội Ý thức xã hội
Điều kiện vật chất, hoàn cảnh Tư tưởng, quan điểm, lý luận,
sống, điều kiện khách quan, đường lối, chính sách, mục
quy luật khách quan, khả năng tiêu, phương hướng, giải pháp,
khách quan… biện pháp, cách thức hành
động…

a) Quan điểm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình
* Vai trò quyết định của vật chất với ý thức

- Vật chất quyết định nguồn gốc của ý thức: Không có vật chất sẽ không có ý thức.
- Vật chất quyết định nội dung của ý thức: Nội dung của ý thức mang tính khách quan, do thế
giới khách quan quy định.
- Vật chất quyết định bản chất của ý thức: Bản chất sáng tạo và bản chất xã hội của ý thức cũng
do những tiền đề vật chất quyết định.
- Vật chất quyết định phương hướng tồn tại và kết cấu của tri thức: Tri thức và các yếu tố của ý
thức đều dựa trên sự phản ánh vật chất.

* Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật chất
Vì sao có sự tác động trở lại của ý thức với vật chất?

* Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật
chất Năng
Con người động, sáng
tạo
Phù hợp Thúc đẩy
Không phù Kìm hãm

hợp

c) Ý nghĩa phương pháp luận
Thứ nhất, vì vật chất quyết định ý thức, nên trong nhận thức và thực tiễn cần phải tôn trọng nguyên tắc tính
khách quan: Trong hoạt động thực tiễn cần phải xuất phát từ thực tế khách quan, tôn trọng và hành động
theo các quy luật khách quan.
Thứ hai, vì ý thức có sự tác động trở lại đối với vật chất nên cần phải phát huy tính tích cực, năng động,
sáng tạo của ý thức.
Thứ ba, cần phải chống lại bệnh chủ quan duy ý chí.
Thứ tư, cần phải chống lại bệnh bảo thủ, trì trệ.
Thứ năm, khi xem xét các hiện tượng xã hội cần phải tính đến cả điều kiện vật chất lẫn nhân tố tinh thần, cả
điều kiện khách quan lẫn nhân tố chủ quan.
PHÉP BIỆN
CHỨNG DUY
VẬT
II. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
•Biện chứng theo nghĩa chung nhất là phạm trù triết học chỉ sự liên hệ,
tác động, chuyển hóa lẫn nhau và sự vận động, phát triển của các sự vật,
hiện tượng trong tự nhiên và xã hội, cùng với những quy định của tư duy
=> Phép biện chứng chính là phân tích cụ thể tình hình cụ thể.
•Thuật ngữ “biện chứng” xuất phát từ tiếng Hy Lạp “dialektica” – ban
đầu mang nghĩa là nghệ thuật tranh luận nhằm tìm ra chân lý
•Mỗi thời đại do sự quy định của điều kiện lịch sử xã hội và cách tiếp
cận triết học nên có quan niệm và sự triển khai của riêng mình về biện
chứng và phép biện chứng. Xét trong toàn bộ diễn trình lịch sử triết học
thế giới, phép biện chứng có nhiều hình thức khác nhau, trong ba hình
thức cơ bản chính là:
•-Phép biện chứng tự phát trong triết học cổ đại
•-Phép biện chứng duy tâm trong triết học Cổ điển Đức
•-Phép biện chứng duy vật marxism
SIÊU HÌNH BIỆN CHỨNG
KHÁI “Metaphysicque” KHÁI NIỆM “dialectika”, “dịch”

NIỆM
Phủ nhận sự tự VĐ, tự PT. SV,HT tách rời, Liên hệ, tương tác, chuyển hoá, vận
cô lập động, phát triển…
Sự thống trị cơ học cổ điển của Newton BCKQ THẾ GIỚI HIỆN THỰC
NGUỒN BIỆN
GỐC CHỨNG BCCQ PHẢN ÁNH BCKQ VÀO
Phương pháp thực nghiệm BON
GIÁ TRỊ Nghiên cứu sâu, chi tiết các SV, HT. PHÉP BIỆN LÝ LUẬN NT LOGIC HỌC
CHỨNG
BIỆN CHỨNG CHỦ QUAN
PHÉP BIỆN
CHỨNG
HẠN CHẾ Giới hạn nghiên cứu chật hẹp NGUYÊN LÝ, QUY LUẬT, PHẠM
TRÙ….
Phân biệt biện chứng và siêu hình
Siêu hình:
-Xem xét sự vật, hiện tượng cùng với Biện chứng:
các quy định của tư duy trong trạng -Xem xét sự, hiện tượng cùng với
thái biệt lập, bất động, nằm ngoài các quy định của tư duy trong mối
mối liên hệ phổ biến và sự phát liên hệ phổ biến và sự phát triển;
triển; -Sự vật là cái vừa là…vừa là
-Sự vật chỉ những cái hoặc là…hoặc =>mềm dẻo, linh động
là => xơ cứng, máy móc
Siêu hình có vai trò tích cực trong giai đoạn khoa học thực nghiệm, trong việc tích lũy tư liệu
nghiên cứu; nhưng không thể đảm đương vai trò phương pháp luận đối với khoa học lý thuyết
Ngụy biện:
-Đánh tráo cái chủ yếu với cái thứ yếu; cái
ngẫu nhiên với cái tất nhiên; cái bản chất
Biện chứng: với cái không bản chất
-Xem xét đối tượng một -Mục đích: giành chiến thắng trong tranh
cách toàn diện trong mối luận chứ không chú trọng đạt đến chân lý
liên hệ phổ biến và sự
phát triển, trong đó vạch
rõ mối liên hệ và thành tố
chủ yếu cùng với mối liên Chiết trung:
hệ và thành tố thứ yếu -Không thể hiện rõ tính đảng trong triết
-Nắm vững tính đảng triết học, chú trọng tìm kiếm “con đường thứ
học => tính triệt để và nhất ba” với mục tiêu dung hòa
quán trong tư duy -Thiếu triệt để và thiếu nhất quán trong
tư duy
BIỆN CHỨNG
PHÉP BIỆN CHỨNG PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Các sv,ht phụ thuộc, liên hệ, ràng buộc lẫn nhau.
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY TÂM CỔ ĐIỂN ĐỨC
PHÉP BIỆN CHỨNG TỰ PHÁT, NGÂY THƠ THỜI KỲ

