Pub, No.

: BL – TBR- 03

BÔM CAO AÙP VE

DUØNG TREÂN ÑOÄNG CÔ ISUZU 4J

CAÁU TAÏO VAØ HOAÏT ÑOÄNG

COÂNG TY OÂ TOÂ ISUZU VIEÄT NAM

 ISUZU

BÔM CAO AÙP LOAÏI VE BOSCH

Caáu taïo vaø hoaït ñoäng
Duøng cho ñoäng cô 4J
Giôùi thieäu
ÔÛ bôm cao aùp loaïi thaúng haøng (PE) thì soá löôïng piston bôm (piston ploâng giô) phaûi baèng vôùi soá xi lanh ñoäng
cô, coøn ôû bôm cao aùp loaïi phaân phoái (VE) thì chæ coù 1 piston bôm duy nhaát cho taát caû caùc xi lanh, noù khoâng
phuï thuoäc vaøo soá xi lanh. Piston naøy vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán, vöøa quay vaø nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo töøng xi
lanh qua oáng cao aùp theo thöù töï noå cuûa ñoäng cô.
Ñoái vôùi bôm cao aùp PE thì boä ñieàu toác, boä ñieàu chænh thôøi ñieåm phun sôùm, bôm cung caáp v.v. ñöôïc gaén beân
ngoaøi taùch khoûi phaàn piston bôm, coøn ñoái vôùi bôm VE thì chuùng laïi ñöôïc laép beân trong bôm.
So saùnh vôùi bôm PE thì bôm VE coù soá löôïng chi tieát ít hôn moät nöûa, noù goïn, nheï vaø ñaùp öùng toát ôû toác ñoä
cao.
Noù ñöôïc thieát keá ñeå coù “caûm giaùc chaân ga” khi taêng toác gaàn ñöôïc nhö ñoäng cô xaêng.
Gaàn ñaây, bôm VE ñöôïc söû duïng phoå bieán treân ñoäng cô phun tröïc tieáp vaø coù theå seõ ñöôïc söû duïng roäng raõi
trong nhieàu lónh vöïc: maùy xaây döïng, xe taûi haïng vöøa .v.v

1
 ISUZU

Ñaëc ñieåm bôm VE

1- Bôm nhoû vaø nheï, ít chi tieát so vôùi bôm PE. (baûng so saùnh)
Loaïi bôm cao aùp Troïng löôïng Kích thöôùc (mm) Soá chi tieát Ghi chuù
(kg) (daøi x cao)
Bôm quay VE 5,5 207 x 181 196
Bôm quay VM 4,9 189 x 182 238
Bôm thaúng haøng PE 4A 11.6 293 x 210 326
Bôm thaúng haøng PE 6A 13,8 347 x 210 368

2- Bôm coù theå ñöôïc laép treân ñoäng cô ñöùng hoaëc naèm ngang.
3- Coù theå laøm vieäc ôû toác ñoä cao vôùi toác ñoä ñoäng cô leân tôùi 6000 v/p.
4- Coù theå ñaùp öùng deã daøng ñaëc tính moâ men keùo cuûa ñoäng cô.
5- Coù theå ngaên vieäc phun nhieân lieäu neáu ñoäng cô quay ngöôïc chieàu.
6- Vieäc ñieàu khieån tính naêng ñoäng cô ñôn giaûn hôn. Caùc cô caáu ñieàu khieån nhö boä phaän ñieàu khieån moâ
men, boä ñieàu khieån phun sôùm v.v… ñöôïc laép ñoäc laäp.
7- Coù theå döøng ñoäng cô töùc thì baèng caùch ngöøng vieäc phun do taét chìa khoùa coâng taéc.
8- Vieäc boâi trôn bôm ñôn giaûn (khoâng phaûi baûo döôõng).
Nhieân lieäu ñöôïc chöùa trong buoàng bôm ñoàng thôøi laøm nhieäm vuï boâi trôn neân khoâng caàn duøng nhôùt
rieâng ñeå boâi trôn bôm. Vì vaäy, bôùt ñöôïc thôøi gian kieåm tra thöôøng xuyeân.

2
 ISUZU

THOÂNG SOÁ KYÕ THUAÄT

Thoâng soá Giaù trò

Soá xy lanh 2,3,4,5 hoaëc 6
Chieàu quay Theo chieàu kim ñoàng hoà/ ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà
(nhìn töø phí ngöôøi laùi)
Toác ñoä cho pheùp lôùn nhaát (bôm) 3 000 v/p (2,4,5 xy lanh)
2 500 v/p (3,6 xy lanh)
Ñöôøng kính piston 8,9,10,11,12 mm
Ñieàu khieån thôøi ñieåm phun Phun sôùm theo toác ñoä:
- 2,4,5 xy lanh : lôùn nhaát 110
- 3,6 xy alnh: lôùn nhaát 70
Phun sôùm theo taûi:
Lôùn nhaát töø 30 tôùi 40
Phun sôùm theo toác ñoä-taûi:
- 2,4,5 xy lanh : lôùn nhaát 110
- 3,6 xy alnh: lôùn nhaát 70
Ñieàu toác Boä ñieàu toác theo toác ñoä bieán thieân (toaøn toác ñoä)
Boä ñieàu toác toác ñoä lôùn nhaát, toác ñoä nhoû nhaát (Boä
ñieàu toác giôùi haïn toác ñoä)
Boä ñieàu toác phoái hôïp (ñieàu toác moät phaãn toác ñoä)
Toác ñoä dao ñoäng 4% (750 v/p)
Troïng löôïng Khoaûng 5,5 kg
Heä thoáng boâi trôn Boâi trôn baèng nhieân lieäu
Vò trí caàn ñieàu khieån Beân phaûi hoaëc beân traùi cuûa naép boä ñieàu toác (nhìn töø
phía ngöôøi laùi)
Vò trí caàn giôùi haïn Beân phaûi hoaëc beân traùi cuûa naép boä ñieàu toác (nhìn töø
phía ngöôøi laùi)
Aùp suaát beân trong oáng cho pheùp lôùn nhaát Khoaûng 550 kg/cm2
Traùnh ñoäng cô quay ngöôïc Do cöûa huùt môû trong haønh trình neùn, neáu ñoäng cô
quay ngöôïc chieàu thì seõ khoâng coù nhieân lieäu vaø vieäc
phun seõ khoâng xaûy ra.
Thieát bò boå sung Coù theâ laép theâm caùc thieát bò: boä buø toác ñoä, caûm
bieán toác ñoä bôm, thieát bò khôûi ñoäng khi laïnh v.v.

3
 ISUZU

Heä thoáng nhieân lieäu.

Hình 2 giôùi thieäu 1 ví duï veà heä thoáng nhieân lieäu.
Truïc daãn ñoäng bôm cao aùp ñöôïc quay nhôø cu roa cam (hoaëc baùnh raêng), daàu diesel ñöôïc bôm cung caáp huùt
qua boä taùch nöôùc vaø loïc daàu tôùi ñöôøng daàu vaøo bôm cao aùp.
Loïc daàu coù taùc duïng loïc daàu diesel vaø boä taùch nöôùc gaén ôû phía döôùi cuûa loïc daàu ñeå taùch hôi aåm khoûi heä
thoáng nhieân lieäu. Khi truïc bôm quay, nhieân lieäu ñöôïc huùt vaøo bôm cung caáp vaø bôm cung caáp seõ neùn ñaày vaøo
buoàng bôm cao aùp. AÙp suaát nhieân lieäu tyû leä thuaän vôùi toác ñoä truïc bôm, vaø khi vöôït quaù aùp suaát quy ñònh thì
nhieân lieäu thöøa seõ hoài veà phía huùt qua van ñieàu tieát aùp suaát nhieân lieäu ñaët ôû ñöôøng ra bôm cung caáp.
Nhieân lieäu trong thuøng bôm cao aùp qua ñaàu vaøo phía ñaàu bôm ñi vaøo buoàng aùp suaát, taïi ñoù aùp suaát seõ taêng
leân do piston bôm vöøa quay vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán. Nhieân lieäu sau ñoù seõ ñöôïc cung caáp qua oáng cao aùp tôùi
voøi phun.
Moät van hoài ñöôïc ñaët ôû treân cuøng cuûa bôm coù chöùc naêng duy trì nhieät ñoä nhieân lieäu khoâng ñoåi trong buoàng
bôm baèng vieäc hoài nhieân lieäu thöøa veà thuøng.

4
 ISUZU

Caáu taïo vaø hoaït ñoäng bôm cao aùp

- Vieäc cung caáp nhieân lieäu.

Cu roa hoaëc baùnh raêng daãn ñoäng truïc bôm vaø laøm quay ñóa cam. Choát ñöôïc laép chaët vaøo ñóa cam seõ gaøi
vaøo raõnh piston bôm ñeå laøm quay piston. Ñeå chuyeån ñoäng tònh tieán, ñóa cam coù nhöõng vaáu cam boá trí ñeàu
quanh chu vi cuûa ñóa cam. Caùc vaáu cam luoân tieáp xuùc vôùi caùc con laên bôûi vì ñóa cam vaø piston ñöôïc 2 loø xo
piston eùp tyø leân con laên. Do ñoù, ñóa cam coù theå ñieàu khieån chuyeån ñoäng cuûa piston vaø khi ñóa cam quay treân
giaù ñôõ con laên nhôø truïc bôm thì piston bôm coù theå ñoàng thôøi vöøa quay, vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán.
Caáu taïo cuïm ñôõ con laên laø noù chæ coù theå quay 1 goùc quay nhaát ñònh theo söï ñieàu khieån cuûa boä ñieàu khieån
phun sôùm.

5
ISUZU

Vì piston bôm ñoàng thôøi vöøa quay vöøa chuyeån ñoäng

tònh tieán neân noù coù theå huùt nhieân lieäu vaøo buoàng aùp
suaát, taïo aùp suaát trong ñoù vaø phaân phoái nhieân lieäu tôùi
töøng xi lanh.

