ÑIEÀU KHIEÅN LÖU LÖÔÏNG

TAÙC NHAÂN LAÏNH

17.1 CAÙC LOAÏI VAN VAØ CHÖÙC NAÊNG

Coù 6 loaïi van cô baûn duøng ñeå ñieàu khieån löu

löôïng taùc nhaân laïnh trong heä thoáng laïnh:

 Van tieát löu tay

 Van tieát löu töï ñoäng

 Van tieát löu nhieät

 OÁng mao daãn

 Van phao aùp suaát thaáp

CAÙC LOAÏI VAN VAØ CHÖÙC NAÊNG

Vôùi baát kyø loaïi naøo thì chöùc naêng cuûa moãi van
ñieàu khieån löu löôïng taùc nhaân laïnh goàm 2 phaàn:

 Ñieàu khieån löôïng taùc nhaân laïnh loûng ñi vaøo

thieát bò bay hôi vôùi moät tyû leä töông öùng vôùi löôïng
taùc nhaân laïnh hoaù hôi ôû ñaàu ra cuûa thieát bò bay hôi

 Duy trì söï cheânh leäch aùp suaát giöõa phía aùp
suaát cao vaø aùp suaát thaáp cuûa heä thoáng theo moät tæ
leä nhaát ñònh ñeå taùc nhaân laïnh coù theå bay hôi döôùi
aùp suaát yeâu caàu trong thieát bò bay hôi.
Van tieát löu tay

Van tieát löu tay laø van

ñöôïc ñieàu khieån baèng tay khi vaän
haønh. Löôïng taùc nhaân laïnh loûng ñi
qua van phuï thuoäc vaøo ñoä cheânh
leäch aùp suaát ôû ñaàu vaøo vaø ra
cuûa van tieát löu vaø ñoä môû cuûa
van.

Aùp suaát sau khi qua van tieát löu

seõ khoâng ñoåi (ñaúng aùp) trong
suoát quaù trình bay hôi.
Van tieát löu tay

• Nhöôïc ñieåm chính cuûa van tieát löu tay laø vieäc
ñieàu chænh taûi khoâng thuaän tieän do moãi laàn
taûi thay ñoåi thì van phaûi ñöôïc ñieàu chænh laïi
baèng tay cho phuø hôïp. Ngoaøi ra ñeå baûo veä
maùy neùn van phaûi ñöôïc ñoùng môû baèng tay
khi maùy neùn baét ñaàu hoaït ñoäng hay ngöng
hoaït ñoäng.
• Van tieát löu tay chæ thích hôïp cho nhöõng heä
thoáng lôùn coù ngöôøi vaän haønh vaø taûi
thöôøng khoâng thay ñoåi nhieàu.
• Hieän nay, vieäc söû duïng van tieát löu tay chæ ñeå
ñieàu khieån phuï nhö laép ñaët ôû ñöôøng bypass.
Noù cuõng thöôøng xuyeân ñöôïc söû duïng ñeå
ñieàu khieån löu löôïng daàu hoài veà maùy neùn.
Van tieát löu töï ñoäng
Sô ñoà nguyeân lyù cuûa van tieát löu töï ñoäng ñöôïc trình baøy
trong hình 17-2. Van bao goàm 4 boä phaän chính ñoù laø kim
van, ñeá van, maøng giaûn nôû vaø loø xo coù theå ñieàu chænh
ñöôïc löïc caêng. Taïi ngoû vaøo cuûa van coù moät maøng loïc
ñeå loïc caùc chaát dô töø heä thoáng ñöôøng oáng ñeå traùnh cho
van khoâng bò ngheït. Caáu taïo cuûa 1 van tieát löu töï ñoäng
ñieån hình ñöôïc trình baøy trong hình 17.3.

Hình 17-2. Sô ñoà nguyeân

Hình 17-3. Van tieát löu töï
lyù cuûa van tieát löu töï
ñoäng ñieån hình
• Chöùc naêng cuûa van tieát löu töï
ñoäng laø duy trì aùp suaát
khoâng ñoåi trong thieát bò bay
hôi baèng caùch taêng hoaëc
giaûm löôïng taùc nhaân laïnh ñi
vaøo thieát bò bay hôi öùng vôùi
söï thay ñoåi cuûa taûi.
• Vieäc duy trì aùp suaát khoâng
ñoåi trong thieát bò bay hôi laø
keát quaû cuûa 2 löïc taùc duïng
ngöôïc chieàu nhau trong van laø
aùp suaát trong thieát bò bay hôi Hình 17-2. Sô ñoà
vaø aùp löïc cuûa loø xo. AÙp nguyeân lyù cuûa van
suaát bay hôi taùc ñoäng leân tieát löu töï ñoäng
maøn giaûn nôû theo chieàu
ñoùng van, ngöôïc laïi löïc loø xo
taùc ñoäng leân maøng giaûn nôû
theo chieàu môû van. Khi maùy
neùn hoaït ñoäng, van seõ duy trì
aùp suaát trong thieát bò bay hôi
caân baèng vôùi löïc taùc duïng
Giaù trò aùp suaát bay hôi ñöôïc ñieàu
chænh baèng caùch thay ñoåi löïc
taùc duïng cuûa loø xo thoâng qua
vis ñieàu chænh