CỔ ĐẠI
BIỆN CHỨNG
PHÉP BIỆN CHỨNG PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI
Thống nhất giữa chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng
Thống nhất giữa biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan;
biện chứng tự nhiên và biện chứng xã hội
THỰC CHẤT BƯỚC NGOẶT CÁCH MẠNG
Thống nhất giữa cái riêng và cái chung
Thống nhất giữa lý luận và phương pháp
Thống nhất giữa phép biện chứng, lý luận nhận thức và logic biện
chứng
2.Ba hình thức cơ bản của phép biện chứng

2.3.Phép biện chứng duy vật
*Điều kiện lịch sử-xã hội
- Đầu thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản (CNTB) đã phát triển mạnh mẽ ở châu Âu
và Bắc Mỹ, đặc biệt là Anh, Pháp, Mỹ, và một phần nào ở Đức, Italia =>Nền
kinh tế hàng hóa tư do cạnh tranh thúc đẩy lực lượng sản xuất và quan hệ sản
xuất TBCN phát triễn mạnh mẽ, từ đó thúc đẩy sự phát triển của mọi mặt trong
đời sống xã hội;
- Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản dẫn đến mâu thuẫn cố hữu của nó: giữa lực
lượng sản xuất mang tính xã hội hóa ngày càng sâu sắc với quan hệ sở hữu tư
nhân về tư liệu sản xuất => biểu hiện về măt xã hội là mâu thuẫn giữa giai cấp
tư sản và giai cấp vô sản;
- Giai cấp vô sản công nghiệp ra đời và không ngừng phát triển, gắn với nền sản
xuất tiên tiến của nền đại công nghiệp và bản thân nó có những phẩm chất tiến
bộ => tích cực đấu tranh chống nền thống trị của giái cấp tư sản
 Đặt ra nhu cầu thiết yếu cần phải có một học thuyết khoa học và cách mạng

Triết học Cổ điển Đức, đặc biệt là
phép biện chứng Hegel và quan
điểm duy vật Feuerbach
Kinh tế chính trị học

cổ điển Anh, đặc biệt Tiền đề
là lý luận của lý luận
A.Smith và
D.Ricardo
Chủ nghĩa xã hội không tưởng

Pháp, tập trung ở tư tưởng của
S.Simond, C.Fourier, R.Owen

Định luật bảo toàn

và chuyển hóa
năng lượng
Tiền đề
khoa học Thuyết tế bào
Thuyết tiến hóa


*Các giai đoạn hình thành và phát triển của phép biện chứng duy vật
Marxism
1.Giai đoạn Marx-Engles xây dựng và phát triển phép biện chứng
Marxism
-Thời kỳ bước đầu hoạt động chính trị xã hội và khoa học của Marx
và Engles và bước chuyển biến từ chủ nghĩa duy tâm và quan điểm
dân chủ cách mạng sang chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa cộng sản
của Marx và Engles (1839-1844)
-Thời kỳ xây dựng những nguyên lý triết học Marxism, trong đó có

phép biện chứng duy vật (1844-1848)
-Thời kỳ Marx và Engles bổ sung và phát triển toàn diện triết học
duy vật biện chứng (1848-1895)
2.Ba hình thức cơ bản của phép biện
chứng
•2.Giai đoạn Lenin kế thừa, bảo vệ và phát triển