- Vieäc ñieàu toác

Boä ñieàu toác ñöôïc ñaët ôû phaàn treân cuûa bôm cao aùp. 4
quaû vaêng vaø 1 vaønh boä ñieàu toác ñöôïc giöõ ôû cuïm giöõ
quaû vaêng gaén treân truïc boä ñieàu toác. Cuïm giöõ quaû vaêng
ñöôïc quay vaø ñöôïc taêng toác nhôø baùnh raêng truïc bôm,
qua boä giaûm chaán cao su.
Cuïm caàn ñieàu toác ñöôïc ñôõ bôûi bu loâng voû bôm vaø roâ
tuyn (choát caàu) ôû döôùi cuûa cuïm caàn ñöôïc gaøi vaøo vaønh
ñieàu khieån vaø tröôït treân maët ngoaøi cuûa piston. Phía
treân cuøng cuûa cuïm caàn ñieàu khieån ñöôïc noái vôùi loø xo
boä ñieàu toác baèng 1 choát chaën, coøn ñaàu kia cuûa loø xo
ñöôïc noái vôùi truïc caàn ñieàu khieån. Truïc caàn ñieàu khieån
ñöôïc gaøi vaøo voû boä ñieàu toác vaø caàn ñieàu khieån ñöôïc
gaén treân truïc. Baøn ñaïp ga ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi caàn
ñieàu khieån baèng caùp vaø löïc loø xo boä ñieàu toác seõ thay
ñoåi tuøy theo vò trí caàn ñieàu khieån (vò trí baøn ñaïp ga).
Löôïng phun nhieân lieäu ñöôïc ñieàu tieát nhôø 2 löïc ñoái
khaùng nhau: löïc ly taâm quaû vaêng vaø löïc loø xo boä ñieàu
toác.
Löïc ly taâm cuûa quaû vaêng thay ñoåi theo toác ñoä ñoäng cô
vaø taùc ñoäng leân caàn boä ñieàu toác qua vaønh boä ñieàu toác.
Löïc loø xo boä ñieàu toác tuøy thuoäc vaøo vò trí caàn ñieàu
khieån (vò trí baøn ñaïp ga) seõ taùc ñoäng leân caàn boä ñieàu
toác qua choát chaën.

6
ISUZU

Vieäc ñieàu khieån thôøi ñieåm phun

Boä ñieàu khieån phun sôùm ñöôïc boá trí phía döôùi bôm, ôû
trong coù 1 piston.
ÔÛ phía aùp suaát thaáp cuûa piston, boä ñieàu khieån phun
sôùm coù 1 loø xo ñöôïc ñònh saün löïc eùp, aùp suaát nhieân
lieäu ôû buoàng bôm taùc ñoäng leân phía ñoái dieän (phía aùp
suaát cao). Vò trí piston boä ñieàu khieån phun sôùm thay
ñoåi theo söï caân baèng cuûa 2 löïc naøy, taùc ñoäng leân choát
giaù ñôõ vaø laøm xoay giaù ñôõ con laên. Khi piston boä ñieàu
khieån phun sôùm neùn loø xo thì thôøi ñieåm phun seõ sôùm
leân (giaù ñôõ con laên quay ngöôïc chieàu) vaø piston boä
ñieàu khieån chuyeån ñoäng theo höôùng ngöôïc laïi thì thôøi
ñieåm phun seõ muoän ñi. Nhö vaäy, thôøi ñieåm phun seõ
ñöôïc ñieàu khieån nhö treân.

- Bôm cung caáp.

Bôm cung caáp goàm roâ to, caùc caùnh gaït vaø noøng xi
lanh bôm.
Truïc daãn ñoäng bôm quay truyeàn qua then vaø keùo roâ to
quay theo.
Maët trong cuûa noøng xi lanh ñöôïc thieát keá leäch taâm vôùi
roâ to. Treân roâ to coù laép 4 caùnh gaït. Löïc ly taâm seõ laøm
vaêng caùnh gaït ra trong khi quay vaø caùnh seõ tieáp xuùc
vôùi maët trong noøng xilanh ñeå taïo ra 4 buoàng nhieân
lieäu. Do ñoù, theå tích cuûa 4 buoàng naøy taêng leân nhôø
vieäc quay naøy ñeå huùt nhieân lieäu töø thuøng nhieân lieäu.
Ngöôïc laïi, khi theå tích 4 buoàng naøy giaûm ñi thì nhieân
lieäu ñöôïc neùn laïi vaø aùp suaát taêng leân.

7
ISUZU

- Van ñieàu tieát

Aùp suaát nhieân lieäu ôû bôm cung caáp taêng tyû leä thuaän
vôùi toác ñoä bôm.
Tuy nhieân, toång löôïng nhieân lieäu ñöôïc söû duïng cho
vieäc phun caàn thieát cho ñoäng cô ít hôn nhieàu so vôùi
löôïng nhieân lieäu chuyeån tôùi töø bôm cung caáp. Vì vaäy,
ñeå traùnh vieäc taêng quaù möùc aùp suaát nhieân lieäu ôû
buoàng bôm do thöøa nhieân lieäu vaø ñeå ñieàu chænh aùp
suaát buoàng bôm luoân naèm trong 1 aùp suaát nhaát ñònh,
ôû gaàn ñöôøng ra bôm cung caáp coù gaén 1 van ñieàu tieát
aùp suaát (van ñieàu aùp). Boä ñieàu khieån thôøi ñieåm phun
hoaït ñoäng nhôø aùp suaát buoàng bôm ñöôïc ñieàu tieát baèng
van ñieàu aùp.

8
 ISUZU

- Hoaït ñoäng cuûa piston bôm

Truïc chuû ñoäng seõ daãn ñoäng ñoàng thôøi bôm cung caáp, ñóa cam vaø piston bôm. Chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa
piston bôm ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc vaáu cam cuûa ñóa cam khi ñoäi leân con laên. Khi raõnh daàu vaøo treân piston
truøng vôùi loã daàu vaøo treân thaân bôm thì daàu ñöôïc huùt vaøo buoàng aùp suaát. Sau ñoù, piston tieáp tuïc vöøa chuyeån
ñoäng tònh tieán, vöøa chuyeån ñoäng quay seõ ñoùng loã daàu vaøo.
Sau khi raõnh daàu ra treân piston truøng vôùi loã daàu ra treân thaân bôm vaø aùp suaát trong buoàng aùp suaát lôùn hôn aùp
suaát dö treân ñöôøng oáng coäng vôùi löïc loø xo van phaân phoái thì van phaân phoái seõ môû ñeå daàu vaøo voøi phun vaø
phun vaøo xi lanh.
Khi cöûa caét nhieân lieäu treân piston truøng vôùi beà maët vaønh ñieàu khieån thì vieäc phun nhieân lieäu seõ keát thuùc.
Thaân bôm chæ coù 1 cöûa daàu vaøo, nhöng coù soá cöûa daàu ra baèng soá xy lanh ñoäng cô. Tuy nhieân, maëc duø piston
bôm coù soá raõnh daàu vaøo baèng vôùi soá xi lanh, nhöng chæ coù 1 raõnh daàu ra vaø 1 raõnh caân baèng.

9
ISUZU

- Haønh trình huùt.

Trong haønh trình piston hoài veà, khi loã daàu vaøo ôû thaân
bôm vaø raõnh daàu vaøo treân piston bôm truøng nhau, thì
daàu ñaõ ñöôïc neùn ôû buoàng bôm seõ ñöôïc huùt vaøo buoàng
aùp suaát. (H.10)

- Haønh trình cung caáp.

Khi piston bôm vöøa quay, vöøa ñöôïc naâng leân nhôø ñóa
cam, thì maët ngoaøi cuûa piston bôm seõ ñoùng cöûa huùt
vaø neùn daàu laïi. Cuøng luùc ñoù raõnh daàu ra treân piston
bôm cuõng truøng vôùi cöûa ra treân thaân bôm. Keát quaû laø,
daàu ñöôïc neùn tôùi khi lôùn hôn löïc loø xo van phaân phoái
vaø lôùn hôn caû aùp suaát dö treân oáng cao aùp ñeå môû van
phaân phoái. Sau ñoù, daàu ñöôïc phun vaøo buoàng ñoát
ñoäng cô qua voøi phun.

10
ISUZU

- Keát thuùc vieäc phun.

Khi maët sau cuûa vaønh ñieàu khieån truøng vôùi cöûa caét
nhieân lieäu treân bôm, nhieân lieäu treân piston bôm (töùc laø
treân buoàng aùp suaát) coù aùp suaát cao hôn nhieàu so vôùi
aùp suaát buoàng bôm qua cöûa caét nhieân lieäu. Sau ñoù aùp
suaát giaûm ñoät ngoät, van phaân phoái seõ ñoùng laïi nhôø loø
xo vaø chaám döùt vieäc cung caáp nhieân lieäu.

- Haønh trình caân baèng.

Tieáp theo vieäc keát thuùc phun, piston bôm seõ quay vaø
cöûa ra treân thaân bôm truøng vôùi raõnh caân baèng treân
piston.
Sau ñoù, aùp suaát nhieân lieäu treân ñöôøng cao aùp töø giöõa
cöûa ra treân raõnh piston vaø van phaân phoái seõ giaûm
baèng aùp suaát daàu trong buoàng bôm.
Haønh trình naøy seõ caân baèng aùp suaát cöûa ra cho töøng
xi lanh vôùi moïi voøng quay, do vaäy ñaûm baûo vieäc phun
oån ñònh.
Nhöõng hoaït ñoäng treân ñöôïc thöïc hieän theo thöù töï
phun cho moãi voøng quay cuûa bôm.

11
ISUZU

- Traùnh quay ngöôïc.

Trong khi piston chuyeån ñoäng theo chieàu quay bình
thöôøng, thì cöûa vaøo seõ môû trong suoát haønh trình hoài
cuûa piston vaø coù ñuû löôïng daàu ñöôïc huùt vaøo buoàng aùp
suaát. Trong haønh trình neùn, cöûa vaøo ñöôïc ñoùng laïi vaø
vieäc phun nhieân lieäu ñöôïc thöïc hieän.
Tuy nhieân, neáu ñoäng cô quay theo chieàu ngöôïc laïi
(chaúng haïn khi xe ñöùng yeân, baét ñaàu luøi vaø ñoäng cô
seõ quay …) thì cöûa daàu vaøo treân thaân bôm vaø raõnh
daàu vaøo treân piston seõ truøng nhau trong thôøi gian
piston naâng leân, daàu seõ khoâng theå taïo ñöôïc aùp suaát
vaø vieäc phun nhieân lieäu seõ khoâng xaûy ra. Vì vaäy, ñoäng
cô seõ ngöøng ngay.
- Ñieàu khieån löôïng phun nhieân lieäu.
Löôïng phun nhieân lieäu ñöôïc taêng leân hoaëc giaûm ñi
nhôø vaøo haønh trình coù ích cuûa piston, noù thay ñoåi theo
vò trí cuûa vaønh ñieàu khieån.