Khi heä thoáng vaän haønh thì van seõ

hoaït ñoäng töï ñoäng ñeå ñieàu
chænh löu löôïng taùc nhaân laïnh
vaøo thieát bò bay hôi ôû aùp suaát
bay hôi khoâng ñoåi baát chaáp söï
thay ñoåi cuûa taûi trong thieát bò Hình 17-2. Sô ñoà
bay hôi. nguyeân lyù cuûa van
Ví duï, giaû thieát raèng ñoä caêng tieát löu töï ñoäng
cuûa loø xo ñöôïc ñieàu chænh ñeå
duy trì aùp suaát khoâng ñoåi trong
bình bay hôi laø 10 psi. Sau thôøi
gian hoaït ñoäng, neáu aùp suaát
bay hôi thaáp hôn 10 psi, löïc loø
xo seõ lôùn hôn aùp suaát bay hôi
vaø van seõ di chuyeån theo höôùng
môû ra, vì vaäy seõ taêng löu
löôïng taùc nhaân laïnh vaøo bình
bay hôi vaø löôïng taùc nhaân laïnh
trong bình bay hôi seõ nhieàu hôn.
• Khi löôïng taùc nhaân laïnh nhieàu hôn thì söï bay hôi seõ gia taêng
vaø aùp suaát bay hôi seõ taêng ñeán khi caân baèng vôùi aùp löïc taùc
duïng bôûi loø xo. Khi aùp suaát trong bình bay hôi vöôït quaù giaù trò
10 psi thì van seõ di chuyeån theo chieàu höôùng ñoùng laïi, vì vaäy
löu löôïng taùc nhaân laïnh vaøo bình bay hôi seõ giaûm xuoáng
• Ñaëc ñieåm quan trong caàn löu yù ñoái vôùi van tieát löu töï ñoäng
laø van seõ ñoùng kín khi maùy neùn ngöøng hoaït ñoäng vaø noù
vaãn ñoùng cho ñeán khi maùy neùn hoaït ñoäng trôû laïi. Khi ñoù söï
bay hôi vaãn dieãn ra trong bình bay hôi moät thôøi gian nöõa khi
maùy neùn ñaõ ngöng hoaït ñoäng. Keát quaû laø hôi sau khi bay hôi
khoâng ñöôïc huùt veà maùy neùn do ñoù aùp suaát trong bình bay hôi
seõ taêng leân. Do ñoù, trong suoát quaù trình maùy neùn ngöng hoaït
ñoäng aùp suaát trong bình bay hôi luoân vöôït quaù aùp suaát loø xo
cho neân noù ñaåy maøn ngaên leân laøm cho van ñoùng kín laïi. Khi
maùy neùn hoaït ñoäng trôû laïi thì hôi trong bình bay hôi seõ ñöôïc
huùt veà maùy neùn laøm cho aùp suaát trong bình bay hôi thaáp hôn
aùp löïc loø xo vaø van seõ môû ra vaø taùc nhaân laïnh seõ ñi vaøo
bình bay hôi vaø söï caân baèng aùp suaát seõ ñöôïc taùi laäp laïi.
• Nhöôïc ñieåm cuûa van tieát löu töï ñoäng laø hieäu quaû laøm vieäc
cuûa noù keùm hôn caùc loaïi van tieát löu khaùc
Van tieát löu nhieät
• Trong khi van tieát löu töï ñoäng laøm nhieäm vuï laø duy trì aùp suaát
khoâng ñoåi trong bình bay hôi thì chöùc naêng cuûa van tieát löu nhieät
laø duy trì ñoä quaù nhieät khoâng ñoåi taïi ngoû ra cuûa bình bay hôi.
• Hieäu suaát cao
• Thích öùng vôùi nhieàu loaïi taùc nhaân laïnh
• Hieän nay ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc heä thoáng laïnh. Van
tieát löu nhieät thích hôïp ñeå ñieàu khieån cho nhöõng heä thoáng laïnh
vôùi baát kyø cheá ñoä taûi naøo vaø möùc ñoä thay ñoåi taûi thöôøng
xuyeân
• Söï hoaït ñoäng töï ñoäng cuûa van tieát löu nhieät laø keát quaû cuûa
3 löïc taùc duïng qua laïi laãn nhau: aùp suaát bay hôi, aùp löïc loø xo
vaø aùp löïc gaây ra cuûa hôi baõo hoøa aåm trong baàu caûm bieán
Van tieát löu nhieät caân baèng ngoaøi
