You are on page 1of 108

KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ

TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN


GV: Hoàng Thị Duyên

Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN


1/19/2024 1
NỘI DUNG CHÍNH CỦA CHƯƠNG

TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN


I. CỦA TRIẾT HỌC

TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN VÀ VAI


II. TRÒ CỦA NÓ TRONG ĐỜI SỐNG
XÃ HỘI

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 2
I. TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC

1. Khái lược về triết học

2. Vấn đề cơ bản của triết học

3. Biện chứng và siêu hình

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 3
1. Khái lược về triết học

• Nguồn gốc của triết học


a.

• Khái niệm triết học


b.

• Vấn đề đối tượng của triết học trong lịch sử


c.

• Triết học hạt nhân lý luận của thế giới quan


d.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 4
a. Nguồn gốc của triết học
Triết học ra đời ở cả Phương Đông và Phương Tây khoảng
từ TK VIII đến TKVI TCN.

Triết học có 2 nguồn gốc:

Nguồn gốc nhận thức Nguồn gốc xã hội

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 5
a. Nguồn gốc của triết học

* Thứ nhất, nguồn gốc nhận thức

- Tư duy huyền thoại và tín ngưỡng


nguyên thủy là loại hình triết lý
đầu tiên mà con người dùng để giải
thích thế giới:

Đặc điểm: tư duy mơ hồ, phi logic, hoang


tưởng -> huyền thoại=> những câu chuyện
Trình độ thấp (thần, thánh...) thần thoại và những tôn giáo sơ khai: Tô
tem giáo, Bái vật giáo...

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 6
Nguồn gốc nhận thức của triết học (tiếp)

Thời cổ đại Tản mạn


Triết học là dạng nhận
Các loại hình thức tổng hợp, giải quyết
tri thức Dung hợp,
vấn đề chung: TN, XH, TD.

Sơ khai
Thời cổ ->trung cổ: Triết
học vẫn được xem là “Khoa
học của mọi khoa học”
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 7
Nguồn gốc nhận thức của triết học (tiếp)

Tri thức dần đạt đến


=> Tư duy của con người đạt
trình độ cao, giải
trình độ tư duy khái quát cao và
thích thế giới có hệ
xuất hiện tầng lớp lao động trí
thống, logic,
thức
-> Triết học hình thành
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 8
Nguồn gốc nhận thức (tiếp)
* Thế kỷ VII TCN
Khi các KH phát triển và đạt được
những thành tựu rực rỡ: cơ học,
toán học, y học, nghệ thuật, kiến
trúc, quân sự, chính trị…

Triết học đã ra đời và khái quát


những tri thức riêng lẻ thành luận
thuyết, trong đó có những khái
niệm, phạm trù và quy luật
(chung)…
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 9
a. Nguồn gốc của triết học

* Thứ hai, Nguồn gốc xã hội


Triết học ra đời khi nền sản xuất xã hội có sự:

+ Phân công lao động xã hội hình Hệ thống hóa thành công tri thức thời
thành (Lao động trí óc tách khỏi đại dưới dạng quan điểm học thuyết lý
lao động chân tay) luận có tính hệ thống

+ Loài người xuất hiện giai cấp (XH CHNL). Trong XH


CÓ GIAI
CẤP, TH:
mang tính
GC.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC - 10
LÊNIN
a. Nguồn gốc của triết học

* THUẬT NGỮ “TRIẾT HỌC” ĐƯỢC SỬ DỤNG


LẦN ĐẦU TIÊN TRONG TRƯỜNG PHÁI NÀO?

SOCRATES (XÔCRÁT) Thuật ngữ “Triết gia” (philosophos)


đầu tiên xuất hiện ở?

Heraclitus (Hêraclit)
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 11
1.Khái lược về triết học
TÓM LẠI
a. Nguồn gốc của triết học
Triết lý
Nguồn
gốc nhận Triết học
NGUỒN thức
GỐC Giai cấp xuất hiện
TRIẾT Nguồn
HỌC gốc xã Phân chia lao động XH
hội
- LĐ trí óc tách khỏi LĐ chân tay

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 12
b. Khái niệm triết học
*Các quan điểm về triết học trước chủ nghĩa Mác-Lênin

TQ

Dar’ sana Philosophy


. Trí tuệ • Chiêm
ngưỡng • Yêu mến
. Sự hiểu • Con đường
biết sâu sắc sự thông
suy ngẫm ->
lẽ phải
thái

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 13
b. Khái niệm triết học

* Theo quan điểm của Mác-Lênin

Triết học là hệ thống quan điểm lý


luận chung nhất về thế giới và vị
trí con người trong thế giới đó, là
khoa học về những quy luật vận
động, phát triển chung nhất của tự
nhiên, xã hội và tư duy.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 14
b. Khái niệm triết học
* TRIẾT HỌC GIỐNG CÁC KH KHÁC: Đều là những môn học khoa học hỗ
trợ lẫn nhau và nghiên cứu, giải đáp về những vấn đề trong cuộc sống
Triết học khác các khoa học khác
Tri thức khoa học triết học mang tính khái Các môn khoa học cụ thể thì có đối
quát cao dựa trên sự trừu tượng hóa sâu tượng nghiên cứu rất rõ ràng về vật
sắc về thế giới, về bản chất cuộc sống và chất cụ thể nào đó
con người.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 15
b. Khái niệm triết học

• Phương pháp nghiên cứu của triết học:


✓ Xem xét thế giới như một chỉnh thể
✓ Tìm cách đưa ra một hệ thống các quan
niệm về chỉnh thế đó

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 16
c. Đối tượng của triết học trong lịch sử

Đối tượng của triết học là các quan


hệ phổ biến & các quy luật chung
nhất của Tự nhiên, xã hội & tư duy

Những suy tư của con ngư


về thế giới và về chính bản thâ
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 17
c. Vấn đề đối tượng của triết học
trong lịch sử