12
 ISUZU

Haønh trình coù ích naøy laø haønh trình cuûa piston töø cöûa
caét nhieân lieäu treân piston tôùi maët sau vaønh ñieàu khieån
trong haønh trình cung caáp, sau khi cöûa vaøo thaân bôm
vaø raõnh piston ñöôïc ñoùng laïi. Haønh trình coù ích tyû leä
thuaän vôùi löôïng nhieân lieäu phun vaøo.
Nhö coù theå nhìn thaáy treân hình 15, söï di chuyeån cuûa
vaønh ñieàu khieån veà beân traùi seõ laøm giaûm haønh trình
coù ích vaø ngöôïïc laïi, khi di chuyeån veà beân phaûi seõ laøm
taêng haønh trình coù ích vaø laøm taêng löôïng phun nhieân
lieäu.
Maëc duø vò trí baét ñaàu phun laø coá ñònh nhöng vieäc keát
thuùc phun thay ñoåi theo vò trí vaønh ñieàu khieån. Vò trí
vaønh ñieàu khieån do boä ñieàu toác quyeát ñònh.

Van phaân phoái vaø van daäp dao ñoäng.

Khi aùp suaát nhieân lieäu ñöôïc neùn taêng leân lôùn
hôn löïc loø xo van phaân phoái vaø lôùn hôn caû aùp
suaát dö treân ñöôøng oáng cao aùp, thì van phaân
phoái seõ môû vaø nhieân lieäu ñöôïc cung caáp tôùi voøi
phun.
Sau ñoù, khi ñaït tôùi aùp suaát môû voøi phun, thì
vieäc phun nhieân lieäu vaøo xi lanh seõ xaûy ra. Khi
piston ôû traïng thaùi caét nhieân lieäu vaø chaám döùt
vieäc phun, thì aùp suaát trong buoàng aùp suaát ñoät
ngoät giaûm vaø loø xo seõ ñoùng van phaân phoái. Ñeå
traùnh cho thôøi ñieåm phun khoâng bò treã, caàn
phaûi duy trì aùp suaát dö nhieân lieäu cho laàn phun
sau. Van phaân phoái coù chöùc naêng traùnh cho
nhieân lieäu chaûy ngöôïc veà trong haønh trình huùt
cuûa piston bôm.

ÔÛ taâm cuûa van phaân phoái coù 1 piston. lieäu bò tuït laïi tôùi thôøi ñieåm van phaân phoái ñoùng hoaøn
Sau khi döùt phun vaø gôø piston tieáp xuùc vôùi ñænh ñeá toaøn.
van (H. 16-B), thì vieäc suït giaûm aùp suaát trong
ñöôøng oáng cao aùp seõ tyû leä thuaän vôùi löôïng nhieân [ ΠD2/4 x (haønh trình laøm vieäc)]

13
 ISUZU

ÔÛ ñaây: -D: ñöôøng kính piston. Vì vaäy, vieäc caét nhieân lieäu xaûy ra ngay sau khi döùt
phun vaø ngaên ñöôïc hieän töôïng nhoû gioït (H. 16-C).
Van daäp dao ñoäng laø 1 boä phaän cuûa van phaân phoái vaø
caáu taïo cuûa noù ñöôïc theå hieän treân hình 17. Van daäp
dao ñoäng neùn loø xo cuûa noù vaø môû gaàn nhö ñoàng thôøi
vôùi vieäc môû cuûa van phaân phoáiû. Nhieân lieäu do piston
bôm cung caáp qua oáng cao aùp, sau ñoù tôùi giaù ñôõ voøi
phun roái tôùi voøi phun. Sau khi döùt phun, van daäp dao
ñoäng ñoùng nhanh hôn van phaân phoái nhôø löïc loø xo.
Theo caùch naøy, do chæ coù löôïng nhieân lieäu tuït laïi ñöôïc
hoài qua loã nhoû ôû taâm cuûa cuûa van daäp dao ñoäng cho
tôùi khi van phaân phoái ñoùng laïi, vì vaäy ngaên ñöôïc aùp
suaát treân ñöôøng oáng cao aùp giaûm ñoät ngoät. Aùp suaát
giaûm ñoät ngoät coù theå ñoâi khi taïo ra chaân khoâng vaø
sinh boït khí. Ñieàu naøy coù theå gaây ra aên moøn caùc oáng
cao aùp vaø coù theå laøm gaõy hoaëc vôõ oáng. Van daäp dao
ñoäng ñöôïc laép vaøo ñeå traùnh truïc traëc treân.

14
 ISUZU

BOÄ ÑIEÀU TOÁC

Phuï thuoäc vaøo muïc ñích söû duïng, boä ñieàu toác cô khí (söû duïng quaû vaêng) chia ra laøm 3 loïai:
1/ Ñieàu toác theo söï thay ñoåi cuûa toác ñoä ñoäng cô (moïi toác ñoä).
2/ Ñieàu toác keát hôïp (moät phaàn toác ñoä)
3/ Ñieàu toác ôû toác ñoä nhoû nhaát vaø toác ñoä lôùn nhaát (giôùi haïn toác ñoä).

SÔ ÑOÀ CAÁU TAÏO VAØ HOÏAT ÑOÄNG CUÛA BOÄ ÑIEÀU TOÁC MOÏI TOÁC ÑOÄ

Hình 18 Caáu taïo boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä

Caáu taïo cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä nhö truyeàn qua 1 baùnh raêng taêng toác ñeán giaù giöõ caùc
hình 18. Truïc chuû ñoäng quay (ñöôïc trang bò 2 cao quaû vaêng ñöôïc laép treân truïc cuûa boä ñieàu toác.
su giaûm dao ñoäng)

15
 ISUZU

Hình 19 Cuïm caàn ñieàu khieån boä ñieàu toác thay
ñoåi theo toác ñoä.
Coù 4 quaû vaêng ñöôïc laép trong giaù ñôõ. Khi quay,
nhöõng quaû vaêng naøy seõ vaêng ra nhôø löïc ly taâm vaø
laøm oáng ngoaøi truïc ñieàu toác dòch chuyeån theo
höôùng doïc truïc, ñoàng thôøi ñaåy cuïm caàn ñieàu
khieån cuûa boä ñieàu toác. Cuïm caàn ñieàu khieån boä
ñieàu toác goàm coù: caàn hieäu chænh, caàn ñaøn hoài,
caàn khôûi ñoäng, loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù) vaø khôùp
noái caàu
(Hình 19).
Truïc M1 cuûa caàn hieäu chænh ñöôïc laép bôûi choát bu
loâng beân trong voû bôm, phaàn beân döôùi ñöôïc giöõ
bôûi loø xo cuûa ñaàu phaân phoái daàu vaø phaàn ñaàu treân
tieáp xuùc vôùi vít ñieàu chænh toaøn taûi, caàn hieäu chænh
khoâng theå di chuyeån ñöôïc.
Caàn khôûi ñoäng taùch rôøi vôùi caàn ñaøn hoài bôûi loø xo
khôûi ñoäng (loø xo laù) chæ khi ñoäng cô ñang khôûi
ñoäng, laøm di chuyeån oáng ngoaøi ñieàu toác theo
höôùng ñoùng caùc quaû vaêng laïi. Keát quaû laø, khôùp
caàu ôû phaàn döôùi cuûa caàn khôûi ñoäng xoay quanh
truïc M2 (truïc M2 chung caàn khôûi ñoäng vaø caàn
ñaøn hoài) seõ laøm di chuyeån vaønh ñieàu khieån theo
höôùng taêng nhieân lieäu.
Trong thôøi gian ñoäng cô hoaït ñoäng, caàn khôûi ñoäng
vaø caàn ñaøn hoài tieáp xuùc nhau vaø cuøng di chuyeån
nhö 1 khoái. Ñaàu treân cuûa caàn ñaøn hoài ñöôïc noái vôùi
caàn ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô thoâng qua loø xo
ñieàu toác. Moät loø xo caàm chöøng ñöôïc laép vaøo choát
treân cuûa caàn ñaøn hoài.
Caáu taïo cuûa boä ñieàu toác cuõng nhö vieäc ñieàu khieån
boä ñieàu toác cho toaøn boä daõy toác ñoä cuûa ñoäng cô
ñöôïc thöïc hieän bôûi hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc loø xo
naøy.

16
 ISUZU

Khôûi ñoäng ñoäng cô

Hình 20 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä: khôûi ñoäng ñoäng cô

Ñeå caûi thieän ñaëc tính khôûi ñoäng khi khôûi ñoäng
ñoäng cô, löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô
luùc khôûi ñoäng thöôøng lôùn hôn luùc toaøn taûi.
Khi ñaïp chaân ga luùc ñoäng cô döøng, luùc naøy caàn
khôûi ñoäng taùch rôøi vôùi caàn ñaøn hoài bôûi loø xo khôûi
ñoäng (loø xo laù) vaø caàn khôûi ñoäng naøy di chuyeån
ñeán ñaåy vaøo oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác.
Chính vì vaäy, vaønh ñieàu khieån ñöôïc ñaåy sang beân
phaûi (theo höôùng löôïng nhieân lieäu cung caáp lôùn
nhaát - hình 20) bôûi caàn khôûi ñoäng xoay quanh
truïc M2.
Cho neân, chæ caàn ñaïp nheï chaân ga ñoäng cô cuõng
coù theå khôûi ñoäng deã daøng.
Sau khi ñoäng cô ñaõ khôûi ñoäng, löïc ly taâm seõ sinh
ra bôûi nhöõng quaû vaêng, oáng ngoaøi truïc boä ñieàu
toác seõ taùc ñoäng ñeå neùn loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù)
vaø caàn khôûi ñoäng ñöôïc eùp vaøo caàn ñaøn hoài.
Vôùi söï di chuyeån naøy, vaønh ñieàu khieån di chuyeån
theo höôùng giaûm nhieân lieäu, vieäc phun nhieân lieäu
seõ trôû laïi möùc phun toaøn taûi vaø keát thuùc vieäc phun
dö nhieân lieäu cho vieäc khôûi ñoäng. Theo caùch naøy
thì caàn ñaøn hoài vaø caàn khôûi ñoäng tieáp xuùc nhau ôû
ñieåm A (hình 20) cuøng di chuyeån nhö 1 khoái .