• Khi taùc nhaân laïnh ñi trong bình bay hôi thì seõ coù söï giaûm
aùp suaát do ma saùt, do ñoù nhieät ñoä baõo hoøa ôû ngoû ra cuûa
bình bay hôi seõ thaáp hôn nhieât ñoä ôû ngoû vaøo. Tröôøng hôïp
naøy seõ gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söï hoaït ñoäng cuûa
van do ñoù caàn thieát phaûi coù ñoä quaù nhieät cao ôû ñöôøng
huùt ñeå cho van ñaït ñeán traïng thaùi caân baèng.
 Van giôùi haïn aùp suaát
• Chöùc naêng cuûa van tieát löu nhieät laø giöõ cho thieát bò bay hôi
luùc naøo cuõng ngaäp loûng ôû baát kyø ñieàu kieän nhieät ñoä vaø
aùp suaát bay hôi naøo. Tuy nhieân beân caïnh nhöõng öu ñieåm cuûa
noù thì vaãn coù moät soá nhöôïc ñieåm caàn phaûi khaéc phuïc. Maëc
duø öu ñieåm cuûa noù laø ñaûm baûo cho thieát bò bay hôi laøm
vieäc hieäu quaû ôû baát kyø ñieàu kieän taûi naøo nhöng baát lôïi
cuûa noù laø keùo theo maùy neùn laøm vieäc quaù taûi.
 Van giôùi haïn aùp suaát
• Nhöôïc ñieåm khaùc cuûa van tieát löu nhieät laø ñoä môû cuûa van
lôùn laøm cho bình bay hôi ngaäp loûng quaù möùc khi maùy neùn
baét ñaàu khôûi ñoäng. Do ñoù taùc nhaân laïnh loûng seõ traøn vaøo
ñöôøng huùt cuûa maùy neùn laøm hö maùy neùn. Ngaäp loûng quaù
möùc khi khôûi ñoäng laø do khi maùy neùn khôûi ñoäng, aùp suaát
bay hôi giaûm nhanh choùng trong khi nhieät ñoä cuûa baàu caûm
bieán vaãn coøn cao neân van seõ khoâng ñöôïc caân baèng trong
suoát khoaûng thôøi gian naøy
Van giôùi haïn aùp suaát
Nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa van tieát löu nhieät coù theå ñöôïc khaéc
phuïc bôûi van giôùi haïn aùp suaát. Thieát bò giôùi haïn aùp suaát cuûa
van kích hoaït khi aùp suaát trong thieát bò bay hôi taêng cao hôn giaù
trò hoaït ñoäng cho pheùp cuûa van ñeå maùy neùn khoâng bò quaù taûi
cuõng nhö ngaäp loûng khi khôûi ñoäng
• Caáu taïo cuûa van giôùi haïn aùp
suaát thì cuõng töông töï nhö van
tieát löu nhieät. Van ñöôïc laép
theâm moät maøn ngaên, ôû giöõa 2
maøn ngaên ngöôøi ta ñaët vaøo
moät cartridge beân trong chöùa
ñaày khí khoâng ngöng. Van seõ
hoaït ñoäng nhö van tieát löu nhieät
bình thöôøng khi aùp suaát bay hôi
nhoû hôn aùp suaát cuûa khí trong
cartridge. Tuy nhieân khi aùp suaát
bay hôi lôùn hôn aùp suaát trong
cartridge thì cartridge xeïp xuoáng
ñeå giôùi haïn doøng taùc nhaân
laïnh. Khi aùp suaát trong bình bay
hôi giaûm xuoáng döôùi aùp suaát
cuûa cartridge, cartridge giaûn nôû
laïi traïng thaùi bình thöôøng coù
taùc duïng nhö 1 thanh lieân keát vaø
van hoaït ñoäng nhö van tieát löu
nhieät.
• Aùp suaát bay hôi lôùn nhaát goïi laø
aùp suaát hoaït ñoäng cuûa van. Noù
phuï thuoäc vaøo aùp suaát cuûa khí
• Hoaït ñoäng cuûa van giôùi haïn aùp suaát (hình 17.11) loaïi loø xo thì cuõng
töông töï nhö loaïi cartridge, loø xo ñöôïc ñaët giöõa 2 maøn ngaên. Khi aùp
suaát cuûa bình bay hôi thaáp thì loø xo giaûn ra. Khi aùp suaát bình bay hôi
vöôït quaù giaù trò maø ñaõ ñöôïc caøi ñaët tröôùc cuûa loø xo thì loø xo seõ