triết học duy vật biện chứng trong thời đại mới,
trong đó có phép biện chứng duy vật
•-Thời kỳ 1893-1907
•-Thời kỳ 1907-1917
•-Thời sau Cách mạng Tháng Mười Nga (1917-
1924)
•3.Giai đoạn triết học Marxism sau Lenin (1924)
đến nay
*Cách tiếp cận Marxism về phép biện chứng
“Phép biện chứng duy vật là khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự
nhiên, của xã hội loài người và của tư duy” (C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn tập, Tập 20, tr.201).
“Phép biện chứng là khoa học về sự liên hệ phổ biến. Những quy luật chủ yếu: sự chuyển hóa lượng thành
chất, - sự xâm nhập lẫn nhau của các mâu thuẫn đối cực và sự chuyển hóa từ mâu thuẫn này sang mâu thuẫn
khác khi mâu thuẫn mâu thuẫn đó lên đến cực độ, - sự phát triển bằng mâu thuẫn hoặc phủ định của phủ định,
- phát triển theo hình xoáy trôn ốc” (C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn tập, Tập 20, tr.455).
“Phép biện chứng là học thuyết vạch ra rằng những mặt đối lập làm thế nào mà có thể và thường là (trở thành)
đồng nhất, - trong những điều kiệ nào chúng là đồng nhất,bằng cách chuyển hóa lẫn nhau, - tại sao lý trí con
người không nên xem những mặt đối lập ấy là chết, cứng đờ, mà là sinh động, có điều kiện, năng động,
chuyển hóa lẫn nhau” (V.I.Lenin, Toàn tập, Tập 29, tr.117).
*Thực chất bước ngoặt cách mạng của phép biện chứng duy vật marxism
Khắc phục hạn

chế của triết học
trước Marx
Thống nhất Sự phong phú đa dạng của thế

giữa chủ nghĩa giới vật chất quyết định nội
duy vật và dung phong phú, đa dạng của
phép biện phép biện chứng duy vật
chứng Thống nhất
CNDV và PBC
dựa trên tính
thống nhất vật
chất của thế giới
“Biện chứng gọi là khách quan thì chi phối

trong toàn bộ giới tự nhiên, còn biện chứng
gọi là chủ quan, tức là tư duy biện chứng, thì
chỉ là sự phản ánh sự chi phối trong toàn bộ
giới tự nhiên” (C.Mác-A8nghen, Toàn tập,
Thống nhất Tập 20, tr.694) => thống nhất của biện chứng
giữa biện của tồn tại và biện chứng của tư duy
chứng khách
quan và biện
chứng chủ
quan; biện
chứng tự nhiên
và biện chứng
Chủ nghĩa duy vật lịch sử =>
xã hội
Cách viết mới về lịch sử
Khái quát các

nguyên lý, quy luật
phổ biến của sự vận
động và phát triển
Thống nhất giữa Biện chứng của cái

cái riêng và cái phổ biến, cái đăc
chung thù và cái cá biệt
Phân tích cụ thể tình

hình cụ thể
Nhận thức và giải thích thế

giới => tính khoa học
Thống nhất
giữa lý luận
và thực tiễn
Dẫn hướng cho hoạt động

thực tiễn để cải tạo thế giới =>
tính cách mạng
Lý luận mối liên hệ

phổ biến, học thuyết
về sự phát triển
Thống
nhất giữa
lý luận và
phương
pháp
Cụ thể hóa thành

những nội dung
phương pháp luận
của hoạt động nhận
thức và thực tiễn
Phép biện chứng duy vật

với tư cách học thuyết toàn
diện về mối liện hệ phổ
biến và sự phát triển đã
bao hàm lý luận nhận thức
Thống nhất Phép biện chứng duy vật
giữa phép biện và lý luận nhận thức
chứng, lý luận triển khai chính mình
nhận thức và thông qua các hình thức
logic biện logic cùng với sự vận
chứng động của chúng => Logic
biện chứng
Lý luận nhận thức cần dựa
trên cơ sở của phép biện
chứng duy vật
NỘI DUNG CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
CÁI CHUNG – CÁI RIÊNG – CÁI ĐƠN

QUY LUẬT MÂU THUẪN NHẤT
(Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa
các mặt đối lập) BẢN CHẤT – HIỆN TƯỢNG
NGUYÊN LÝ VỀ
MỐI LIÊN HỆ
PHỔ BIẾN NỘI DUNG – HÌNH THỨC
QUY LUẬT LƯỢNG – CHẤT KHẢ NĂNG – HIỆN THỰC
NGUYÊN LÝ VỀ TẤT NHIÊN – NGẪU NHIÊN

SỰ PHÁT TRIỂN
NGUYÊN NHÂN – KẾT QUẢ
QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH
HỆ THỐNG – YẾU TỐ
NGUYÊN LÝ VỀ
MỐI LIÊN HỆ
PHỔ BIẾN
Mối liên hệ Tính chất của mối liên hệ Ý nghĩa phương pháp luận
quy định, sự tác động

qua lại, sự chuyển hóa Tính khách quan
lẫn nhau Là cái vốn có của SV,HT
Quan điểm toàn diện
Tính phổ biến

