SOCIJALNI RAZVOJ KOD

DJECE
 POJMOVI
• Socijabilnost – adaptacija socijalnim situacijama
• Socijalnost – stepen pristupačnosti ličnosti u društvu
• To je postepen, integrativni proces kroz koji djeca stiču sposobnost
razumijevanja, doživljavanja, izražavanja i upravljanja emocijama i
razvijanja smislenih odnosa s drugima
• Kao takav, socijalno emocionalni razvoj obuhvata širok spektar vještina i
konstrukcija, uključujući, ali ne ograničavajući se na: samosvijest, zajedničku
pažnju, igru, teoriju uma (ili razumijevanje tuđih perspektiva),
samopoštovanje, regulaciju emocija, prijateljstva i razvoj identiteta
FAZE (DO 3. GODINE)
• Nediskriminirajuća društvena reakcija (0-3 mjeseca) – Instinktivni
signali dojenčadi.
• Preferencijalna društvena reakcija (3-6 mjeseci) – Novorođenčad
sada jasno reaguje drugačije na primarne staratelje/ce nego na
strance.
• Pojava ponašanja zasnovanog na sigurnoj bazi (6–24 mjeseca) –
Mala djeca koriste svoju privrženost kao „sigurnu bazu“ iz koje
istražuju svijet i „sigurno utočište“ u koje se mogu vratiti radi sigurnosti
ili utjehe. Kada figura vezanosti nije dostupna, djeca mogu pokazati
anksioznost odvajanja.
• Partnerstvo (24 mjeseca i stariji) – Djeca razvijaju interni radni model
o dostupnosti i odzivnosti figura vezanosti koje mogu utjecati na
• Šarlota Biler i Hildegard Hecer
• Istraživali su dječije razlikovanje izraza lica i tonova ljudi
• Iznad kolijevke su sa osmijehom ili namrgođeni izvodili pokrete rukom kod djece od 3 do 9
mjeseci
• Reakcije djece od 3 do 4 mjeseca bila bi osmjeh čim ugledaju čovjeka, bez obzira na izraz lica
• Reakcije djece od 5 do 7 mjeseci su bila osmjeh ukoliko je čovjek nasmiješen, a plač ukoliko je
namrgođen
• Reakcije djece od 8 do 9 mjeseci su bila: na smijeh su se smijale, a na namrgođenost su bile
zbunjena neko vrijeme i onda bi ponovo uzvratila osmijehom
SOCIJALNI RAZVOJ
• Počinje od rođenja
• Pokazuje znake potrebe za drugim bićima
• Dječiji osmjeh upućen drugim licima počinje da se javlja od 4 nedelje starosti
• Sa 2 mjeseca pokazuje da ga privlače ljudi, njihova lica, dodir
• Sa 3 mjeseca doziva ljude pomoću plača
• Od 6. mjeseca počinje da gaji afektivnost ka specifičnim ljudima i da razvija
strah od nepoznatih
• Šarlota Biler je istraživala socijalne odnose djece sa drugom djecom
• Od 4. do 12. mjeseca
• Observirala je ponašanja djece kad se stave jedno naspram drugog
• Ispod 6 mjeseci nisu posmatrala i primjećivala drugu djecu
• Sa 6 mjeseci su tražila kontakt sa drugom djecom (dodir, igračke, gukanje)
• Starija djeca u tom odnosu su ispoljavala agresivnije crte
SOCIJALNI RAZVOJ

• Gestovna komunikacija – potreba za saradnjom u zajedničkoj

aktivnosti
• Od 1/2. godine pokazuje interesovanje za drugu djecu
• Samo započinje radnje
• Od 2. godine uči da vodi računa o ličnoj higijeni bez podrške odraslih
• Odnos dijete – majka je biološki zavisan i utiče na odnose između
djeteta i odnosa sa drugim ljudima u okolini
• Šarlota Biler i starija djeca (2. i 3. godina)
3 tipa socijalnog ponašanja:
1. Socijalno slijepo dijete
- Dijete je usresređeno na sebe, posmatra drugu djecu bez interesovanja i emocija
2. Socijalno zavisno dijete
- Ponašanje je uslovljeno drugim dijetetom: ili ga drugo dijete plaši i time inhibira njegove
akcije, ili ga podstiče i stimuliše na igru
3. Socijalno nezavisno dijete
- Nije uslovljeno drugim djetetom, ali ga uključuje u igru. Brani ga kad je potrebno i ne
ispoljava agresiju
• Biler ističe da se ovi tipovi ponašanja primjećuju kod djece već od 18 mjeseci
 SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ (PREDŠKOLSKI UZRAST)
• Dijete od 4 godina ima kontrolu izlučivanja i steklo je navike higijene
• Samostalno se priprema za spavanje
• Sa vršnjacima je sve češće u kooperativnoj igri i počinje da prihvata
jednostavna pravila igre
• U 5. godini može samo da ide u toalet
• U igri se radije druže sa osobama istog pola
• Može samo da postavi sto za sebe
• Koristi kompletan pribor za jelo
• počinje samo da kupuje u prodavnici
• Može da odlaže zadovoljenje potreba
 SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ (PREDŠKOLSKI UZRAST)
• Razvija self koncept – saznanje o sebi i drugima, značaj vrlina i mana
• Razvija polni identitet i identifikuje se kao član grupe vršnjaka svog pola
• 3 tipa dječje igre: porodični kontekst, kontekst fantazije i kontekst profesija
ili profesionalnih uloga
 SOCIJALNI RAZVOJ