bò neùn laïi vaø taùc nhaân laïnh seõ ñöôïc tieát löu vaøo bình bay hôi cho
ñeán khi aùp suaát trong bình bay hôi giaûm xuoáng döôùi aùp löïc cuûa loø
xo. Aùp suaát hoaït ñoäng lôùn nhaát cuûa van phuï thuoäc vaøo ñoä cöùng
cuûa loø xo.
• Chöùc naêng coøn laïi cuûa van giôùi haïn aùp suaát laø ngaên ngöøa
khaû naêng taùc nhaân laïnh loûng bò huùt vaøo maùy neùn khi maùy
neùn khôûi ñoäng. Thöïc söï thì aùp suaát trong bình bay hôi phaûi
nhoû hôn aùp suaát hoaït ñoäng lôùn nhaát cuûa van tröôùc khi van
coù theå môû ra ngaên caûn van môû ra hoaøn toaøn ñeå cho pheùp
hôi huùt laøm laïnh baàu ñieàu khieån haï aùp suaát cuûa baàu tröôùc
khi van môû ra.
Van nhieàu ngoû phaân phoái taùc nhaân laïnh.
• Khi bình bay hôi coù hôn moät maïch taùc nhaân laïnh, taùc nhaân laïnh töø
van tieát löu seõ ñöôïc phaân phoái ñeán caùc maïch khaùc thoâng qua boä
phaân phoái taùc nhaân laïnh. Trong moät vaøi tröôøng hôïp boä phaân
phoái taùc nhaân laïnh laø boä phaân khoâng theå thieáu cuûa heä thoáng.
Trong moät vaøi tröôøng hôïp khaùc thì noù coù theå laø caùc ñôn vò
rieâng leû. Trong tröôøng hôïp taùc nhaân laïnh ñöôïc phaân phoái töø boä
phaân phoái thì vieäc thieát keá phaûi ñöôïc ñaëc bieät chuù yù ñeå vieäc
phaân phoái töø van ñeán caùc nhaùnh cuûa caùc bình bay hôi ñoàng ñeàu.
Boán daïng khaùc nhau cuûa van phaân phoái taùc nhaân laïnh ñöôïc
duøng hieän nay ñoù laø: (1) loaïi venturi, (2) loaïi giaûm aùp suaát,
(3) loaïi ly taâm vaø (4) loaïi oáng goùp.
• Loaïi phaân phoái venturi ñöôïc trình baøy treân hình 17.18. Loaïi
naøy söû duïng nguyeân lyù venturi, tyû leä toái ña cuûa aùp suaát
ñaït ñöôïc vaø noù phuï thuoäc vaøo bieân daïng cuûa cuûa doøng cho
vieäc phaân phoái ñoàng ñeàu hoãn hôïp loûng, hôi taùc nhaân laïnh
ñeán moãi maïch khaùc nhau. Loaïi phaân phoái naøy cho pheùp
möùc ñoä hoãn loaïn toái thieåu vaø toån thaát aùp suaát toái thieåu
cuûa doøng.
• Loaïi giaûm aùp suaát vaø caùc chi tieát cuûa noù ñöôïc trình baøy
treân hình 17.19. Taùc nhaân laïnh sau khi ñi qua van giaõn nôû seõ
ñi vaøo boä phaän phaân phoái vaø ñi qua voøi. Vaø töø ñaây taùc
nhaân laïnh seõ ñi ñeán caùc thieát bò bay hôi.
• Loaïi phaân phoái ly taâm ñöôïc trình baøy treân hình 17.20. Loaïi
naøy noù phuï thuoäc vaøo vaän toác cuûa ngoû vaøo ñeå taïo neân
hieäu öùng xoaùy vaø duy trì tính ñoàng nhaát cuûa hoãn hôïp loûng
vaø khí vaø ñöôïc phaân phoái ñoàng ñeàu ñeán caùc oáng daãn ñeán
caùc thieát bò bay hôi.
• Loaïi oáng goùp thì ñöôïc trình baøy treân hình 17.21. Loaïi phaân
phoái naøy noù phuï thuoäc vaøo möùc taêng vaø giaûm cuûa vaän
toác ñaàu vaøo ñeå baûo ñaûm raèng vieäc phaân phoái taùc nhaân
laïnh ñoàng ñeàu ñeán caùc maïch cuûa thieát bò bay hôi.
Vò trí ñaët van tieát löu vaø baàu caûm bieán
• Ñeå cho hieäu suaát heä thoáng toát nhaát, van tieát löu nhieät phaûi
ñöôïc ñaët caøng gaàn thieát bò bay hôi caøng toát.
• Neáu thieát bò phaân phoái taùc nhaân laïnh ñöôïc söû duïng maø
