Chuong 10 - He Thong Lai

Caáu taïo oâ toâ Chöông 10 – Heä thoáng laùi
CHÖÔNG 10
HEÄ THOÁNG LAÙI
1. COÂNG DUÏNG, PHAÂN LOAÏI, YEÂU CAÀU
1.1. Coâng duïng
Heä thoáng laùi cuûa oâtoâ duøng ñeå thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng hoaëc giöõ cho oâtoâ
chuyeån ñoäng theo moät quyõ ñaïo xaùc ñònh naøo ñoù.
1.2. Phaân loaïi
Tuyø thuoäc vaøo yeáu toá caên cöù ñeå phaân loaïi, heä thoáng laùi ñöôïc chia thaønh caùc loaïi
sau:
* Theo caùch boá trí vaønh laùi
- Heä thoáng laùi vôùi vaønh laùi boá trí beân traùi (theo chieàu chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ) ñöôïc
duøng treân oâtoâ cuûa caùc nöôùc coù luaät ñi ñöôøng beân phaûi nhö ôû Vieät nam vaø moät soá caùc nöôùc
khaùc;
- Heä thoáng laùi vôùi vaønh laùi boá trí beân phaûi (theo chieàu chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ) ñöôïc
duøng treân oâtoâ cuûa caùc nöôùc coù luaät ñi ñöôøng beân traùi nhö ôû Anh, Nhaät, Thuî Ñieån, ...
* Theo soá löôïng caàu daãn höôùng

- Heä thoáng laùi vôùi caùc baùnh daãn höôùng ôû caàu tröôùc;
- Heä thoáng laùi vôùi caùc baùnh daãn höôùng ôû caàu sau;
- Heä thoáng laùi vôùi caùc baùnh daãn höôùng ôû taát caû caùc caàu.
* Theo keát caáu cuûa cô caáu laùi

- Cô caáu laùi loaïi truïc vít - baùnh vít;
- Cô caáu laùi loaïi truïc vít - cung raêng;
- Cô caáu laùi loaïi truïc vít - con laên;
- Cô caáu laùi loaïi truïc vít choát quay;
- Cô caáu laùi loaïi lieân hôïp (goàm truïc vít, eâcu, cung raêng);
- Cô caáu laùi loaïi baùnh raêng truï - thanh raêng.
* Theo keát caáu vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa boä cöôøng hoaù
- Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù thuyû löïc;
- Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù khí neùn;
- Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù lieân hôïp.
Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 216

1.3. Yeâu caàu
Heä thoáng laùi phaûi baûo ñaûm caùc yeâu caàu sau:
- Quay voøng oâtoâ thaät ngoaët trong moät thôøi gian raát ngaén treân moät dieän tích raát beù;
- Ñieàu khieån laùi phaûi nheï nhaøng thuaän tieän;
- Ñoäng hoïc quay voøng phaûi ñuùng ñeå caùc baùnh xe khoâng bò tröôït khi quay voøng;
- Traùnh ñöôïc caùc va ñaäp töø baùnh daãn höôùng truyeàn leân vaønh laùi;
- Giöõ ñöôïc chuyeån ñoäng thaúng oån ñònh.
2. CAÁU TAÏO CHUNG CUÛA HEÄ THOÁNG LAÙI
2.1. Heä thoáng laùi vôùi caàu daãn höôùng loaïi lieàn (heä thoáng treo phuï thuoäc)
Boá trí chung cuûa heä thoáng laùi loaïi naøy ñöôïc chæ ra treân hình 10.1.
Hình 10.1 - Heä thoáng laùi vôùi caàu daãn höôùng loaïi lieàn
1 - Vaønh laùi; 2 - Truï laùi; 3 - Truïc vít; 4 - Cung raêng; 5 - Ñoøn quay ñöùng; 6 - Ñoøn keùo doïc;
7 - Cam quay; 8, 9, 10 - Hình thang laùi; 11 - Truïc baùnh xe.
Heä thoáng laùi naøy thöôøng ñöôïc boá trí treân oâtoâ taûi nhoû vaø trung bình.
Heä thoáng bao goàm caùc boä phaän chính nhö sau:
- Vaønh laùi: Vaønh laùi cuøng vôùi truïc laùi coù nhieäm vuï truyeàn löïc quay voøng cuûa ngöôøi
laùi töø vaønh laùi ñeán truïc vít cuûa cô caáu laùi.
- Cô caáu laùi: Cô caáu laùi ôû sô ñoà treân goàm truïc vít 3 vaø cung raêng 4. Noù coù nhieäm vuï
bieán chuyeån ñoäng quay cuûa truïc laùi thaønh chuyeån ñoäng goùc cuûa ñoøn quay ñöùng vaø
khuyeách ñaïi löïc ñieàu khieån treân vaønh laùi.

- Daãn ñoäng laùi: daãn ñoäng laùi bao goàm ñoøn quay ñöùng 5, thanh keùo doïc 6, cam quay
7. Noù coù nhieäm vuï bieán chuyeån ñoäng goùc cuûa ñoøn quay ñöùng 5 thaønh chuyeån ñoäng goùc
cuûa truïc baùnh xe daãn höôùng.
- Hình thang laùi: hình thang laùi bao goàm caùc ñoøn 8, 9 vaø 10. Ba khaâu naøy hôïp vôùi
daàm caàu daãn höôùng taïo thaønh boán khaâu daïng hình thang neân goïi laø hình thang laùi.
Hình thang laùi coù nhieäm vuï taïo chuyeån ñoäng goùc cuûa hai baùnh xe daãn höôùng theo
moät quan heä xaùc ñònh baûo ñaûm caùc baùnh xe khoâng bò tröôït khi quay voøng.
2.2. Heä thoáng laùi vôùi baùnh daãn höôùng trong heä thoáng treo ñoäc laäp
Boá trí chung cuûa heä thoáng laùi loaïi naøy ñöôïc chæ ra treân hình 10.2.
Hình 10.2 - Heä thoáng laùi vôùi baùnh daãn höôùng trong heä thoáng treo ñoäc laäp
ÔÛ heä thoáng laùi caàu lieàn (heä thoáng treo phuï thuoäc), khi oâtoâ hoaëc caàu dao ñoäng thì
toaøn boä caùc chi tieát cuûa hình thang laùi dao ñoäng cuøng moät khoái vôùi caàu daãn höôùng. Nhöng
ôû heä thoáng laùi vôùi heä thoáng treo ñoäc laäp (hình 10.2), caùc baùnh xe daãn höôùng beân traùi hoaëc
beân phaûi coù theå dao ñoäng ñoäc laäp vôùi nhau neân caáu taïo cuûa daãn ñoäng laùi vaø hình thang laùi
coù khaùc so vôùi loaïi caàu lieàn. Ñoù laø thanh ngang cuûa hình thang laùi khoâng theå laøm lieàn maø
phaûi caét rôøi thaønh nhieàu ñoaïn vaø lieân keát vôùi nhau baèng caùc khôùp caàu.
Coøn laïi caùc boä phaän khaùc nhö vaønh laùi, truïc laùi, cô caáu laùi cuõng coù caáu taïo vaø
nguyeân lyù laøm vieäc nhö ñaõ moâ taû trong muïc 2.1.
2.3. Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù
So vôùi heä thoáng laùi khoâng coù cöôøng hoaù ñaõ trình baøy ôû treân, caáu taïo chung cuûa heä
thoáng laùi coù cöôøng hoaù goàm hai phaàn chính: phaàn laùi cô khí coù caáu taïo vaø nguyeân lyù gioáng
nhö caùc tröôøng hôïp ñaõ trình baøy treân; phaàn cöôøng hoaù vôùi caùc boä phaän chính sau:

Hình 10.3 - Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù
- Nguoàn naêng löôïng cuûa boä cöôøng hoaù, trong sô ñoà hình 10.3 laø bôm thuyû löïc;
- Van phaân phoái (van ñieàu khieån);
- Cô caáu chaáp haønh (xi lanh löïc).
3. CAÁU TAÏO CUÛA CAÙC BOÄ PHAÄN TRONG HEÄ THOÁNG LAÙI
3.1. Truïc laùi
Truïc laùi coù hai loaïi: Loaïi coá ñònh khoâng thay ñoåi ñöôïc goùc nghieâng (hình 10.4.a) vaø
loaïi thay ñoåi ñöôïc goùc nghieâng (hình 10.4.b).
Ñoái vôùi loaïi khoâng thay ñoåi ñöôïc goùc nghieâng thì truïc laùi goàm moät thanh theùp hình
truï roãng. Ñaàu treân cuûa truïc laùi ñöôïc laép baèng then hoa vôùi moayô cuûa vaønh laùi (voâ laêng)
coøn ñaàu döôùi ñöôïc laép cuõng baèng then hoa vôùi khôùp caùc ñaêng. Truïc chính ñöôïc ñôõ trong
oáng truïc laùi baèng caùc oå bi. oáng truïc laùi ñöôïc coá ñònh treân voû cabin baèng caùc giaù ñôõ. Vaønh
laùi coù daïng moät thanh theùp hình troøn vôùi moät soá nan hoa (hai hoaëc ba) noái vaønh theùp vôùi

moayô vaønh laùi cuõng baèng kim loaïi. Moayô coù laøm loã vôùi caùc then hoa ñeå aên khôùp then
vôùi ñaàu treân cuûa truïc laùi.
a b
Hình 10.4 - Caáu taïo truïc laùi
Ñoái vôùi loaïi truïc laùi thay ñoåi ñöôïc goùc nghieâng thì ngoaøi nhöõng chi tieát keå treân, truïc
chính khoâng phaûi laø moät thanh lieân tuïc maø ñöôïc chia thaønh hai phaàn coù theå chuyeån ñoäng
töông ñoái vôùi nhau trong moät goùc ñoä nhaát ñònh nhôø keát caáu ñaëc bieät cuûa khôùp noái (hình
10.4.b). Tuyø thuoäc vaøo tö theá vaø khuoân khoå cuûa ngöôøi laùi maø vaùnh laùi coù theå ñöôïc ñieàu
chænh vôùi goùc nghieâng phuø hôïp.
3.2. Cô caáu laùi
Cô caáu laùi laø hoäp giaûm toác ñaûm baûo taêng moâmen quay cuûa ngöôøi laùi töø vaønh laùi tôùi
caùc baùnh xe daãn höôùng.
Cô caáu laùi coù caùc thoâng soá ñaëc tröng cho tính naêng kyõ thuaät sau:
* Tæ soá truyeàn ic:

d 
ic  
d  
Trong ñoù:
d, d - laø caùc goùc quay nguyeân toá töông öùng cuûa vaùnh laùi vaø truïc ñoøn quay
ñöùng;
,  - goùc quay töông öùng cuûa vaønh laùi vaø truïc ñoøn quay ñöùng.

Tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi coù theå thay ñoåi hoaëc khoâng thay ñoåi. Tæ soá truyeàn cô caáu
laùi coù phaïm vi thay ñoåi roäng, cao ôû vuøng vò trí trung gian vaø thaáp ôû caùc vò trí rìa thöôøng
ñöôïc duøng ôû heä thoáng laùi khoâng coù cöôøng hoaù.
* Hieäu suaát thuaän:
Hieäu suaát thuaän laø hieäu suaát tính theo löïc truyeàn töø treân truïc laùi xuoáng. Hieäu suaát
thuaän caøng cao thì laùi caøng nheï. Vì vaäy noùi chung khi thieát keá cô caáu laùi yeâu caàu phaûi coù
hieäu suaát thuaän cao.
* Hieäu suaát nghòch:
Hieäu suaát nghòch laø hieäu suaát tính theo löïc truyeàn töø döôùi ñoøn quay ñöùng leân truïc
laùi. Thoâng thöôøng yeâu caàu hieäu suaát nghòch phaûi coù trò soá beù hôn hieäu suaát thuaän. Neáu
hieäu suaát nghòch raát beù thì caùc löïc va ñaäp taùc duïng leân heä thoáng chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ seõ
khoâng truyeàn ñeán vaønh laùi ñöôïc vì chuùng bò trieät tieâu bôûi ma saùt trong cô caáu laùi. Ñaây laø
moät tính chaát raát quyù cuûa cô caáu laùi. Tuy nhieân khoâng theå ñöa hieäu suaát nghòch xuoáng quaù
thaáp vì luùc ñoù baùnh xe daãn höôùng seõ khoâng töï traû laïi ñöôïc veà vò trí ban ñaàu döôùi taùc duïng
cuûa caùc moâmen oån ñònh. Vì vaäy ñeå ñaûm baûo khaû naêng töï traû baùnh xe daãn höôùng töø vò trí
ñaõ quay veà vò trí ban ñaàu vaø ñeå haïn cheá caùc va ñaäp töø ñöôøng leân vaønh laùi trong moät phaïm
vi naøo ñaáy thì cô caáu laùi ñöôïc thieát keá vôùi moät hieäu suaát nghòch nhaát ñònh.
3.2.1. Cô caáu laùi loaïi truïc vít cung raêng (hình 10.5)
Cô caáu laùi loaïi truïc vít cung raêng coù öu ñieåm laø giaûm ñöôïc troïng löôïng vaø kích
thöôùc so vôùi loaïi truïc vít baùnh raêng. Cung raêng coù theå laø cung raêng thöôøng (hình 10.5.a)
hoaëc cung raêng beân (hình 10.5.b). Cung raêng beân coù öu ñieåm laø tieáp xuùc theo toaøn boä
chieàu daøi raêng, do ñoù giaûm ñöôïc öùng suaát tieáp xuùc vaø raêng ít hao moøn cho neân thöôøng
duøng ôû oâtoâ taûi côõ lôùn. Tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi truïc vít cung raêng ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
2ro
ic 
t
Trong ñoù:
ro - baùn kính voøng troøn cô sôû cuûa cung raêng;
t - böôùc truïc vít.
Tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi loaïi naøy coù giaù trò khoâng ñoåi. Hieäu suaát thuaän khoaûng
0,5 coøn hieäu suaát nghòch khoaûng 0,4.

a b
Hình 10.5 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít cung raêng
3.2.2. Cô caáu laùi loaïi truïc vít con laên (hình 10.6)
Cô caáu laùi loaïi truïc vít con laên coù nhöõng öu ñieåm sau:
- Nhôø truïc vít coù daïng gloâboâít cho neân maëc duø chieàu daøi truïc vít khoâng lôùn nhöng
söï tieáp xuùc cuûa caùc raêng aên khôùp ñöôïc laâu hôn vaø treân dieän roäng hôn, coù nghóa laø giaûm
ñöôïc kích thöôùc chung vaø giaûm öùng suaát tieáp xuùc cuûa caùc raêng;
- Taûi troïng taùc duïng leân chi tieát tieáp xuùc vôùi nhau ñöôïc phaân taùn, tuyø theo loaïi oâtoâ
maø coù theå laøm con laên coù töø hai ñeán boán voøng ren;
- Toån thaát do ma saùt ít hôn nhôø thay ma saùt tröôït baèng ma saùt laên;
- Coù khaû naêng ñieàu chænh khe hôû aên khôùp cuûa caùc baùnh raêng.
Ñöôøng truïc cuûa con laên naèm leäch vôùi ñöôøng truïc cuûa truïc vít moät khoaûng e = 5 - 7
mm. Ñieàu naøy cho pheùp ñieàu chænh laïi khe hôû aên khôùp sau moät thôøi gian laøm vieäc caùc chi
tieát bò hao moøn.
Tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi truïc vít con laên taïi vò trí trung gian xaùc ñònh theo coâng
thöùc:
2r2
ic 
tz1
Trong ñoù:
r2 - baùn kính voøng troøn ban ñaàu cuûa hình gloâboâít cuûa truïc vít;
t - böôùc cuûa truïc vít;
z1 - soá moái ren cuûa truïc vít.
Tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi loaïi naøy seõ taêng leân töø vò trí giöõa ñeán vò trí rìa khoaûng töø
5-7% nhöng söï taêng naøy khoâng ñaùng keå neân coù theå boû qua vaø coi nhö tæ soá truyeàn khoâng
thay ñoåi.

Hieäu suaát thuaän vaøo khoaûng 0,65 vaø hieäu suaát nghòch khoaûng 0,5.
Cô caáu laùi loaïi naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc loaïi oâtoâ khaùc nhau.
Hình 10.6 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít con laên
3.2.3. Cô caáu laùi loaïi truïc vít choát quay (hình 10.7)
Cô caáu laùi loaïi naøy coù öu ñieåm cô baûn laø coù theå thieát keá tæ soá truyeàn thay ñoåi theo
caùc quy luaät khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo yeâu caàu söû duïng.
Neáu böôùc cuûa truïc vít t khoâng ñoåi thì tæ soá truyeàn ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc:
2r2
ic  cos 
t
Trong ñoù:
 - goùc quay cuûa ñoøn quay ñöùng;
r2 - baùn kính töø choát quay ñeán truïc ñoøn quay.
Hieäu suaát thuaän vaø hieäu suaát nghòch cuûa cô caáu laùi loaïi naøy ñeàu vaøo khoaûng 0,7.
Cô caáu laùi loaïi naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ôû heä thoáng laùi khoâng coù cöôøng hoaù treân oâtoâ taûi vaø
oâtoâ khaùch.
Hình 10.7 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít choát quay

3.2.4. Cô caáu laùi loaïi truïc vít eâcu bi cung raêng (hình 10.8)
Hai ñaàu truïc vít ñöôïc ñôõ baèng oå bi ñôõ chaën, moät ñai oác bi chaïy treân truïc vít nhôø raát
nhieàu caùc vieân bi ôû trong caùc raõnh xoaén treân truïc vít vaø beân trong ñai oác. Caùc vieân bi laên
trong caùc raõnh naøy, caùc raõnh ñöôïc thieát keá ñeå cho pheùp caùc vieân bi tuaàn hoaøn moät caùch
lieân tuïc.
Moät truïc vôùi baùnh raêng reû quaït ñöôïc laép trong hoäp cô caáu laùi baèng caùc oå bi kim.
Phaàn raêng reû quaït aên khôùp vôùi raêng cuûa ñai oác bi. Khi truïc vít quay ñai oác bi chaïy doïc truïc
vít, chuyeån ñoäng tònh tieán naøy laøm cung raêng reû quaït quay daãn ñeán truïc ñoøn quay ñöùng
quay.
Hình 10.8 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít eâcu bi cung raêng
Öu ñieåm cuûa cô caáu laùi loaïi truïc vít eâcu bi cung raêng laø toån thaát ma saùt giöõa truïc vít
vaø truïc reû quaït raát nhoû nhôø bieán ma saùt tröôït thaønh ma saùt laên.
Cô caáu laùi loaïi truïc vít eâcu bi cung raêng coù theå thieát keá vôùi tæ soá truyeàn khoâng ñoåi
(hình 10.9.a) hoaëc tæ soá truyeàn thay ñoåi (hình 10.9.b).
Ñaëc ñieåm cuûa cô caáu laùi coù tæ soá truyeàn khoâng ñoåi laø caùc baùn kính aên khôùp C1, C2,
C3 cuûa caùc raêng truïc reû quaït laø baèng nhau vaø caùc baùn kính aên khôùp D1, D2, D3 cuûa caùc raêng
ñai oác cuõng baèng nhau.
Ñoái vôùi cô caáu laùi coù tæ soá truyeàn thay ñoåi ñöôïc thieát keá sao cho baùn kính aên khôùp
cuûa caùc raêng truïc reû quaït giaûm daàn veà phía taâm (C1 > C2 > C3). Maët khaùc baùn kính aên
khôùp cuûa caùc raêng ñai oác laïi taêng daàn veà phía taâm (D1 < D2 < D3).
Nhôø vaäy maø tæ soá truyeàn cuûa cô caáu laùi ñöôïc thay ñoåi theo quy luaät chæ ra treân hình
10.9.