Thời hiện đại: TK XIX, xuất hiện Triết học Mác

* TK XVII-XVIII: Triết học khai sáng (CNDV TK XV-XVIII) (F.bacon, Hốpxơ


(Anh), Điđơrô (Pháp) , Spinoza (H. Lan)...)
* Triết học Phục hưng: TK XV-XVI

Thời Trung cổ (Tây Âu), với quyền lực của Giáo hội bao trùm mọi lĩnh vực đời
sống xã hội, triết học trở thành nô lệ của thần học.
Triết học tự nhiên bị thay bằng triết học kinh viện (niềm tin tôn giáo, thiên
đường, địa ngục)
Thời kỳ Hy Lạp cổ đại: Nền triết học tự nhiên (tri thức thuộc KHTN).
“Các hình thức muôn hình muôn vẻ của nó đã có mầm mống và đang
nảy nở hầu hết tất cả các loại thế giới quan sau này” – Ph. Ăngghen.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 18
c. Vấn đề đối tượng của triết học
trong lịch sử

Đối tượng của triết học Mác

Tiếp tục “Giải quyết mối quan hệ


giữa tồn tại và tư duy”, giữa vật chất
và ý thức trên lập trường duy vật
triệt để.
& nghiên cứu những quy luật
chung nhất của tự nhiên, xã hội và
tư duy.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 19
d. Triết học – hạt nhân lý luận của thế giới quan

+ Hạt nhân lý luận của thế giới quan là gì?


- Khái niệm thế giới quan
TGQ: là khái niệm có gốc từ tiếng
Đức.
LẦN ĐẦU TIÊN ĐƯỢC KANT SỬ
DỤNG:
Theo Kant, TGQ dùng để CHỈ THẾ
GIỚI QUAN SÁT ĐƯỢC VỚI NGHĨA
LÀ THẾ GIỚI TRONG SỰ CẢM
NHẬN CỦA CON NGƯỜI.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 20
d. Triết học – hạt nhân lý luận
của thế giới quan
- Khái niệm thế giới quan
* Hiểu ngắn gọn: Là hệ thống quan điểm của
con người về thế giới.

ĐỊNH NGHĨA:
Thế giới quan là khái niệm triết học chỉ hệ thống
các tri thức, quan điểm, tình cảm, niềm tin, lý
tưởng xác định về thế giới và về vị trí của con
người trong thế giới đó. Thế giới quan quy định các
nguyên tắc, thái độ, giá trị trong định hướng nhận
thức & hoạt động thực tiễn của con người.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 21
d. Triết học – hạt nhân lý luận
của thế giới quan

Tri thức
(là cơ sở trực tiếp hình Niềm tin
thành TGQ)

Lý tưởng
(là trình độ phát triển cao
nhất của TGQ)

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 22
d. Triết học là hạt nhân lý luận của thế giới quan

- 3 HÌNH THỨC CHỦ YẾU của thế giới quan


3 Thế giới quan triết học

2 Thế giới quan KHOA HỌC

1 Thế giới quan tôn giáo

Cách khác: Thế giới quan huyền thoại


1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 23
d. Triết học là hạt nhân lý luận của thế giới quan
- 3 HÌNH THỨC CHỦ YẾU của thế giới quan (tiếp)

TGQ chung nhất,


phổ biến nhất, được THẾ GIỚI QUAN
sử dụng trong ngành
khoa học & toàn bộ
đời sống là?

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 24
* Hạt nhân lý luận của thế giới quan là? Triết học. Vì:

VÌ: TGQ này đòi


Thế giới quan hỏi thế giới phải
DVBC được coi là được xem xét dựa
đỉnh cao của các loại trên những
TGQ. nguyên lý về mối
liên hệ phổ biến
và nguyên lý về
sự phát triển.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 25
* Hạt nhân lý luận của thế giới quan là? Triết học. Vì:

1
Bản thân triết học chính là thế giới quan

2 Trong các TGQ, triết học là thành phần quan trọng & Là đóng vai
trò cốt lõi

3 Triết học có ảnh hưởng và chi phối TGQ tôn giáo, TGQ kinh
nghiệm, TGQ thông thường

4 TGQ triết học như thế nào sẽ quy định các TGQ & các quan niệm
khác như thế ấy.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 26
d. Triết học là hạt nhân lý luận của thế giới quan
+ THẾ GIỚI QUAN ĐÓNG VAI TRÒ ĐẶC BIỆT QUAN TRỌNG
TRONG CUỘC SỐNG CON NGƯỜI & XÃ HỘI

Những vấn đề được TGQ đúng đắn là tiền


triết học đặt ra & giải đề quan trọng để xác
đáp đều thuộc TGQ. lập phương thức tư
duy hợp lý& nhân sinh
quan tích cực.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 27
2. Vấn đề cơ bản của triết học

• Nội dung vấn đề cơ bản của triết học


a.

• Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm


b.

• Thuyết có thể biết (Khả tri luận) và thuyết không


c. thể biết (Bất khả tri)

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 28
2. Vấn đề cơ bản của triết học
a. Nội dung vấn đề cơ bản

Vấn đề về Mối quan hệ giữa


vật chất và ý thức

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 29
2. Vấn đề cơ bản của triết học
a. Nội dung vấn đề cơ bản

Trong tác phẩm: L.Phoiơbắc và sự cáo


chung của triết học cổ điển Đức,
Ph.Ăngghen định nghĩa:

“Vấn dề cơ bản lớn của


mọi triết học, đặc biệt là
triết học hiện đại, là vấn
đề mối quan hệ giữa tư duy
và tồn tại”.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 30
a. Nội dung vấn đề cơ bản

Vấn đề cơ bản của triết Mặt thứ hai:


học có mấy mặt? con người có khả
năng nhận thức
được thế giới hay
không?
Mặt thứ nhất:
Giữa vật chất và ý
thức thì cái nào có
trước, cái nào có sau, cái
nào quyết định cái nào?

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 31
VẤN ĐỀ CƠ BẢN CUẢ TRIẾT HỌC
MẶT THỨ NHẤT

* CÓ 3 CÁCH GIẢI QUYẾT


KO CÁI NÀO YT, TINH THẦN, Ý NIỆM, CẢM GIÁC
VC (GIỚI TỰ NHIÊN) CÓ CÓ TRƯỚC CÓ TRƯỚC, YT QUYẾT ĐỊNH
TRƯỚC, VC QUYẾT ĐỊNH YT. “cùng song song tồn tại”

CNDV NHỊ NGUYÊN


NHẤT NGUYÊN
NHẤT NGUYÊN
* CÓ 2 TRƯỜNG PHÁI LỚN: CNDV & CNDT.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 32
VẤN ĐỀ CƠ BẢN CUẢ TRIẾT HỌC
MẶT THỨ NHẤT
CN Duy tâm CN Duy vật

Ý thức có trước, vật chất có sau, Vật chất có trước, ý thức có sau,
ý thức quyết định vật chất vật chất quyết định ý thức.

2 trường phái triết học


1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 33
2. Vấn đề cơ bản của triết học
MẶT THỨ NHẤT

=> CNDV & CNDT ĐỐI LẬP NHAU VỀ THẾ GIỚI QUAN TRIẾT HỌC
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 34
b. Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm

* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT

CNDV
Biện chứng

CNDV siêu hình (TK XIX)


CNDV chất phác
(TK XV – XVIII)
(Cổ đại)
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 35
b. Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm

* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT (tiếp)

Thứ nhất: * Hạn chế: trực quan, ngây thơ, chất phác
CNDV chất phác
(cổ đại) * Nguyên nhân: Do trình độ nhận thức
thời đại về vật chất và cấu trúc vật chất

* Quan điểm: Đồng * Vai trò: Về cơ bản đã lấy bản thân


nhất vật chất với một giới tự nhiên để giải thích giới TN,
hay một số chất cụ nó không viện đến thần linh hay một
thể của vật chất. đấng sáng tạo nào để giải thích TG.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 36
b. Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm

* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT (tiếp)

Thứ 2: CNDV siêu hình


* Vai trò:
Đã góp
(TK XV – XVIII) phần không
nhỏ vào
* Quan điểm: Nhìn thế * Nguyên nhân: Đây là việc chống
giới như một cỗ máy thời kỳ cơ học cổ điển đạt lại thế giới
khổng lồ, mỗi bộ phận quan DT và
tạo nên TG ở trong trạng được thành tựu-> Chịu sự
tôn giáo
thái biệt lập và tĩnh tại tác động của phương pháp tư
duy siêu hình, cơ giới

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 37
b. Chủ nghĩa duy vật và
chủ nghĩa duy tâm
* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT (tiếp)

Thứ 3: CNDV * Quan điểm:


Biện chứng Phản ánh hiện
thực đúng như
(TK XIX) chính bản thân * Vai trò:
nó tồn tại; + Khắc phục
* Nguyên nhân: kế được hạn chế của
thừa tinh hoa các học CNDV cũ;
+ Là công cụ hữu
thuyết triết học trước
hiệu giúp lực
& sử dụng khá triệt lượng tiến bộ xã
để thành tựu khoa hội cải tạo hiện
học đương thời thực.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 38
b. Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY TÂM

CNDT chủ quan CNDT khách quan


Mọi sự vật, hiện tượng chỉ là Ý thức, tinh thần, “ý niệm tuyệt
phức hợp những cảm giác – cái đối là cái có trước” tồn tại khách
tôi quan bên ngoài con người sinh
(Ý thức, cảm giác con người ra thế giới, .
sinh ra và quyết định sự tồn tại
của các sự vật). PLATON VÀ Theo Hêghen khởi
HEGHEN nguyên của thế
BÉC-CƠ -LY &
giới là gì?
HI-UM G.Beccli (1684 - 1753)
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -
Ý niệm tuyệt đối
LÊNIN 39
* CÁC HÌNH THỨC CỦA CHỦ NGHĨA DUY TÂM (tiếp)

* Về phương diện nhận thức luận,


sai lầm của CNDT có nguồn gốc từ:
Cách xem xét phiến diện, tuyệt đối
hóa, thần thánh hóa một mặt, 1 đặc
tính nào đó của quá trình nhận thức.

* Nguồn gốc xã hội của CNDT:


Sự tách rời lao động trí óc & sự thống
trị của nó với lao động chân tay, tạo
ra quan niệm về vai trò quyết định
của tinh thần.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 40
* Trường phái nhị nguyên luận:

Xem vật chất và tinh thần là


hai bản nguyên có thể cùng Đềcáctơ
quyết định nguồn gốc và sự
vận động của thế giới.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 41
c. Thuyết khả tri và thuyết Bất khả tri

Thuyết khả tri: khẳng định khả năng nhận


thức của con người (con người có thể hiểu
được bản chất của sự vật).

Thuyết bất khả tri: khẳng định con người


không thể hiểu được bản chất sự vật.

+ Tri thức con người chỉ dừng lại ở trình độ kinh


nghiệm, chân lý phải phù hợp với kinh nghiệm.
+ Con người không thể có được những tri thức đúng đắn, chân
thực, bản chất về những thực tại nằm ngoài kinh nghiệm có thể
cảm giác được.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 42
TÓM LẠI

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 43
3. Khái niệm biện chứng và siêu hình trong lịch sử

Là nghệ thuật tranh


Biện chứng

luận để tìm chân lý


bằng cách phát hiện
mâu thuẫn trong
cách lập luận –
Xôcrát

Là dùng để chỉ triết học,

Siêu hình
với tính cách là khoa
học siêu cảm tính, phi
thực nghiệm - Arixtot

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 44
CN MÁC – LÊNIN:

- Biện chứng dùng để chỉ


mối liên hệ, tương tác, Siêu hình: Phương pháp tư
duy nhận thức đối tượng ở
chuyển hóa và vận động,
trạng thái cô lập, tách rời
phát triển theo quy luật của đối tượng ra khỏi các quan
các SV, HT quá trình trong hệ được xem xét
tự nhiên, xã hội và tư duy.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 45
“Tư duy lí luận của mỗi thời đại
và ngay trong thời đại chúng ta
đều là sản phẩm lịch sử của các
thời đại khác nhau và được tiếp
thu dưới những hình thức khác
nhau”.
Hãy xác định phán đoán trên
thể hiện phương pháp tư duy
nào?
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 46
Sự đối lập giữa hai phương pháp tư duy

Sự đối lập Siêu hình Biện chứng


Nhận thức trạng thái Tĩnh, cô lập, Động, biến đổi, mối
sự vật: tách rời liên hệ

Quá trình vận động, Thay đổi lượng và


Thay đổi lượng
biến đổi sự vật: chất

Nguyên nhân của vận Nằm bên trong – sự


động, biến đổi của sự Nằm bên ngoài đấu tranh của các
vật: mặt đối lập

Vừa là nó, vừa


không phải là nó.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 47
3. Biện chứng và siêu hình
b. Các hình thức của PBC trong lịch sử
Phép biện chứng
Phép biện chứng
Phép biện chứng duy vật
duy tâm
chất phát thời cổ đại
C.Mác:
Hy Lạp
Là học thuyết về các
mối liên hệ phổ biến
Hêraclít: Hêghen:
Coi sự vận động BC bắt đầu từ tinh thần & và về sự phát triển khi
kết thúc cũng từ tinh thần. phản ánh là thế giới
và phát triển như Thế giới hiện thực chỉ là vô cùng tận
dòng chảy của con sự phản ánh biện chứng
sông. của ý niệm.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN Bvc 48
Phép biện chứng
Phép biện chứng duy vật
Phép biện chứng
duy tâm
chất phát thời cổ đại
Hy Lạp
Công lao: Làm cho
Sai lầm cơ bản: CNDV + PBC thống nhất
Hạn chế:
Tri thức thấy được chỉ Xem sự vận động • PBC -> PBCDV
• CNDV -> CNDVBC.
là trực kiến, chưa có của thế giới là kết
các kết quả của nghiên quả của sự vận
cứu và thực nghiệm
khoa học minh chứng.
động tinh thần.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 49
II. TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG ĐỜI SỐNG XÃ
HỘI
1. Sự ra đời và phát triển của triết học Mác - Lênin

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác - Lênin

3. Vai trò của triết học Mác – Lênin trong đời sống xã hội

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 50
1. Sự ra đời và phát triển của triết học Mác - Lênin
• Những điều kiện lịch sử cho sự ra đời triết học Mác - Lênin
a.

• Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình thành và phát triển của triết học
b. Mác

• Thực chất và ý nghĩa của cuộc CM trong TH do C.Mác và


c. Ph.Ăngghen thực hiện

• Giai đoạn Lênin trong sự phát triển triết học Mác


d.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 51
a. Những ĐK lịch sử cho sự ra đời TH Mác - Lênin

ĐIỀU KIỆN KINH TẾ


- XÃ HỘI

TIỀN ĐỀ
KHOA HỌC Nguồn gốc LÝ
TỰ NHIÊN LUẬN
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 52
o Một là: Điều kiện kinh tế-xã hội
❖ Về mặt Kinh tế:
- Triết học Mác ra đời vào những
năm 40 của thế kỷ XIX. Đây là
thời kỳ PTSX TBCN ở các nước
Tây Âu đã phát triển mạnh mẽ.
Do ngành Hàng hải PT

- Cuộc CMCN TK XVIII đánh kéo sợi >< dệt vải


dấu sự chuyển biến nền sx thủ 10 người ><1thợ dệt.
công sang nền sx đại công
nghiệp TBCN.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 53
Năm 1764,Giêm Ha-gri- Năm 1769. Ác-crai-tơ Năm 1784, Giêm Oát phát
vơ đã sáng chế ra máy phát minh ra máy kéo sợi minh máy hơi nước; tốc độ
kéo sợi đặt tên máy - chạy bằng sức nước. sản xuất và NSLĐ tăng lên
“máy Gien-ni". rõ rệt.

Năm 1785. Ét-mơn Các-rai chế tạo ra máy dệt


đầu tiên ở Anh, năng suất dệt tăng gần 40 lần so
với dệt bằng tay.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 54
Ngành Chế tạo máy ra đời và Đầu thế kỉ XIX
phát triển, đồng thời đòi hỏi Năm 1825, nước
số lượng và chất lượng kim Anh khánh thành
loại nhiều và cao hơn.
đoạn đường sắt
đầu tiên nối trung
tâm công nghiệp
Man-chét-xtơ với
cảng Li-vơ-pun,
và đến giữa thế
Cầu gỗ ở Anh dần được kỉ XIX đã có
thay thế bằng các cầu 10000 km đường
sắt.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN sắt. 55
❖ Về mặt xã hội:
- Do nắm được kinh tế,
GCTS thống trị xã hội.
GCVS là những người lao
động làm thuê, bị áp bức,
bóc lột nên mâu thuẫn
giữa giai cấp vô sản và tư Trong những năm 30 – 40 của thế kỷ XIX, địa vị
sản diễn ra gay gắt. chính trị của GCCN thay đổi:

Trở thành lực lượng chính trị độc lập trong xã


hội tư bản
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 56
- Phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản

• Cuộc khởi nghĩa của thợ dệt ở Lyông


(Pháp) năm 1831, bị đàn áp và sau đó
1 lại nổ ra vào năm 1834
• Phong trào Hiến chương Anh vào cuối → Cần lý luận khoa học dẫn
2 những năm 30 thế kỷ XIX đường, học thuyết Mác ra đời
• Cuộc đấu tranh của thợ dệt ở Xilêdi => Mục đích chủ yếu của chủ
(Đức) => “Đồng minh những người nghĩa Mác:
3 chính nghĩa”
Phong trào cách mạng của
GCCN
=> Thực tiễn CM của GCVS là cơ sở chủ yếu nhất cho sự ra đời của TH Mác.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 57
Hai là, NGUỒN GỐC LÝ LUẬN ẢNH HƯỞNG Đ
SỰ HÌNH THÀNH
- BAO GỒM ? TH MLN
▪ Triết học cổ điển Đức
▪ Kinh tế chính trị học cổ điển Anh
▪ Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp

- Nguồn gốc lý luận trực tiếp của triết học Mác là?
Triết học cổ điển Đức với hai nhà triết học tiêu biểu là
Hêghen (Hegel) & Phoi ơ Bách (Feuerbach)

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 58
Hai là, NGUỒN GỐC LÝ LUẬN ẢNH HƯỞNG
▪ Một là: Triết học cổ điển Đức
SỰbàyHÌNH
+ Hêghen là người trình THÀNH
toàn bộ giới tự nhiên, lịchTH
sử, vàMLN
tư duy trong sự
vận động, biến đổi và phát triển
* C.Mác chỉ ra “hạt nhân hợp lý” trong triết học của Hêghen là: Phép biện
chứng như lý luận về sự phát triển=>Mác kế thừa,
• C.MÁC cải tạo, lột bỏ cái vỏ thần bí trong TH Hêghen.