khoâng phaûi laø daïng oáng goùp phaân phoái thì van neân ñaët
caøng gaàn boä phaân phoái caøng toát
• Trong moät vaøi tröôøng hôïp, caàn thieát phaûi ñaët baàu ñieàu khieån
beân trong ñöôøng huùt nhö treân hình 17.27. Nhö laø moät nguyeân
taéc chung, baàu ñieàu khieån ñaët beân trong oáng neân ñöôïc söû
duïng khi ñoøi hoûi ñoä quaù nhieät thaáp hoaëc khi baàu deå bò aûnh
höôûng bôûi nhieät töø moâi tröôøng beân ngoaøi noùng hôn. Noù
cuõng ñöôïc laép ñaët khi ñöôøng huùt quaù ngaén hoaëc khi kích
thöôùc cuûa ñöôøng oáng huùt lôùn hôn 2,25 in.
Ñieàu khieån möùc loûng bình bay hôi
• Daïng ñieàu khieån naøy thöôøng ñöôïc duøng cho loaïi phao. Van
phao laø daïng van bao goàm phaàn noåi goïi laø phao vaø moät cô
caáu ñoùng môû hoaït ñoäng nhôø taùc ñoäng cuûa phao. Khi möùc
loûng trong bình chöùa thay ñoåi thì phao seõ taùc ñoäng ñeå môû
van theo höôùng ñoùng hoaëc môû tuyø theo möùc loûng trong bình
chöùa thaáp hay cao. Bình chöùa naøy coù theå ñaët ôû vò trí aùp
suaát thaáp hoaëc cao cuûa heä thoáng. Khi phao ôû vò trí aùp suaát
cao cuûa heä thoáng thì phao ñieàu khieån ñöôïc goïi laø phao aùp
suaát cao. Khi phao ôû vò trí aùp suaát thaáp cuûa heä thoáng thì phao
ñieàu khieån ñöôïc goïi laø phao aùp suaát thaáp.
Phao ñieàu khieån aùp suaát thaáp
• Phao ñieàu khieån aùp suaát thaáp hoaït ñoäng nhaèm duy trì möùc
loûng trong bình bay hôi khoâng ñoåi baèng caùch ñieàu chænh löu
löôïng taùc nhaân laïnh vaøo bình bay hôi phuø hôïp vôùi löôïng hôi
huùt veà maùy neùn. Noù khoâng chæ duy trì möùc loûng khoâng
ñoåi trong bình bay hôi maø coøn duy trì cho bình bay hôi luoân
ngaäp loûng ñeå ñaùp öùng taát caû caùc ñieàu kieän taûi baát keå
nhieät ñoä vaø aùp suaát bay hôi nhö theá naøo.
• Söï hoaït ñoäng cuûa van phao coù theå laø lieân tuïc hoaëc giaùn
ñoaïn. Khi hoaït ñoäng ôû cheá ñoä lieân tuïc thì van phao seõ tieát
löu taùc nhaân laïnh baèng ñieàu khieån caàn theo höôùng ñoùng
hoaëc môû ñeå taùc nhaân laïnh ñi vaøo bình bay hôi nhieàu hay ít.
Khi hoaït ñoäng ôû cheá ñoä giaùn ñoaïn thì van ñöôïc thieát keá sao
cho noù ñaùp öùng ñöôïc möùc loûng cao nhaát vaø thaáp nhaát. Khi
ñoù thì van seõ ñoùng hoaøn toaøn hoaëc môû hoaøn toaøn .
• Vôùi heä thoáng coù phuï taûi lôùn thì ñöôøng pypass ñöôïc trang bò
cuøng vôùi van tay ñöôïc laép ñaët xung quanh van phao ñeå cung
caáp taùc nhaân laïnh trong tröôøng hôïp van phao bò hö. Van tay
ñöôïc laép ñaët caû 2 phía cuûa van phao do ñoù seõ deå daøng baûo
trì heä thoáng laïnh. Löu yù raèng treân hình 17.31 bôm ñöôïc duøng
ñeå cung caáp taùc nhaân laïnh tuaàn hoaøn trong heä thoáng oáng
cuûa bình bay hôi. Khi bôm bò hö thì ñöôøng bypass vaø van tay seõ
• Van phao aùp suaát thaáp coù theå duøng noái tieáp hay song song
vôùi van tieát löu nhieät. Trong nhieàu tröôøng hôïp coù theå duøng
1 van phao ñeå ñieàu khieån löu löôïng taùc nhaân laïnh vaøo nhieàu