Mối liên hệ phổ biến
Mọi SV, HT, QT…
Quan điểm lịch sử – cụ thể
Quy định, sự tác động
qua lại, sự chuyển hóa Tính đa dạng, phong phú
lẫn nhau của MỌI sv, Có nhiều kiểu MLH… LIÊN HỆ
ht, qt…
Nghiên cứu tất cả các mặt, tất cả những mối liên hệ, bao quát…
Nguyên tắc toàn diện Rút ra các mối liên hệ cơ bản trong vô vàn các mối liên hệ
Chống lại cách xem xét phiến diện, một chiều…
Chống lại cách xem xét cào bằng, dàn trải…
Chống lại thuật nguỵ biện…
Chú ý hoàn cảnh – sự vật, hiện tượng sinh ra – vận động – phát triển – biến đổi
Chú ý tính đặc thù của đối tượng, từng tình huống
cụ thể…
Nguyên tắc lịch sử – cụ thể

Mọi chân lý sẽ trở thành sai lầm nếu đẩy nó ra ngoài
giới hạn và bối cảnh tồn tại của nó
NGUYÊN LÝ VỀ
SỰ PHÁT TRIỂN
Phát triển Tính chất của sự phát triển Ý nghĩa phương pháp luận
quá trình vận động tiến

lên từ thấp đến cao, từ Tính khách quan
đơn giản đến phức tạp, Là cái vốn có của SV,HT
từ chưa hoàn thiện đến Quan điểm phát triển
hoàn thiện hơn của sự
vật. Tính phổ biến
Mọi SV, HT, QT…
LIÊN HỆ
Tính đa dạng, phong phú

Quanh co, phức tạp,…
QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN
- Đặt sv, ht, sv trong hoàn cảnh nó

đang tồn tại, vận động, phát triển
- Vạch ra xu hướng biến đổi và
chuyển hoá của chúng
- Phân chia quá trình phát triển thành
các giai đoạn
- Chống lại quan điểm chủ quan
- Chống lại quan điểm bảo thủ
- Thấy được tính quanh co, phức tạp,

mâu thuẫn.
QUY LUẬT MÂU THUẪN
các mặt đối lập)
Khái niệm Nội dung Ý nghĩa phương pháp luận
Mâu thuẫn Mâu thuẫn là một hiện tượng khách quan

Là cái vốn có của SV,HT
Nguyên tắc phân
Mặt đối lập đôi cái thống nhất
Mâu thuẫn là hiện tượng phổ biến và nhận thức các
Mọi SV, HT, QT… mặt đối lập
Thống nhất
Mâu thuẫn là hiện tượng mang tính đa
dạng, phong phú
Đấu tranh Có nhiều loại mâu thuẫn…
LIÊN HỆ
Nguyên tắc phân đôi cái thống
nhất và nhận thức các mặt đối lập
•Phân đôi chỉnh thể thành hai mặt đối

lập biện chứng  nhận thức
•Những loại mâu thuẫn khác nhau sẽ có
cách giải quyết khác nhau
•Quán triệt quan điểm lịch sử – cụ thể
khi giải quyết mâu thuẫn
SỰ THỐNG NHẤT GIỮA CÁC MẶT ĐỐI LẬP RÀNG BUỘC, PHỤ THUỘC, QUY ĐỊNH, NƯƠNG TỰA
MÂU THUẪN LÀ
MỘT CHỈNH THỂ,
TRONG ĐÓ HAI
MẶT ĐỐI LẬP VỪA
THỐNG NHẤT, VỪA GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH MÂU THUẪN
ĐẤU TRANH
SỰ ĐẤU TRANH GIỮA CÁC MẶT ĐỐI LẬP GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN MÂU THUẪN
GIAI ĐOẠN GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN

QUY LUẬT MÂU THUẪN
các mặt đối lập)
MỐI QUAN HỆ CỦA SỰ THỐNG NHẤT VÀ ĐẤU TRANH CỦA CÁC MẶT
ĐỐI LẬP
Sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập gắn liền với
nhau
THỐNG NHẤT – ỔN ĐỊNH, TƯƠNG ĐỐI; ĐẤU TRANH – TUYỆT

ĐỐI
V.I.LÊNIN: “PHÁT TRIỂN LÀ MỘT “CUỘC ĐẤU TRANH GIỮA CÁC MẶT ĐỐI
LẬP”
QUY LUẬT LƯỢNG – CHẤT
Chất Lượng thay đổi nhưng chất chưa thay đổi  ĐỘ
Nguyên tắc tích luỹ

về lượng để thay
Lượng thay đổi dẫn đến sự thay đổi về chất 
ĐIỂM NÚT đổi về chất
Lượng
Sự thay đổi căn bản về chất
 BƯỚC NHẢY LIÊN HỆ
Sự thay đổi về chất tác động trở lại đối với sự thay
đổi về lượng
Thi
Năm 3
Năm 4
Tích luỹ các HP, TC
Năm 1
Năm 2
QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH
Phủ định Tính khách quan

Là cái vốn có của SV,HT
Nguyên tắc phủ
định biện chứng
Phủ định biện Tính kế thừa
chứng Cái mới ra đời trên cơ sở cái cũ
LIÊN HỆ
NỘI DUNG CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
CÁI CHUNG – CÁI RIÊNG