• Socijalna komunikacija se
javlja kod djece pred kraj • Motiv kod ove komunikacije je
predškolskog uzrasta razumjevanje partnerskih uloga,
• Karakteristična je velika socijalnih odnosa i odnosa
dječja radoznalost
• Potreba za razumjevanjem i
empatijom
SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ (ŠKOLSKI UZRAST)
• U 6-7 godini poštuje pravila igre sa vršnjacima.
• U stanju je da se postavi i u ulogu druge osobe i razumije njeno stanovište.
• Pokazuje zaštitnički stav prema mlađoj djeci.
• Sposobnost pravilnog prepoznavanja i razumijevanja emocija drugih ima
značajnu ulogu u socijalnim odnosima pojedinca.
• Pretežno je rezultat učenja, jer uključuje znanje o značaju različitih situacija,
gestova, vlastitih emocionalnih reakcija itd., koje dobijamo sa iskustvom.
• Bira omiljenog druga i ide samo kod njega kući.
• Kvalitet vršnjačkih odnosa kod djece u ovom periodu je pozitivno povezan
sa ekstravertnošću, omiljenošću djece među vršnjacima i emocionalnom
SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ
• U ovom uzrastu self koncept je baziran na upoređivanju sa drugima
• Polni identitet se ispoljavanja putem polnih stereotipa i uloga vezanih za pol
djeteta
• Draže im je da se druže sa djecom istog pola
SOCIJALNO – EMOCIONALNI RAZVOJ
(PUBERTET)
• Djeca od 7-pojave prvih znaka puberteta se pretežno druže sa drugom
djecom istog pola
• Od puberteta počinju da se interesuju i za karakteristike suprotnog pola
• Počinju prva zaljubljivanja
• Pojava simptoma mentalnih bolesti zbog javljanja sekundarnih polnih
karakteristika
SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ
• Mijenja se i odnos sa roditeljima
• Selektivno bira teme razgovora sa roditeljima
• Stvara realističniju sliku o roditeljima
SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ
• Self koncept – počinje razvoj identiteta
• Uzrokovan situacionim, porodičnim faktorima, emocionalnim odnosima i
iskustvom
Stvaranje:
• Prijateljstva
• Vršnjačkih grupa
• Vršnjačkog nasilja
SOCIJALNO – EMOCIONALNI
RAZVOJ
• U odraslosti se ispoljava kroz samostalni i kritički pristup u interakciji sa
drugima
• Odnosi sa ljubavnim partnerima su u dužem trajanju i veze su ozbiljnijeg tipa
• Odnosi sa siblinzima su prijatniji i stabilniji
• Odnosi sa prijateljima se mjenjaju i broj prijatelja se mjenja
OBLICI SOCIJALNOG PONAŠANJA

• Kooperacija: starija djeca lakše sarađuju zbog govora, naspram mlađe koja ga ne koriste
• Takmičenje: kod djece predškolskog uzrasta, niži oblik socijalnog ponašanja
• Tvrdoglavnost: javlja se sa 18 mjeseci, vezuje se za razvoj svijesti o sebi, drugačije se ispoljava u zavisnosti od
uzrasta djeteta
• Podržavanje
• Drugarstvo i prijateljstvo
• Odnos među polovima: u ranom djetinjstvu se djeca igraju bez obzira na pol, u početnim razredima osnovne škole
se drže grupe svog pola i imaju ljepše mišljenje o njemu – to traje do puberteta
• Socijalne grupe: u prvoj godini uspostavljaju kontakt samo sa jednim djetetom, u drugoj pa nadalje sa više
• Vođstvo: prikazivanje inicijative
• Socijalne grupe – popularnost –
• Popularnost zavisi od: naklonosti, inteligencije, karaktera, osobina ponašanja u
socijalnoj grupi, školski uspjeh, socijalni status roditelja i redni broj djeteta u
porodici
• Dječije držanje i superioran odnos nad drugima negativno utiče na prihvatanje
djeteta
• Školski uspjeh i starije dijete, a posebno ako je jedino dijete takođe pozitivno utiče
na pripadanje
TIPOVI SOCIJALNIH GRUPA

• Autokratske grupe
Jedan vođa koji se sluša i određuje pravila i klimu
• Demokratske grupe
Vođa odlučuje, ali u saglasnosti sa čitavom grupom, gdje svako ima pravo
glasa
• Laissez faire grupe
Vođa postoji, ali ne utiče na rad grupe i nije zainteresovan
FAKTORI KOJI UTIČU NA SOCIJALNI RAZVOJ

• Porodica
• Sredina u kojoj dijete odrasta
• Društveno uređenje
• Druga djeca uz koja se odrasta