bình bay hôi khaùc nhau.
Van phao aùp suaát cao.
• Gioáng nhö van phao aùp suaát thaáp, van phao aùp suaát cao ñieàu
khieån löu löôïng taùc nhaân laïnh vaøo bình bay hôi tyû leä vôùi
löôïng hôi taùc nhaân laïnh bò huùt veà maùy neùn. Tuy nhieân
ngöôïc laïi vôùi van phao aùp suaát thaáp thì van phao aùp suaát cao
ñaët ôû phía coù aùp suaát cao cuûa heä thoáng vaø ñieàu khieån
löôïng taùc nhaân laïnh vaøo bình bay hôi giaùn tieáp baèng caùch
duy trì möùc loûng khoâng ñoåi trong bình chöùa.
• Hoaït ñoäng cuûa van phao aùp suaát cao thì ñôn giaûn. Hôi taùc
nhaân laïnh töø bình bay hôi ñöôïc ngöng tuï laïi ôû daïng loûng trong
bình ngöng tuï vaø noù ñi qua bình chöùa laøm cho möùc loûng trong
bình chöùa cao leân vaø laøm cho phao noåi leân cao vaø laøm cho
van môû ra theo tyû leä löôïng taùc nhaân laïnh loûng rôøi bình
chöùa. Khi taùc nhaân laïnh hoaù hôi ôû bình bay hôi thì ôû bình
ngöng tuï thì taùc nhaân laïnh cuõng seõ ngöng tuï laïi vaø van phao
aùp suaát cao seõ töï ñoäng ñieàu chænh lieân tuïc ñeå caân baèng
löôïng hôi ñi vaøo maùy neùn vaø löôïng loøng ñi ra bình chöùa baát
keå taûi cuûa heä thoáng. Khi maùy neùn ngöøng hoaït ñoäng thì taùc
naâhn laïnh loøng trong bình chöùa giaûm xuoáng vaø phao seõ
ñoùng van cho ñeán khi naøo maùy neùn hoaït ñoäng trôû laïi
• Khi ñoù van phao aùp suaát cao cho pheùp chæ moät löôïng taùc nhaân
laïnh nhoû vaø coá ñònh ñeå duy trì beân phía aùp suaát cao cuûa heä
thoáng, taùc nhaân laïnh ñöôïc naïp vaøo thì luoân luoân vaøo trong bình
bay hôi vaø coù giôùi haïn. Neáu taùc nhaân laïnh ñöôïc naïp vaøo quaù
nhieàu thì noù seõ gaây ra haäu quaû laø van môû quaù roäng, taùc nhaân
laïnh vaøo bình bay hôi nhieàu vaø noù seõ bò ruùt veà maùy neùn. Hôn
theá nöõa, neáu heä thoáng ñöôïc naïp quaù nhieàu taùc nhaân laïnh, van
phao seõ khoâng tieát löu, taùc nhaân loûng chaûy qua qua maùy neùn.
Tuy nhieân, neáu heä thoáng khoâng ñöôïc naïp taùc nhaân laïnh ñuû thì
phao seõ khoâng coù taùc ñoäng vaø bình bay hôi seõ bò ñoùi taùc nhaân
laïnh
• Van phao aùp suaát cao coù theå ñöôïc söû duïng vôùi loaïi daøn bay hôi
khoâ (hình 17.33) hoaëc vôùi daøn bay hôi ngaäp loûng (hình 17.34). Vôùi
daïng ngaäp loûng, taùc nhaân laïnh loûng ñöôïc tieát löu vaøo ‘surge
drum’ (bình chöùa haï aùp), töø ñaây noù ñi vaøo bình bay hôi thoâng qua
oáng gaén ôû phía ñaùy cuûa bình chöùa. Hôi sau khi ra khoûi bình bay
hôi ñöôïc daãn veà vaøo phía ñænh cuûa bình chöùa haï aùp. Ñeå traùnh
hieän töôïng taùc nhaân laïnh bò huùt veà maùy neùn thì theå tích cuûa
bình chöùa haï aù neân coù theå tích baèng hoaëc ít nhaát laø baèng 25%
• Caáu taïo cuûa van phao aùp suaát cao ñöôïc trình baøy treân hình 17.35.
Löu yù raèng van phao môû ra khi khi möùc loûng taêng leân, phao noåi
leân vaø keùo choát leân taùc nhaân laïnh seõ ñi qua van. Ngöôïc laïi khi
möùc loûng trong khoang chöùa giaûm xuoáng thì van seõ ñoùng laïi.