17
 ISUZU

Hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng

Hình 21 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä: toác ñoä caàm chöøng

Ngay khi ñoäng cô ñaõ khôûi ñoäng, baøn ñaïp ga seõ
traû trôû laïi vò trí ban ñaàu cuûa noù. Caàn ñieàu khieån
cuõng traû trôû veà vò trí ban ñaàu vaø söùc caêng cuûa loø
xo ñieàu toác trôû neân baèng 0. Luùc ñoù caùc quaû vaêng
môû ra, caàn khôûi ñoäng bò eùp tyø vaøo caàn ñieàu chænh
löïc caêng vaø baét ñaàu neùn loø xo caàm chöøng.
Sau ñoù, vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng
giaûm löôïng nhieân lieäu vaø döøng laïi ôû vò trí maø löïc
ly taâm cuûa caùc quaû vaêng caân baèng vôùi löïc cuûa loø
xo caàm chöøng, taïi vò trí naøy coù theå ñaït ñöôïc toác
ñoä caàm chöøng oån ñònh.

18
 ISUZU
Ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát toaøn taûi vaø khoâng taûi
Hình 22 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä: ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát toaøn taûi
Khi ñaïp heát ga vaø caàn ñieàu khieån tieáp xuùc vôùi vít
ñieàu chænh toác ñoä lôùn nhaát, thì caàn ñaøn hoài seõ
tieáp xuùc choát M3 (choát naøy ñöôïc coá ñònh trong voû
bôm) maø ôû vò trí ñoù ñaït ñöôïc löôïng nhieân lieäu
cung caáp cho möùc ñoä toaøn taûi. Luùc naøy, löïc caêng
cuûa loø xo ñieàu toác laø lôùn nhaát, chính vì vaäy loø xo
caàm chöøng bò neùn hoaøn toaøn vaø caùc quaû vaêng
19
cuõng bò ñaåy vaø ñoùng laïi bôûi oáng ngoaøi truïc boä
ñieàu toác.
Sau ñoù, maëc duø löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng taêng
leân theo söï taêng toác ñoä ñoäng cô, nhöng cho tôùi
khi thaéng ñöôïc löïc cuûa loø xo ñieàu toác thì caùc quaû
vaêng môùi laøm oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác di
chuyeån.
 ISUZU
Hình 23 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä: ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát khoâng taûi
Hôn nöõa, vôùi vieäc taêng toác ñoä ñoäng cô sau khi caû
hai (löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng vaø löïc caêng cuûa
loø xo ñieàu toác) ñaõ caân baèng, löïc ly taâm cuûa caùc
quaû vaêng seõ thaéng löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác vaø
loø xo seõ bò keùo daøi ra trong luùc cuïm caàn ñieàu toác
di chuyeån sang phaûi.
Vì vaäy, löôïng nhieân lieäu cung caáp seõ giaûm ñi vaø
vieäc ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát seõ ñöôïc thöïc hieän
ñeå löôïng nhieân lieäu cung caáp cho toác ñoä lôùn nhaát
khoâng vöôït quaù giaù trò nhaát ñònh.
20
Khi khoâng ñaïp heát ga, löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác
coù theå thay ñoåi töï do ñeå cho boä ñieàu toác coù taùc
duïng ñieàu toác ñaùp öùng ñieàu kieän taûi moät phaàn.
Löôïng nhieân lieäu toaøn taûi ñöôïc xaùc ñònh tuøy theo
vieäc vaën vít ñieàu chænh toaøn taûi vaøo nhieàu hay ít.
Khi vaën vít ñieàu chænh toaøn taûi (hình 22. ngöôïc
chieàu kim ñoàng hoà) caàn hieäu chænh seõ di chuyeån
sang traùi xoay quanh ñieåm M1 vaø vaønh ñieàu khieån
di chuyeån theo höôùng taêng nhieân lieäu. Nôùi vít ñieàu
chænh toaøn taûi ngöôïc laïi laøm cho vaønh ñieàu khieån
di chuyeån theo höôùng giaûm nhieân lieäu.
 ISUZU
Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác keát hôïp
Hình 24 Caáu taïo cuûa boä ñieàu toác keát hôïp
Hình 25 Cuïm caàn ñieàu toác keát hôïp
21
Khi so saùnh caáu taïo cuûa boä ñieàu toác keát hôïp vôùi
caáu taïo cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä, loø xo
ñieàu toác vaø cuïm caàn ñieàu toác cuûa boä ñieàu toác keát
hôïp khaùc vôùi boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä.
Nhö hình 24, 1 oáng boïc beân ngoaøi ñöôïc gaén vôùi
truïc cuûa caàn ñieàu khieån, loø xo ñieàu toác vaø loø xo taûi
moät phaàn ñöôïc laép vaøo beân trong oáng boïc naøy vôùi
löïc caêng caùc loø xo ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc. Moät loø
xo giaûm dao ñoäng ñöôïc laép vaøo cuoái oáng boïc beân
ngoaøi.
Vieäc ñieàu khieån toác ñoä caàm chöøng ñöôïc thöïc hieän
bôûi loø xo khôûi ñoäng-caàm chöøng, loø xo naøy ñöôïc
 ISUZU
gaén giöõa ñaàu treân cuûa caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñaøn
Khôûi ñoäng ñoäng cô
Hình 26 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác keát hôïp: khôûi ñoäng ñoäng cô
Khi ñaïp nheï ga trong luùc khôûi ñoäng ñoäng cô thì
caàn ñieàu khieån seõ keùo caàn ñaøn hoài sang beân traùi
nhö (hình 26) vaø thoâng qua taùc ñoäng cuûa loø xo
khôûi ñoäng (loø xo laù), caàn khôûi ñoäng seõ ñaåy oáng
ngoaøi truïc boä ñieàu toác. Thoâng qua chuyeån ñoäng
naøy, khôùp caàu vôùi ñieåm M2 nhö 1 truïc baûn leà laøm
di chuyeån vaønh ñieàu khieån tôùi vò trí caáp dö nhieân
22
hoài beân trong cuïm caàn ñieàu toác.
lieäu cho khôûi ñoäng vaø ñoäng cô coù theå khôûi ñoäng 1
caùch deã daøng.
Ngay khi ñoäng cô ñaõ khôûi ñoäng, löïc ly taâm nhôø
caùc quaû vaêng seõ ñaåy oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác
choáng laïi löïc caêng cuûa loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù).
Vaønh ñieàu khieån sau ñoù seõ di chuyeån theo höôùng
giaûm nhieân lieäu vaø keát thuùc vieäc phun dö nhieân
lieäu cho vieäc khôûi ñoäng.
 ISUZU

Hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng

Hình 27 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác keát hôïp: hoaït ñoäng caàm chöøng

Khi nhaû baøn ñaïp ga thì caàn ñieàu khieån treân thaân
bôm quay trôû veà vò trí caàm chöøng vaø caàn ñaøn hoài
ñöôïc töï do.
Nhôø löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêngï, oáng ngoaøi truïc
boä ñieàu toác ñaåy caàn khôûi ñoäng. Sau khi loø xo khôûi
ñoäng - caàm chöøng tieáp xuùc vôùi caàn
ñaøn hoài, löïc hôïp thaønh giöõa loø xo khôûi ñoäng–caàm
chöøng vaø loø xo khôûi ñoäng caân baèng vôùi löïc ly taâm
cuûa caùc quaû vaêngï caàn khôûi ñoäng seõ ñöùng yeân 1
vò trí. Chuyeån ñoäng naøy cuûa caàn khôûi ñoäng laøm di
chuyeån tröïc tieáp vaønh ñieàu khieån theo höôùng
giaûm nhieân lieäu vaø toác ñoä caàm chöøng baét ñaàu oån
ñònh.

23
 ISUZU

Hoaït ñoäng ôû toác ñoä taûi moät phaàn

Hình 28 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác keát hôïp: taûi moät phaàn

ÔÛ phaïm vi toác ñoä vöôït toác ñoä caàm chöøng thì loø xo
khôûi ñoäng (loø xo laù) vaø loø xo khôûi ñoäng-caàm
chöøng bò neùn laïi, caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñaøn hoài
tieáp xuùc vôùi nhau taïi ñieåm loài A, caû 2 cuøng di
chuyeån nhö 1 khoái (hình 28).
Vì vaäy, khi hoaït ñoäng taûi moät phaàn thì loø xo giaûm
dao ñoäng vaø loø xo taûi moät phaàn bò taùc ñoäng bôûi
löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng.