• C.Mác đã trực tiếp kế thừa CNDV của Phoiơbắc


• Khắc phục tính chất siêu hình và những hạn chế khác.
“Con người sáng tạo ra thượng đế, bản tính con người là tình yêu, tôn giáo
cũng là một tình yêu”.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 59
Hai là, NGUỒN GỐC LÝ LUẬN ẢNH HƯỞNG ĐẾ
▪ Một là: Triết học cổ điểnSỰ
Đức HÌNH THÀNH TH MLN

Phép biện chứng của


Hêghen là phép biện
>< chứng duy tâm
khách quan

C.Mác: “Phương pháp Biện chứng của tôi không những khác phương
pháp của Hêghen về cơ bản mà còn đối lập với phương pháp ấy nữa”.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 60
Hai là, NGUỒN GỐC LÝ LUẬN ẢNH HƯỞNG ĐẾN
SỰ
- Hai là: Kinh tế chính trị HÌNH THÀNH
học cổ điển Anh TH MLN (tiếp)
(Ađam Xmít và Đavít Ricácđô)

- Ba là, chủ nghĩa xã hội không tưởng


Pháp: Xanh Ximông, Phu-riê; O-oen

Robơt oen
1771 - 1858

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 61
3 là, TIỀN ĐỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN
* làm cơ sở cho sự ra đời tư duy biện chứng duy vật
đầu thế kỷ XIX Giá trị của 3
- Học thuyết về tính bảo toàn vật chất & năng tiền đề KHTN
lượng với tư cách là khoa học về tính thống
nhất vật chất & chuyển hóa của giới tự nhiên Vạch ra mối liên hệ
thống nhất giữa những
- HT Tế bào (Hốp-cơ): vạch ra sự thống nhất giữa thế dạng khác nhau tính
giới động vật và thực vật. thống nhất vật chất của
- HT tiến hóa (Đácuyn): vạch ra nguồn gốc tự nhiên của thế giới,
con người, chống lại quan điểm tôn giáo.
Tính biện chứng của sự
vận động và phát triển;

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 62
* Nhân tố chủ quan trong sự hình thành
triết học Mác.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 63
b. Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình thành và
phát triển của TH Mác

Thời kỳ Các.Mác& Ph.Ăngghen bổ sung


và phát triển toàn diện lý luận Triết học
1848-1895

* Thời kỳ đề xuất những nguyên lý


triết học DVBC và duy vật lịch sử
1844-1848

* Thời kỳ hình thành tư tưởng triết


học với bước quá độ từ CNDT &
1841-1844
DCCM sang CNDV & CNCS.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 64
✓ Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với bước quá độ từ chủ nghĩa duy tâm và
dân chủ cách mạng sang chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa cộng sản

https://www.youtube.com/watch?v=hIUrKsVLm7s

Học luật tại trường ĐH Bon, sau đó là ĐH


Béc lin

Tháng 4 năm 1841 Tiến sĩ triết học

1842 Lập tờ báo SÔNG RANH

1843 Viết tác phẩm Góp phần phê phán


C. Mác (1818 – 1883) triết học pháp quyền của Hêghen
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 65
Gia đình là chủ Tháng 3- 1842 xuất bản
xưởng sợi ở Bácmen cuốn Sêlinh và việc Chúa
thuộc tỉnh Ranh truyền

1844, Phác thảo góp Tháng 8 năm 1844, gặp


phần phê phán kinh Mác ở Paris, cùng nhau
tế chính trị học, Tình xây dựng quan điểm
cảnh nước Anh, Ph. Ăngghen (1820 – 1895)
duy vật biện chứng và
Tômat Cáclây, Quá tư tưởng cộng sản chủ
khứ và hiện tại nghĩa.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 66
b. Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình thành và
phát triển của TH Mác

❖TK1: 1841-1844 * Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với bước quá độ từ
CNDT & DCCM sang CNDV & CNCS.

* Cơ sở hình thành tư tưởng Triết học thời kỳ này:

✓Lúc còn trẻ: C.Mác ảnh


hưởng PBC của Hêghen
nên lập trường TH lúc này
là CNDT.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 67
❖ TK1: 1841-1844 * Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với bước
quá độ từ CNDT & DCCM sang CNDV & CNCS.
* Cơ sở hình thành tư tưởng Triết học thời kỳ này (tiếp):

✓ Tình hình kinh tế - xã hội ở nước Đức: Đức thực hiện


chính sách phản động, đàn áp những người DC CM.
✓ Thực tiễn hoạt động của Mác:
Sự chuyển biến bước
Đấu tranh đầu về tư tưởng
chống chủ C. Mác viết bài báo: Nhận xét
nghĩa bản chỉ thị mới nhất về chế độ
chuyên chể kiểm duyệt của Phổ (1842) Năm 1842, C.Mác sáng lập & trở
Phổ đánh dấu bước ngoặt quan thành biên tập viên đóng vai trò
trọng trong cuộc đời hoạt linh hồn của tờ Nhật báo tỉnh
động cũng như sự chuyển Ranh – cơ quan ngôn luận của
biến tư tưởng của C. Mác phái dân chủ.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 68
❖TK1: 1841-1844 * Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với
bước quá độ từ CNDT & DCCM sang CNDV & CNCS.
(tiếp)
C.Mác: đấu tranh “vì lợi ích của quần chúng
nghèo khổ, bất hạnh về chính trị & xã hội”.
Thế giới quan triết học vẫn duy tâm.
C.Mác nhận ra, Nhà nước Phổ chỉ là: “cơ quan
đại diện đẳng cấp của những lợi ích tư nhân”.