Cuõng caàn löu yù raèng phao phaûi ñöôïc boá trí sao cho maët tieáp
xuùc vôùi choát phaûi luoân ngaäp trong taùc nhaân laïnh loûng ñeå loaïi
tröø khaû naêng choát vaø maët tieáp xuùc bò xeâ dòch do taùc nhaân
laïnh coù vaän toác cao ñi qua. Ngoaøi ra, van phao aùp suaát cao coù
laép theâm moät ñöôøng thoâng hôi ñeå traùnh cho khoang chöùa bò
phaân ra bôûi khí khoâng ngöng, taïo ra aùp suaát cao trong khoang
chöùa, ngaên khoâng cho taùc nhaân laïnh ñi vaøo khoang chöùa
• Khoâng gioáng nhö van phao aùp suaát thaáp, van phao aùp suaát cao
khoâng phuï thuoäc vaøo möùc loûng cuûa bình bay hôi, coù theå caøi
ñaët caû ôû phía treân hoaëc döôùi thieát bò bay hôi. tuy nhieân, van
phao neân ñöôïc ñaët gaàn bình bay hôi khi coù theå vaø luoân luoân
naèm treân ñöôøng ngang ñeå ñaûm baûo cho phao taùc ñoäng ñöôïc
vaø laép raùp van deå daøng. Khi van phao ñaët xa bình bay hôi,
thoâng thöôøng laø noù duy trì aùp suaát cao giöõa van phao vaø bình
bay hôi ñeå traùnh söï giaûn nôû sôùm cuûa taùc nhaân loûng tröôùc
khi noù vaøo bình bay hôi. Trong heä thoáng nhoû, ngöôøita thöôøng
ñaët theâm moät caùi van trung gian taïi ngoû vaøo cuûa bình bay hôi.
Trong nhöõng heä thoáng lôùn thì thöôøng ñaët theâm vaøo van pilot.
 Van ñieàu khieån möùc loûng ñöôïc
thieát keá ñeå söû duïng vôùi van daãn
höôùng laø van phao aùp suaát cao
ñöôïc trình baøy treân hình 17.40. Söï
hoaït ñoäng cuûa van phao daãn
höôùng aùp suaát cao thì töông töï vôùi
van daãn höôùng tieát löu nhieät. Khi
möùc loûng trong bình chöùa treân
ñöôøng reõ nhaùnh taêng leân thì phao
noåi leân vaø môû van ra cho pheùp
taùc nhaân laïnh ñi qua van taïo ra aùp
suaát cao trong ñaàu ra cuûa van phao,
aùp suaát naøy taùc ñoäng leân ñænh
cuûa piston vaø laøm cho piston di
chuyeån theo höôùng môû van. Ngöôïc
laïi khi möùc loûng trong bình chöùa
thaáp thì phao haï xuoáng, van ñoùng
laïi, aùp suaát ñaàu ra giaûm, piston di
chuyeån theo höôùng ñoùng van .
• Van ñieàu khieån möùc loûng duøng
vôùi van daãn höôùng laø van phao
aùp suaát thaáp ñöôïc trình baøy treân
hình 17.42. Khi möùc loûng trong
bình bay hôi giaûm, van phao môû ra
cho pheùp aùp suaát cao trong ñöôøng
reõ nhaùnh giaûm xuoáng do caân
baèng aùp suaát vôùi bình bay hôi.
Aùp suaát cao cuûa taùc nhaân laïnh
loûng tröôùc van ñieàu khieån möùc
loûng seõ taùc ñoäng leân ñaùy cuûa
piston, piston môû ra cho pheùp taùc
nhaân laïnh ñi vaøo bình bay hôi. Khi
möùc loûng trong bình bay hôi taêng
cao thì phao ñoùng laïi vaø taùc nhaân
laïnh bì doàn veà phaàn treân cuûa
piston ñieàu khieån thoâng qua cöûa
trích naèm döôùi piston taïo aùp suaát
cao trong ñöôøng reõ nhaùnh seõ taùc
ñoäng leân phaàn treân cuûa piston
ñieàu khieån. Keát quaû laø aùp suaát
cao seõ taùc ñoäng leân piston laøm
cho piston ñi xuoáng vaø ñoùng van
Van ñieän töø
• Van ñieän töø ñöôïc söû duïng roäng raõi vôùi caùc taùc nhaân laïnh,
nöôùc, nöôùc bieån, ôû nôi maø van döøng ñöôïc boá trí ñeå döï