a. Lo¹i tØ sè truyÒn kh«ng ®æi b. Lo¹i tØ sè truyÒn thay ®æi
Hình 10.9 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít eâcu bi cung raêng
3.2.5. Cô caáu laùi loaïi baùnh raêng truï thanh raêng (hình 10.10)
Baùnh raêng truï ñöôïc cheá taïo lieàn vôùi truïc laùi neân coøn goïi laø truïc raêng. Khi quay
vaønh laùi, truïc raêng quay laøm thanh raêng dòch chuyeån sang phaûi hoaëc sang traùi. Söï dòch
chuyeån cuûa thanh raêng ñöôïc truyeàn tôùi cam quay qua caùc ñaàu thanh raêng vaø khôùp caàu.
b
Hình 10.10 - Cô caáu laùi loaïi baùnh raêng truï thanh raêng

Cô caáu loaïi truïc raêng thanh raêng coù caùc öu ñieåm sau:
- Caáu truùc ñôn giaûn, goïn nheï do cô caáu laùi nhoû vaø baûn thaân thanh raêng coù taùc duïng
nhö thanh daãn ñoäng laùi neân khoâng caàn caùc thanh ngang nhö ôû cô caáu laùi khaùc;
- AÊn khôùp raêng tröïc tieáp neân ñoä nhaïy cao;
- Ma saùt tröôït vaø laên nhoû keát hôïp vôùi söï truyeàn moâmen toát neân löïc ñieàu khieån treân
vaønh laùi nheï;
- Cô caáu laùi ñöôïc bao kín hoaøn toaøn neân ít phaûi chaêm soùc baûo döôõng.
3.3. Daãn ñoäng laùi
3.3.1. Ñoøn quay
Ñoøn quay coù nhieäm vuï truyeàn moâmen töø truïc ñoøn quay cuûa cô caáu laùi tôùi caùc ñoøn
keùo doïc hoaëc keùo ngang ñöôïc noái vôùi cam quay cuûa baùnh xe daãn höôùng.
Caáu taïo cuûa ñoøn quay coù daïng thanh goàm thaân ñoøn quay, ñaàu to vaø ñaàu nhoû. Ñaàu
to laø loã hình truï hoaëc coân coù then hoa beân trong ñeå aên khôùp then hoa vôùi ñaàu truïc ñoøn
quay. Ñaàu nhoû ñoøn quay cuõng coù loã trôn hình coân ñeå baét vôùi roâtuyn. Thaân ñoøn quay coù tieát
dieän nhoû daàn töø ñaàu to ñeán ñaàu nhoû vaø hình daïng tieát dieän phuø hôïp vôùi phöông chòu löïc.
Tuyø theo loaïi cô caáu laùi vaø daãn ñoäng laùi maø ñoøn quay coù theå quay trong maët phaúng ñöùng
(hình 10.11.b) hoaëc maët phaúng ngang (hình 10.11.a).
a b
Hình 10.11 - Ñoøn quay
3.3.2. Ñoøn keùo
Ñoøn keùo ñöôïc duøng ñeå truyeàn löïc töø ñoøn quay cuûa cô caáu laùi ñeán cam quay baùnh
xe daãn höôùng. Tuyø theo phöông ñaët ñoøn keùo maø ngöôøi ta coù theå goïi ñoøn keùo doïc hoaëc ñoøn
keùo ngang. Ñoøn keùo cuõng ñöôïc söû duïng noái vaø truyeàn löïc giöõa hai cam quay cuûa hai baùnh

xe daãn höôùng. Noù laø khaâu thöù ba (tröø daàm caàu daãn höôùng) trong hình thang laùi neân coøn
ñöôïc goïi laø thanh "ba ngang".
Caáu taïo chung cuûa ñoøn keùo goàm moät thanh theùp hình truï roãng hai ñaàu coù boá trí caùc
roâtuyn vôùi lieân keát caàu. Vì trong quaù trình laøm vieäc vò trí cuûa caùc ñoøn keùo coù theå thay ñoåi
trong khoâng gian neân caùc ñieåm noái giöõa caùc ñoøn keùo phaûi laø lieân keát caàu ñeå traùnh cöôõng
böùc (hình 10.12).
Hình 10.12 - Ñoøn keùo
Lieân keát caàu bao goàm moät roâtuyn vôùi moät ñaàu coù daïng caàu vaø caùc baùt roâtuyn coù beà
maët laép gheùp laø moät phaàn choûm caàu loõm ñöôïc laép raùp vôùi maët caàu cuûa roâtuyn. Moät yeâu
caàu ñoái vôùi daãn ñoäng laùi laø phaûi chính xaùc, khoâng coù ñoä dô, ñoàng thôøi ñeå daäp taét caùc löïc
va ñaäp truyeàn qua daãn ñoäng laùi neân haàu heát caùc khôùp roâtuyn ñeàu duøng loø xo ñeå eùp baùt
roâtuyn vôùi maët caàu cuûa roâtuyn. Löïc eùp cuûa caùc loø xo naøy leân roâtuyn ñöôïc ñieàu chænh baèng
caùc nuùt tì coù ren. Ñeå boâi trôn caùc beà maët laøm vieäc cuûa roâtuyn vaø baùt roâtuyn thì ngöôøi ta
thöôøng boá trí moät vuù môõ vaø caùc ñöôøng daãn môõ töø vuù môõ tôùi caùc roâtuyn. Treân moät ñoøn keùo
coù hai roâtuyn thì vieäc boá trí loø xo ôû caùc ñaàu roâtuyn naøy phaûi baûo ñaûm sao cho khi löïc
truyeàn töø choát roâtuyn naøy ñeán choát roâtuyn kia chæ coù moät trong hai loø xo laøm vieäc.
3.3.3. Hình thang laùi
* Ñaët vaán ñeà
Chuùng ta xeùt söï quay voøng cuûa moät oâtoâ hai caàu vôùi caàu tröôùc laø caàu daãn höôùng
(hình 10.13).

Khi muoán thöïc hieän quay voøng oâtoâ ngöôøi laùi phaûi thoâng qua heä thoáng laùi ñeå ñieàu
khieån caùc baùnh xe daãn höôùng quay moät goùc naøo ñoù theo höôùng quay voøng. Ñoäng hoïc quay
voøng ñuùng xaûy ra khi taát caû caùc baùnh xe ñeàu quay quanh moät taâm quay töùc thôøi (ñieåm O
treân hình 10.13.a). Neáu baûo ñaûm ñöôïc ñieàu kieän naøy thì caùc baùnh xe seõ chuyeån ñoäng laên
maø khoâng coù söï tröôït xaûy ra. Muoán vaäy goùc quay cuûa baùnh xe daãn höôùng beân traùi vaø beân
phaûi laø khaùc nhau ( < ).
1 2
a b
Hình 10.13 - Ñoäng hoïc quay voøng oâtoâ

Chuùng ta xeùt tröôøng hôïp neáu hai baùnh xe daãn höôùng quay cuøng moät goùc nhö nhau
( = ), khi ñoù baùnh xe phía ngoaøi coù xu höôùng quay quanh taâm O1 coøn baùnh xe phía trong
coù xu höôùng quay quanh taâm O2. Khi naøy quyõ ñaïo cuûa baùnh xe phía ngoaøi seõ theo ñöôøng
cong 1 coøn quyõ ñaïo cuûa baùnh xe phía trong seõ theo ñöôøng cong 2. Maët khaùc neáu baûo ñaûm
ñoäng hoïc quay voøng ñuùng thì baùnh xe phía trong cuõng phaûi quay quanh taâm O1 coù nghóa
quyõ ñaïo cuûa noù phaûi laø ñöôøng cong 3. Giaû söû baùnh xe daãn höôùng phía ngoaøi baùm toát khoâng
bò tröôït thì baùnh xe phía trong seõ bò tröôït maø veät tröôït cuûa noù taïo thaønh dieän tích boâi ñen
giöõa hai ñöôøng cong 2 vaø 3.
Qua nghieân cöùu hai ví duï treân chuùng ta thaáy ñeå baûo ñaûm oâtoâ quay voøng ñuùng thì
baùnh xe phía trong bao giôø cuõng phaûi quay moät goùc lôùn hôn. Noùi moät caùch chính xaùc hôn,
muoán ñaûm baûo ñoäng hoïc quay voøng ñuùng thì goùc quay cuûa baùnh xe beân trong vaø beân
ngoaøi phaûi tuaân theo moät quan heä xaùc ñònh, quan heä naøy do hình thang laùi ñaûm nhaän.
* Caáu taïo cuûa hình thang laùi
Hình thang laùi thöïc chaát laø moät hình töù giaùc goàm boán khaâu (hình 10.14): Daàm caàu,
thanh laùi ngang vaø hai thanh beân (caùnh baûn leà). ÔÛ vò trí trung gian, töù giaùc naøy coù daïng

hình thang neân ñöôïc goïi laø hình thang laùi. Tröø daàm caàu ra, caùc khaâu coøn laïi cuûa hình thang
laùi coù caáu taïo nhö caùc ñoøn keùo ñaõ nghieân cöùu ôû treân. Vì vaäy ôû ñaây chuùng ta khoâng xeùt
theâm veà maët caáu taïo maø chuû yeáu ñöa ra hình daïng vaø kích thöôùc cuûa hình thang laùi. Ñeå
baûo ñaûm quan heä giöõa goùc quay cuûa baùnh xe beân trong vaø baùnh xe beân ngoaøi ñeå caùc baùnh
xe cuøng quay treân moät taâm quay töùc thôøi thì kích thöôùc cuûa caùc thanh laùi ngang, caùnh baûn
leà vaø goùc  phaûi coù nhöõng giaù trò xaùc ñònh.
Hình 10.14 - Hình thang laùi
ÔÛ moät soá oâtoâ, do keát caáu cuûa heä thoáng treo vaø heä thoáng laùi khaùc nhau neân hình
thang laùi cuõng ñöôïc suy bieán theo.
Treân hình 10.15, heä thoáng treo phuï thuoäc daàm caàu lieàn neân caùc chi tieát vaø hình
daïng cuûa hình thang laùi töông töï nhö ôû sô ñoà hình 10.14. Trong hình thang laùi, kích thöôùc
cuûa daàm lieàn vaø hai caùnh baûn leà beân laø coá ñònh. Vì vaäy ñeå ñieàu chænh ñöôïc goùc  baûo ñaûm
moái quan heä giöõa goùc quay cuûa baùnh xe ngoaøi vaø baùnh xe trong thì thanh laùi ngang coù keát
caáu sao cho coù theå ñieàu chænh ñöôïc kích thöôùc cuûa noù.
Tay khuûu
C¬ cÊu l¸i
Thanh ngang
§ßn kÐo däc

Tay pitman
§Çu thanh ngang
Hình 10.15 - Keát caáu hình thang laùi caàu tröôùc phuï thuoäc

Treân oâtoâ maø heä thoáng treo tröôùc laø loaïi ñoäc laäp thì hình thang laùi coù daïng nhö ôû
hình 10.16.
Hình 10.16 - Keát caáu hình thang laùi caàu tröôùc ñoäc laäp
Coøn treân oâtoâ heä thoáng treo tröôùc ñoäc laäp vaø cô caáu laùi loaïi truïc raêng thanh raêng thì
coù theå keát hôïp thanh raêng laøm luoân chöùc naêng cuûa thanh laùi ngang trong hình thang laùi
(hình 10.17).
§Çu thanh ngang
C¬ cÊu l¸i
§Çu thanh r¨ng
Cam quay
Hình 10.17 - Heä thoáng laùi coù thanh raêng keát hôïp laøm thanh laùi ngang

4. GOÙC ÑAËT BAÙNH XE

Caùc goùc ñaët cuûa baùnh xe vaø truï quay ñöùng nhaèm caùc muïc ñích sau:
- Giaûm löïc caûn quay voøng ôû caùc baùnh xe daãn höôùng;
- Taïo ñoä oån ñònh cuûa baùnh xe daãn höôùng, coù nghóa laø khi baùnh xe daãn höôùng leäch
khoûi vò trí trung gian thì noù coù khaû naêng töï ñoäng quay trôû laïi.
Caùc goùc naøy bao goàm goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe (camber), goùc nghieâng doïc
cuûa truï quay ñöùng (caster), goùc nghieâng ngang cuûa truï quay ñöùng (kingpin) vaø ñoä chuïm
cuûa baùnh xe.
4.1. Goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe (camber)
Goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe ñöôïc laép ñaët vôùi phía treân nghieâng ra ngoaøi hay
nghieâng vaøo trong. Goùc naøy coøn goïi laø goùc "camber" vaø ñöôïc ño baèng ñoä nghieâng so vôùi
phöông thaúng ñöùng. Khi phía treân baùnh xe nghieâng ra ngoaøi, thì goïi laø "camber döông".
Ngöôïc laïi khi nghieâng vaøo trong thì goïi laø "camber aâm" (hình 10.18).
Hình 10.18 - Goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe (camber)

Chöùc naêng cuûa camber:
ÔÛ nhöõng oâtoâ tröôùc kia, caùc baùnh xe ñöôïc ñaët camber döông ñeå caûi thieän ñoä beàn caàu
tröôùc vaø ñeå caùc loáp tieáp xuùc vuoâng goùc vôùi maët ñöôøng nhaèm ngaên caûn söï moøn khoâng ñeàu
cuûa loáp treân loaïi ñöôøng coù phaàn giöõa cao hôn hai meùp. ôû nhöõng oâtoâ hieän nay, heä thoáng
treo vaø caàu cöùng vöõng hôn maët khaùc keát caáu maët ñöôøng cuõng baèng phaúng vì vaäy ít caàn
camber döông, thaäm chí ôû moät vaøi loaïi oâtoâ goùc camber coù theå baèng 0. Moät vaøi loaïi oâtoâ boá
trí coù camber aâm ñeå caûi thieän ñieàu kieän chòu löïc khi oâtoâ quay voøng.

Döôùi ñaây chuùng ta seõ xeùt coâng duïng cuûa caùc goùc camber khaùc nhau:
* Camber döông
Camber döông coù caùc taùc duïng nhö sau:
- Giaûm taûi theo phöông thaúng ñöùng (hình 10.19.a): Neáu camber baèng 0, phaûn löïc
taùc duïng leân truïc seõ ñaët vaøo giao ñieåm giöõa ñöôøng taâm loáp vaø truïc, kyù hieäu löïc F' treân hình
veõ. Noù deã laøm truïc hay cam quay bò cong ñi. Vieäc ñaët camber döông seõ laøm phaûn löïc taùc
duïng vaøo phía trong cuûa truïc, löïc F treân hình veõ, seõ giaûm moâmen taùc duïng leân truïc baùnh
xe vaø cam quay.
a b
Hình 10.19 - Camber döông
- Ngaên caûn söï tuoät baùnh xe (hình 10.19.b): Phaûn löïc F töø ñöôøng taùc duïng leân baùnh
xe coù theå chuyeån veà truïc baùnh xe. Löïc naøy ñöôïc phaân thaønh hai löïc thaønh phaàn: löïc F1
vuoâng goùc vôùi truïc baùnh xe; löïc F2 song song vôùi truïc baùnh xe. Löïc F2 coù xu höôùng ñaåy
baùnh xe vaøo trong ngaên caûn baùnh xe tuoät ra khoûi truïc. Vì vaäy thöôøng oå bi trong ñöôïc choïn
lôùn hôn oå bi ngoaøi ñeå chòu taûi troïng naøy.
- Giaûm moâmen caûn quay voøng: Khi quay voøng baùnh xe daãn höôùng seõ quay quanh
taâm laø giao ñieåm cuûa ñöôøng truïc truï quay ñöùng keùo daøi vôùi maët ñöôøng. Khi boá trí goùc
camber döông thì khoaûng caùch giöõa taâm baùnh xe vôùi taâm quay seõ nhoû neân giaûm moâmen
caûn quay voøng.
* Camber 0
Lyù do chính ñaët camber 0 laø ñeå ngaên caûn söï moøn khoâng ñeàu cuûa loáp.
Neáu baùnh xe ñöôïc ñaët camber döông, phía ngoaøi loáp seõ quay vôùi baùn kính nhoû hôn
phía trong (hình 10.20). Do vaäy toác ñoä daøi cuûa loáp taïi khu vöïc tieáp xuùc vôùi maët ñöôøng ôû

phía trong seõ lôùn hôn ôû phía ngoaøi, neân phía ngoaøi seõ bò tröôït treân maët ñöôøng vaø seõ bò moøn
nhieàu hôn. Neáu camber baèng 0 thì hieän töôïng treân seõ ñöôïc khaéc phuïc.
Hình 10.20 - Lyù do ñeå boá trí Camber 0

* Camber aâm
ÔÛ oâtoâ coù camber döông, khi oâtoâ quay voøng xuaát hieän löïc ly taâm coù xu höôùng laøm
camber döông taêng theâm neân bieán daïng chung cuûa caû loáp vaø heä thoáng treo laøm thaân oâtoâ
nghieâng nhieàu hôn.
Ñoái vôùi oâtoâ coù camber aâm, khi oâtoâ quay voøng xuaát hieän löïc ly taâm, löïc ly taâm naøy
coù xu höôùng laøm giaûm camber aâm vaø baùnh xe coù theå trôû veà traïng thaùi camber 0 hoaëc
döông. Vì vaäy giaûm söï bieán daïng cuûa baùnh xe vaø heä thoáng treo neân thaân oâtoâ bò nghieâng ít
hôn (hình 10.21).
Hình 10.21 - Camber aâm