– CÁI ĐƠN NHÁT
BẢN CHÁT – HIỆN TƯỢNG
NỘI DUNG – HÌNH THỨC
CÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA

KHẢ NĂNG – HIỆN THỰC
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
TẤT NHIÊN – NGẪU NHIÊN
NGUYÊN NHÂN – KẾT QUẢ
HỆ THỐNG – YẾU TỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
C.Mác và P.Ănghen (1997). Toàn tập (Tập 20). Hà Nội: Chính trị Quốc gia;
Doãn Chính (2013). Lịch sử triết học Ấn Độ cổ đại. TP.Hồ Chí Minh: Thanh niên;
Doãn Chính (2019). Từ điển triết học Ấn Độ giản yếu. Hà Nội: Khoa học xã hội
Đinh Ngọc Thạch – Doãn Chính (2018). Lịch sử triết học phương Tây (Tập 1). Hà Nội: Chính trị Quốc gia;
G.W.F. Hegel (2015). Bách khoa thư các khoa học triết học I: Khoa học Logic (Bùi Văn Nam Sơn dịch và chú giải). Hà Nội: Tri
thức
G.W.Hegel (2020). Các nguyên lý của triết học pháp quyền (Bùi Văn Nam Sơn dịch và chú giải). Hà Nội: Tri thức;
Giản Chi – Nguyễn Hiến Lê (2004). Đại cương triết học Trung Quốc (Tập 1). TP.Hồ Chí Minh: Thanh niên;
I.Kant (2014). Phê phán lý tính thuần túy. Hà Nội: Tri thức
Nguyễn Duy Cần (2014). Lão Tử tinh hoa. TP.Hồ Chí Minh: Trẻ
Nguyễn Thế Nghĩa (2016). Những nguyên lý triết học. Hà Nội: Chính trị Quốc gia;
Lão Tử (2016). Đạo Đức kinh (Nguyễn Duy Cần dịch và bình chú). TP.Hồ Chí Minh;
V.I.Lenin (1981). Toàn tập (Tập 29). Mát-xcơ-va: Tiến bộ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Anh
Hegel, G.W.F. (1977). The Phenomenology of Spirit (translated by A. V. Miller). Oxford: Oxford University Press;
Hegel, G.W.F. (1892). The Logic of Hegel (Encyclopedia of the Philosophical Sciences I) (translated by W. Wallace).
Oxford: Oxford University Press;
Hegel, G.W.F (2001). Philosophy of Right (translated by S.W Dyde). Ontario: Batoche Books Limited;
Hegel, G.W.F. (2010). The Science of Logic (translated by George di Giovanni). Cambridge: Cambridge University
Press;
Marx, Karl. (2013). Capital. A Critical Analysis of Capitalist Production (translated by S. Moore, E. Aveling and
M.G. Spencer). Herfordshire: Wordsworth Editions Limited.
III. LÝ LUẬN
NHẬN THỨC
1. Quan niệm về nhận thức trong lịch sử triết học
Khái niệm lý luận nhận thức
Chủ nghĩa duy tâm
Thuyết không thể biết
Các nguyên tắc xây dựng LLNT của CNDVBC
2. Lý luận nhận thức duy vật biện chứng
a) Nguồn gốc, bản chất của quá trình nhận thức
b) Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức
c) Các giai đoạn của quá trình nhận thức
d) Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về chân lý
1. Quan niệm về nhận thức trong lịch sử triết học Gnosis (tri thức) + “Logos” (Lời nói)
Khái niệm lý luận nhận thức

Nghiên cứu bản chất, các giai đoạn nhận thức, con đường đạt
đến chân lý…
DTCQ Tự sinh ra tri thức bởi chủ thể

Chủ nghĩa duy tâm
Nhớ lại, hồi tưởng lại những gì
DTKQ
mà linh hồn đã lãng quên; …
Thuyết không thể biết Phủ nhận khả năng nhận thức của con người với thế giới
TGVC tồn tại KG
Con người có khả năng nhận thức thế giới
Các nguyên tắc xây dựng LLNT của CNDVBC Con người có khả năng nhận thức thế giới
NT là một quá trình tích cực, tự giác, sáng tạo
TT là cs, đl, mđ của nt, là tiêu chuẩn KT chân lý

a) Nguồn gốc, bản chất của quá trình nhận thức
Là một quá trình BIỆN CHỨNG – VĐ, PT…
Sự phản ánh hiện Là một quá trình BIỆN

thực khách quan vào CHỨNG – CT, KT –
BỘ NÃO NGƯỜI Thông qua hoạt động
TT của con người
VẬT CHẤT – CẢM TÍNH
Thực tiễn Cải tạo tự nhiên, xã hội Phục vụ con người
LỊCH SỬ – XÃ HỘI
SỬ DỤNG LLVC, CCVC  VC  BIẾN ĐỔI  PHỤC VỤ CON NGƯỜI
CHỈ DIỄN RA TRONG XÃ HỘI, ĐÔNG ĐẢO NGƯỜI TRONG XÃ HỘI
CẢI TẠO TN, XH, PHỤC VỤ LOÀI NGƯỜI