Sau khi báo Sông Ranh bị cấm (1/4/1843), Mác viết Góp
phần phê phán triết học pháp quyền của Hegel.
Mác chỉ ra hạn chế của CMTS, phác thảo bước đầu về
“Cuộc CM triệt để” của GCVS.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 69
❖TK1: 1841-1844 * Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với
bước quá độ từ CNDT & DCCM sang CNDV & CNCS. (tiếp)

Thực hiện bước chuyển biến từ thế giới quan DT sang DV,
C.Mác và Ph.Ănghgen đã kế thừa trực tiếp tư tưởng triết
học Triết học duy vật vô thần của Phoiơbắc

Cuối tháng 10/1843, sau khi từ chối lời mời cộng tác của
nhà nước Phổ, Mác đã sang Pari.
Ở đây, không khí chính trị sôi sục và sự tiếp xúc với các đại
biểu của giai cấp vô sản đã dẫn đến bước chuyển dứt khoát
của ông sang lập trường của chủ nghĩa duy vật và chủ
nghĩa cộng sản.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 70
❖ TK1: 1841-1844 * Thời kỳ hình thành tư tưởng triết học với bước
quá độ từ CNDT & DCCM sang CNDV & CNCS. (tiếp)

Các bài báo của Mác đăng trong tạp chí


Niên giám Pháp - Đức được xuất bản
tháng 2/1844, đã đánh dấu việc hoàn
thành bước chuyển dứt khoát đó.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 71
Thời kỳ đề xuất những nguyên lý triết học duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử 1844-1848

+ Hệ tư tưởng Đức (1845 -1846) trình bày


quan điểm DVLS một cách hệ thống – xem xét
lịch sử xã hội xuất phát từ con người hiện thực

✓ Đã bao hàm những quan điểm duy vật biện chứng


(LLSX & QHSX) để giải thích về tự nhiên, xã hội
và hoạt động nhận thức

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 72
✓ Thời kỳ đề xuất những nguyên lý triết học duy
vật biện chứng và duy vật lịch sử (1844-1848)
Các tác phẩm tiêu biểu:
✓ 1844 Bản thảo kinh tế - chính trị
✓ Tháng 2-1845: “Gia đình thần thánh” (Các Mác và Ăngghen)
✓ 1845 Luận cương về Phoiơbắc
✓ Cuối 1845- đầu 1846 “Hệ Tư tưởng Đức”
✓ 1847 Sự khốn cùng của triết học
✓ 1848 Tuyên ngôn của Đảng cộng sản:
o Đánh dấu sự hoàn thành về cơ bản triết học Mác nói riêng và chủ nghĩa Mác nói chung
o Văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của CNM được trình bày một cách thiên tài,
thống nhất hữu cơ với kinh tế & các quan điểm chính trị, xã hội.
o Đánh dấu cho sự chín muồi của tư tưởng XHCN của C. Mác & Ăngghen.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 73
✓Thời kỳ Các Mác và Ph.Ăngghen bổ sung và phát triển toàn
diện lý luận triết học (1848-1895)

Các tác phẩm tiêu biểu của C.Mác:


• 1848 “Đấu tranh giai cấp ở Pháp” và “Ngày 18 tháng Sương
mù của Lui Bônapacto” để tổng kết cuộc cách mạng Pháp
• Bộ Tư bản (tập 1 xuất bản tháng 9/1867)
• 1859 Góp phần phê phán kinh tế chính trị học
• 1871 “Nội chiến ở Pháp”
• 1875 “Phê phán Cương lĩnh Gôta”
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 74
✓ Thời kỳ Các Mác và Ph.Ăngghen bổ sung và phát triển toàn
diện lý luận triết học (1848-1895)

Các tác phẩm tiêu biểu của Ph.Ăngghen:


• “Biện chứng của tự nhiên”
• “Chống Đuy rinh”
• “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước”
1884
• “Lútvích Phoiơbắc và sự cáo chung của triết học cổ điển Đức”
(1886)
• Hoàn chỉnh và xuất bản hai quyển còn lại trong bộ Tư bản

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 75
c. Thực chất và ý nghĩa cuộc cách mạng trong triết học
do C.Mác và Ph.Ăngghen thực hiện

* Khắc phục tính chất trực quan và siêu hình của CNDV cũ và
khắc phục tính chất duy tâm, thần bí của PBC duy tâm, sáng tạo
ra một CNDV triết học hoàn bị - CNDVBC.

* Sáng tạo ra chủ nghĩa duy vật lịch sử - nội dung chủ yếu trong
bước ngoặt cách mạng trong triết học.

* Bổ sung những đặc tính mới vào triết học, sáng tạo ra một triết
học chân chính khoa học - triết học duy vật biện chứng.

Triết học MLN, không chỉ có chức năng giải thích thế giới hiện tồn, mà còn
trở thành công cụ nhận thức khoa học để cải tạo thế giới bằng cách mạng.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 76
c. Thực chất và ý nghĩa cuộc cách mạng trong triết học
do C.Mác và Ph.Ăngghen thực hiện

Thực chất bước chuyển là:

Thống nhất giữa thế giới quan duy


vật và phép biện chứng trong một
hệ thống triết học

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 77
❖Đặc trưng của Triết học Mác

Tính giai cấp


B
Tính đảng và
Cải tạo tính khoa học
xã hội A Đặc C
thống nhất
trưng của
hữu cơ
Triết học
Mác
Tính nhân đạo E D Tính sáng tạo
cộng sản (đặc trưng chủ yếu)
F. Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 78
d. Giai đoạn Lênin trong sự phát triển triết học Mác

BỐI CẢNH LỊCH SỬ VÀ NHU CẦU, BẢO VỆ, PHÁT


TRIỂN CN. MÁC
- Những năm cuối TK XIX đầu TK XX CNTB phát
triển sang giai đoạn CN đế quốc, tạo nên sự biến đổi sâu
sắc trong lĩnh vực đời sống xã hội.
- GCTS bộc lộ tính phản động: sử dụng bạo lực trấn áp
- Sự phát triển của cuộc đấu tranh GPDT ở các nước
thuộc địa & trung tâm cách mạng thế giới tập trung ở
Nga.
V.I. Lênin
(22/4/1870 - 21/1/1924)

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 79
d. Giai đoạn Lênin trong sự phát triển triết học Mác

BỐI CẢNH LỊCH SỬ VÀ NHU CẦU, BẢO VỆ, PHÁT TRIỂN CN. MÁC

- Những phát minh lớn trong lĩnh vực khoa học tự


nhiên (Vật lý) đã làm đảo lộn căn bản về thế giới.
- Việc phát hiện ra tia phóng xạ, điện tử... Chứng minh sự
thay đổi & phụ thuộc của khối lượng vào không gian và
thời gian, vật chất.
- Các trào lưu tư tưởng và CNDT đã lợi dụng để tấn công,
xuyên tạc CNDVBC.

V.I. Lênin
- GCTS muốn thay thế CNDVBC & CNDVLS của
(22/4/1870 - C.Mác bằng thứ lý luận chiết trung pha trộn thế giới
21/1/1924) quan duy tâm, tôn giáo
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 80
Chủ nghĩa chiết trung:

* Chủ nghĩa chiết trung: tỏ ra chú ý nhiều mặt, nhiều


mối liên hệ của sự vật, hiện tượng; nhưng xem xét
bình quân và không rút ra được các mối liên hệ cơ
bản; theo đó, lại kết hợp một cách vô nguyên tắc các
mối liên hệ và không chỉ ra được bản chất sự vật.

* Ở Việt Nam: CN chiết trung


✓ Phủ nhận những thành tựu của CMVN,
✓ Lợi dụng khuyết điểm để thông tin, tuyên truyền bôi nhọ
Đảng, Nhà nước, hạ bệ thần tượng lãnh tụ, nói xấu đội ngũ
cán bộ lãnh đạo, đặc biệt là cán bộ cao cấp của Đảng và
Nhà nước ta,
✓ Đòi đa nguyên, đa đảng, đòi xóa bỏ vai trò lãnh đạo của
Đảng Cộng sản.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 81
❖Tiểu sử (SV tự nghiên cứu)

V.I. Lênin
(22/4/1870 - 21/1/1924)

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 82
Các thời kỳ

Thời kỳ
1917 – 1924

Thời kỳ
1907 – 1917

Thời kỳ
1893 – 1907
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 83
1. Thời kỳ 1893 – 1907
V.I.Lênin bảo vệ và phát triển
triết học Mác nhằm:

Thành lập đảng mác xít ở Nga&


chuẩn bị cho cuộc cách mạng dân
chủ tư sản lần thứ nhất.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 84
THỜI KỲ 1893 -1907

Các tác phẩm chủ yếu


trong thời kỳ này

+ Những “người bạn dân” là thế nào và họ đấu tranh chống


những người dân chủ - xã hội ra sao? (1894)
+ Nội dung kinh tế của chủ nghĩa dân tuý và sự phê phán
trong cuốn của ông Xtơruvê về nội dung đó (1894)
+Chúng ta từ bỏ di sản gì? (1897)
+ Làm gì? (1902)
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 85
THỜI KỲ 1893 -1907

Đưa ra nhiều tư tưởng về mối quan


Chống quan điểm duy tâm về hệ giữa lý luận và thực tiễn; về hệ tư
xã hội, những quan điểm tưởng của giai cấp vô sản; về vai trò
xuyên tạc chủ nghĩa Mác của quần chúng nhân dân, của các
đảng chính trị, của các nhân tố khách
quan và chủ quan

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 86
THỜI KỲ 1907 - 1917

Lênin tiến hành đấu tranh, bảo vệ, phát triển triết học Mác.
+ Tác phẩm CNDV & CN kinh nghiệm phê phán (1908) đã khái quát những thành
tựu mới nhất của KHTN, phê phán toàn diện triết học DT tư sản và CN xét lại;
+ Chỉ ra mối quan hệ chặt chẽ giữa triết học & chính trị và CN Mác thống nhất
giữa lý luận khoa học với thực tiễn cách mạng;

+ Đưa ra định nghĩa kinh điển về vật chất;

+ Cho rằng CNDVBC sẽ thay thế CNDV siêu hình;


+ Chỉ ra sai lầm của những người theo CN Ma Khơ:
phủ nhận vai trò quyết định của PTSX đối với sự pt
xã hội...
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 87
THỜI KỲ 1907 – 1917 (tiếp) Các tác phẩm tiêu biểu

Chủ nghĩa duy vật Chủ nghĩa đế quốc,


và chủ nghĩa kinh giai đoạn tột cùng của Nhà nước và cách
nghiệm phê phán chủ nghĩa tư bản mạng (1917)
(1908) (1913)

Bút kí triết học


(1914-1916)

Chiến tranh và Chủ nghĩa xã hội và Hải cảng Lữ


cách mạng chiến tranh thuận thất thủ
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 88
Tác phẩm nào
của V.I. Lênin
quan tâm
nghiên cứu,
bổ sung, phát
triển phép
biện chứng
duy vật?

BÚT KÝ TRIẾT HỌC 1914 - 1916

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 89
1. Tác phẩm nào của V.I.Lênin đã chuẩn bị mặt lý 1. Nhà nước và cách
luận cho cuộc cách mạng vô sản, phát triển quan mạng
điểm của chủ nghĩa Mác về nguồn gốc bản chất của
nhà nước, về tính tất yếu đập tan nhà nước tư sản,
thay thế bằng nhà nước chuyên chính vô sản?
2. Tác phẩm nào của V.I.Lênin đã khái quát những 2. Chủ nghĩa duy vật và
thành tựu mới nhất của khoa học tự nhiên, phê phán
chủ nghĩa kinh nghiệm
toàn diện triết học duy tâm tư sản và chủ nghĩa xét
lại trong triết học?
phê phán

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 90
THỜI KỲ 1917 - 1924
CÁCH MẠNG THÁNG 10 NGA THÀNH CÔNG LÀM XUẤT HIỆN NHỮNG YÊU CẦU
MỚI VỀ LÝ LUẬN, LÊNIN ĐÃ:

Tiếp tục bảo vệ phép biện chứng Mácxit

Phát triển chủ nghĩa Mác về thời kỳ quá độ,


về hai nhiệm vụ của giai cấp vô sản, về kế hoạch
xây dựng CNXH theo chính sách kinh tế mới, v.v.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 91
1. Định nghĩa hoàn chỉnh về giai cấp được V.I.Lênin 1. Sáng kiến vĩ đại
lần đầu tiên đề cập trong tác phẩm nào?
2. Tác phẩm nào của V.I.Lênin đã làm rõ mối quan hệ
2. Bệnh ấu trĩ “tả khuynh”
giữa đảng và quần chúng, vai trò lãnh đạo của Đảng
trong thiết lập chính quyền chuyên chính vô sản và
trong phong trào cộng sản
cải tạo xã hội chủ nghĩa?
3. Tác phẩm nào của V.I.Lênin đưa ra chủ trương phát
triển kinh tế trong thời kỳ quá độ tiến lên xây dựng 3. Chính sách kinh tế mới
chủ nghĩa xã hội ở Nga?