4.2. Goùc nghieâng doïc cuûa truï quay ñöùng (caster)

Caster laø söï nghieâng veà phía tröôùc hoaëc phía sau cuûa truï quay ñöùng. Caster ñöôïc ño
baèng ñoä giöõa truï quay ñöùng vaø phöông thaúng ñöùng khi nhìn töø caïnh xe. Neáu nghieâng veà
phía sau thì goïi laø caster döông, neáu nghieâng veà phía tröôùc goïi laø caster aâm (hình 10.22).
Hình 10.22 - Goùc nghieâng doïc cuûa truï quay ñöùng (caster)
Khoaûng caùch töø giao ñieåm cuûa ñöôøng taâm truï quay ñöùng vôùi maët ñaát ñeán taâm vuøng
tieáp xuùc giöõa loáp vôùi ñöôøng ñöôïc goïi laø khoaûng caùch caster.
Caster coù coâng duïng hoài vò baùnh xe do khoaûng caster.
Ñeå giaûi thích coâng duïng naøy chuùng ta döïa vaøo sô ñoà hình 10.23.a. Khi khoaûng
caster döông coù nghóa laø truï quay ñöùng (a) cuûa moãi baùnh xe ôû phía tröôùc taâm vuøng tieáp xuùc
giöõa loáp vaø ñöôøng. Nhö vaäy coù theå thaáy raèng caùc baùnh xe bò keùo ôû phía sau truï quay ñöùng
khi oâtoâ chuyeån ñoäng, gioáng nhö caùc baùnh xe con cuûa caùc xe ñaåy bò keùo veà phía sau ñöôøng
taâm caùc truïc xoay cuûa baùnh xe.
a b
Hình 10.23 - Caster coù caùc coâng duïng hoài vò baùnh xe

Söï hoài vò naøy laø do moâmen sinh ra quanh truïc xoay ñöùng a vaø a' (hình 10.23.b) khi
caùc baùnh xe quay khoûi vò trí trung gian. Giaû söû khi quay voøng sang traùi, löïc keùo chuû ñoäng
laø P vaø P' taùc duïng taïi ñieåm a vaø a' coøn löïc caûn leân baùnh xe daãn höôùng taùc duïng taïi taâm O
vaø O' cuûa vuøng tieáp xuùc giöõa loáp vôùi ñöôøng ñoù laø caùc löïc F vaø F'. Phaûn löïc F ñöôïc phaân
thaønh hai thaønh phaàn F1 vaø F2 coøn F' ñöôïc phaân thaønh F'1 vaø F'2. Thaønh phaàn F2 vaø F'2 taïo
ra moâmen T vaø T' coù xu höôùng laøm baùnh xe quay trôû veà vò trí trung gian quanh truïc a vaø a'.
Nhöõng moâmen naøy chính laø moâmen hoài vò baùnh xe.
4.3. Goùc nghieâng ngang cuûa truï quay ñöùng (kingpin)
Goùc kingpin laø goùc nghieâng cuûa truï quay ñöùng trong maët phaúng ngang vaøo phía
trong so vôùi ñöôøng thaúng ñöùng (hình 10.24).
a b c
Hình 10.24 - Goùc kingpin
a) Goùc kingpin ôû heä thoáng treo MACPHERSON
b) Goùc kingpin ôû heä thoáng treo phuï thuoäc
c) Goùc kingpin ôû heä thoáng treo ñoäc laäp hai ñoøn ngang
Khoaûng caùch l töø giao ñieåm cuûa truï quay ñöùng vôùi maët ñöôøng ñeán taâm veát tieáp xuùc
giöõa baùnh xe vôùi maët ñöôøng goïi laø ñoä leäch.
Coâng duïng cuûa goùc kingpin:
- Giaûm moâmen caûn quay voøng: Khi quay voøng, moâmen caûn taïo ra taïi baùnh daãn
höôùng baèng tích soá cuûa löïc caûn ñaët taïi taâm veát tieáp xuùc giöõa baùnh xe vôùi maët ñöôøng vôùi ñoä
leäch taâm. Neáu goùc camber baèng 0 vaø goùc kingpin cuõng baèng 0 (hình 10.25.a) thì khoaûng
leäch naøy laø lôùn neân moâmen caûn quay voøng cuõng lôùn. Ñeå giaûm moâmen caûn quay voøng

ngöôøi ta giaûm ñoä leäch baèng caùch taïo goùc camber döông cuûa baùnh xe vaø taïo goùc kingpin
cuûa truï quay ñöùng (hình 10.25.b). Do coù hai goùc naøy neân ñoä leäch taâm raát nhoû vì vaäy
moâmen caûn quay voøng giaûm ñaùng keå.
a b
Hình 10.25 - Goùc kingpin laøm giaûm moâmen caûn quay voøng
- Caûi thieän tính oån ñònh khi oâtoâ chaïy thaúng: Khi quay khoûi vò trí trung gian, baùnh xe
coù xu höôùng quay quanh ñöôøng taâm truï quay ñöùng. Neáu truïc truï quay ñöùng laø coá ñònh thì
baùnh xe bò luùn saâu xuoáng maët ñöôøng. Tuy nhieân thöïc teá truï quay ñöùng khoâng coá ñònh vaø
baùnh xe khoâng theå luùn saâu xuoáng maët ñöôøng neân truï quay ñöùng mang daàm caàu seõ bò naâng
leân moät ñoaïn töông öùng. Chính troïng löôïng cuûa thaân oâtoâ ñöôïc naâng leân seõ coù xu höôùng
ñaåy cam quay dòch xuoáng phía döôùi vì vaäy truïc baùnh xe coù xu höôùng quay veà vò trí chuyeån
ñoäng thaúng ban ñaàu cuûa noù.
4.4. Ñoä chuïm (ñoä môû) baùnh xe
Khi nhìn töø treân xuoáng, neáu phía tröôùc cuûa caùc baùnh xe gaàn nhau hôn phía sau thì
goïi laø ñoä chuïm. Coøn neáu boá trí ngöôïc laïi thì goïi laø ñoä môû.
Ñoä chuïm thöôøng ñöôïc theå hieän baèng caùc khoaûng caùch B vaø A vaø giaù trò cuûa ñoä
chuïm ñöôïc tính baèng B - A (hình 10.26.a).
Taùc duïng cuûa ñoä chuïm laø ñeå khöû löïc camber sinh ra khi coù camber döông. Ñieàu ñoù
ñöôïc giaûi thích qua hình 10.26.b.
Khi baùnh xe boá trí goùc camber döông töùc laø baùnh xe bò nghieâng ra phía ngoaøi neân
noù coù xu höôùng quay quanh taâm laø giao ñieåm cuûa taâm truïc baùnh xe vôùi maët ñöôøng. Nhö

vaäy taïi vuøng tieáp xuùc giöõa baùnh xe vôùi maët ñöôøng coù hai thaønh phaàn vaän toác: moät thaønh
phaàn coù phöông truøng vôùi phöông chuyeån ñoäng thaúng cuûa oâtoâ; moät thaønh phaàn coù phöông
nghieâng ra phía ngoaøi theo höôùng quay cuûa baùnh xe do coù goùc camber döông. Hieän töôïng
naøy seõ laøm moøn nhanh loáp xe. Ñeå khaéc phuïc hieän töôïng noùi treân ngöôøi ta boá trí ñoä chuïm
cuûa caùc baùnh xe daãn höôùng nhaèm khöû thaønh phaàn vaän toác coù phöông nghieâng ra phía
ngoaøi. Khi ñoù taïi vuøng tieáp xuùc giöõa baùnh xe vôùi maët ñöôøng chæ coøn laïi thaønh phaàn vaän toác
theo phöông thaúng.
§é chôm: A < B
§é më: A>B
a
Hình 10. 26 - Ñoä chuïm (ñoä môû) baùnh xe
Hieän nay do phaàn lôùn treân oâtoâ coù goùc camber gaàn baèng 0 neân ñoä chuïm cuûa baùnh xe
cuõng trôû neân nhoû hôn thaäm chí ôû moät vaøi loaïi xe ñoä chuïm baèng 0.
5. HEÄ THOÁNG LAÙI COÙ CÖÔØNG HOAÙ
5.1. Coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu
5.1.1. Coâng duïng
Heä thoáng cöôøng hoaù laùi tröôùc heát coù nhieäm vuï laøm giaûm löïc ñieàu khieån treân vaønh
tay laùi ñeå giaûm cöôøng ñoä lao ñoäng cho ngöôøi laùi vaø sau nöõa laø ñeå taêng tính an toaøn cuûa heä
thoáng ñieàu khieån laùi.
5.1.2. Phaân loaïi
* Döïa vaøo keát caáu vaø nguyeân lyù cuûa van phaân phoái:
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù vôùi kieåu van truï tònh tieán;
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù vôùi kieåu van truï xoay;
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù vôùi kieåu van caùnh.

* Döïa vaøo vò trí cuûa van phaân phoái vaø xi lanh löïc:
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù kieåu van phaân phoái vaø xi lanh löïc keát hôïp trong cô caáu
laùi;
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù kieåu van phaân phoái vaø xi lanh löïc keát hôïp trong ñoøn keùo;
- Heä thoáng laùi cöôøng hoaù kieåu van phaân phoái vaø xi lanh löïc boá trí rieâng reõ.
5.1.3. Yeâu caàu

- Boä cöôøng hoaù phaûi coù löïc ñieàu khieån treân vaønh tay laùi ñuû nhoû ñeå giaûm cöôøng ñoä
lao ñoäng nhöng cuõng ñuû gaây caûm giaùc ñieàu khieån cho ngöôøi laùi;
- Khi heä thoáng cöôøng hoaù hoûng thì heä thoáng laùi vaãn ñieàu khieån ñöôïc nhö heä thoáng
laùi cô khí thoâng thöôøng;
- Keát caáu boä cöôøng hoaù phaûi ñôn giaûn, deã chaêm soùc baûo döôõng.
5.2. Caùc sô ñoà heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù tieâu bieåu
Sô ñoà boá trí chung cuûa heä thoáng cöôøng hoaù laùi tuy coù khaùc nhau nhöng chuùng ñeàu
goàm ba boä phaän chính sau: Bôm daàu, van phaân phoái vaø xi lanh löïc. Vì bôm daàu trong caùc
heä thoáng cöôøng hoaù laùi ñeàu gioáng nhau neân seõ ñöôïc nghieân cöùu trong moät muïc ñoäc laäp
sau.
5.2.1. Loaïi van phaân phoái vaø xi lanh löïc boá chí chung trong cô caáu laùi
* Caáu taïo
Caáu taïo cuûa heä thoáng laùi cöôøng hoaù loaïi naøy bao goàm hai phaàn chính:
- Van phaân phoái: Goàm coù voû van 17 vaø con tröôït phaân phoái 16. Voû van ñöôïc baét coá
ñònh vôùi voû cô caáu laùi coøn con tröôït phaân phoái daïng pittoâng baäc ñöôïc ñieàu khieån bôûi phaàn
treân cuûa truïc vít thoâng qua oå chaën 13. Töø van phaân phoái coù caùc cöûa daàu noái töø bôm tôùi vaø
caùc keânh daãn daàu ñeán caùc khoang laøm vieäc cuûa pittoâng xi lanh;
- Cô caáu pittoâng xi lanh: Ñaây laø cô caáu chaáp haønh, nhaèm taïo löïc ñeå cöôøng hoaù khi
laùi. Noù goàm moät xi lanh vaø moät pittoâng. Xi lanh 4 chính laø voû cuûa cô caáu laùi, coøn pittoâng 5
ñoàng thôøi cuõng laø eâcu bi coù raêng aên khôùp vôùi cung raêng reû quaït 23.
* Nguyeân lyù laøm vieäc
Nguyeân lyù laøm vieäc ñöôïc moâ taû treân hình 10.28, ñöôïc chia thaønh ba traïng thaùi sau:
- ÔÛ vò trí trung gian: Khi oâtoâ chuyeån ñoäng thaúng, vaønh laùi ôû vò trí trung gian thì van
phaân phoái cuõng ôû traïng thaùi trung gian chöa laøm vieäc. Khi naøy daàu töø bôm ñeán cöûa vaøo
van phaân phoái thoâng vôùi caùc khoang cuûa pittoâng vaø thoâng vôùi ñöôøng ra cuûa van phaân phoái

ñeå hoài veà bình chöùa daàu. Vì aùp suaát trong heä thoáng laø aùp suaát ñöôøng daàu hoài neân khoâng coù
söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai phía pittoâng neân heä thoáng cöôøng hoaù khoâng laøm vieäc.
Hình 10.27 - Caáu taïo van phaân phoái vaø xi lanh löïc
1 - naép; 2 - ñeäm laøm kín; 3 - naép; 4 - voû cô caáu laùi; 5 - pittoâng; 6 - voøng haõm; 7 - truïc vít;
8, 19 - ñai oác; 9 - oáng daãn bi; 10 - bi; 11 - xeùc maêng; 12 - naép tröôùc; 13 - oå bi chaën;
14 - gioaêng laøm kín; 15 - cöûa daàu; 16 - con tröôït phaân phoái; 17 - voû van phaân phoái;
18 - ñeäm; 20 - naép treân; 21 - cô caáu phaûn öùng; 22 - keânh daãn daàu; 23 - cung raêng reû quaït;
24 - ñoøn quay ñöùng; 25 - truïc ñoøn quay; 26 - choát ñònh vò; 27 - ñeäm chaën; 28 - vít ñieàu
chænh; 29 - buloâng; 30, 31 - phôùt laøm kín; 32 - gioaêng laøm kín; 33 - nuùt thaùo daàu.
- Khi quay voøng phaûi: Khi vaønh laùi quay sang phaûi truïc vít coù xu höôùng ñaåy pittoâng
sang phía traùi. Nhöng luùc naøy do pittoâng aên khôùp vôùi cung raêng ñoøn quay, bò moâmen caûn
quay voøng giöõ laïi neân pittoâng ñöùng yeân coøn truïc vít bò tònh tieán theo höôùng ngöôïc laïi sang
beân phaûi. Do phaàn treân cuûa truïc vít mang con tröôït phaân phoái neân con tröôït phaân phoái
cuõng dòch chuyeån sang phaûi so vôùi voû van phaân phoái. Keát quaû laø van phaân phoái môû cöûa
daàu caáp ñeán khoang phaûi cuûa pittoâng laøm pittoâng dòch chuyeån sang traùi thöïc hieän trôï löïc
ñeå quay ñoøn quay ñöùng vaø qua daãn ñoäng laùi ñeå quay baùnh xe daãn höôùng sang phaûi. Daàu ôû
khoang phía traùi cuûa pittoâng theo ñöôøng daãn qua van phaân phoái ñeå trôû veà bình chöùa.
- Khi quay voøng traùi: Khi quay voøng sang traùi töø vò trí trung gian hoaëc töø vò trí ñaõ
quay voøng sang phaûi thì quaù trình seõ dieãn ra ngöôïc laïi vôùi khi quay voøng sang phaûi. Luùc
naøy truïc vít 8 seõ bò dòch chuyeån sang traùi mang theo caû van phaân phoái dòch chuyeån sang
traùi theo. Van phaân phoái seõ môû cöûa daàu caáp ñeán khoang beân traùi cuûa pittoâng laøm pittoâng

dòch chuyeån sang phaûi keùo ñoøn quay ñöùng vaø qua daãn ñoäng laùi laøm caùc baùnh xe daãn höôùng
quay sang traùi. Daàu ôû khoang beân phaûi cuûa pittoâng seõ theo ñöôøng daãn trôû veà van phaân
phoái roài trôû veà bình chöùa.
VÞ trÝ trung gian
Quay vßng ph¶i
Quay vßng tr¸i
Hình 10.28 - Nguyeân lyù laøm vieäc

1 - roâto bôm caùnh gaït; 2 - van löu löôïng; 3 - vieân bi; 4 - loã daãn daàu; 5, 6 - tieát löu;
7 - pittoâng; 8 - truïc vít; 9 - van moät chieàu; 10 - loø xo; 11 - cô caáu phaûn öùng;
12 - con tröôït phaân phoái; 13 - voû van phaân phoái.

5.2.2. Loaïi van phaân phoái vaø xi lanh löïc boá trí chung trong ñoøn keùo
* Caáu taïo
Caáu taïo cuûa heä thoáng cöôøng hoaù loaïi naøy ñöôïc moâ taû treân hình 10.29.
Heä thoáng cöôøng hoaù cuõng bao goàm hai phaàn chính:
- Van phaân phoái: Van phaân phoái goàm voû van 1 noái lieàn khoái vôùi caùc khôùp roâtuyn vaø
voû xi lanh löïc; con tröôït phaân phoái daïng pittoâng baäc ñöôïc lieân keát vôùi oáng daãn ñoäng 3
baèng moät buloâng. oáng daãn ñoäng 3 ñöôïc noái vôùi roâtuyn cuûa ñoøn quay ñöùng;
- Cô caáu pittoâng xi lanh: Voû xi lanh 5 ñöôïc noái lieàn vôùi voû van phaân phoái 1, coøn
pittoâng 6 ñöôïc noái vôùi caàn pittoâng. Moät ñaàu caàn pittoâng ñöôïc coá ñònh treân khung hoaëc daàm
caàu. Voû xi lanh 5 cuõng coù roâtuyn 8 ñeå noái vôùi ñoøn keùo doïc 7.
Hình 10.29 - Caáu taïo cuûa heä thoáng cöôøng hoaù van phaân phoái vaø xi lanh löïc
boá trí chung trong ñoøn keùo
1 - voû van phaân phoái; 2 - con tröôït phaân phoái; 3 - oáng daãn ñoäng con tröôït phaân phoái;
4 - voû roâtuyn; 5 - xi lanh; 6 - pittoâng; 7 - ñoøn keùo doïc; 8 - roâtuyn ñoøn keùo doïc;
9 - roâtuyn ñoøn quay ñöùng.

Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng cuõng ñöôïc chia thaønh ba traïng thaùi:
- Traïng thaùi I - vò trí trung gian: ÔÛ vò trí naøy do baùnh laùi ôû vò trí trung gian neân con
tröôït phaân phoái döôùi taùc duïng cuûa loø xo ñònh taâm cuõng ôû vò trí trung gian so vôùi voû phaân

phoái. Vì vaäy daàu töø bôm ñeán van phaân phoái ñöôïc thoâng vôùi hai khoang cuûa pittoâng vaø
thoâng vôùi ñöôøng daàu hoài ñeå trôû veà bình chöùa. Do ñoù heä thoáng cöôøng hoaù chöa laøm vieäc.
- Traïng thaùi II - quay voøng traùi: Khi vaønh laùi quay sang traùi, thoâng qua cô caáu laùi
ñoøn quay ñöùng taùc ñoäng laøm roâtuyn 9 dòch chuyeån sang traùi (theo höôùng cuûa baûn veõ). Do
voû xi lanh vaø voû phaân phoái ñöôïc noái vôùi ñoøn keùo doïc 7 baèng roâtuyn 8, luùc naøy ñang coù söùc
caûn quay voøng töø cam quay neân coøn ñöùng yeân. Do ñoù roâtuyn 9 mang oáng daãn 3 seõ neùn loø
xo ñònh taâm ñeå dòch chuyeån sang traùi. Do oáng 3 lieân keát vôùi con tröôït phaân phoái baèng
buloâng neân con tröôït phaân phoái cuõng dòch chuyeån sang traùi. Keát quaû van phaân phoái môû cöûa
daàu töø bôm daãn tôùi khoang beân traùi cuûa pittoâng. Khi naøy aùp suaát cuûa daàu seõ taùc duïng leân
pittoâng vaø do ñaàu caàn pittoâng ñaõ coá ñònh neân voû xi lanh seõ dòch chuyeån sang traùi. Khi xi
lanh dòch chuyeån sang traùi seõ keùo ñoøn keùo doïc 7 dòch chuyeån theo trôï löïc cho löïc quay
voøng cuûa ngöôøi laùi. Coøn daàu ôû khoang beân phaûi cuûa pittoâng seõ theo ñöôøng oáng veà van
phaân phoái ñeå theo cöûa hoài veà bình chöùa.
- Traïng thaùi III - quay voøng phaûi: Khi quay voøng sang phaûi töø vò trí trung gian hoaëc
töø vò trí ñaõ quay voøng sang traùi thì quaù trình seõ dieãn ra ngöôïc laïi vôùi traïng thaùi II.
5.2.3. Loaïi van phaân phoái vaø xi lanh löïc boá trí rieâng reõ
* Caáu taïo
Caáu taïo chung cuûa heä thoáng laùi cöôøng hoaù loaïi naøy cuõng bao goàm bôm daàu, van
phaân phoái vaø xi lanh löïc.
Van phaân phoái ñöôïc ñaët ôû ñaàu ñoøn keùo doïc coù keát caáu töông töï nhö ôû loaïi van phaân
phoái boá trí chung vôùi xi lanh löïc trong ñoøn keùo. Voû van 4 ñöôïc noái coá ñònh vôùi ñoøn keùo doïc
6 coøn con tröôït phaân phoái 3 ñöôïc noái vôùi oáng daãn ñoäng 7 baèng buloâng 2. oáng daãn ñoäng 7
ñöôïc ñieàu khieån baèng roâtuyn 8 cuûa ñoøn quay ñöùng. Con tröôït phaân phoái coù theå dòch
chuyeån töông ñoái trong voû van.
Xi lanh löïc boá trí ñoäc laäp neân noù coù keát caáu nhö moät xi lanh bình thöôøng: goàm voû xi
lanh, pittoâng vaø caàn pittoâng. Moät ñaàu voû xi lanh ñöôïc noái vôùi daàm caàu coøn moät ñaàu caàn
pittoâng ñöôïc noái vôùi thanh laùi ngang.
Boá trí chung cuûa caû heä thoáng ñöôïc theå hieän treân hình 10.30.b.

c
Hình 10.30 - Caáu taïo cöôøng hoaù coù van phaân phoái vaø xi lanh löïc boá trí rieâng reõ
a - van phaân phoái; b - sô ñoà daãn ñoäng laùi coù cöôøng hoaù; c - xi lanh löïc
1 - naép van phaân phoái; 2- buloâng; 3 - con tröôït phaân phoái; 4 - voû van phaân phoái; 5 - ñai oác;
6 - ñoøn keùo doïc; 7 - oáng daãn ñoäng; 8 - roâtuyn; 9, 15 - ñoøn quay ñöùng; 10 - taám chaën;
11 - bôm daàu; 12 - vaønh laùi; 13 - khôùp caùc ñaêng; 14 - cô caáu laùi; 16 - van phaân phoái;
17 - ñoøn keùo doïc; 18 - cam quay; 19 - ñaàu noái cuûa voû xi lanh vôùi daàm caàu; 20 - thanh laùi
ngang; 21 - xi lanh löïc; 22 - ñaàu noái cuûa caàn pittoâng vôùi thanh laùi ngang; 23, 28 - oáng noái;
24, 29 - boä phaän haïn cheá haønh trình pittoâng; 25 - pittoâng; 26 - caàn pittoâng; 27 - voû xi lanh.
* Nguyeân lyù laøm vieäc:
Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñöôïc moâ taû treân hình 10.31.
- Traïng thaùi trung gian (ñi thaúng), hình 10.31.a: Khi oâtoâ chuyeån ñoäng thaúng, vaønh
laùi ôû vò trí trung gian, do ñoù con tröôït döôùi taùc ñoäng cuûa loø xo ñònh taâm cuõng naèm ôû vò trí
trung gian so vôùi voû van. Khi naøy daàu töø bôm ñeán van phaân phoái seõ thoâng vôùi caùc khoang
cuûa xi lanh löïc vaø thoâng vôùi ñöôøng hoài daãn veà bình chöùa daàu do ñoù heä thoáng cöôøng hoaù
chöa laøm vieäc.
- Traïng thaùi quay voøng phaûi, hình 10.31.b: Khi vaønh laùi quay sang phaûi, thoâng qua
cô caáu laùi ñoøn quay ñöùng dòch chuyeån xuoáng phía döôùi (theo höôùng hình veõ). Luùc naøy do
voû van phaân phoái noái lieàn vôùi ñoøn keùo doïc ñang chòu löïc caûn quay voøng neân coøn ñöùng

yeân. Do ñoù ñoøn quay ñöùng mang oáng daãn ñoäng seõ keùo con tröôït phaân phoái chuyeån ñoäng
töông ñoái xuoáng döôùi so vôùi voû van. Keát quaû van phaân phoái môû cöûa daàu töø bôm daãn tôùi
khoang beân phaûi cuûa pittoâng laøm pittoâng dòch chuyeån sang traùi keùo theo thanh laùi ngang
keùo cam quay laøm baùnh xe quay sang phaûi trôï löïc cho löïc quay voøng cuûa ngöôøi laùi. Daàu ôû
khoang beân traùi cuûa pittoâng theo ñöôøng daãn qua van phaân phoái hoài veà bình chöùa.
Khi quay voøng sang traùi quaù trình dieãn ra ngöôïc laïi.
Hình 10.31 - Nguyeân lyù hoaït ñoäng

a - Traïng thaùi trung gian (ñi thaúng);
b - Traïng thaùi quay voøng phaûi
1 - Con tröôït phaân phoái; 2 - Voû van phaân phoái; 3
- Bôm daàu; 4 - Ñoøn quay ñöùng; 5 - Ñoøn keùo doïc;
6 - Thanh laùi ngang; 7 - Xi lanh löïc.
b

5.2.4. Loaïi van phaân phoái kieåu xoay
* Sô ñoà caáu taïo chung
Heä thoáng laùi cöôøng hoaù loaïi van phaân phoái kieåu xoay ñöôïc boá trí ôû nhieàu heä thoáng
laùi vôùi cô caáu laùi khaùc nhau. Tuy nhieân chuùng ñeàu goàm caùc boä phaän cô baûn: bôm daàu, van
phaân phoái vaø xi lanh löïc. Trong phaàn naøy chuùng ta laáy moät ví duï heä thoáng laùi cöôøng hoaù
trong cô caáu loaïi truïc raêng thanh raêng (hình 10.320).
Hình 10.32 - Caáu taïo cöôøng hoaù coù van phaân phoái kieåu xoay
Van phaân phoái ñöôïc boá trí trong cô caáu laùi cuøng vôùi truïc raêng. Xi lanh löïc ñöôïc boá
trí keát hôïp vôùi thanh raêng coù nghóa laø keát hôïp trong ñoøn laùi ngang.
* Caáu taïo cuûa van phaân phoái
Caáu taïo cuûa van phaân phoái kieåu xoay ñöôïc moâ taû treân hình 10.33.
Treân hình 10.33.a cho thaáy truïc van phaân phoái (truïc van ñieàu khieån) vaø truïc raêng
ñöôïc noái vôùi nhau baèng moät thanh xoaén. Thanh xoaén coù vai troø nhö loø xo ñònh taâm trong
van phaân phoái kieåu tònh tieán. Voû van phaân phoái (van quay) ñöôïc noái vôùi truïc raêng baèng
moät choát ñònh vò, coù nghóa laø van quay vaø truïc raêng luoân chuyeån ñoäng cuøng vôùi nhau. Qua
hình 10.33.c cho thaáy truïc van phaân phoái vaø truïc raêng ngoaøi vieäc gheùp baèng thanh xoaén

coøn ñöôïc khôùp vôùi nhau bôûi mieáng haõm truïc raêng nhöng coù khe hôû. Treân hình 10.33.b cho
ta thaáy keát caáu vaø vò trí töông ñoái giöõa caùc cöûa van ñöôïc taïo bôûi truïc van ñieàu khieån vaø
van quay.
b c
Hình 10.33 - Van phaân phoái kieåu xoay
- Vò trí trung gian: Khi oâtoâ chuyeån ñoäng thaúng, vaønh laùi ôû vò trí trung gian neân truïc
van ñieàu khieån cuõng ôû vò trí trung gian so vôùi van quay. Do vaäy daàu töø bôm ñeán cöûa A cuûa
van phaân phoái ñöôïc thoâng vôùi caùc khoang cuûa xi lanh löïc vaø thoâng vôùi cöûa D vaø khoang D
ñeå trôû veà bình chöùa. DO khoâng coù söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai phía cuûa pittoâng neân
cöôøng hoaù chöa laøm vieäc.