phoøng söï vaän haønh töï ñoäng.
• Van ñieän töø ñôn giaûn chæ laø moät van ñieän töû maø baûn chaát
cuûa noù laø moät cuoän daây ñoàng caùch ñieän vaø loõi saét.
• Maëc duø coù nhieàu cô caáu cô khí nhöng van ñieän töø chæ coù hai
loaïi nguyeân lyù hoaït ñoäng: loaïi taùc ñoäng tröïc tieáp vaø loaïi
daãn höôùng. Van ñieän töø nhoû thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu
khieån tröïc tieáp (hình 17.44), ngöôïc laïi van ñieän töø lôùn ñöôïc
duøng ñeå daãn höôùng (hình 17.45). Trong loaïi taùc ñoäng tröïc
tieáp, van chaën ñöôïc gaén vôùi cuoän daây vaø ñieàu khieån tröïc
tieáp cöûa van. Trong loaïi van daãn höôùng, cuoän daây chæ ñieàu
khieån cöûa phuï hôn laø ñieàu khieån cöûa chính. Khi cuoän daây
ñöôïc caáp ñieän, loõi bò huùt veà nam chaâm cuûa cuoän daây vaø
cöûa phuï A seõ môû ra. Aùp löïc taùc duïng leân ñænh cuûa piston B
khoâng coøn .Vì vaäy aùp suaát cuûa taùc nhaân laïnh loûng ôû cöûa
vaøo seõ taùc ñoäng leân naép cuûa piston vaø ñaåy piston leân phía
treân. Van môû ra vaø taùc nhaân laïnh ñi qua van. Khi ngöøng caáp
ñieän cho cuoän daây thì loõi seõ bò rôi xuoáng vaø ñoùng cöûa phuï.
Aùp löïc ngay laäp töùc ñeø leân ñænh cuûa piston vaø piston di
chuyeån xuoáng döôùi ñoùng van laïi
Van ñieän töø phaûi luoân luoân ñöôïc
laép ñaët theo phöông thaúng ñöùng
Löïa choïn kích thöôùc van ñieän töø phaûi
döïa vaøo löu löôïng taùc nhaân laïnh ñi
qua van, khoâng bao giôø löïa choïn van
theo kích thöôùc ñöôøng oáng maø van
Ñieàu khieån ñöôøng huùt
• Ñieàu khieån ñöôøng huùt goàm 2 loaïi chung: ñieàu khieån aùp suaát
bay hôi vaø ñieàu khieån aùp suaát huùt
• Nhieäm vuï cuûa vieäc ñieàu khieån aùp suaát bay hôi laø ñeå traùnh
cho aùp suaát bay hôi vaø nhieät ñoä bay hôi baûo ñaûm khoâng huït
döôùi möùc cho pheùp baát keå laø aùp suaát ôû ñöôøng huùt thaáp
nhö theá naøo do taùc ñoäng cuûa maùy neùn. Ñieàu ñoù thaät quan
troïng ñeå nhaän thaáy raèng ñieàu khieån aùp suaát bay hôi khoâng
phaûi laø duy trì aùp suaát khoâng ñoåi trong bình bay hôi nhöng chæ
ñôn thuaàn laø giôùi haïn aùp suaát bay hôi. Ñieàu chænh aùp suaát
bay hôi coù theå laø tieát löu bình thöôøng hoaëc ñoät ngoät (môû
hoaøn toaøn hay ñoùng hoaøn toaøn). Söï khaùc nhau giöõa ñieåm
ñoùng vaø ñieåm môû cuûa vieäc ñieàu khieån ñoät ngoät khoâng chæ
cho vieäc ngöøng ñieàu khieån nhieät ñoä saûn phaåm maø coøn döï
phoøng söï ñoùng baêng cuûa khoâng khí aåm trong bình bay hôi khi
nhieät ñoä beân trong ñuû ñeå ñoùng chu trình.
• Loaïi ñieàu chænh aùp suaát tieát löu ñoät ngoät trình baøy treân hình
17.46 thì khoâng bao giôø ñoùng hoaøn toaøn trong khi maùy neùn
ñang hoaït ñoäng. Khi taûi cuûa thieát bò bay hôi giaûm vaø aùp suaát
thieát bò bay hôi ñöôïc giöõ ñeå traùnh aùp suaát bay hôi thaáp hôn
aùp suaát nhoû nhaát khi ñieàu khieån ñoät ngoät. Khi taûi cuûa heä
thoáng taêng leân vaø aùp suaát trong thieát bò bay hôi taêng treân