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 92
Thời kỳ 1917 – 1924 - các tác phẩm tiêu biểu

1 Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô Viết

2 Cách mạng vô sản và tên phản bội Causky

3 Sáng kiến vỹ đại


4 Bệnh ấu trĩ tả khuynh trong phong trào cộng sản
5 Lại bàn về công đoàn
6 Chính sách kinh tế mới
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 93
* Tác phẩm nào
của V.I.Lênin đã
vạch ra đường lối
chung xây dựng
chủ nghĩa xã hội ở
Nga, phân tích
nguyên nhân
thắng lợi của
Cách mạng tháng
mười Nga 1917?
Những nhiệm vụ trước mắt của
Chính quyền Xô viết

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 94
Thời kỳ từ 1924 đến nay.

Các Đảng cộng sản và công nhân quốc tế tiếp tục nghiên cứu, bảo vệ, hoàn thiện và
phát triển nhiều nội dung của CN Mác cho phù hợp với thực tiễn cách mạng ở từng
quốc gia.
CNXH vượt qua thử thách …

Đấu tranh bảo vệ thành quả của CNXH

Sự đổ vỡ mô hình CNXH hiện thực

Hệ thống các nước XHCN

Liên bang cộng hoà Xô viết (1922)


1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 95
Quá trình tổ chức và lãnh đạo cách mạng Việt Nam

CỘNG HOÀ XHCN VIỆT NAM

Chủ nghĩa Mác-Lênin


Tư tưởng Hồ Chí Minh

Xây dựng Đấu tranh


Vận dụng CNXH bảo vệ, PT
sáng tạo Tổng kết
trên cả học thuyết kinh nghiệm
nước

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 96
2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác - Lênin

• Khái niệm triết học Mác - Lênin


a.

• Đối tượngcủa triết học Mác – Lênin


b.

• Chức năng của triết học Mác - Lênin


c.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 97
1. Triết học Mác – Lênin là gì?
2. Đặc trưng cơ bản của triết học Mác là gì?
3. Đối tượng nghiên cứu của triết học Mác – Lênin là gì?

4. Vai trò của triết học Mác – Lênin trong đời sống xã hội

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 98
2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác - Lênin

a. Khái niệm triết học Mác - Lênin

Là hệ thống quan điểm duy vật biện chứng


Triết học về tự nhiên, xã hội và tư duy.
Mác- Lênin
Là thế giới quan và phương pháp luận
khoa học, cách mạng của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động trong nhận
thức và cải tạo thế giới

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 99
2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác - Lênin

b. Đối tượngcủa triết học Mác – Lênin

+ Giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trên lập
trường duy vật biện chứng & nghiên cứu những quy luật vận
động, phát triển chung nhất của TN, XH, TD.

+ Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa biện chứng khách
quan & biện chứng chủ quan.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 100
c. Chức năng của triết học Mác- Lênin

Thế giới quan


Phương pháp luận
Triết học là hạt
nhân lý luận của
thế giới quan

Thế giới quan


duy vật biện
chứng

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 101
c. Chức năng của triết học Mác- Lênin

+ Thế giới quan THẾ GIỚI QUAN: DVBC

+ Có vai trò đặc biệt quan trọng định hướng cho con người nhận
thức đúng đắn thế giới hiện thực.
+ Giúp con người hình thành quan điểm khoa học định hướng
mọi hoạt động, xác định thái độ và cách thức hoạt động.

+ Nâng cao vai trò tích cực, sáng tạo của


con người. ><
+ Là cơ sở khoa học chống lại QGQ DT,
tôn giáo phản khoa học.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 102
c. Chức năng của triết học Mác- Lênin

+ Phương pháp luận BCDV

Là hệ thống những quan điểm chỉ đạo việc


sử dụng các pp nhằm đạt kết quả tối ưu..

Là phương pháp chung của toàn bộ nhận


thức khoa học

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 103
3. Vai trò của triết học Mác- Lênin trong đời sống
XH
a). Là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng cho con
người trong nhận thức & thực tiễn.

b). Là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng để phân
tích xu hướng phát triển của xã hội trong điều kiện cuộc cách mạng KH-CN
hiện đại phát triển mạnh mẽ

c). Là cơ sở lý luận khoa học của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên thế giới
và sự nghiệp đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở VN

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 104
3. Vai trò của triết học Mác- Lênin trong đời sống XH

a). Là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng cho
con người trong nhận thức & thực tiễn.

+ Giúp con người xác định được về đại thể con đường cần đi, có
được phương hướng đặt vấn đề và giải quyết vấn đề, tránh được
sai lầm.
+ Giúp giải quyết đúng đắn các vấn đề do
cuộc sống đặt ra

+ Không nên tuyệt đối hóa vai trò của TH.

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 105
3. Vai trò của triết học Mác- Lênin trong đời sống XH

b). Là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng để phân
tích xu hướng phát triển của xã hội trong điều kiện cuộc cách mạng KH-CN
hiện đại phát triển mạnh mẽ

+ TH MLN, là cơ sở lý luận, ppl cho các phát minh khoa


học, cho sự tích hợp và truyền bá tri thức khoa học hiện đại.
+ TH MLN, soi đường cho GCCN
& NDLĐ trong cuộc đấu tranh
giai cấp và đấu tranh dân tộc đang
diễn ra trong điều kiện mới, dưới
hình thức mới.
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 106
3. Vai trò của triết học Mác- Lênin trong đời sống XH

c). Là cơ sở lý luận khoa học của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên thế giới
và sự nghiệp đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở VN

+ Đổi mới tư duy


+ Giúp Đảng ta nhìn nhận con đường đi lên
CNXH đúng đắn, đánh giá bối cảnh, cục diện
thế giới, các mối quan hệ quốc tế, xu hướng
thời đại, thực trạng tình hình đất nước

+ Giúp ta giải quyết mối quan hệ cơ bản


của quá trình đổi mới
1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 107
Thank You !

1/19/2024 Chương 1 KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC -LÊNIN 108

You might also like