Hình 10.34 - Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa van phaân phoái kieåu xoay
- Quay voøng phaûi: Khi quay voøng phaûi, vaønh laùi ñöôïc ñaùnh sang phaûi. Do truïc raêng
bò caûn laïi bôûi söùc caûn cuûa moâmen caûn quay voøng neân truïc raêng taïm ñöùng yeân. Maët khaùc
truïc raêng noái vôùi truïc ñieàu khieån baèng thanh xoaén vaø moâmen caûn quay voøng treân truïc raêng
lôùn hôn moâmen khaùng xoaén cuûa thanh xoaén neân thanh xoaén bò bieán daïng. Do ñoù coù söï
chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa truïc van ñieàu khieån vaø van quay. Daàu töø bôm bò caûn bôûi cöûa X
vaø Y cuûa caïnh van ñieàu khieån neân ngaét doøng daàu vaøo cöûa C vaø D. Coøn daàu töø cöûa B theo
oáng B vaø sau ñoù ñeán buoàng xi lanh beân phaûi laøm pittoâng gaén lieàn vôùi thanh raêng dòch
chuyeån sang beân traùi taïo ra trôï löïc laùi laøm quay baùnh xe daãn höôùng. Ñoàng thôøi daàu ôû
buoàng xi lanh beân traùi qua oáng C tôùi cöûa C, tôùi cöûa D, tôùi buoàng D ñeå hoài veà bình chöùa.
- Quay voøng traùi: Töông töï nhö khi oâtoâ quay voøng phaûi, khi quay voøng traùi thanh
xoaén bò bieán daïng goùc vaø xoay sang traùi do ñoù coù söï chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa truïc van
ñieàu khieån vaø van quay. Luùc naøy daàu töø bôm bò caûn bôûi cöûa X' vaø Y' cuûa caïnh van ñieàu
khieån ñeå caét doøng daàu vaøo cöûa B vaø D. COØN daàu töø cöûa C vaøo oáng C vaø sau ñoù daãn tôùi

buoàng xi lanh beân traùi cuûa pittoâng gaén lieán vôùi thanh raêng laøm thanh raêng dòch chuyeån
sang phaûi taïo ra söï trôï löïc laùi laøm quay caùc baùnh xe. Ñoàng thôøi daàu ôû buoàng xi lanh beân
phaûi qua oáng B tôùi cöûa B, tôùi cöûa D, tôùi buoàng D ñeå hoài veà bình chöùa.
5.2.5. Loaïi van phaân phoái kieåu caùnh
* Caáu taïo
Caáu taïo cuûa heä thoáng laùi cöôøng hoaù vôùi van phaân phoái kieåu caùnh ñöôïc moâ taû treân
hình 10.37. Trong ñoù hình 10.37.a laø caáu taïo chung coøn hình 10.37.b laø sô ñoà nguyeân lyù.
ÔÛû loaïi naøy, van phaân phoái vaø xi lanh löïc cuõng ñöôïc boá trí chung trong cô caáu laùi.
Van phaân phoái goàm truïc ñieàu khieån treân ñoù coù caùc van caùnh. Truïc van ñieàu khieån cuõng
ñöôïc noái vôùi truïc vít qua thanh xoaén. Giöõa truïc van ñieàu khieån vaø truïc vít ngoaøi lieân keát
baèng thanh xoaén cuõng khôùp vôùi nhau baèng maët haõm coù khe hôû.

Pittoâng cuûa xi lanh löïc cuõng ñoàng thôøi laø eâcu bi, aên khôùp vôùi truïc vít baèng caùc bi
tuaàn hoaøn. Maët döôùi cuûa pittoâng coù daïng thanh raêng ñeå aên khôùp vôùi cung raêng reû quaït cuûa
truïc ñoøn quay ñöùng.
Theo sô ñoà nguyeân lyù hình 10.37.b thì:
- Caùc van V1 vaø V2 cuûa caùnh soá 1 ñoùng vai troø nhö van ñieàu khieån höôùng ñeå löïa
choïn doøng daàu hoaëc: P - A - T hoaëc P - B - T tuyø thuoäc vaøo söï quay cuûa vaønh laùi.
- Van V3 vaø V4 cuûa caùnh soá 2 ñoùng vai troø nhö van ñieàu khieån löu löôïng ñeå ñieàu
khieån aùp suaát taïi ñieåm A vaø B phuï thuoäc vaøo löïc quay voøng treân vaønh laùi. ôû vò trí trung
gian taát caû caùc van V1, V2, V3, V4 ñeàu môû do ñoù khoâng coù söï cheânh leäch aùp suaát giöõa ñieåm
A vaø ñieåm B.
Hình 10.37 Caáu taïo cuûa heä thoáng laùi cöôøng hoaù vôùi van phaân phoái kieåu caùnh

b
Hình 10.37 – Caáu taïo cuûa heä thoáng laùi cöôøng hoùa vôùi va nphaân phoái kieåu caùnh
- Vò trí trung gian (hình 10.38): Khi oâtoâ chuyeån ñoäng thaúng, vaønh laùi ôû vò trí trung
gian neân caùc caùnh van cuõng ôû vò trí trung gian. Do vaäy daàu töø bôm tôùi van phaân phoái seõ
qua caùc cöûa van V1, V2, V3, V4 ñeå trôû veà bình chöùa. Khi naøy caùc ñieåm A vaø B ñeàu coù
ñöôøng daàu thoâng vôùi hai khoang cuûa pittoâng nhöng do khoâng coù cheânh leäch aùp suaát neân heä
thoáng chöa laøm vieäc.

Hình 10.38 - Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa cöôøng hoaù vôùi van phaân phoái kieåu caùnh
khi ñi thaúng
- Quay voøng phaûi (hình 10.39): Khi vaønh laùi ñaùnh sang phaûi truïc ñieàu khieån thoâng
qua thanh xoaén laøm quay truïc vít. Nhöng do pittoâng (ñoàng thôøi laø eâcu bi) ñang aên khôùp vôùi
cung raêng reû quaït neân chòu söùc caûn cuûa moâmen caûn quay voøng do ñoù thanh xoaén seõ bò bieán
daïng goùc. Khi thanh xoaén bieán daïng truïc ñieàu khieån mang caùc caùnh van seõ ñoùng môû caùc
cöûa van. Traïng thaùi cuï theå cuûa caùc cöûa van nhö sau: V1 ñoùng; V2 môû; V3 môû; V4 môû moät
phaàn (tuyø thuoäc löïc ñaùnh treân vaønh laùi). Khi naøy aùp suaát taïi cöûa B seõ taêng do ñoù pittoâng

dòch chuyeån sang traùi thöïc hieän söï trôï löïc. Ñoàng thôøi daàu ôû khoang beân traùi cuûa pittoâng seõ
theo cöûa van V3 ñeå hoài veà bình chöùa.
khi quay voøng phaûi
- Quay voøng traùi (hình 10.40): Khi ñaùnh vaønh laùi sang traùi, sau khi gaëp söùc caûn taïi
truïc vít, thanh xoaén bieán daïng goùc vaø truïc ñieàu khieån mang caùnh van baét ñaàu ñoùng môû caùc
cöûa daàu. Cuï theå caùc van ôû traïng thaùi sau: V1 môû; V2 ñoùng; V3 môû moät phaàn; V4 môû. Do ñoù
aùp suaát taïi ñieåm A seõ taêng laøm pittoâng dòch chuyeån sang phaûi thöïc hieän quaù trình trôï löïc.
Ñoàng thôøi daàu ôû khoang beân phaûi cuûa pittoâng qua cöûa van V4 ñeå hoài veà bình chöùa.

khi quay voøng traùi

Chuong 10 - He Thong Lai

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 10 - He Thong Lai

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Caáu taïo oâ toâ Chöông 10 – Heä thoáng laùi

1. COÂNG DUÏNG, PHAÂN LOAÏI, YEÂU CAÀU

1.1. Coâng duïng

1.2. Phaân loaïi

* Theo caùch boá trí vaønh laùi

* Theo soá löôïng caàu daãn höôùng

* Theo keát caáu cuûa cô caáu laùi

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 216

1.3. Yeâu caàu

2. CAÁU TAÏO CHUNG CUÛA HEÄ THOÁNG LAÙI

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 217

2.3. Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 218

Hình 10.3 - Heä thoáng laùi coù cöôøng hoaù

3.1. Truïc laùi

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 219

3.2. Cô caáu laùi

* Tæ soá truyeàn ic:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 220

* Hieäu suaát thuaän:

* Hieäu suaát nghòch:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 221

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 222

Hình 10.6 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít con laên

Hình 10.7 - Cô caáu laùi loaïi truïc vít choát quay

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 223

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 224

a. Lo¹i tØ sè truyÒn kh«ng ®æi b. Lo¹i tØ sè truyÒn thay ®æi

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 225

3.3. Daãn ñoäng laùi

3.3.1. Ñoøn quay

Hình 10.11 - Ñoøn quay

3.3.2. Ñoøn keùo

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 226

Hình 10.12 - Ñoøn keùo

3.3.3. Hình thang laùi

* Ñaët vaán ñeà

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 227

Hình 10.13 - Ñoäng hoïc quay voøng oâtoâ

* Caáu taïo cuûa hình thang laùi

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 228

Hình 10.14 - Hình thang laùi

§ßn kÐo däc

§Çu thanh ngang

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 229

§Çu thanh ngang

§Çu thanh r¨ng

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 230

4. GOÙC ÑAËT BAÙNH XE

4.1. Goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe (camber)

Hình 10.18 - Goùc nghieâng ngang cuûa baùnh xe (camber)

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 231

Camber döông coù caùc taùc duïng nhö sau:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 232

Hình 10.20 - Lyù do ñeå boá trí Camber 0

Hình 10.21 - Camber aâm

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 233

4.2. Goùc nghieâng doïc cuûa truï quay ñöùng (caster)

Caster coù coâng duïng hoài vò baùnh xe do khoaûng caster.

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 234

4.3. Goùc nghieâng ngang cuûa truï quay ñöùng (kingpin)

Coâng duïng cuûa goùc kingpin:

Boä moân OÂ toâ – Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM 235