THỰC TIỄN NHẬN THỨC
CƠ SỞ, ĐỘNG LỰC CỦA NHẬN THỨC CON NGƯỜI TGKQ TT, QL
MỤC ĐÍCH CỦA NHẬN THỨC NHU CẦU THỰC TIỄN
CHÂN LÝ
TIÊU CHUẨN CỦA CHÂN LÝ CON NGƯỜI THỰC TIỄN TRI THỨC
c) Các giai đoạn của quá trình nhận thức
NHẬN THỨC CẢM TÍNH NHẬN THỨC LÝ TÍNH THỰC TIỄN
CẢM GIÁC TRI GIÁC BIỂU TƯỢNG KHÁI NIỆM PHÁN ĐOÁN SUY LUẬN
d) Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về chân lý
CHÂN LÝ TÍNH CHẤT CỦA CHÂN LÝ
Tính khách quan

Những tri thức
Tính tương đối và

Phù hợp hiện thực
tính tuyệt đối
khách quan
Thực tiễn
Tính cụ thể của chân lý
kiểm nghiệm
GIAI CẤP VÀ
DÂN TỘC
VẤN ĐỀ
TỒN TẠI XÃ HỘI & CON NGƯỜI
Ý THỨC XÃ HỘI
I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI
KINH TẾ – XÃ HỘI
1. Sản xuất vật chất là cơ sở của sự tồn tại và

phát triển của xã hội
CHƯƠNG 3.
CHỦ NGHĨA
DUY VẬT LỊCH SỬ
CHƯƠNG 3. CHỦ KINH TẾ – XÃ HỘI
NGHĨA DUY VẬT
1. Sản xuất vật chất là cơ sở của sự
LỊCH SỬ tồn tại và phát triển của xã hội
SẢN XUẤT – là hoạt động không ngừng sáng tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần
nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con người
Sản xuất xã hội
Sản xuất vật chất
Sản xuất tinh thần
Sản xuất con người

Cơ sở của tồn tại và phát triển của xã hội loài người
Sản xuất vật chất Tiền đề của mọi hoạt động lịch sử của con người
Điều kiện chủ yếu sáng tạo ra bản thân con người
2. Biện chứng giữa lực lượng sản

xuất và quan hệ sản xuất
•CHƯƠNG 3. CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ – XÃ HỘI
2. Biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
a) Phương thức sản xuất
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT = NGƯỜI LAO ĐỘNG + TƯ LIỆU SẢN XUẤT
Quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất
QUAN HỆ SẢN XUẤT Quan hệ trong tổ chức, quản lý và trao đổi
Quan hệ trong phân phối sản phẩm lao động

b) Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT = NGƯỜI LAO ĐỘNG + TƯ LIỆU SẢN XUẤT QUAN HỆ SẢN XUẤT
Công cụ lao động Quá trình sản xuất phục vụ

cho ai? Cho giai cấp nào?
Người lao động Lợi ích, lòng nhiệt tình và

khả năng sáng tạo của NLĐ
Ý nghĩa phương pháp luận

b) Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT = NGƯỜI LAO ĐỘNG + TƯ LIỆU SẢN XUẤT QUAN HỆ SẢN XUẤT
LLSX, CCLĐ  KINH TẾ
Ý nghĩa phương pháp luận
LLSX  QHSX
CHƯƠNG 3.
CHỦ NGHĨA
DUY VẬT
3. Biện chứng giữa
LỊCH SỬ
cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng
tầng của xã hội
KINH TẾ – XÃ HỘI 3. Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng của xã hội
a) Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của xã hội
Kiến trúc thượng tầng Hình thái ý thức xã hội Thiết chế chính trị xã hội
Cơ sở hạ tầng Toàn bộ những quan hệ sản xuất của một xã hội
QHSX thống trị
QHSX tàn dư
QHSX mầm mống

KINH TẾ – XÃ HỘI 3. Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng của xã hộiç
b) Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa CSHT và KTTT
Kiến trúc thượng tầng Vai trò tích cực của ý thức, tư tưởng…
VC > YT
Cơ sở hạ tầng
KINH TẾ --> CT-XH

4. Sự phát triển của các hình thái kinh tế –

xã hội là một quá trình lịch sử – tự nhiên
•CHƯƠNG 3. CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

4. Sự phát triển của các hình thái kinh tế –
KINH TẾ – XÃ HỘI xã hội là một quá trình lịch sử – tự nhiên
a) Phạm trù HT KTXH
b) Tiến trình lịch sử – tự nhiên của xã hội loài người
c) Giá trị khoa học bền vững và ý nghĩa cách mạng

1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp a) Giai cấp
b) Đấu tranh giai cấp
c) Đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản

1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp a) Giai cấp
V.I.LÊNIN: “Giai cấp là một tập đoàn to lớn gồm những người có
địa vị khác nhau trong một hệ thống kinh tế – xã hội nhất định”
Khác nhau về quan hệ sở hữu với tư liệu sản xuất
Nguồn gốc Khác nhau về tổ chức, quản lý sản xuất
Khác nhau về phương thức và quy mô thu nhập của cải xã hội
Chế độ chiếm hữu tư nhân về TLSX
Bất bình đẳng xã hội

1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp b) Đấu tranh giai cấp
“Lịch sử của tất cả các xã hội tồn tại từ trước đến nay chỉ là lịch sử đấu tranh giai cấp”
(C.Mác & Ph.Ăngghen, Toàn tập, t.4, Nxb CTQG, Hà Nội, 1995, tr.596.
Những giai cấp, tầng lớp

ĐẤU TRANH GIAI CẤP đối lập nhau về LỢI ÍCH,
không thể điều hoà
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT >< QUAN HỆ SẢN XUẤT KINH TẾ
CHÍNH TRỊ
GIAI CẤP BỊ TRỊ >< GIAI CẤP THỐNG TRỊ

TƯ TƯỞNG
TÔN GIÁO
…
1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp c) Đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản
* Đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản khi chưa có chính quyền
* Đấu tranh giai cấp của giai cấp trong TKQĐ từ chủ nghĩa tư bản lên CNXH
* Đấu tranh giai cấp của giai cấp trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam hiện nay

2. Dân tộc
DÂN TỘC
BỘ TỘC
Cộng đồng người ổn định
BỘ LẠC
THỊ TỘC Một lãnh thổ
Khái niệm
NHÀ NƯỚC VÀ
Một ngôn ngữ PHÁP LUẬT
THỐNG NHẤT
Một nền kinh tế thống nhất
Đặc trưng
Văn hoá và tâm lýthống nhất
Bền vững

3. Mối quan hệ giai cấp, dân tộc, nhân loại
NHÂN LOẠI
GIAI CẤP DÂN TỘC

III. TRIẾT HỌC VỀ CON NGƯỜI
1. Con người và bản chất con người
Con người là thực thể sinh học - xã hội
Con người khác biệt với con vật ngay từ

khi con người bắt đầu sản xuất ra những
tư liệu sinh hoạt của mình
Con người là sản phẩm của lịch sử, của

chính bản thân con người
Con người vừa là chủ thể của lịch sử,

vừa là sản phẩm của lịch sử
Bản chất của con người là tổng hoà các

quan hệ xã hội
2. Hiện tượng tha hoá con người và vấn đề giải phóng con người
Sản phẩm do con người tạo ra trở thành cái đối lập với lao động
Lao động không còn là bản chất sáng tạo của con người mà là lao
THA HOÁ GIẢI PHÓNG CON NGƯỜI
động bị tha hoá
Sức lao động của con người thuộc về kẻ khác
SỞ HỮU TƯ NHÂN
2. Hiện tượng tha hoá con người và vấn đề giải phóng con người
Vĩnh viễn giải phóng toàn thể xã hội loài người khỏi ách áp bức, bóc lột
Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do
của tất cả mọi người
QUAN ĐIỂM
CỦA ĐẢNG
TẠI ĐẠI HỘI
XIII VỀ
PHÁT TRIỂN
CON NGƯỜI
VIỆT NAM
Phát triển con người - nhân tố quyết định sự phát
triển xã hội, thể hiện trong quan điểm của Đảng
tại Đại hội XIII là sự minh chứng sâu sắc cho
quan điểm mang tính chiến lược: Tất cả do con
người, tất cả vì con người, con người vừa là mục
tiêu, vừa là động lực của sự phát triển.
Trước hết, lấy con người làm trung tâm và kiên định phát triển con
người Việt Nam toàn diện. Đảng ta chủ trương: “Khơi dậy khát vọng
phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, ý chí tự cường và phát huy
sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc để xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Phát huy tối đa nhân tố con người, coi con người là trung tâm,
chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển; lấy
giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội sinh
quan trọng bảo đảm phát triển bền vững; phải có cơ chế, chính sách
phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước; mọi chính sách của Đảng,
Nhà nước đều phải hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và
hạnh phúc của Nhân dân”
“Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, có sức khỏe, năng lực, trình độ, có ý thức, trách
nhiệm cao đối với bản thân, gia đình, xã hội và Tổ quốc”
“Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỷ luật,

kỷ cương, ý thức trách nhiệm công dân, xã hội; có kỹ
năng sống, kỹ năng làm việc, ngoại ngữ, công nghệ
thông tin, công nghệ số, tư duy sáng tạo và hội nhập
quốc tế (công dân toàn cầu)”
Nhấn mạnh thêm về con người là động lực của sự phát