24
 ISUZU
Hình 29 : Ñöôøng ñaëc tính boä ñieàu toác keát hôïp
Hình 30 : Cuïm truïc caàn ñieàu khieån
25
ÔÛ toác ñoä thaáp trong daõy I, vò trí cuûa vaønh ñieàu
khieån ñöôïc ñieàu khieån nhôø söï caân baèng cuûa löïc ly
taâm quaû vaêng vaø löïc cuûa loø xo giaûm dao ñoäng
(vaønh ñieàu khieån di chuyeån töø ñieåm (1) ñeán ñieåm
(2) nhö hình 29).
ÔÛ toác ñoä trung bình vaø cao trong daõy II (taïi ñoù löïc
ly taâm cuûa quaû vaêng thaéng löïc loø xo giaûm dao
ñoäng nhöng nhoû hôn löïc loø xo ñieàu toác), loø xo
giaûm dao ñoäng bò neùn hoaøn toaøn vaø loø xo taûi 1
phaàn trong oáng boïc ngoaøi bò neùn laïi vôùi 1 khoaûng
baèng US2 (hình 29). US2 thay ñoåi theo söï caân
baèng cuûa löïc ly taâm caùc quaû vaêng vôùi töøng löïc loø
xo (theo toác ñoä ñoäng cô vaø taûi ñoäng cô).
Neáu xe vöôït qua doác khi ñang ôû 1 möùc taûi vôùi vò
trí cuûa chaân ga coá ñònh vaø vò trí cuûa vaønh ñieàu
khieån ôû ñieåm (3), bôûi vì toác ñoä ñoäng cô giaûm, vò
trí vaønh ñieàu khieån seõ chuyeån veà phía ñieåm (2)
do taùc ñoäng cuûa loø xo taûi 1 phaàn vaø löôïng nhieân
lieäu cung caáp seõ taêng.
Ngöôïc laïi neáu xe xuoáng doác, khi toác ñoä ñoäng cô
taêng thì löôïng nhieân lieäu cung caáp seõ giaûm.
Hôn nöõa, neáu thay ñoåi vò trí chaân ga thì vò trí cuûa
vaønh ñieàu khieån seõ di chuyeån theo höôùng muõi teân
nhö trong hình 29.
 ISUZU

Ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát khoâng taûi vaø toaøn taûi

Hình 31 Caáu taïo boä ñieàu toác keát hôïp: toác ñoä lôùn nhaát toaøn taûi

Khi caàn ñieàu khieån di chuyeån cho ñeán khi noù

chaïm vaøo bu loâng chaën toác ñoä lôùn nhaát, caàn ñaøn
hoài seõ chaïm vaøo choát M3 ñöôïc laép beân trong voû
bôm vaø khoâng theå di chuyeån theâm nöõa. Do ñoù loø
xo giaûm dao ñoäng vaø loø xo taûi 1 phaàn bò neùn
hoaøn toaøn vaø vaønh ñieàu khieån seõ di chuyeån ñeán vò
trí ñaït ñöôïc löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng
cô luùc toaøn taûi.
Theo ñoù, toác ñoä ñoäng cô seõ taêng vaø taïi ñieåm löïc
ly taâm cuûa quaû vaêng caân baèng vôùi löïc loø xo oáng
boïc ngoaøi (ñieåm 5 hình 29), thì toác ñoä lôùn nhaát
toaøn taûi cuûa ñoäng cô coù theå taïo ra coâng suaát lôùn
nhaát.

26
 ISUZU

Hình 32 Caáu taïo boä ñieàu toác keát hôïp: toác ñoä lôùn nhaát khoâng taûi

Nhaèm ngaên khoâng cho ñoäng cô vöôït quaù toác ñoä
lôùn nhaát khi toác ñoä bôm cao aùp taêng hôn nöõa do
thay ñoåi taûi v.v, caùc quaû vaêng baét ñaàu neùn loø xo
ñieàu toác vaø caàn ñaøn hoài quay quanh ñieåm M2
theo
chieàu kim ñoàng hoà laøm di chuyeån vaønh ñieàu khieån
theo höôùng khoâng phun nhieân lieäu .
Do ñoù, boä ñieàu toác ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô ñeå
khoâng vöôït quaù toác ñoä giôùi haïn lôùn nhaát.

27
 ISUZU
Boä ñieàu toác toác ñoä thay ñoåi vaø boä ñieàu toác keát hôïp
Hình 33 Ñöôøng ñaëc tính boä ñieàu toác thay ñoåi
theo toác ñoä ñoäng cô.
Hình 34 Ñöôøng ñaëc tính boä ñieàu toác keát hôïp
28
Löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác toác ñoä thay ñoåi seõ
thay ñoåi phuø hôïp theo söï thay ñoåi vò trí chaân ga
(hình 33 ñieåm 1 tôùi 5).
Ví duï nhö khi löïc ly taâm cuûa quaû vaêng caân baèng
vôùi löïc loø xo ñieàu toác (hình 33 ñieåm A) vaø giaûm
ga 1 chuùt ñeå giaûm toác ñoä ñoäng cô, vaønh ñieàu
khieån seõ di chuyeån ñeán vò trí khoâng phun nhieân
lieäu nhö ñöôøng ñaäm hình 33.
Sau ñoù, ñeå ñaùp öùng vôùi söï thay ñoåi cuûa löïc loø xo
boä ñieàu toác (ñöôøng doác 3) vaønh ñieàu khieån seõ di
chuyeån theo höôùng taêng nhieân lieäu vaø seõ döøng laïi
ôû vò trí ñaït ñöôïc löôïng nhieân lieäu caàn thieát ñoái vôùi
taûi taïi thôøi ñieåm naøy (nghóa laø ñieåm B; löïc ly taâm
cuûa quaû vaêng caân baèng vôùi löïc loø xo ñònh tröôùc
cuûa boä ñieàu toác). Boä ñieàu toác toác ñoä thay ñoåi seõ
khoáng cheá toaøn boä toác ñoä ñoäng cô ñaùp öùng vôùi vò
trí chaân ga hoaëc söï thay ñoåi cuûa taûi ñoäng cô.
Vôùi boä ñieàu toác keát hôïp, löïc ñònh tröôùc cuûa loø xo
taûi 1 phaàn vaø vò trí cuûa vaønh ñieàu khieån (hình 34
ñöôøng 1 ñeán 5) thay ñoåi ñaùp öùng theo vò trí chaân
ga ñeå ñieàu chænh löôïng phun nhieân lieäu.
Neáu buoâng nheï chaân ga ñeå giaûm toác ñoä ñoäng cô
trong luùc loø xo taûi 1 phaàn hoaït ñoäng (hình 34
ñieåm A), khi löïc ly taâm cuûa quaû vaêng vôùi löïc loø xo
taûi 1 phaàn caân baèng nhau thì vaønh ñieàu khieån seõ
di chuyeån töø ñieåm A ñeán ñieåm B nhö ñöôøng ñaäm
hình 34.
Ñöôøng ñaäm hình 34 chæ ra raèng vaønh ñieàu khieån
di chuyeån khi toác ñoä giaûm, vaønh ñieàu khieån cuûa
boä ñieàu toác keát hôïp thì di chuyeån ít vaø söï thay ñoåi
löôïng nhieân lieäu cung caáp cuõng giaûm.
Ñieàu naøy laøm cho giaûm rung giaät do söï thay ñoåi
ñoät ngoät löôïng phun nhieân lieäu vaø caûi thieän caûm
giaùc chaân ga khi toác ñoä giaûm.
 ISUZU

Boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc

Hình 35 Caáu taïo boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc

Boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc coù caàn Caàn ñieàu khieån moâ men quay thì ñöôïc laép vôùi loø
ñieàu khieån moâ men quay ñöôïc gaén treân caàn khôûi xo ñieàu khieån moâ men quay, löïc cuûa noù thay ñoåi
ñoäng cuûa cuïm caàn ñieàu toác. theo haønh trình ñieàu khieån moâ men quay.

29
 ISUZU

Boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc di

chuyeån vaønh ñieàu khieån suoát haønh trình ñieàu
khieån moâ men (S3 trong hình 37) trong phaïm vi
ñieàu khieån toác ñoä trung bình cuûa boä ñieàu toác ñeå
taêng löôïng nhieân lieäu tæ leä thuaän vôùi toác ñoä ñoäng
cô vaø do ñoù traùnh vieäc giaûm coâng suaát do thieáu
nhieân lieäu ôû toác ñoä cao (hình 37).
Hình 37 theå hieän ñaëc tính ñieàu khieån cuûa boä ñieàu
toác keát hôïp coù laép boä phaän ñieàu khieån moâ men
quay ngöôïc .

Hình 36 Cuïm caàn ñieàu toác trang bò boä phaän

ñieàu khieån moâ men qyay ngöôïc

Hình 37 Ñöôøng ñaëc tính ñieàu khieån moâ men

quay ngöôïc

30
 ISUZU
Khôûi ñoäng ñoäng cô
Hình 38 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc : khôûi ñoäng ñoäng cô
Nhö trong boä ñieàu toác thay ñoåi theo toác ñoä ñoäng
cô hoaëc boä ñieàu toàc keát hôïp, boä ñieàu toác coù trang
bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay seõ ñieàu
khieån vieäc khôûi ñoäng ñoäng cô nhôø loø xo khôûi ñoäng
(loø xo laù) laép treân caàn khôûi ñoäng.
31
Vaøo luùc khôûi ñoäng nhôø, taùc duïng cuûa loø xo khôûi
ñoäng, caû hai caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñieàu khieån moâ
men seõ quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà quanh truïc
M2 laøm di chuyeån vaønh ñieàu khieån theo höôùng
taêng löôïng nhieân lieäu ñeå cung caáp ñuû löôïng nhieân
lieäu cho ñoäng cô luùc khôûi ñoäng.
 ISUZU

Hoaït ñoäng ôû toác ñoä caàm chöøng

Hình 39 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc : Toác ñoä caàm chöøng

Luùc khôûi ñoäng, löïc ly taâm cuûa quaû vaêng ñaåy oáng
ngoaøi truïc boä ñieàu toác di chuyeån sang phaûi (hình
39) sau ñoù, vaønh ñieàu khieån tieáp xuùc vaø ñaåy caàn
ñieàu khieån moâ men di chuyeån. Caàn ñieàu khieån
tieáp tuïc ñaåy caàn ñaøn hoài ôû ñieåm A vaø caàn ñieàu
khieån moâ men quay xoay quanh ôû A ñeå eùp loø xo
khôûi
ñoäng-caàm chöøng tôùi khi löïc (ñaët tröôùc) loø xo
thaéng löïc ly taâm quaû vaêng. Do ñoù, caàn khôûi ñoäng
seõ xoay quanh truïc M2 theo chieàu kim ñoàng hoà,
nhö vaäy vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng
giaûm nhieân lieäu cho ñeán khi ñaït löôïng nhieân lieäu
phuø hôïp vôùi toác ñoä caàm chöøng.

32
 ISUZU
Hoaït ñoäng cuûa taûi 1 phaàn
Hình 40 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc: taûi 1 phaàn
ÔÛ phaïm vi toác ñoä vöôït quaù toác ñoä caàm chöøng,vaø
ôû phaïm vi maø vò trí caàn ñieàu khieån ôû giöõa toác ñoä
caàm chöøng vaø toác ñoä lôùn nhaát, loø xo khôûi ñoäng vaø
loø xo khôûi ñoäng–caàm chöøng bò neùn hoaøn toaøn,
caàn ñieàu khieån moâ men quay vaø caàn ñaøn hoài tieáp
xuùc nhau taïi ñieåm A vaø B, cuøng caàn khôûi ñoäng di
chuyeån nhö 1 khoái (hình 40).
Do ñoù trong thôøi gian taûi 1 phaàn hoaït ñoäng, löïc ly
taâm cuûa quaû vaêng taùc ñoäng tôùi loø xo giaûm dao
ñoäng vaø loø xo taûi 1 phaàn.
Neáu toác ñoä taêng leân trong thôøi gian taûi 1 phaàn
hoaït ñoäng theo söï thay ñoåi vò trí caàn ñieàu khieån
33
(hoaëc vò trí vaønh ñieàu khieån) sau khi ñaïp ga, thì
löïc ly taâm cuûa quaû vaêng taêng leân laøm di chuyeån
oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác veà beân phaûi, do ñoù
ñaåy caàn ñieàu khieån moâ men veà beân phaûi. Sau ñoù,
vì caàn ñieàu khieån moâ men, caàn khôûi ñoäng vaø caàn
ñaøn hoài keát hôïp vôùi nhau nhö 1 cuïm, cho neân söï
di chuyeån cuûa oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác nhôø löïc
ly taâm quaû vaêng seõ neùn loø xo giaûm dao ñoäng vaø
loø xo taûi 1 phaàn laøm cho caàn khôûi ñoäng xoay
quanh M2. Vì vaäy, vaønh ñieàu khieån di chuyeån
sang traùi ñeå giaûm löôïng phun nhieân lieäu. Keát quaû
laø, toác ñoä ñöôïc giaûm xuoáng ñeå duy trì toác ñoä
 ISUZU
ñoäng cô thích hôïp vaø löôïng phun nhieân lieäu ñaùp
öùng vôùi taûi ñoäng cô ñaït ñöôïc ôû ñieåm maø löïc ly
Hoaït ñoäng cuûa toác ñoä lôùn nhaát toaøn taûi
Hình 41 Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác trang bò boä phaän ñieàu khieån moâ men quay ngöôïc: toác ñoä lôùn nhaát
toaøn taûi
Khi caàn ñieàu khieån di chuyeån tôùi khi chaïm vaøo vít
ñieàu chænh toác ñoä lôùn nhaát, thì toác ñoä ñoäng cô
taêng ñeán khi ñaït toác ñoä toaøn taûi lôùn nhaát. ÔÛ thôøi
ñieåm naøy, oáng boïc ngoaøi bò ñaåy sang heát beân traùi
(hình 41), loø xo taûi 1 phaàn bò neùn hoaøn toaøn, loø
xo ñieàu toác bò neùn laïi vaø caàn ñaøn hoài bò keùo sang
traùi cho ñeán khi chaïm vaøo choát chaën M3 (taïi vò
trí ñoù
34
taâm quaû vaêng caân baèng vôùi löïc keát hôïp cuûa loø xo
giaûm dao ñoäng vaø loø xo taûi 1 phaàn.
ñaït ñöôïc löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô
luùc toaøn taûi). Khi toác ñoä ñoäng cô taêng leân, löïc ly
taâm cuûa quaû vaêng taêng vaø oáng ngoaøi truïc boä ñieàu
toác taùc ñoäng laøm chuyeån ñoäng caàn ñaøn hoài choáng
laïi löïc cuûa loø xo ñieàu toác laøm vaønh ñieàu khieån di
chuyeån vaø duy trì ñöôïc hoaït ñoäng ôû toác ñoä lôùn
nhaát toaøn taûi.
ISUZU

35
Hoaït ñoäng cuûa haønh trình caàn ñieàu khieån moment quay ngöôïc

Hình 42. Söï hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác coù boä ñieàu khieån moment quay ngöôïc: hoaït ñoäng cuûa haønh trình
caàn ñieàu khieån moment quay ngöôïc.

Khi toác ñoä ñoäng cô cao hôn N1 voøng/phuùt (xem hình Söï gia taêng löôïng phun nhieân lieäu ñöôïc quyeát ñònh
37) thì löïc ly taâm cuûa quaû vaêng seõ tieáp tuïc taêng leân bôûi haønh trình ñieàu khieån moment quay ngöôïc S3
laøm neùn loø xo ñieàu khieån moment quay ngöôïc. (hình 41).
Do ñoù, caàn ñieàu khieån moment quay seõ quay ngöôïc
chieàu kim ñoàng hoà quanh ñieåm B (choát giôùi haïn caàn
ñieàu khieån moment quay), laøm caàn khôûi ñoäng quay
ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà quanh M2 ñeå di chuyeån
vaønh ñieàu khieån theo höôùng taêng nhieân lieäu.

35
Hoaït ñoäng vôùi toác ñoä lôùn nhaát khoâng taûi

Hình 43. Söï hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác coù boä ñieàu khieån moment quay ngöôïc: Ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát
khoâng taûi.

Khi haønh trình ñieàu khieån moment quay ngöôïc ñi heát
hoaøn toaøn vaø toác ñoä ñoäng cô taêng leân thì löïc ly taâm
cuûa quaû vaêng seõ laøm oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác veà
beân phaûi (hình 43). Caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñaøn hoài
(thoâng qua caàn ñieàu khieån moment quay) sau ñoù, se(
di chuyeån laøm neùn loø xo boä ñieàu toác cho ñeán khi ñoä
caêng loø xo boä tieát cheá caân baèng vôùi löïc ly taâm cuûa
quaû vaêng ôû vò trí toác ñoä lôùn nhaát khoâng taûi.
Neáu toác ñoä ñoäng cô taêng hôn nöõa thì vaønh ñieàu
khieån seõ di chuyeån veà beân traùi cho ñeán khi cöûa caét
daàu treân piston thoâng vôùi buoàng bôm, keát quaû laø
nhieân lieäu khoâng ñöôïc phun nöõa ñeå giôùi haïn toác ñoä
lôùn nhaát cuûa ñoäng cô.

36
 CAÁU TAÏO VAØ HOAÏT ÑOÄNG BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN PHUN SÔÙM

Nhö ta bieát raèng quan heä giöõa thôøi ñieåm phun nhieân
lieäu vaø tính naêng cuûa ñoäng cô (coâng suaát, khí thaûi,
xung ñoäng) la( raát quan troïng.
Neáu thôøi ñieåm phun thöïc teá chæ khaùc moät chuùt so vôùi
thôøi ñieåm phun tieâu chuaån, thì tính naêng cuûa ñoäng cô
cuõng seõ bò aûnh höôûng khoâng toát.
Do hieän töôïng chaùy treã sinh ra trong quaù trình chaùy
cuûa ñoäng cô diesel taêng leân khi toác ñoä ñoäng cô
taêng, vì vaäy caàn phaûi buø vaøo hieän töôïng chaùy treã
naøy baèng caùch taêng thôøi ñieåm phun sôùm nhieân lieäu.
Do ñoù ngöôøi ta gaén theâm boä ñònh thôøi ñieåm phun
nhieân lieäu sôùm ôû phaàn döôùi bôm cao aùp.

Boä ñieàu khieån phun sôùm tieâu chuaån (boä ñieàu khieån phun sôùm theo toác ñoää)

â(

Hình 44. Nguyeân lyù laøm vieäc vaø caáu taïo boä ñieàu khieån phun sôùm theo toác ñoä

Nhö hình 44, loø xo boä phun sôùm ñöôïc laép ñaët ôû
buoàng aùp suaát thaáp, aùp suaát buoàng bôm ñi qua loã
piston cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm seõ taùc ñoäng leân
phía cao aùp cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm.
Loã piston naøy taùc ñoäng ñeå traùnh xung taïo ra dao
ñoäng aùp suaát nhieân lieäu.
Piston di chuyeån laøm cho choát ñaåy giaù ñôõ con quay
theo chieàu ngöôïc vôùi chieàu quay cuûa bôm cao aùp.
Khi toác ñoä ñoäng cô taêng thì aùp suaát buoàng bôm lôùn
hôn löïc cuûa loø xo ñieàu khieån phun sôùm, piston neùn
loø xo laøm quay giaù ñôõ con laên theo chieàu ngöôïc vôùi
chieàu quay cuûa bôm cao aùp. Vôùi söï di chuyeån naøy
cam treân ñóa cam seõ tieáp xuùc caùc con laên nhanh
hôn, thôøi ñieåm phun ñöôïc ñieàu khieån sôùm hôn.

37
 Khi toác ñoä cuûa bôm giaûm, vaø löïc loø xo lôùn hôn aùp
suaát buoàng bôm thì giaù ñôõ con laên seõ di chuyeån
theo höôùng laøm treã thôøi ñieåm phun.
Caùc thieát bò ñöôïc boå sung nhö boä ñieàu khieån phun
sôùm duøng van ñieän töø, thieát bò khôûi ñoäng khi laïnhi
(C.S.D) vaø boä ñieàu khieån phun sôùm phuï thuoäc vaøo
taûi v.v… vaø ñeàu ñöôïc söû duïng vôùi boä ñieàu khieån phun
sôùm tieâu chuaån ñeå thay ñoåi thôøi ñieåm phun nhieân
lieäu theo taûi vaø toác ñoä ñoäng cô.

Boä ñieàu khieån phun sôùm coù van phuï (servo)

Nhö trong hình 45, qua vieäc boå sung moät vaøi chi tieát
(chaúng haïn nhö van phuï), vaø coù söï thay ñoåi chi tieát
(nhö piston, voû hoäp, loø xo), laøm thay ñoåi ñöôøng daãn
cuûa nhieân lieäu. Boä ñieàu khieån phun sôùm van phuï
khaùc vôùi boä phun sôùm tieâu chuaån.
Ñoái vôùi boä ñieàu khieån phun sôùm coù van phuï thì aùp
suaát buoàng bôm khoâng taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo buoàng
aùp suaát cao, maø nhieân lieäu ñi qua van phuï tröôùc khi
taùc ñoäng vaøo buoàng aùp suaát cao.
Loø xo boä ñieàu khieån phun sôùm khoâng ñaåy vaøo piston
maø ñaåy vaøo van phuï choáng laïi aùp suaát buoàng bôm.
Vò trí van phuï tuøy thuoäc vaøo söï caân baèng cuûa hai löïc
ñoái khaùng vaø ñaëc tính cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm
Hình 45. Caáu taïo boä ñieàu khieån phun sôùm coù
cuõng phuï thuoäc vaøo vò trí van phuï.
van phuï
Thí duï: Neáu piston di chuyeån veà höôùng treã bôûi söï
dao ñoäng cuûa truyeàn ñoäng phaûn löïc, thì vò trí van
phuï seõ khoâng ñoåi khi aùp suaát buoàng bôm khoâng ñoåi.
Sau ñoù, van phuï coù chöùc naêng buø söï thay ñoåi baát
thöôøng cuûa phaûn löïc baèng caùch cho aùp suaát buoàng
bôm ñi vaøo phía cao aùp cuûa piston boä ñieàu khieån
phun sôùm. Do ñoù, piston trôû laïi vò trí ban ñaàu. Noùi
caùch khaùc, vò trí piston phuï thuoäc vaøo vò trí van phuï.
Töø giaûi thích treân, coù theå thaáy ñöôïc vieäc giaûm aûnh
höôûng cuûa phaûn löïc vaøo thôøi ñieåm phun ñoái boä ñieàu
khieån phun sôùm loaïi coù van phuï vì dieän tích chòu aùp
suaát thöïc teá bò taùc ñoäng tröïc tieáp bôûi aùp suaát buoàng
bôm giaûm, do ñoù löïc loø xo cuõng giaûm, ñaït ñöôïc vieäc
caûi thieän phaûn öùng kòp thôøi cuûa boä ñieàu khieån phun
sôùm vaø giaûm hieän töôïng treã.

38
 Khi goùc phun sôùm laø “0” so vôùi tieâu chuaûn
(aùp suaát buoàng bôm thaáp)
AÙp suaát buoàng bôm coøn thaáp so vôùi löïc loø xo van
phuï vaø piston bò ñaåy hoaøn toaøn veà phía phun treã bôûi
loø xo. Ñöôøng daãn nhieân lieäu giöõa buoàng bôm (phía
cao aùp) vaø buoàng aùp suaát cao cuûa boä ñieàu khieån
phun sôùm bò ñoùng laïi, vaø buoàng aùp suaát cao thoâng
vôùi buoàng aùp thaáp (phía nhieân lieäu vaøo) nhôø van
phuï.

Hình 46. Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun

sôùm
coù van phu: khi goùc phun sôùm laø “0”

Khi aùp suaát buoàng bôm gia taêng

Khi aùp suaát buoàng bôm gia taêng lôùn hôn löïc eùp loø xo
thì van phuï seõ di chuyeån qua beân traùi (hình 47).
Ñöôøng nhieân lieäu giöõa buoàng bôm vaø buoàng aùp suaát
cao seõ ñöôïc môû, aùp suaát buoàng bôm seõ taùc ñoäng
vaøo buoàng aùp suaát cao. Do ñoù, piston seõ di chuyeån
veà phía phun sôùm (veà beân phaûi, xem hình 47).

Hình 47. Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun

sôùm
coù van phuï: khi aùp suaát buoàng bôm gia
taêng

Ñieàu kieän oån ñònh (caân baèng)

Khi aùp suaát buoàng bôm caân baèng vôùi löïc loø xo thì
van phuï ñöùng yeân ôû moät vò trí thích hôïp. Piston seõ
di chuyeån cho ñeán khi van phuï ñoùng loã thoâng treân
piston.
Khi loã thoâng bò ñoùng hoaøn toaøn, thì aùp suaát trong
buoàng cao aùp cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm seõ khoâng
thay ñoåi vaø piston seõ ñöùng yeân moät choã.

Hình 48. Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun

sôùm
coù van phuï: ñieàu kieän oån ñònh (caân
39
 Khi aùp suaát buoàng bôm giaûm
Töø traïng thaùi oån ñònh, khi aùp suaát buoàng bôm giaûm
thì löïc loø xo seõ laøm cho van phuï di chuyeån qua beân
phaûi (hình 49).
Buoàng aùp suaát cao ñöôïc thoâng vôùi buoàng aùp thaáp
qua ñöôøng nhieân lieäu ôû van phuï. Do ñoù, daàu ôû buoàng
aùp suaát cao seõ thoaùt ra ñeå ñi vaøo buoàng aùp suaát
thaáp, vaø piston seõ di chuyeån veà phía phun nhieân lieäu
treã (beân phaûi hình 49), sau ñoù piston tieáp tuïc ôû
traïng thaùi oån ñònh.

Hình 49. Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun

sôùm
coù van phuï: khi aùp suaát buoàng bôm
i û

Vò trí phun sôùm lôùn nhaát

Khi aùp suaát buoàng bôm lôùn hôn löïc loø xo thì piston
seõ di chuyeån cho ñeán khi maët cuoái cuûa noù tieáp xuùc
maët beân cuûa buoàng aùp suaát thaáp.
Nghóa laø, neáu aùp suaát buoàng bôm taêng hôn nöõa thì
piston khoâng theå di chuyeån theâm nöõa veà phía phun
nhieân lieäu sôùm, vaø ñaây laø vò trí phun sôùm lôùn nhaát.
Nhö vaäy, neáu piston ñöôïc di chuyeån bôûi truyeàn ñoäng
phaûn löïc thì nhöõng hoaït ñoäng gioáng nhö treân (khi
aùp suaát buoàng bôm taêng hay giaûm). seõ ñöôïc laäp laïi
cho ñeán khi ñaït ñöôïc traïng thaùi oån ñònh.

Hình 50. Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun

sôùm
coù van phu: vò trí phun sôùm lôùn nhaát

40
 Boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi ñoäng cô
Hình 51. Nguyeân lyù laøm vieäc vaø caáu taïo boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi ñoäng cô
Boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi coù chöùc naêng laø laøm
treã thôøi ñieåm phun vôùi ñieàu kieän taûi moät phaàn trong
phaïm vi toác ñoä thaáp vaø toác ñoä trung bình, ñeå giaûm
bôùt khí thaûi vaø tieáng oàn cuûa ñoäng cô.
Vôùi boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi, oáng ngoaøi truïc
boä ñieàu toác, truïc boä ñieàu toác, voû bôm cao aùp, ñeàu coù
caáu taïo ñaëc bieät giuùp cho vieäc nhieân lieäu di chuyeån
deã daøng töø cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu
toác, ñi qua truïc boä ñieàu toác vaø voû bôm tôùi phía aùp
suaát thaáp.
41
Khi quaû vaêng kheùp laïi thì cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi
truïc boä ñieàu toác khoâng thoâng vôùi ñöôøng daãn nhieân
nhieân lieäu treân truïc boä ñieàu toác.
Khi toác ñoä ñoäng cô taêng leân thì quaû vaêng baét ñaàu
môû ra, cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác vaø
ñöôøng daãn nhieân lieäu treân truïc boä ñieàu toác chôùm
thoâng vôùi nhau vaø aùp suaát buoàng bôm cao aùp baét
ñaàu giaûm (do nhieân lieäu chaûy töø buoàng bôm vaøo
buoàng aùp suaát thaáp). Aùp suaát buoàng bôm giaûm hoaøn
toaøn khi cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác
thoâng hoaøn toaøn vôùi ñöôøng daãn treân truïc boä ñieàu
toác.
Keát quaû laø, goùc cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm seõ treã
daàn khi aùp suaát buoàng bôm giaûm.
Hôn nöõa, vò trì cuûa quaû vaêng (cuûa oáng ngoaøi truïc boä
ñieàu toác) seõ thay ñoåi theo vò trí caàn ñieàu khieån (theo
taûi ñoäng cô)

VAN ÑIEÄN TÖØ

Hình 52. Nguyeân lyù laøm vieäc vaø caáu taïo van ñieän töø

Van ñieän töø ñöôïc taét vaø môû bôûi chìa khoùa coâng taéc.
Van ñieän töø ñöôïc duøng ñeå ngaét vaø môû doøng nhieân
lieäu ñi vaøo cöûa vaøo cöûa piston bôm.
Khi môû chìa khoùa coâng taéc, doøng ñieän ñöôïc caáp qua
van ñieän töø, phaàn öùng ôû taâm cuûa van ñöôïc huùt leân vaø
nhieân lieäu töø buoàng bôm ñöôïc cung caáp tôùi cöûa vaøo
cuûa piston bôm.
Khi taét chìa khoùa coâng taéc löïc loø xo beân trong phaàn
öùng cuûa van töø seõ ñaåy phaàn öùng ñi xuoáng. Do ñoù,
ñöôøng nhieân tôùi cöûa vaøo piston seõ ñoùng laïi vaø do
vieäc phun nhieân lieäu vaøo buoàng ñoát chaám döùt neân
ñoäng cô coù theå döøng ngay ñöôïc.

42
 CAÛM BIEÁN TOÁC ÑOÄ

Tín hieäu ñieän (xung ñieän) ñöôïc caûm bieán toác ñoä,
gaén treân bôm cao aùp nhaän bieát vaø truyeàn tôùi ñoàng
hoà ño toác ñoä ñoäng cô treân taùp loâ xe.
Caûm bieán toác ñoä taïo tín hieäu töø chuyeån ñoäng quay
cuûa caùc raêng treân baùnh raêng gía ñôõ quaû vaêng.
Boä khueách ñaïi caûm bieán toác ñoä ñöôïc thieát keá ñeå
bieán chuyeån ñoäng cuûa 23 raêng treân baùnh raêng giaù
ñôõ quaû vaêng thaønh moät tín hieäu töông öùng vôùi moät
voøng quay cuûa ñoäng cô. Tín hieäu naøy sau ñoù ñöôïc
göûi tôùi ñoàng hoà ño toác ñoä ñoäng cô.

* Chuù yù:
Lieân quan tôùi thieát bò boå sung, xin tham khaûo saùch
Hình 53. Vò trí laép ñaët cuûa caûm bieán toác ñoä höôùng daãn söûa chöõa “Thieát bò boå sung treân bôm cao
aùp VE C&O”

Hình 54. Söï hoaït ñoäng cuûa caûm bieán toác ñoä

43
44
45
 ISUZU

GIAÛI THÍCH MAÕ SOÁ CHI TIEÁT

-Maõ soá (10 kyù töï)
1047 y y yyyy
(1) (2) (3) (4)

(1) Bôm cao aùp loaïi VE

1046: Teân rieâng cuûa bôm (Soá chæ loaïi bôm)
1047: Cuïm bôm
1048: Teân rieâng cuûa loaïi bôm ñöôïc ñieàu khieån ñieän töû (COVEC)
1049: Cuïm bôm ñöôïc ñieàu khieån ñieän töû.
(2) Soá xy lanh (baèng soá xy lanh ñoäng cô)
(3) Ñöôøng kính piston bôm (mm)
8: 8 mm 1: 11 mm
9: 9 mm 2: 12 mm
0: 10 mmm
(4) Soá loaït saûn xuaát
- Maõ soá loaïi bôm Bosch.
NP - VE / y y F yyyy A R NPyyyy
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
(1) Do haõng Diesel KiKi cheá taïo
(2) Bôm cao aùp loaïi VE
(3) Soá xy lanh (baèng soá xy lanh ñoäng cô)
(4) Ñöôøng kính piston bôm (mm)
(5) E: Boä ñieàu toác ñieàu khieån ñieän töû.
F: Boä ñieàu toác cô khí
(6) Toác ñoä ñieàu toác cöïc ñaïi toaøn taûi
(7) Kyù hieäu thieát keá.
(8) Chieàu quay (nhìn töø phía truïc chuû ñoäng)
R: Thuaän chieàu kim ñoàng hoà
L: Ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.
(9) Soá loaït saûn xuaát.

44
 ISUZU

XÖÛ LYÙ TRUÏC TRAËC

Truïc traëc Nguyeân nhaân Caùch khaéc phuïc
Ñoäng cô khoâng laøm
vieäc
1. Nhieân lieäu khoâng 1. Khoâng coù nhieân lieäu trong thuøng Ñoå nhieân lieäu vaø xaû khí
ñöôïc phun töø bôm 2. Taéc ñöôøng oáng töø thuøng tôùi Laøm saïch hoaêc thay
cao aùp. 3. Taéc loïc nhieân lieäu Laøm saïch hoaëc thay
4. Coù khoâng khí trong loïc hoaëc buoàng Xaû khoâng khí
bôm.
5. Chaân ga noái khoâng thích hôïp. Söûa chöõa
6. Van ñieän töø ñöùt daây hoaëc keït loõi. Söûa chöõa hoaëc thay theâ
7. Caùc caùnh bôm cung caáp bò keït, do ñoù Söûa chöõa hoaëc thay theâ
khoâng hoaït ñoäng
8. Baùnh raêng chuû ñoäng hoaëc then bò vôõ Thay

2. Thôøi ñieåm phun 1. Ñaët sai daáu baùnh raêng Söûa chöõa
khoâng ñuùng 2. Ñaët bôm khoâng ñuùng Söûa chöõa hoaëc ñieàu chænh thôøi ñieåm
phun
3. Con laên môû ñóa cam hoaëc choát bò moøn Thay caû cuïm giaù ñôõ con laên
quaù möùc.
4. Piston bôm bò moøn quaù möùc Thay caû cuïm ñaàu bôm

3. Voøi phun khoâng 1. Voøi phun hoaëc giaù ñôõ voøi phun truïc Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay
laøm vieäc traëc

Ñoäng cô hoaït ñoäng 1. Oáng nhieân lieäu tôùi bôm bò ngheït, loïc Laøm veä sinh, thay oáng hoaëc thay loïc
nhöng chæ trong 1 taéc nhieân lieäu
thôøi gian ngaén 2. Nhieân lieäu coù khoâng khí hoaëc nöôùc Xaû khí hoaëc thay nhieân lieäu
3. Khoâng ñuû löôïng daàu tôùi bôm cung caáp Söûa chöõa hoaëc thay

Ñoäng cô coù tieáng goõ

1. Thôøi ñieåm phun quaù sôùm Ñieàu chænh laïi thôøi ñieåm phun
roùc maùy
2. Voøi phun hoaëc giaù ñôõ voøi phun truïc Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay
traëc

45
 ISUZU

Truïc traëc Nguyeân nhaân Caùch khaéc phuïc

Coù nhieàu khoùi vaø 1. Thôøi ñieåm phun khoâng ñuùng Ñieàu chænh laïi thôøi ñieåm
coù tieáng goõ roùc 2. Voøi phun hoaëc giaù ñôõ voøi phun truïc Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay theá
maùy traëc
3. Löôïng nhieân lieäu quaù nhieàu phun Ñieàu chænh laïi

Coâng suaát ñoäng cô 1. Loïc nhieân lieäu taéc vaø caáp daàu yeáu Veä sinh hoaëc thay
khoâng oån ñònh 2. Löôïng nhieân lieäu hoaëc aùp suaát ôû bôm Kieåm tra vaø söûa chöõa
cung caáp quaù yeáu
3. Bôm cao aùp loït khí Kieåm tra vaø söûa chöõa
4. Van ñieàu tieát keït ôû vò trí môû. Thay
5. Piston bôm bò keït vaø khoâng di chuyeån Thay caû cuïm ñaàu bôm
heát haønh trình
6. Loø xo piston bò gaõy Thay
7. VaØnh ñieàu khieån löôïng nhieân lieäu tröôït Söûa chöõa hoaëc thay
khoâng nheï nhaøng.
8. Caàn boä ñieàu toác truïc traëc vaø moøn quaù Söûa chöõa hoaëc thay
nhieàu.
9. Loø xo van phaân phoái bò gaõy. Thay
10. Van phaân phoái tröôït khoâng nheï Söûa chöõa hoaëc thay
nhaøng Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay theá
11. Voøi phun hoaëc giaù ñôõ voøi phun truïc
traëc. Ñieàu chænh laïi
12. Thôøi ñieåm phun khoâng ñuùng.

Khoâng ñuû coâng Ñieàu chænh laïi

suaát ñoäng cô 1. Löôïng nhieân lieäu phun toaøn taûi khoâng
1. Löông phun ñaït. Ñieàu chænh laïi
nhieân lieäu 2. Caàn ñieàu khieån khoâng tôùi ñöôïc vò trí
khoâng ñuû toác ñoä lôùn nhaát. Thay
3. Loø xo boä ñieàu toác yeáu , do ñoù toác ñoä
caàn ñieàu tieát quaù thaáp. Thay caû cuïm ñaàu bôm
4. Piston bôm bò moøn. Thay
5. Ñeá van cung caáp bò hö hoûng.

2. Thôøi ñieåm phun

quaù sôùm vaø ñoäng Ñieàu chænh laïi
cô coù tieáng goõ
roùc maùy

46
 ISUZU

Truïc traëc Nguyeân nhaân Caùch khaéc phuïc

3. Thôøi ñieåm phun Ñieàu chænh laïi
quaù muoän vaø
ñoäng cô quaù
nhieät hoaëc ra
nhieàu khoùi

4. Voøi phun hoaëc Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay theá
giaù ñôõ voøi phun
truïc traëc.

Ñoäng cô khoâng theå 1. Loø xo ñieàu toác quaù yeáu hoaëc ñieàu Ñieàu chænh hoaëc thay
taêng ñöôïc tôùi toác chænh khoâng thích hôïp
ñoä lôùn nhaát 2. Caà n ñieàu khieån khoâng tôùi ñöôïc vò trí Ñieàu chænh laïi
toác ñoä lôùn nhaát
3. Voøi phun laøm vieäc khoâng toát. Söûa chöõa hoaëc thay

Toác ñoä lôùn nhaát 1. Loø xo ñieàu toác quaù khoûe hoaëc ñieàu Ñieàu chænh hoaëc thay
chænh khoâng thích hôïp
cuûa ñoäng cô quaù
2. Quaû vaêng boä ñieàu toác hoaëc vaønh ñieàu Söûa chöõa hoaëc thay
cao
khieån di chuyeån khoâng toát.

Toác ñoä caàm chöøng

1. Löôïng phun nhieân lieäu khoâng ñeàu (van Kieåm tra hoaëc thay
khoâng oå ñònh
phaân phoái truïc traëc)
2. Ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng boä ñieàu Ñieàu chænh laïi
toác khoâng ñuùng.
3. Piston bôm bò moøn. Thay caû cuïm ñaàu bôm
4. Loø xo piston bôm bò gaõy. Thay
5. Boä giaûm chaán cao su bò moøn Thay
6. Choát truïc cuûa caàn ñieàu toác moøn quaù Thay
möùc.
7. Caùnh bôm cung caáp bò truïc traëc. Söûa chöõa hoaëc thay
8. Van ñieàu tieát keït ôû vò trí môû Thay
9. Loïc nhieân lieäu taéc do ñoù khoâng ñuû daàu Veä sinh hoaëc thay
cung caáp tôùi bôm.
10. Voøi phun hoaëc giaù ñôõ voøi phun truïc Kieåm tra, sau ñoù söûa chöõa hoaëc thay theá
traëc

47
 ISUZU

Truïc traëc Nguyeân nhaân Caùch khaéc phuïc

Ñoäng cô khoâng theå 1. Phaàn caûm öùng van ñieän töø bò keït ôû vò Söûa chöõa hoaëc thay
döøng ñöôïc trí môû
2. Ñeá cuûa phaàn caûm öùng van ñieän töø bò Söûa chöõa
vaät laï cheøn vaøo

Chuù yù: Nhöõng ñieåm chính lieân quan ñeán xöû lyù truïc traëc ñöôïc ñeà caäp treân khoâng bao goàm nhöõng nhöõng thieát
bò phuï trôï boå sung.

48