triển, Đảng ta khẳng định con người và nền văn hóa
Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động
lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng,
tạo môi trường, điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi
dậy tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin,
khát vọng phát triển, tài năng, phẩm chất của con
người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực
phát triển quan trọng nhất của đất nước.
Để phát huy sức mạnh nguồn lực con người cần phải hết sức
quan tâm cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho
người dân, thực hiện đầy đủ các quyền con người, quyền lợi
của người dân được ghi nhận trong Hiến pháp. Bảo đảm quyền
con người phải là khâu kết nối cần thiết, không thể thiếu giữa
khâu lấy con người làm trung tâm và phát triển con người toàn
diện.
Đồng thời, coi trọng giáo dục, đào tạo để
phát triển con người đáp ứng yêu cầu
Đi đôi với đường lối tiếp mới của sự nghiệp cách mạng đất nước,
tục đổi mới phát triển kinh đặc biệt giáo dục thế hệ trẻ. Bên cạnh đó,
tế, Đại hội XIII của Đảng
Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh vấn đề
nhấn mạnh việc phát huy
giá trị văn hóa, sức mạnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
con người Việt Nam. đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa trong tình hình mới
Bên cạnh chủ trương, biện pháp về kinh tế - xã
hội, giáo dục - đào tạo, Đại hội XIII của Đảng
còn khẳng định vai trò của khoa học trong phát
triển nguồn lực con người. Đảng chỉ rõ: “Khoa
học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính
trị góp phần tích cực cung cấp luận cứ cho việc
xây dựng đường lối, chính sách; bảo vệ, phát
triển nền tảng tư tưởng của Đảng; xây dựng,
phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, con người
Việt Nam và bảo vệ Tổ quốc”7; thực hiện
“Tăng cường nghiên cứu, ứng dụng khoa học y
học, phát triển các ngành khoa học phục vụ
bảo vệ, chăm sóc sức khỏe con người”
Cần bảo vệ quyền và lợi
ích của con người, của
công dân, đặc biệt đề cập
đến bảo vệ an ninh con
người - bảo đảm và thực
thi đầy đủ các quyền con
người, quyền cơ bản của
công dân được quy định
trong Hiến pháp năm 2013
ÔN TẬP
LƯU Ý
- HÌNH THỨC KIỂM TRA - THI: TỰ LUẬN.
- ĐƯỢC THAM KHẢO TÀI LIỆU GIẤY.
- KHI LÀM BÀI, NHỚ KIỂM TRA CHÍNH TẢ, HÌNH THỨC.
- LÀM GÌ THÌ LÀM, PHẢI CÓ ĐỦ:

KHÁI NIỆM – NỘI DUNG CHÍNH – Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN - LIÊN HỆ

Triet Hoc Mac Lenin 2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Triet Hoc Mac Lenin 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

(Marxist – Leninist Philosophy)

Kiểm tra và thi: Tự luận – Tự luận

Giáo trình học phần:

Tài liệu tham khảo:

Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng

Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

CHƯƠNG 1. KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT

HỌC TRONG ĐỜI SỐNG

I. TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC

LÊNIN TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

CHƯƠNG 2. CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

I. VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

II. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

III. LÝ LUẬN NHẬN THỨC

CHƯƠNG 3. CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI

II. GIAI CẤP VÀ DÂN TỘC

III. NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG XÃ HỘI

IV. Ý THỨC XÃ HỘI

2. Triết học ra đời khi nào?

3. Triết học là gì?

4. Thế giới quan là gì?

6. Vấn đề cơ bản của triết học là gì?

7. Triết học Mác – Lênin ra đời khi nào?

8. Khái quát những điều kiện, tiền đề cho sự ra

Chương 1. KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT

1. Khái lược về triết học

1. Khái lược về triết học 1

a) Nguồn gốc của triết học

PHÂN CHIA GIAI CẤP

TRÌNH ĐỘ CON NGƯỜI

1. Khái lược về triết học

“Triết học” 哲学 “ zhé xué”

Khách thể khám phá là thế giới

Hình thái ý thức xã hội

1. Khái lược về triết học

c) Đối tượng của triết học trong lịch sử

1. Khái lược về triết học

THẾ GIỚI QUAN TRIẾT HỌC

THẾ GIỚI QUAN TÔN GIÁO

THẾ GIỚI QUAN HUYỀN THOẠI

2. Vấn đề cơ bản của triết học

F. Engels viết: “Vấn đề cơ bản lớn của toàn

VẬT CHẤT – Ý THỨC

VẬT CHẤT > Ý THỨC CHỦ NGHĨA DUY VẬT

CNDV THÔ SƠ, CHẤT

KHÔNG NHẬN THỨC BẤT KHẢ TRI LUẬN

VÀ TIỀN ĐỀ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN

TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

1. Sư ra đời và phát triển của triết học Mác – Lênin

Mác - Lênin * Tiền đề khoa học tự nhiên

d) Giai đoạn Lênin trong sự phát triển triết học Mác

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác – Lênin

a) Khái niệm triết học Mác –

Triết học Mác – Lênin là hệ thống quan điểm duy vật

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác – Lênin

Hoá Thiên văn

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác – Lênin

c) Chức năng của triết học Mác – Lênin

Chức năng thế giới quan

Chức năng phương pháp luận

SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG